Nomenklatura związków

nieorganicznych

Nazwy jonów dodatnich – kationy

nazwę kationu tworzy się od nazwy

pierwiastka w dopełniaczu

• Li

+

- jon litu

• Cu

2+

- jon miedzi II

• Hg

22+

- jon dirtęci I

• H

+

- jon wodoru I lub hydron- (gdy liczba

przyłączonych cząsteczek nie jest znana lub

nieistotna)

• H

3

O

+

- jon oksoniowy lub oksonium

• NH

4+

- jon amonu lub jon amonowy,

amonium, azanium

• UO

22+

- jon uranylowy VI lub jon

dioksouranu VI

Nazwy anionów tworzy się za pomocą

końcówki „-owy” dołączonej do nazwy grupy

lub pierwiastka

• H

-

- jon wodorkowy

• OH

-

- anion

wodorotlenowy

• F

-

- jon fluorkowy

• S

2-

- jon siarczkowy

• C

4-

- jon węglikowy

• O

2-

- jon ditlenkowy(-1)

nazwa dopuszczalna-

anion ponadtlenkowy

• O

22-

- jon ditlenkowy (-2)

nazwa dopuszczalna-

anion nadtlenkowy

• O

3-

- jon tritlenkowy (-

1) nazwa

dopuszczalna anion

ozonkowy

• N

3-

- jon

triazotkowy(1-)

• NO

3-

- jon azotanowy V

• HSO

4-

- jon

wodorosiarczanowy VI

• SCN

-

- jon

tiocyjnianowy

Nazewnictwo tlenków

• Tlenki to związki o wzorze ogólnym E

n

O

m

E –jest

symbolem dowolnego pierwiastka z wyjątkiem fluoru

• Nazwy tlenków prostych tworzy się łącząc słowo

tlenek z nazwą pierwiastka w dopełniaczu a w
nawiasie podaje się stopień utlenienia

• Cl

2

O

7

– tlenek chloru VII

• NO

2

– tlenek azotu IV

• Al

2

O

3

– tlenek glinu

• FeO – tlenek żelaza II
• Cs

2

O tlenek cezu

• Pb

2

PbO

4

tlenek diołowiu II ołowiu IV –tlenek mieszany

• H

2

O

2

– nadtlenek wodoru

Podział tlenków

• Kwasowe – reagujące z zasadami- w reakcji

z wodą dają kwasy

• Zasadowe- reagujące z kwasami – w reakcji

z wodą dają zasady

• Amfoteryczne – reagują z kwasami i

zasadami

• Obojętne – niereagujące z kwasami,

zasadami i wodą – mogą rozpuszczać się w
wodzie na zasadzie fizycznej
rozpuszczalności

Tlenki reagujące z wodą

Tlenki

kwasowe

Tlenki

zasadowe

Tlenki

amfoteryczne

Niemetali
SO

2

, NO

2

Metali
CrO

3

, Mn

2

O

7

Metali K

2

O,

CaO

Półmetali

As

2

O

3

Metali V

2

O

5

Tlenki niereagujące z wodą

Tlenki
obojętne

Tlenki o
charakterze

kwasowym

Tlenki o
charakterze

zasadowym

Tlenki
amfoterycz

ne

CO, SiO,
NO, N

2

O

Niemetali
SiO

2

Metali MoO

3

Metali NiO,
CrO

Półmetali
GeO

2

Metali
Al

2

O

3

, BeO,

ZnO

Nazewnictwo związków z

wodorem

• Związki z wodorem opisuje wzór ogólny E

n

H

m

lub

H

m

E

n

. Wybór właściwego wzoru zależy od relacji

elektroujemności danego pierwiastka i wodoru.

Wzór

Nazwa zwyczajowa

(dopuszczalna)

Nazwa

systematyczna

HF
HCl
HBr
HI

Fluorowodór
Chlorowodór
Bromowodór
jodowodór

Fluorek wodoru
Chlorek wodoru
Bromek wodoru
Jodek wodoru

Wzó
r

Nazwa zwyczajowa
(dopuszczalna)

Nazwa
systematyczna

B

2

H

6

CH

4

SiH

4

NH

3

N

2

H

4

PH

3

H

2

O

H

2

S

H

2

S

e
H

2

T

e

Diborowodór (6) lub
diboran (6)
Metan
Silan
Amoniak
Hydrazyna
Fosfina
Woda
Siarkowodór
Selenowodór
tellurowodór

Diborowodór (6) lub
diboran (6)
metan
Silan
Azan
Diazan
Fosfan
Oksydan
Sulfan
Selan
tellan

Nazewnictwo wodorotlenków

• Wzór ogólny wodorotlenków – M(OH)

n

gdzie M oznacza atom metalu

• Nazwy wodorotlenków tworzy się łącząc

słowo wodorotlenek z nazwą pierwiastka
w dopełniaczu w nawiasie podając stopień
utlenienia.

• KOH- wodorotlenek potasu
• Cu(OH)

2

– wodorotlenek miedzi II

Nazewnictwo kwasów

• Wzór ogólny kwasów H

n

R

• Kwasy beztlenowe nie zawierają w swojej

cząsteczce grupy E-O-H

• Nazwy anionów kwasów beztlenowych mają

końcówkę –owy, a nazwy soli tych kwasów –ek.

• Kwasy tlenowe- oksykwasy zawierają w swojej

cząsteczce grupę E-O-H

• Nazwy kwasów tlenowych mają końcówkę –

owy, nazwy ich anionów –anowy, a nazwy soli
-an

Kwasy beztlenowe

Wzór
kwasu

Wzór
reszty

kwasow

ej

Nazwa
zwyczajowa

Nazwa
systematyczna

Nazwa
soli

HF

(aq)

HCl

(aq)

HBr

(aq)

HI

(aq)

H

2

S

(aq)

HCN

(aq

)

NH

3

HNCO

F

-

Cl

-

Br

-

I

-

S

2-

CN

-

N

3

-

NCO

-

kwas
fluorowodorowy
kwas
chlorowodorowy
kwas

bromowodorowy
kwas jodowodorowy
kwas

siarkowodorowy
kwas
cyjanowodorowy
kwas
azotowodorowy
kwas izocyjanowy

Fluorek wodoru
Chlorek wodoru
Bromek wodoru
Jodek wodoru
Siarczek

(di)wodoru
cyjanek wodoru
Azydek wodoru
kwas
izocyjanowy

Fluorek
Chlorek
Bromek
Jodek
Siarczek
cyjanek
Azydek
izocyjani
an

Kwasy tlenowe

Wzór
kwasu

Wzór

reszty

kwasowej

Nazwa w systemie
Stocka

Nazwa soli

H

3

AsO

3

H

3

AsO

4

HNO

2

HNO

3

(HBO

2

)

n

H

3

BO

3

HClO
HClO

2

HClO

3

HClO

4

AsO

3

3-

AsO

4

3-

NO

2

-

NO

3

-

BO

2

-

BO

3

3-

ClO

-

ClO

2

-

ClO

3

-

ClO

4

-

kwas arsenowy III
kwas arsenowy V
kwas azotowy III
kwas azotowy V
kwas metaborowy
kwas ortoborowy
kwas chlorowy I
kwas chlorowy III
kwas chlorowy V
kwas chlorowy VII

Arsenian

III
Arsenian

V
Azotan III
azotan V
Metabora

n
Ortobora

n
Chloran I
Chloran

III
Chloran V
Chloran
VII

Kwasy tlenowe

Wzór kwasu

Wzór

reszty

kwasowe

j

Nazwa w systemie
Stocka

Nazwa soli

H

2

CrO

4

H

2

Cr

2

O

7

H

3

PO

3

(H

2

PHO

3

)

(HPO

3

)

n

H

3

PO

4

H

4

P

2

O

7

HIO

4

H

5

IO

6

H

4

SiO

4

(H

2

SiO

3

)

n

CrO

4

2-

Cr

2

O

7

2-

PHO

3

2-

PO

3

-

PO

4

3-

P

2

O

7

4-

IO

4

-

IO

6

5-

SiO

4

4-

SiO

3

2-

kwas chromowy VI
kwas dichromowy

VI kwas fosforowy
III
kwas
metafosforowy V
kwas
(orto)fosforowy V
kwas difosforowy V
kwas
(meta)jodowyVII
kwas ortojodowyVII
kwas
ortokrzemowy
kwas
metakrzemowy

Chromian VI
Dichromian

VI
fosforan III
metafosfora
n V
(orto)fosfora

n V
Difosforan V

(meta)jodan
VII

ortojodanVII
ortokrzemia

n
metakrzemia
n

Kwasy tlenowe

Wzór kwasu

Wzór

reszty

kwaso

wej

Nazwa w systemie
Stocka

Nazwa soli

HMnO

4

H

2

MnO

4

H

2

SO

3

(SO

2

•H

2

O)

H

2

SO

4

H

2

S

2

O

7

H

2

S

2

O

8

H

2

S

2

O

3

H

2

CO

3

(CO

2

•H

2

O)

HOCN

MnO

4

-

MnO

4

2-

SO

3

2-

SO

4

2-

S

2

O

7

2-

S

2

O

8

2-

S

2

O

3

2-

CO

3

2-

OCN

-

kwas manganowyVII
kwas manganowy VI
kwas siarkowy IV
kwas siarkowy VI
kwas disiarkowy VI
kwas peroksodisiarkowy

VI
kwas tiosiarkowy VI
kwas węglowy
kwas cyjanowy

manganianVII
manganian VI
siarczan IV
siarczan VI
disiarczan VI
peroksodisiarcza

n VI
Tiosiarczan VI
Węglan

cyjanian

Nazwy związków jonowych

• Nazwa związku jonowego składa się z nazwy

anionu i kationu w dopełniaczu, ewentualnie

także z cyfry rzymskiej określającej ładunek jonu

(stopień utlenienia) w przypadku gdy ten ładunek

może być różny.

• CuCl

2

– chlorek miedzi II

• Pb(NO

3

)

2

– azotan V ołowiu II

• Niektóre związki jonowe tworzą kryształy

zawierające jony związku i określoną liczbę

cząsteczek wody. Związki te noszą nazwę

hydratów.

• CuSO

4

•5H

2

O – pentahtydrat siarczanu VI miedzi II

Podział soli

• Sole obojętne o wzorze ogólnym M

n

R

m

• AuS

2

– siarczek złota I

• Wodorosole powstają w wyniku niecałkowitego

zapełnienia kationów wodorowych kwasu – o wzorze

ogólnym M

n

(HR)

m

– wodorosole mogą tworzyć jedynie

kwasy wieloprotonowe

• LiH

2

PO

4

– diwodorofosforan V litu

• Ca(HCO

3

)

2

– wodorowęglan wapnia

• Hydroksysole – powstają w wyniku niecałkowitego

zastąpienia anionów wodorotlenkowych wodorotlenku

– wzór ogólny- [M(OH)

k

]

n

R

m

– hydroksysole mogą

tworzyć wodorotlenki o większej niż jeden liczbie grup

wodorotlenowych.

• FeCl(OH) – chlorek wodorotlenek żelaza II
• AlF(OH)

2

– fluorek diwodorotlenek glinu

Związki kompleksowe

• Jeśli cząsteczka związku składa się z atomu

centralnego i większej liczby przyłączonych
do niego grup, niż wynika to z analizy
stopnia utlenienia to taki związek nazywamy
związkiem kompleksowym, a przyłączone do
atomu centralnego grupy – ligandami

• Ligandami mogą być jony – Cl

-

, CN

-

;

obojętne cząsteczki NH

3

, H

2

O, CO.

• Atomem centralnym w związkach

kompleksowych są zazwyczaj atomy lub jony
pierwiastków z bloku d

Związki kompleksowe

• Przy nazywaniu kompleksu metalu nazywamy

najpierw ligandy, a następnie jon lub atom

• Nazwy ligandów obojetnych to: woda- akwa;

amoniak-amina; tlenek węglaII (CO) - karbonyl,

tlenek azotu II (NO)- nitrozyl.

• Nazwy ligandów anionowych kończą się na „-o” –

Cl

-

- chloro, Br

-

- bromo, OH

-

- hydrokso, O

2-

- okso,

CN

-

-cyjano.

• Do wskazania liczby każdego typu ligandu używa

się greckich przedrostków (di-, tri-, tetra-..)

• Ligandy wymienia się w kolejności alfabetycznej
• K

4

[Fe(CN)

6

] – heksacyjanożelazian II potasu

• Na

2

[Zn(OH)

4

] – tetrahydroksocynkan sodu

• [Cr(H

2

O)

6

]Cl

3

– chlorek heksaakwachromu III

• [Fe(CO)

5

] – pentakarbonylżelazo 0