Dziecko w różnych
kulturach
Wstęp:
Wstęp:
Narodziny, zaślubiny oraz śmierć.
Narodziny, zaślubiny oraz śmierć.
Niemalże we wszystkich kręgach
Niemalże we wszystkich kręgach
kulturowych niezależnie od regionu
kulturowych niezależnie od regionu
świata te trzy istotne wydarzenia w
świata te trzy istotne wydarzenia w
życiu rodziny, i szerzej - danej
życiu rodziny, i szerzej - danej
społeczności, są obiektem swoistych
społeczności, są obiektem swoistych
obrzędów i rytuałów oraz
obrzędów i rytuałów oraz
pretekstem do uroczystego
pretekstem do uroczystego
spotkania w rodzinnym gronie.
spotkania w rodzinnym gronie.
Dzieci w Afryce:
Dzieci w Afryce:
Podczas obrzędów inicjacyjnych
Podczas obrzędów inicjacyjnych
dziewczyny są rytualnie
dziewczyny są rytualnie
wprowadzane w sztukę życia
wprowadzane w sztukę życia
dojrzałego. Na pewien okres czasu
dojrzałego. Na pewien okres czasu
izoluje się je od społeczeństwa.
izoluje się je od społeczeństwa.
Jest to symboliczne doświadczenie
Jest to symboliczne doświadczenie
umierania, życia w świecie
umierania, życia w świecie
duchów i ponownych narodzin.
duchów i ponownych narodzin.
Ponowne połączenie się z
Ponowne połączenie się z
rodzinami podkreśla i
rodzinami podkreśla i
dramatyzuje fakt, że młode
dramatyzuje fakt, że młode
dziewczyny są teraz dojrzałymi
dziewczyny są teraz dojrzałymi
ludźmi, że mają nowe osobowości,
ludźmi, że mają nowe osobowości,
że utraciły swe dzieciństwo.
że utraciły swe dzieciństwo.
Rytuały inicjacyjne mają wielki cel
Rytuały inicjacyjne mają wielki cel
wychowawczy, bowiem oznaczają
wychowawczy, bowiem oznaczają
początek procesu nabywania
początek procesu nabywania
wiedzy. Ważnym elementem
wiedzy. Ważnym elementem
składowym inicjacji u wielu ludów
składowym inicjacji u wielu ludów
Afryki jest obrzezanie żeńskie.
Afryki jest obrzezanie żeńskie.
Przedstawione przykłady ilustrują
Przedstawione przykłady ilustrują
jego zróżnicowane formy.
jego zróżnicowane formy.
W Somalii panuje przekonanie, że między
W Somalii panuje przekonanie, że między
nogami dziewczyny znajduje się coś
nogami dziewczyny znajduje się coś
złego. Mimo, że dziewczęta przynoszą to
złego. Mimo, że dziewczęta przynoszą to
ze sobą na świat, to coś jest jakoby
ze sobą na świat, to coś jest jakoby
nieczyste, więc musi zostać usunięte.
nieczyste, więc musi zostać usunięte.
Wszystko, czyli łechtaczka, mniejsze
Wszystko, czyli łechtaczka, mniejsze
wargi sromowe i większa część warg
wargi sromowe i większa część warg
większych. Zabieg obrzezania
większych. Zabieg obrzezania
doprowadza do usunięcia wymienionych
doprowadza do usunięcia wymienionych
organów, a rana jest zaszywana, że po
organów, a rana jest zaszywana, że po
organach płciowych pozostaje tylko
organach płciowych pozostaje tylko
blizna z niewielkim otworem, przez który
blizna z niewielkim otworem, przez który
uchodzi mocz i krew podczas
uchodzi mocz i krew podczas
menstruacji. Szczegóły tego zabiegu dla
menstruacji. Szczegóły tego zabiegu dla
młodych dziewcząt pozostają jednak
młodych dziewcząt pozostają jednak
tajemnicą. Wiedzą one jednak, iż
tajemnicą. Wiedzą one jednak, iż
nadejdzie właściwy moment, kiedy
nadejdzie właściwy moment, kiedy
wydarzy się coś szczególnego. Wszystkie
wydarzy się coś szczególnego. Wszystkie
dziewczyny w Somalii oczekują
dziewczyny w Somalii oczekują
niecierpliwie tej ceremonii oznaczającej
niecierpliwie tej ceremonii oznaczającej
przejście ze świata dzieci do świata
przejście ze świata dzieci do świata
kobiet. Dawniej odbywała siej to w
kobiet. Dawniej odbywała siej to w
momencie osiągnięcia dojrzałości
momencie osiągnięcia dojrzałości
płciowej. Z biegiem czasu obrzezaniu
płciowej. Z biegiem czasu obrzezaniu
poddaje się coraz młodsze dziewczynki,
poddaje się coraz młodsze dziewczynki,
nawet pięcioletnie.
nawet pięcioletnie.
Dzieci w Azji:
Dzieci w Azji:
Dzieci pracują w całej Azji Południowej: w Indiach, Pakistanie, Bangladeszu, Nepalu i
Dzieci pracują w całej Azji Południowej: w Indiach, Pakistanie, Bangladeszu, Nepalu i
na Sri Lance. Szacuje się, że w Indiach, najludniejszym kraju tego rejonu, nie mniej
na Sri Lance. Szacuje się, że w Indiach, najludniejszym kraju tego rejonu, nie mniej
niż dwadzieścia procent dochodu narodowego wypracowują nieletni. W co trzeciej
niż dwadzieścia procent dochodu narodowego wypracowują nieletni. W co trzeciej
rodzinie indyjskiej, pakistańskiej czy banglijskiej zarobki pracujących dzieci są
rodzinie indyjskiej, pakistańskiej czy banglijskiej zarobki pracujących dzieci są
ważnym składnikiem domowego budżetu. Dzieci widać wszędzie -- jak zbierają szmaty
ważnym składnikiem domowego budżetu. Dzieci widać wszędzie -- jak zbierają szmaty
na wysypiskach i odwożą do punktu skupu, jak pracują w "pralniach" wzdłuż rzek i
na wysypiskach i odwożą do punktu skupu, jak pracują w "pralniach" wzdłuż rzek i
kanałów, tłukąc kijankami, jak pomagają w restauracjach i służą w domach, handlują
kanałów, tłukąc kijankami, jak pomagają w restauracjach i służą w domach, handlują
na bazarach. Starsze dziewczynki zajmują się młodszym rodzeństwem, gotują i
na bazarach. Starsze dziewczynki zajmują się młodszym rodzeństwem, gotują i
sprzątają. Nierzadko zmusza się je do uprawiania prostytucji. Więcej dzieci pracuje,
sprzątają. Nierzadko zmusza się je do uprawiania prostytucji. Więcej dzieci pracuje,
niż się uczy.
niż się uczy.
Dzieci pracują, bo muszą, dlatego że zarobki rodziców, jeśli jakiekolwiek są, nie
Dzieci pracują, bo muszą, dlatego że zarobki rodziców, jeśli jakiekolwiek są, nie
wystarczają na pokrycie podstawowych potrzeb rodziny. Jest to najczęstsze
wystarczają na pokrycie podstawowych potrzeb rodziny. Jest to najczęstsze
wyjaśnienie problemu określanego oficjalnie jako "bolesna rzeczywistość", ale nie
wyjaśnienie problemu określanego oficjalnie jako "bolesna rzeczywistość", ale nie
jedyne możliwe. Dzieci są zmuszane do pracy również dlatego, że pracodawcy wolą
jedyne możliwe. Dzieci są zmuszane do pracy również dlatego, że pracodawcy wolą
mieć do czynienia z nimi niż z dorosłymi. Dzieci nie mają związków zawodowych.
mieć do czynienia z nimi niż z dorosłymi. Dzieci nie mają związków zawodowych.
Łatwo je zastraszyć albo ukarać. Są często bite w miejscach pracy. Boją się skarżyć
Łatwo je zastraszyć albo ukarać. Są często bite w miejscach pracy. Boją się skarżyć
inspektorom urzędu pracy na warunki panujące w fabrykach i warsztatach, na złe
inspektorom urzędu pracy na warunki panujące w fabrykach i warsztatach, na złe
traktowanie czy niewypłacanie pensji. Dzieci, jeszcze nie zniszczone wyczerpującą,
traktowanie czy niewypłacanie pensji. Dzieci, jeszcze nie zniszczone wyczerpującą,
nadludzką pracą i złym odżywianiem, mają też często więcej siły niż dorośli. W hutach
nadludzką pracą i złym odżywianiem, mają też często więcej siły niż dorośli. W hutach
szkła w Firozabadzie zatrudnia się je do przenoszenia gorących wyrobów z hali do
szkła w Firozabadzie zatrudnia się je do przenoszenia gorących wyrobów z hali do
hali. Robią to biegiem. Ponieważ są małe i zwinne, dobiegają szybciej, a szkło mniej
hali. Robią to biegiem. Ponieważ są małe i zwinne, dobiegają szybciej, a szkło mniej
stygnie, co jest ważne dla procesu produkcji. Dziewczynki z Sivakasi potrafią swoimi
stygnie, co jest ważne dla procesu produkcji. Dziewczynki z Sivakasi potrafią swoimi
małymi zwinnymi palcami wyprodukować w ciągu dnia więcej zapałek niż dorosły
małymi zwinnymi palcami wyprodukować w ciągu dnia więcej zapałek niż dorosły
robotnik. Takie palce potrzebne są też przy ręcznym tkaniu dywanów.
robotnik. Takie palce potrzebne są też przy ręcznym tkaniu dywanów.
No i najważniejsza rzecz: dzieciom można płacić mniej albo
No i najważniejsza rzecz: dzieciom można płacić mniej albo
nawet nie płacić zupełnie nic. Często przez pierwszych kilka
nawet nie płacić zupełnie nic. Często przez pierwszych kilka
lat "przyuczają się do zawodu", pracując za miskę strawy
lat "przyuczają się do zawodu", pracując za miskę strawy
dziennie. Często w zamian za pracę swoich dzieci rodzice
dziennie. Często w zamian za pracę swoich dzieci rodzice
biorą pożyczkę. Prowadzi to do długoletniego uzależnienia
biorą pożyczkę. Prowadzi to do długoletniego uzależnienia
zarówno rodziców, jak i dzieci od pracodawcy, ponieważ
zarówno rodziców, jak i dzieci od pracodawcy, ponieważ
pożyczka jest oprocentowana i w praktyce, ze względu na
pożyczka jest oprocentowana i w praktyce, ze względu na
bardzo niskie pobory, niemożliwa do zwrócenia.
bardzo niskie pobory, niemożliwa do zwrócenia.
Rodzicom zależy, żeby ich dzieci pracowały. Niektóre zawody
Rodzicom zależy, żeby ich dzieci pracowały. Niektóre zawody
tradycyjnie od dziesiątków lat przechodzą w tej samej
tradycyjnie od dziesiątków lat przechodzą w tej samej
rodzinie na młodsze pokolenie. Tak jest na plantacjach
rodzinie na młodsze pokolenie. Tak jest na plantacjach
herbaty w Nepalu, Indiach i Sri Lance. Rodzice pragną
herbaty w Nepalu, Indiach i Sri Lance. Rodzice pragną
zagwarantować własnemu potomstwu pracę przy zbieraniu
zagwarantować własnemu potomstwu pracę przy zbieraniu
herbaty, co najprościej można uczynić, zabierając je ze sobą
herbaty, co najprościej można uczynić, zabierając je ze sobą
na plantację. Początkowo dzieci, zbierając herbatę za
na plantację. Początkowo dzieci, zbierając herbatę za
darmo, pomagają matkom, potem przechodzą na własny
darmo, pomagają matkom, potem przechodzą na własny
rozrachunek. Pracy jest mało i trzeba ją cenić.
rozrachunek. Pracy jest mało i trzeba ją cenić.
Dzieci w Ameryce
Dzieci w Ameryce
południowej:
południowej:
Na południowym zachodzie żyje największe obecnie plemię
Na południowym zachodzie żyje największe obecnie plemię
indiańskie Narajo. Co roku w całych USA odbywają się ceremonie
indiańskie Narajo. Co roku w całych USA odbywają się ceremonie
pow. Spotykają się wówczas członkowie plemion z różnych stron
pow. Spotykają się wówczas członkowie plemion z różnych stron
kraju. Zlotowi Indian towarzyszą konkursy strojów i rytualnych
kraju. Zlotowi Indian towarzyszą konkursy strojów i rytualnych
tańców.
tańców.
Sytuacja życiowa amerykańskich dzieci pogarsza się. Proces ten
Sytuacja życiowa amerykańskich dzieci pogarsza się. Proces ten
rozpoczął się jeszcze zanim recesja gospodarcza stała się faktem.
rozpoczął się jeszcze zanim recesja gospodarcza stała się faktem.
Tak przynajmniej wynika z opublikowanego we wtorek raportu,
Tak przynajmniej wynika z opublikowanego we wtorek raportu,
który przygotowany został na zlecenie Fundacji Annie E. Casey –
który przygotowany został na zlecenie Fundacji Annie E. Casey –
organizacji wspierającej pokrzywdzone dzieci.
organizacji wspierającej pokrzywdzone dzieci.
Ostatnie wykorzystane w raporcie statystyki odnoszą się do lat
Ostatnie wykorzystane w raporcie statystyki odnoszą się do lat
2006 i 2007, czyli do okresu poprzedzającego kryzys. Nie
2006 i 2007, czyli do okresu poprzedzającego kryzys. Nie
odzwierciedlają więc skutków bezrobocia będącego jego
odzwierciedlają więc skutków bezrobocia będącego jego
wynikiem. Fundacja uważana jest za jedno z najbardziej
wynikiem. Fundacja uważana jest za jedno z najbardziej
kompetentnych źródeł programów dla dzieci, zwłaszcza tych z
kompetentnych źródeł programów dla dzieci, zwłaszcza tych z
rodzin o niskim dochodzie.
rodzin o niskim dochodzie.
Dzieci w Japonii:
Dzieci w Japonii:
Nauka w Japonii:
Nauka w Japonii:
2.Szkoła podstawowa (6-12 lat),
2.Szkoła podstawowa (6-12 lat),
3.Szkoła średnia niższego stopnia (12-15lat),
3.Szkoła średnia niższego stopnia (12-15lat),
4.Szkoła średnia wyższego stopnia (15-18 lat),
4.Szkoła średnia wyższego stopnia (15-18 lat),
5.Szkoły wyższe.
5.Szkoły wyższe.
*
*
Japońskie dzieci coraz częściej uzależniają się od
Japońskie dzieci coraz częściej uzależniają się od
internetu, a nawet padają ofiarą przestępstw.
internetu, a nawet padają ofiarą przestępstw.
Wszystko przez powszechnie nadużywane telefony
Wszystko przez powszechnie nadużywane telefony
komórkowe z dostępem do internetu. Japoński rząd
komórkowe z dostępem do internetu. Japoński rząd
rozpoczął kampanię uświadamiającą rodzicom i
rozpoczął kampanię uświadamiającą rodzicom i
nauczycielom zagrożenia związane z nadużywaniem
nauczycielom zagrożenia związane z nadużywaniem
telefonów komórkowych przez dzieci.
telefonów komórkowych przez dzieci.
Posiadanie dzieci w Japonii, oznaczało trwanie klanu.
Posiadanie dzieci w Japonii, oznaczało trwanie klanu.
Symbolizował to pewien obyczaj. gdy pod jednym dachem żyły
Symbolizował to pewien obyczaj. gdy pod jednym dachem żyły
aż cztery pokolenia, sąsiedzi prosili rodzinę by przeszła przez
aż cztery pokolenia, sąsiedzi prosili rodzinę by przeszła przez
most. Miało to zapewnić szczęście całej wiosce. Tuż przed
most. Miało to zapewnić szczęście całej wiosce. Tuż przed
narodzinami dziecka, najbliżsi organizowali dla przyszłej matki
narodzinami dziecka, najbliżsi organizowali dla przyszłej matki
uroczystość, która miała ułatwić jej poród. Noworodek
uroczystość, która miała ułatwić jej poród. Noworodek
otrzymywał imię, kiedy skończył tydzień. Po miesiącu rodzice
otrzymywał imię, kiedy skończył tydzień. Po miesiącu rodzice
przynosili go do świątyni i polecali opiece bóstwa. Żona
przynosili go do świątyni i polecali opiece bóstwa. Żona
cesarza rodziła poza pałacem, by nie zabrudzić krwią pięknych
cesarza rodziła poza pałacem, by nie zabrudzić krwią pięknych
sal. Wizyta, którą cesarz składał dziecku, była dla niego rzadką
sal. Wizyta, którą cesarz składał dziecku, była dla niego rzadką
okazją do wyjścia poza pałac. Narodziny chłopca przyjmowano
okazją do wyjścia poza pałac. Narodziny chłopca przyjmowano
z większą radością, niż przyjście na świat dziewczynki.
z większą radością, niż przyjście na świat dziewczynki.
Dziedzicem klanu zostawał zawsze najstarszy syn i to on
Dziedzicem klanu zostawał zawsze najstarszy syn i to on
odprawiał obrzędy ku czci zmarłych przodków. Jeśli rodzina
odprawiał obrzędy ku czci zmarłych przodków. Jeśli rodzina
miała same dziewczynki, rodzice adoptowali chłopca, który
miała same dziewczynki, rodzice adoptowali chłopca, który
przejmował obowiązki najstarszego syna. W wieku 5 – 6 lat,
przejmował obowiązki najstarszego syna. W wieku 5 – 6 lat,
dzieci zaczynały naukę czytania. Szkoły przy świątyniach
dzieci zaczynały naukę czytania. Szkoły przy świątyniach
buddyjskich przyjmowały dzieci z bogatych rodów.
buddyjskich przyjmowały dzieci z bogatych rodów.
Dzieci w Polsce:
Dzieci w Polsce:
Jest coraz mniej dzieci; zmniejsza się także liczba żłobków,
Jest coraz mniej dzieci; zmniejsza się także liczba żłobków,
przedszkoli i szkół podstawowych. Więcej niż przed dekadą jest
przedszkoli i szkół podstawowych. Więcej niż przed dekadą jest
natomiast dzieci chorych na nowotwory, nerwice i po zatruciu
natomiast dzieci chorych na nowotwory, nerwice i po zatruciu
alkoholem czy narkotykami - wynika z badań GUS.
alkoholem czy narkotykami - wynika z badań GUS.
Według rankingu UNICEF polskie dzieci żyją w skrajnej biedzie.
Według rankingu UNICEF polskie dzieci żyją w skrajnej biedzie.
Badania warunków materialnych, edukacyjnych oraz zdrowotnych
Badania warunków materialnych, edukacyjnych oraz zdrowotnych
w 24 krajach. W rankingu Polska znalazła się na szarym końcu.
w 24 krajach. W rankingu Polska znalazła się na szarym końcu.
Raport UNICEF „Wykluczone dzieci” pokazał, że sytuacja
Raport UNICEF „Wykluczone dzieci” pokazał, że sytuacja
materialna najmłodszej części polskiego społeczeństwa znajduje
materialna najmłodszej części polskiego społeczeństwa znajduje
się w opłakanym stanie. Nierówności w dobrobycie dzieci
się w opłakanym stanie. Nierówności w dobrobycie dzieci
zmierzono za pomocą trzech czynników: dochodów pieniężnych,
zmierzono za pomocą trzech czynników: dochodów pieniężnych,
warunków lokalowych oraz dostępu do elementarnych zasobów
warunków lokalowych oraz dostępu do elementarnych zasobów
edukacyjnych, takich jak: posiadanie przez dzieci biurka,
edukacyjnych, takich jak: posiadanie przez dzieci biurka,
podręczników szkolnych czy Internetu.
podręczników szkolnych czy Internetu.
Raport wykazał, że Polska na tle innych krajów bardzo słabo
Raport wykazał, że Polska na tle innych krajów bardzo słabo
wypadła w kwestii warunków lokalowych oraz materialnych (21.
wypadła w kwestii warunków lokalowych oraz materialnych (21.
miejsce). Najniższy wskaźnik nierówności sytuacji materialnej
miejsce). Najniższy wskaźnik nierówności sytuacji materialnej
dzieci odnotowały Szwajcaria, Islandia oraz Holandia
dzieci odnotowały Szwajcaria, Islandia oraz Holandia