EDI

Elektroniczna wymiana danych.

„

Eletroniczne dokumenty” - SGML, HTML,

XHTML, XML , …

EDI – pojęcia podstawowe

EDI

- to skrót od ang. nazwy

Electronic Data Interchange

oznaczający w bezpośrednim

tłumaczeniu

Elektroniczną

Wymianę Danych.

EDI – pojęcia podstawowe

Według opinii Departamentu Obrony

USA EDI to:

"Wymiana informacji pomiędzy

komputerami, z użyciem powszechnie

akceptowanych standardów. EDI stanowi

centralną część Rynku Elektronicznego,

ponieważ umożliwia elektroniczną

wymianę informacji, szybszą, tańszą

i dokładniejszą niż w przypadku systemów

opartych na dokumentach papierowych"

EDI – pojęcia podstawowe

EDI

to wymiana danych w formatach

opisanych międzynarodowymi

standardami, między systemami

informatycznymi partnerów

handlowych, przy minimalnej

interwencji człowieka.

EDI – pojęcia podstawowe

EDI

łączy możliwości informatyki i

telekomunikacji.

Umożliwia eliminację dokumentów

papierowych zwiększając

efektywność wszystkich działań

związanych z handlem.

EDI – pojęcia podstawowe

EDI

jest najprostszym sposobem

realizacji transakcji handlowych z

pominięciem żmudnej pracy przy

tworzeniu, kopiowaniu i przesyłaniu

dokumentów papierowych.

EDI – pojęcia podstawowe

EDI

tworzy pomost, definiuje

standardy które łączą bezpośrednio

systemy informatyczne

współpracujących ze sobą firm.

EDI – pojęcia podstawowe

EDI

umożliwia natychmiastowe

przekazywanie informacji, które

są zawarte w typowych

dokumentach handlowych.

EDI – pojęcia podstawowe

Zastosowanie standardowych

i akceptowanych na całym świecie

formatów danych zapewnia, że

wszyscy uczestnicy wymiany

używają tego samego języka.

EDI – pojęcia podstawowe

Dokument EDI jest odpowiednikiem

papierowego dokumentu

handlowego o ustalonej

międzynarodowej postaci, który

został przystosowany do celów

elektronicznej transmisji danych.

EDI – pojęcia podstawowe

EDI

funkcjonuje niezależnie od

rodzaju oprogramowania

użytkownika. Stosowanie EDI nie

jest ograniczone różnicami w

oprogramowaniu, jakie partnerzy

handlowi używają w swoich

przedsiębiorstwach.

EDI – pojęcia podstawowe

EDI

nie jest rodzajem poczty

elektronicznej. EDI polega na

wymianie danych w ustalonym

formacie, pomiędzy systemami

informatycznymi, nie pomiędzy

ludźmi. Dane te mogą być

automatycznie przetwarzane przez

komputer.

EDI - Fundament

Elektronicznego Rynku

EDI

leży u podstaw Rynku Elektronicznego -

technologii stanowiącej podłoże takich

strategii, jak:

–

Stałe Uzupełnianie Zapasów

(Continuous

Replenishment) w sektorze detalicznym

(wykorzystanie np. kodów kreskowych),

–

JIT

(Just-In-Time) w sektorze produkcyjnym,

–

śledzenie transportu

w dystrybucji,

–

płatności elektroniczne

w każdym ze

środowisk rynkowych.

Standardy EDI

EDIFACT

z ang.

Electronic Data Interchange

for Administration, Commerce and

Transport

(elektroniczna wymiana

danych dla administracji, komercji i

transportu),

dzynarodowy standard EDI, jaki

wdrażany jest przez Narody Zjednoczone

(dokumenty ISO z serii 9735)

Standardy EDI

Komunikaty (dokumenty) standardu

EDIFACT umożliwiają przesyłanie

informacji niezbędnych do realizacji

transakcji handlowych. Komunikaty te

można podzielić na trzy grupy:

•

komunikaty handlowe

(katalog cenowy,

zamówienie, faktura), które umożliwiają

wymianę informacji pomiędzy

sprzedającym i kupującym,

Standardy EDI

•

komunikaty transportowe

(zlecenie

transportowe, awizo dostawy) używane

w celu organizacji dostawy towaru,

•

komunikaty finansowe

(przelew,

informacja o ruchu na koncie) używane

do realizowania płatności i informowania

o ruchach pieniężnych

Standardy EDI

Dokumenty dostępne w

standardzie EDIFACT można

podzielić na następujące grupy:

•

Dane podstawowe -

zawierające

informacje o firmach i produktach, które są

wymieniane pomiędzy partnerami

handlowymi, a do których odwołują się

inne komunikaty przesyłane pomiędzy

nimi.

Standardy EDI

•

Transakcje

- opisujące procesy

handlowe pomiędzy współpracującymi

firmami. Rozpoczynają się od

zamówienia towaru lub usługi,

zawierają komunikaty niezbędne dla

transportu towarów i kończą

transakcję fakturą oraz zleceniem

płatniczym za towary lub usługi.

Standardy EDI

•

Raporty i planowanie,

komunikaty używane dla

informowania partnerów handlowych

o aktualnej sytuacji w zakresie

posiadanych towarów i planach na

przyszłość umożliwiających

efektywne planowanie i zarządzanie

łańcuchem dostaw.

Standardy EDI

Dane podstawowe

Standardy EDI

Dane podstawowe:

Dane podstawowe:
•

Party Information (PARTIN)

Komunikat wymieniany jako pierwszy pomiędzy firmami

rozpoczynającymi współpracę handlową. Zawiera nazwę

firmy oraz dane o lokalizacji, oddziałach, administracji, dane

handlowe i finansowe. Komunikat może być wykorzystany

do tworzenia centralnego katalogu adresów i podstawowych

informacji, dostępnego dla wszystkich zainteresowanych

firm.

•

Product Inquiry (PROINQ)

Komunikat umożliwiający kupującemu uzyskanie informacji

o towarach i usługach zawartych w katalogu sprzedającego.

Standardy EDI

Dane podstawowe:

Dane podstawowe:
•

Price/Sales Catalogue (PRICAT)

Komunikat wysyłany przez producenta / dostawcę

do swoich odbiorców. Zawiera katalog lub listę

produktów dostawcy.

•

Product Data (PRODAT)

Komunikat podobny do Price/Sales Catalogue

(PRICAT), zawierający jedynie dane techniczne i

funkcjonale produktu, a nie zawierający żadnych

danych handlowych i logistycznych.

Standardy EDI

Transakcje

Standardy EDI

Transakcje

•

Request for Quotation (REQOTE)

Komunikat wysyłany przez kupującego do sprzedawcy z

prośbą o warunki sprzedaży. Dokument może zawierać

propozycję warunków i terminu płatności oraz określać

wielkość zamówienia wraz ze specyfikacją

poszczególnych miejsc i terminów odbioru towarów.

•

Quotation (QUOTES)

Komunikat przesyłany od sprzedawcy do kupującego w

odpowiedzi na prośbę o ofertę i zawiera wszystkie

informacje o warunkach płatności, cenach i warunkach

dostawy towarów.

Standardy EDI

Transakcje:

•

Purchase Order (ORDERS)

Komunikat wysyłany przez kupującego do sprzedawcy w

celu zamówienia towarów lub usług wraz z określeniem

wielkości, terminu i miejsca dostawy. Może odnosić się do

wcześniejszej oferty. Stosowaną praktyką jest składanie

codziennych zamówień z ogólną regułą jedna dostawa,

jeden termin, jedno miejsce dostawy. Komunikat może

być wykorzystany także do przesłania wymagań

dotyczących pakowania i etykietowania towarów.

Standardy EDI

Transakcje

•

Purchase Order Response (ORDRSP)

Komunikat wysyłany przez sprzedającego do

kupującego potwierdzający otrzymanie zamówienia.

Komunikat akceptuje całość zamówienia lub służy

do przesłania propozycji zmian czy odwołania części

ewentualnie całego zamówienia.

Standardy EDI

Transakcje

•

Purchase Order Change Request

(ORDCHG)

Komunikat wysyłany przez kupującego do

sprzedającego w celu wprowadzenia zmian we

wcześniejszym zamówieniu. Kupujący może prosić o

zmianę lub rezygnację z jednego lub kilku

zamawianych towarów.

Standardy EDI

Transakcje

Standardy EDI

Transakcje

Standardy EDI

Transakcje

Standardy EDI

Transakcje

Standardy EDI

Transakcje

Standardy EDI

Raporty i planowanie

Standardy EDI

Raporty i planowanie

Standardy EDI

Raporty i planowanie

Standardy EDI

Raporty i planowanie

Standardy EDI -

Bezpieczeństwo

Aby chronić dane, stosuje się szereg

metod, a wśród nich i te, które mają

szczególne znaczenie dla EDI. Wśród

metod należy wymienić szyfrowanie i

podpis cyfrowy zapewniające poufność

informacji, autoryzację nadawcy i

odbiorcy, niezaprzeczalność nadania i

odbioru.

Standardy EDI -

Bezpieczeństwo

W czwartej wersji składni standardu EDIFACT

uwzględniono usługi ochrony informacji.

Dla protokołu internetowej poczty

elektronicznej SMTP (Simple Mail Transfer

Protocol) opracowano rozszerzenie MIME

(Multipurpose Internet Mail Extension),

umożliwiające przesyłanie komunikatów

EDI, a następnie S/MIME (Secure

Multipurpose Internet Mail Extension),

które pozwala na zastosowanie usług

ochrony.

Standardy EDI -

Bezpieczeństwo

Stosowane w Internecie narzędzia

bezpieczeństwa nie są w pełni

uniwersalne. Brak jest jednolitych i

wbudowanych w internetowe technologie

standardów bezpieczeństwa.

W Internecie problemem jest również brak

mechanizmów śledzenia i potwierdzenia

transakcji. Mogą być one stworzone na

potrzeby zamkniętych społeczności.

Standardy EDI -

Bezpieczeństwo

Do tworzenia bezpiecznych systemów

można jedynie stosować istniejące

rozwiązania i technologie typu PGP (Pretty

Good Privacy), SSL (Secure Sockets Layer),

SET (Secure Electronic Transaction), STT

(Secure Transaction Technology), SEPP

(Secure Electronic Payment Protocol), PCT

(Private Communication Technology),

S/HTTP (Secure Hypertext Transfer

Protocol), czy S/MIME i inne.

Standardy EDI -

Bezpieczeństwo

BQM - przykładowa koncepcja

specyfikacji dla EDI w Internecie

BQM (Business Quality Messaging)

jest koncepcją EDI zaprezentowaną

w 1997 r. przez firmy IBM,

Microsoft i Intel.

Standardy EDI -

Bezpieczeństwo

BQM jest specyfikacją techniczną opierającą się na:

•

wykorzystywaniu Internetu,

•

tworzeniu wiadomości przez aplikacje BQM i

przekazywaniu jej do kolejki,

•

kopiowaniu przez system BQM wiadomości z kolejki

nadawcy do kolejki odbiorcy,

•

usuwaniu oryginalnej wiadomości po jej skopiowaniu,

•

przetwarzaniu wiadomości przez aplikację odbiorcy po jej

otrzymaniu,

•

usuwaniu z kolejki odbiorcy pomyślnie przetworzonej

wiadomości, która jest w tym momencie uważana za

dostarczoną.

Sieci VAN

Sieci VAN

- Sieci Usług Dodanych.

VAN funkcjonuje jak biuro rozliczeń dla

transakcji elektronicznych działając jak

prywatna elektroniczna usługa pocztowa o

dużej szybkości.

Wykorzystując VAN, przedsiębiorstwo może

przesyłać wszystkie swoje pliki EDI do tego

samego miejsca. Następnie VAN rozsyła

dane do poszczególnych elektronicznych

skrzynek na listy odbiorców.

Sieci VAN

Wykorzystanie VAN dostarcza

następujących korzyści:

•

Elastyczność

Wielką zaletą stosowania VAN-a są jego zdolności

komunikacyjne. Wykorzystuje on szeroki wachlarz

standardowych protokołów komunikacyjnych.

•

Koszt

Koszty korzystania z VAN nie są wysokie.

Użytkownicy płacą roczną opłatę abonamentową oraz

opłatę naliczaną od objętości danych. Analiza

korzyści cenowych prowadzi do konkluzji, że cena

serwisu EDI jest korzystna i opłacalna.

Sieci VAN

•

Bezpieczeństwo

VAN umożliwia użytkownikowi wysłanie i otrzymanie

informacji tylko z jego własnej skrzynki pocztowej. VAN

obsługuje wszelki transfer informacji od skrzynki

pocztowej nadawcy do skrzynki odbiorcy. Pozwala to

partnerom handlowym czuć się pewnym, że mogą

swobodnie wymieniać informacje, uniemożliwiając

czynnikom zewnętrznym bezpośredni dostęp do

swoich własnych systemów wewnętrznych.

•

Konserwacja

Przedsiębiorca odpowiedzialny jest tylko za

konserwację sprzętu komunikacyjnego, który

umożliwia dostęp do VAN’a.

Sieci VAN

•

Księgowanie i rachunki

Transakcje użytkownika są dokładnie śledzone i

zliczane. Większość VAN-ów dostarcza

szczegółowego rozbicia kosztów za usługi

wykorzystane przez ich klienta, w podobny sposób

jak towarzystwa kart kredytowych doliczają usługi

do swoich rachunków.

Sieci VAN

•

Usługi użytkownika

Doświadczony personel służy w razie potrzeby

pomocą w planowaniu i wdrożeniu handlu

elektronicznego. VAN-y dostarczają również

różnorodnych usług, aplikacji programowych i

sieciowych, które mogą wzbogacić powiązania w

wymianie elektronicznej. Typowymi przykładami są

katalogi elektroniczne i informacyjne bazy danych,

aplikacje zarządzania magazynem, usługi płacenia

elektronicznego, EDI dla FAX-u, poczta

elektroniczna etc.

EDI - OBI

OBI (Open Buying on the Internet) jest nowym

sposobem zakupu materiałów biurowych i

drobnego sprzętu biurowego dla firm.

Pierwsza wersja specyfikacji OBI została

ukończona w marcu 1997 r. Wersja 1.1 w

czerwcu 1998 r., kolejna w 1999 r.

OBI definiuje podstawowe elementy transakcji

online między firmami i ich dostawcami oraz

format danych wymaganych w

dokumentach związanych z zamówieniami.

EDI - OBI

Zastosowanie OBI jest znacznie prostsze

niż EDI - nie wymaga dostosowania

systemów informatycznych u

współpracujących partnerów, gdyż

rozwiązanie to jest oparte na otwartych i

powszechnie stosowanych standardach

internetowych. (Istnieje wszakże

możliwość zintegrowania systemów EDI

z rozwiązaniami OBI.)

EDI - OBI

Specyfikacja OBI może pracować w

połączeniu z protokołem SET (Secure

Electronic Transactions) w celu ochrony

transakcji biznesowych przez Internet.

OBI używa protokołu SSL (Secure

Sockets Layer) do ochrony transakcji

prowadzonych przez WEB.

Zastosowanie EDI

yróżnia

ne są

trzy poziomy zastosowań EDI w

danej organizacji gospodarczej, w zależności od

stopnia zaawansowania techniki

•

sprawnieni

obrotu dokumentowego.

Usprawnienie dotyczy zarówno wystawiania dokumentów,

m.in. poprzez bezpośrednie wykorzystanie potrzebnych

danych z baz danych firmy do tworzenia dokumentu. Ponadto

zamiast wysyłania dokumentu dokonuje się transmisji

komunikatu EDI. Odbiór dokumentu w postaci komunikatu jest

prostszy niż tradycyjnie. Omijane są procedury doręczenia,

rejestracji i dekretacji wymagane w przypadku odbioru

tradycyjnego dokumentu. Ponadto lokalna sieć komputerowa

wewnątrz przedsiębiorstwa pozwala na błyskawiczne

wprowadzenie dokumentu w obieg.

Zastosowanie EDI

•

usprawnianie sterowania procesami

zachodzącymi w organizacji

gospodarczej.

Przykładem jest obsługa dostaw na czas Just-in-Time-

Delivery schemat znany od dawna w teorii. Jednak dopiero

technika EDI pozwoliła na jego sprawną realizację.

Dostawca zapewnia określony, minimalny poziom zapasów

na linii produkcyjnej odbiorcy. Stan zapasów jest

monitorowany i pozwala na realizację dostawy w

odpowiednim momencie. Przychodząca do odbiorcy

dostawa jest rejestrowana za pomocą kodu kreskowego.

Następnie automatycznie uruchamia się procedury:

aktualizacji stanu zapasów, księgowania, wystawienia i

wysłania polecenia zapłaty itd.

Zastosowanie EDI

•

tworzenie nowych organizacji w

wyniku integracji istniejących

poprzez zapewnienie przesyłania

danych między nimi.

W tych zastosowaniach efekty finansowe, w

postaci rachunku kosztów i oszczędności uzyskanych

dzięki EDI, są mniej istotne. Ważniejsza jest

oferowana przez EDI możliwość realizacji strategii

integracji między organizacjami gospodarczymi

poprzez długoterminowe umowy i przesyłanie

dokumentów oraz innych danych między nimi.

Zastosowanie EDI

zależności od wkładu

w osiągnięcie celu działalności

gospodarczej obecnie i w przyszłości

, systemy dzielimy

na:

•

systemy "wspomagania",

które w prosty sposób pomagają

uzyskiwać korzyści z działalności gospodarczej, np. systemy

biurowe;

•

systemy "fabryczne"

od nich zależy sukces organizacji, są

"krytyczne" dla działalności organizacji;

•

systemy "strategiczne"

"krytyczne" dla osiągnięcia sukcesu

w działalności gospodarczej w przyszłości;

•

systemy "przetwarzania"

te, które mają duże szanse rozwoju

w przyszłości (są nowym obszarem działalności gospodarczej lub

dotyczą nowych technologii).

SGML, HTML, XML

SGML-

system definiowania

języków znacznikowych

SGML (Standard Genralized Markup Language)

Nie jest sam w sobie językiem znaczników! Jest

jedynie szkieletem służacym do opisywania

poszczególnych języków znacznikowych

(

np.

DocBook

HTML

, XML).

SGML jest międzynarodowym standardem (ISO

8879:1986) definiującym metody reprezentacji

tekstu w postaci elektronicznej, niezależnej od

platformy sprzętowej i systemu operacyjnego.

DocBook

HTML

czy XML

są specyficznymi

produktami SGML, zwanymi czasem aplikacjami

SGML .

SGML

Za twórców języka SGML uważa się Charlesa

Goldfarba, Edwarda Moshera oraz Raymonda

Loriego, którzy w 1969 roku opracowali dla

IBM-u język GML (Generalized Markup

Language - również akronim nazwisk

twórców). GML był rezultatem projektu

zintegrowanego systemu informacyjnego dla

kancelarii prawniczych i pozwalał na

edytowanie, formatowanie oraz

przeszukiwanie danych tekstowych

SGML

Klasyfikacja dokumentów tekstowych

wg ich formatów

•

Format znakowy

Historycznie najstarszy spos

b przedstawiania

tekstu

reprezentacja znakowa. Niesie ona

wył

cznie informacje o tre

ci, nie interesuj

jego struktur

lub wygl

dem

Przykłady: ASCII, ISO 8859-x, ISO 646

SGML

•

Format obrazowy - wektorowy

Źródeł powstania tego formatu szukać możemy w

standardzie Postscript. Jest to język programowania

przeznaczony do opisu grafiki i tekstu. Jego dużą zaletą

jest niezależność od platformy sprzętowej i programowej.

Opis strony nie jest powiązany w jakikolwiek sposób z

urządzeniem zewnętrznym i może być wydrukowany na

każdej drukarce wyposażonej w interpreter Postscriptu.

Standard ten został ustanowiony przez firmę Adobe i po

raz pierwszy pojawił się w roku 1985 w drukarkach

LaserWriter firmy Apple. Należy jednak pamiętać, że

ostatecznym celem formatu Postscript był zawsze papier.

Przykłady: PDF - (Adobe Acrobat), EVY - (Corel Envoy)

SGML

•

Format obrazowy - bitmapowy

Dokumenty zapisane w tym formacie są

przechowywane w postaci grafiki rastrowej.

Obraz dokumentu składa się z pojedynczych,

kolejno po sobie następujących pikseli.

Parametry charakteryzujące mapy bitowe to

rozdzielczość (mierzona najczęściej w

punktach na cal) oraz głębokość palety barw

Przykłady: TIFF, JPEG, GIF

SGML

•

Formaty oznaczeń tekstowych

W formacie tym wykorzystuje się pewne umowne

znaki (lub ciągi znaków), które umieszcza się w

tekście. Niosą one informacje formatujące lub dane o

strukturze logicznej dokumentu i są przy tym

wyraźnie oddzielone od treści dokumentu. Wśród

formatów oznaczeń tekstowych wyróżnić można ich

dwa rodzaje:

•

Oznaczenia proceduralne -

nastawione na jeden

szczególny język formatowania lub edytor tekstu

(RTF,TEX)

•

Oznaczenia ogólne -

opisują strukturę logiczną

dokumentu, nie interesując się zupełnie jego wyglądem

(SGML, ODA)

SGML

Części składowe dokumentu SGML

•

prolog SGML (ang. SGML prolog)

Prolog zawiera deklarację SGML (ang. SGML

declaration) oraz definicję typu dokumentu (ang.

Document Type Definition - DTD).

•

dokument zasadniczy (ang. document

instance)

Dokument zasadniczy zawiera tekst, który jest

oznaczony zgodnie z DTD umieszczonym w prologu.

SGML

Prolog dokumentu SGML zawiera

Definicję Typu

Dokumentu

(ewentualnie także

Deklarację Typu

Odsyłaczy

W Definicji Typu Dokumentu deklarowane są:

–

typy elementów i model ich zawartości

–

lista atrybutów dla każdego elementu

–

encje

SGML

Przykładowa deklaracja dokumentu w

SGML

Deklarację SGML podzielić możemy na 7

części:

1. Opisowy nagłówek

2. Zestaw znaków

3. Zestaw Pojemności (ang. Capacity Set)

4. Zakres Składni Konkretnej (ang. Concrete

Syntax Scope)

5. Składnia Konkretna (ang. Concrete Syntax)

6. Użycie dodatkowych cech (ang. Features Use)

7. Informacje dla aplikacji (ang. Application-

Specific Information)

SGML

Deklaracja SGML dostarcza wprost lub pośrednio wszystkich

informacji związanych z językiem znakowania i sposobem

zapisu, zgodnie z zasadą całkowitego samoopisania

dokumentu.

SGML przewiduje dużo zawiłych i formalnych ustaleń, bowiem nie

tylko nie zakłada żadnego konkretnego programu do edycji czy

interpretacji dokumentów, ale nawet systemu operacyjnego

czy platformy sprzętowej.

W systemach używanych powszechnie dzisiaj, przedmiot owych

ustaleń przesądzony jest często przez sam system operacyjny

lub wpisany jest w program, pozostając niezauważalny dla

użytkownika.

SGML

DTD

(and.

Document Type Definition

)

kreśla on logiczną strukturę

dokumentu, wzajemne zależności

zachodzące pomiędzy jej częściami

składowymi oraz ich prawidłową

kolejność

DTD opisuje strukturę nie tylko jednego

dokumentu, ale całej klasy dokumentów

SGML

Elementy DTD:

•

Deklaracja typu dokumentu

•

Deklaracja elementu

•

Deklaracja atrybutu (ang. attribute)

•

Deklaracja encji (ang. entity)

SGML

Deklaracje typu odsyłaczy (

Link Type Declaration

LTD

jest opcjonalną, równoległą do DTD definicją różnych

typów odsyłaczy wiążących struktury dokumentu.

Deklarowana jest nazwa odsyłacza i sposób jego realizacji.

Odsyłacze mogą być trojakiego typu:

– proste (SIMPLE LINKS) o sposobie realizacji wskazanym przez

atrybut elementu w którym występują,

– założone (IMPLICIT LINKS) realizowane w przypadku każdego

wystąpienia danego elementu, albo też związane z konkretnym

elementem w dokumencie, wyróżnionym przez unikalny

identyfikator (atrybut typu ID),

– wskazane odsyłacze (EXPLICIT LINKS) łączą elementy jednego

typu dokumentu z elementami dokumentu innego typu (np.

podczas transformacji dokumentu źródłowego w pochodny)

SGML

SGML – przykład definicji

<! DOCTYPE antologia [

<!ELEMENT antologia - - (wiersz+)>

<!ELEMENT wiersz - - (tytuł?, strofa+)>

<!ELEMENT tytuł - O (#PCDATA)>

<!ELEMENT strofa - O (wers+)>

<!ELEMENT wers O O (#PCDATA)>

SGML

Minimalizacja oznakowania

Oznakowanie zminimalizowane skraca zapis dokumentu i czyni

tekst bardziej czytelnym dla człowieka. Usuwa z oznakowania

nadmiarową informację, ale też czyni je mniej regularnym.

Dla maszyny z kolei „prostsze” jest oznakowanie pełne. Przy

pomocy funkcji minimalizacji oznakowania można tekst oznakowany

dalece upodobnić do czystego tekstu, co ma duże znaczenie dla

interfejsu ich edycji.

Dawniej korzystano z prostych terminali znakowych, dziś

edytory oferują zwykle kilka różnych interfejsów (znakowy, oddawanie

znaczników ikonami, interpretacja typograficzna, interpretacja

schematyczna (tabelaryczna) lub inne wyspecjalizowane). Odpowiednio

zminimalizowane oznakowanie jednak pozostaje najprostszym i

najtańszym interfejsem edycji.

Minimalizacja polega na szeregu funkcji, wymagających

wskazania w deklaracji SGML i/lub DTD:

– pomijanie znaczników – tag omission (OMITTAG)

– upraszczanie znaczników – tag shortening (SHORTTAG)

– skalowanie znaczników – tag grouping (ranking) (RANK)

– rozpoznawanie znaczników z tekstu – automatic tag recognition

(DATATAG).

SGML – HTML, XML

ęzyk

HTML

(Hyper Text Markup Language)

mimo iż oparty na standardzie SGML, należy

do formatów prezentacyjnych i nie bardzo się

nadaje do kodowania struktury dokumentów.

Jest to język stosunkowo prosty i zorientowany

na prezentację dokumentu w okienku

przeglądarki WWW. Możliwości jakie oferuje są

bardziej zbliżone (choć dużo uboższe) do

mechanizmów "styli" znanych z WYSIWYG, niż

do prawdziwego kodowania strukturalnego.

Standard HTML (i nie tylko) definiowany jest

przez

W3 Consortium (W3C)

- www.w3c.org.

HTML

HTML

powstał w oparciu o język

SGML,

który jest poważnym systemem

tworzenia dokumentów. Tworząc

strony WWW, nie trzeba wiedzieć zbyt

wiele o SGML-u, ale znajomość

najistotniejszej jego cechy, czyli faktu,

iż jest to język opisu struktury strony a

nie wyglądu konkretnych jej

elementów, może okazać się pomocna.

HTML

HTML odziedziczył po swoim przodku, języku

SGML, jego najistotniejszą cechę, jest

językiem opisu strony a nie wyglądu

poszczególnych jej elementów.

Idea polega na tym, że większość

dokumentów posiada pewne cechy wspólne,

takie jak nagłówki, akapity czy listy. Stąd

też przed rozpoczęciem pisania można

określić, jakiego typu elementy będą

używane i nadać im odpowiednie nazwy.

HTML

W HTML-u zdefiniowany jest pewien określony

zestaw stylów , używanych na stronach WWW:

nagłówki, akapity, listy i tabele. Kaskadowe arkusze

stylów

(w skrócie CSS) dają zaawansowane możliwości

formatowania znaczników HTML

Dodatkowo zostały zdefiniowane również

pewne elementy formatowania znaków, jak, na

przykład, pogrubienie. Każdy taki element posiada

swoją nazwę i występuje w formie czegoś, co zostało

nazwane znacznikiem.

Tworząc stronę WWW, nadaje się różnym

elementom strony etykiety mówiące: „to jest

nagłówek” lub: „to jest element listy”.

XHTML

XHTML

1.0

(eXtensible HyperText Markup

Language)

, napisany w XML, jest standardem stworzonym z

myślą o przyszłości. Technicznie języki XHTML 1.0 i HTML 4

są bardzo podobne do siebie. Znaczniki i atrybuty w nich

użyte są praktycznie takie same, więc przystosowanie się do

specyfikacji XHTML 1.0 wymaga spełnienia jedynie kilku

prostych zasad. Strony, stworzone w HTML-u to zwykłe pliki

tekstowe (ASCII), co oznacza, że nie zawierają one żadnych

informacji właściwych dla konkretnej platformy systemowej

czy programowej.

Plik HTML zawiera następujące elementy:

– właściwy tekst strony,

– znaczniki HTML, określające elementy strony, jej strukturę,

sposoby formatowania i hiperpołączenia do innych stron lub

informacji innego rodzaju.

Większość znaczników ma następującą postać:

<NazwaZnacznika>

tekst

</NazwaZnacznika>

XHTML

•

XHTML to E

tensible

yper

ext

arkup

anguage

•

XHTML jest niemal identyczny z HTML 4.01

•

XHTML ma czystszą formę niż HTML

•

XHTML jest aplikacją XML

•

XHTML 1.0 jest od 26 stycznia 2000 oficjalnym

standardem sieciowym. Rekomendacja W3C

oznacza, że specyfikacja jest stabilna i

przetestowana.

XHTML

Po co XHTML?

W sieci umieszczanych jest coraz więcej stron WWW,

rośnie też liczba „złych” stron – stron, napisanych

niepoprawnie. Taki kod HTML:

<html>
<head>
<title>Błędny kod HTML!</title>

</head>

<body>
<h1>TU JEST EWIDENTNY BŁĄD!
</body>
</html>

będzie wyświetlany poprawnie w większości przeglądarek, mimo, że

zawiera błąd składni – brakuje w nim znacznika zamykającego </h1>.

XML nie dopuszcza takich wpadek. Dlatego połączenie języków

XML i HTML daje nadzieję na stworzenie dobrego i stabilnego

narzędzia. Dokumenty XHTML są interpretowane przez wszystkie

urządzenia radzące sobie z językiem XML. XHTML pozwala tworzyć

dokumenty o poprawnej strukturze, które działają we wszystkich

przeglądarkach i są kompatybilne wstecznie.

XHTML

Najważniejsze różnice między XHTML a

HTML:

–

Elementy XHTML muszą być poprawnie
zagnieżdżane,

–

Dokumenty XHTML muszą mieć poprawną formę,

–

Nazwy znaczników muszą być pisane małymi
literami,

–

Wszystkie elementy XHTML muszą być zamknięte

XHTML

Co to oznacza konieczność poprawnego

zagnieżdżania elementów?

W języku HTML wymaganie prawidłowego zagnieżdżania nie

musi być restrykcyjnie spełniane. Na przykład wyrażenie

sformułowane w HTML tak:

<b><i>Tekst pogrubiony i pisany kursywą...</b></i>

będzie w XHTML absolutnie niepoprawne. W XHTML

zagnieżdżenie musi być prawidłowe:

<b><i>Tekst pogrubiony i pisany kursywą... </i></b>

XHTML

Częstym błędem w zagnieżdżonych listach jest zapominanie, że lista

zagnieżdżona musi być umieszczona w obrębie elementu li. Oto zły zapis:

<ul>
<li>Punkt 1</li>
<li>Punkt 2</li>
<ul>
<li>Zagnieżdżony 1</li>
<li>Zagnieżdżony 2</li>
</ul>
<li>Punkt 3</li>
</ul>

A tutaj poprawny odpowiednik błędnego kodu:

<ul>
<li>Punkt 1</li>
<li>Punkt 2
<ul>
<li>Zagnieżdżony 1</li>
<li>Zagnieżdżony 2</li>
</ul>
</li>
<li>Punkt 3</li>
</ul>

W poprawnym przykładzie znacznik </li> został wstawiony za

znacznikiem </ul> listy zagnieżdżanej.

XHTML

Co oznacza, że dokument musi mieć poprawną

formę?

Oto wymagania, które określają poprawność

formy. Wszystkie elementy XHTML muszą być

zagnieżdżone w podstawowym elemencie html.

Elementy podrzędne danych elementów stosowane są

w parach i są prawidłowo zagnieżdżone w elemencie

nadrzędnym. Podstawowa struktura dokumentu

prezentuje się tak:

XHTML

Dlaczego należy stosować małe litery?

Konieczność stosowania małych liter wynika z tego,

że dokumenty XHTML są aplikacjami XML, a XML to język

czuły na wielkość znaku. Tak więc znaczniki <br> i <BR>

zostaną zinterpretowane jako różne. Zgodnie z tym, zapis

kodu w takiej formie:

<BODY>
<P>Tekst</P>
</BODY>

jest niepoprawny. Poprawna postać powinna wyglądać tak:

<body>
<p>Tekst</p>
</body>

XHTML

Dlaczego należy pamiętać o znacznikach zamykających?
Wszystkie elementy, które nie są puste, muszą mieć znaczniki zamykające. Zgodnie z

tym, zapisz kodu w takiej formie:

<p>Tekst
<p>Kolejny akapit

jest niepoprawny. Poprawna postać powinna wyglądać tak:

<p>Tekst</p>
<p>Kolejny akapit.</p>

A co z elementami pustymi?
Elementy puste muszą także zostać zaopatrzone w znacznik zamykający lub znacznik

otwierający musi kończyć się znakami />. Oto nieprawidłowa postać wyrażenia:

Tu dodamy łamanie wiersza<br>
A tu pojawi się linia pozioma<hr>

Poprawny zapis wygląda tak:

Tu dodamy łamanie wiersza<br />
A tu pojawi się linia pozioma<hr />

lub

Kolejna linia <hr></hr>

Dodatkowa spacja w zapisie znacznika zamykającego, <br />, jest konieczna, aby

zachować zgodność

z obecnymi przeglądarkami.

XHTML

Jakie są obowiązkowe elementy XHTML?

Wszystkie dokumenty XHTML muszą zawierać deklarację

DOCTYPE. Obowiązkowe są także elementy html, head i body, a element

title musi być zawarty w obrębie elementu head. Oto przykład dokumentu

XHTML, który może być też traktowany jako szablon:

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"
"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
<html>
<head>
<title>Tytuł dokumentu</title>
</head>
<body>
Zawartość dokumentu
</body>
</html>

Deklaracja DOCTYPE nie jest częścią samego dokumentu XHTML, nie jest

też elementem XHTML i nie może mieć znacznika zamykającego.

Deklaracja DOCTYPE jest zawsze umieszczana w pierwszym wierszu

kodu dokumentu XHTML.

XHTML

Aby obsłużyć te różne podejścia, definicje HTML 4.0 jak i XHTML 1.0

udostępniają trzy różne „werjse” HTML-a:

• HTML 4.0 lub XHTML 1.0 Transitional

— jest przeznaczony głównie dla

konserwatywnych projektantów WWW, którzy chcą obsługiwać jak największą ilość

istniejących przeglądarek. Odpowiada to tej grupie użytkowników, którzy

we wcześniejszej — liniowej — wersji kontinuum, wykorzystywali znaczniki HTML

2.0. Znaczniki te wciąż stanowią absolutne minimum, podstawę możliwości

funkcjonalnych przeglądarek. Jednak aktualnie najczęściej wykorzystywane są

przeglądarki zgodne z HTML 3.2, a zatem, bezpiecznie można założyć, iż to właśnie

specyfikacja HTML 3.2 stanowi dolną, podstawową granicę możliwości przeglądarek.

• HTML 4.0 lub XHTML 1.0 Frameset

— to zalecane rozwiązanie dla wszystkich

projektantów stron WWW tworzących strony przeznaczone dla przeglądarek

zgodnych ze standardem HTML 3.2, którzy jednocześnie chcą prezentować witryny

przy wykorzystaniu układów ramek. (We wcześniejszej wersji kontinuum układy

ramek należały raczej do jego „eksperymentalnej” części.) Aktualnie jest to raczej

podejście pośrednie. Choć ta „wersja” języka daje możliwość użycia większej liczby

znaczników niż „wersja” pośrednia (Transitional), to jednak wciąż istnieje wiele

przeglądarek, które nie są w stanie obsługiwać układów ramek;

• HTML 4.0 lub XHTML 1.0 Strict

— przeznaczona dla projektantów WWW,

który lubią eksperymentować i chcą tworzyć swoje strony, opierając się ściśle

na specyfikacjach HTML 4.0 i XHTML 1.0. Oznacza to rezygnację ze wszystkich

znaczników uznanych za „przestarzałe” i określanie postaci dokumentów wyłącznie

przy użyciu kaskadowych arkuszy stylów.

SGML – HTML, XML

XML

(

eXtensible Markup Language

)

- kolejna

aplikacja SGML, mająca zachować (niestety

niezupełnie) zgodność "w dół" z językiem HTML.

Uproszczenie w stosunku do "pełnego"

standardu SGML polega przede wszystkim na

możliwości zrezygnowania z definiowania DTD,

ponieważ jego opracowanie jest sprawa złożoną.

W wielu praktycznych zastosowaniach, zwłaszcza

związanych z elektroniczną publikacją dokumentów

hipertekstowych o prostej strukturze, nie jest to

nawet konieczne.

XML to jednak jeszcze przyszłość - narzędzia

do przygotowywania oraz prezentacji tekstów

dopiero powstają, a i sama definicja języka XML nie

jest jeszcze ostatecznie ustalona.

XML

HTML i XML są ze sobą spokrewnione –

oba oparte są na

Standardowym uogólnionym

języku znaczników

(SGML).

Zgodnie ze swoją nazwą SGML jest

językiem bardzo ogólnym o ogromnych

możliwościach. Jednak nie ma nic za darmo:

ceną za tę uniwersalność jest złożoność tego

języka, co utrudnia jego naukę i jest

powodem, dla którego język ten nie zyskał

popularności.

XML jest

podzbiorem

SGML, łatwiej go

używać, natomiast HTML formalnie jest

aplikacją

SGML.

XML

HTML 1.0 zawierał zaledwie około

tuzina znaczników, natomiast najnowsza

wersja 4.01 zawiera ich już niemal 100. Jeśli

policzyć jeszcze inne znaczniki używane

w poszczególnych przeglądarkach, liczba ta

zbliży się do 120. Jeśli jednak trzeba

znakować różnorodne dane dostępne

w Sieci, to oczywiste jest, że 120 znaczników

nie starczy (zresztą każda inna liczba też

będzie zbyt mała).

XML to w skrócie metaznacznikowa

specyfikacja umożliwiająca tworzenie

własnych języków znacznikowych.

XML

Jak wygląda XML?

Przykład dokumentu XML:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>

Witaj w XML

</POZDROWIENIA>

Witaj w pokręconym świecie XML.

</KOMUNIKAT>

</DOKUMENT>

XML

Dokumenty XML składają się z

elementów

XML

. Podobnie jak w HTML, element tworzy się

zapisując jego znacznik początkowy. Dalej może być

treść elementu (nieobowiązkowa) – dowolny tekst

i inne elementy, na końcu jest znacznik końcowy

zaczynający się od </, na przykład </DOKUMENT>.

Istnieją jeszcze specjalne zasady dotyczące

tylko elementów bez treści. Cały dokument poza

instrukcjami przetwarzania musi być zamknięty

w pojedynczym elemencie nazywanym

elementem

głównym

; w naszym wypadku jest to element

DOKUMENT.

XML

Tworzenie języków znacznikowych

Stosując XML można tworzyć specjalizowane języki znacznikowe, co

stanowi o ogromnych jego możliwościach. Jeśli duża grupa ludzi zgodzi się

używać jednego takiego języka, można tworzyć obsługujące taki język

specjalizowane przeglądarki i inne aplikacje. Powstały już setki takich

języków, są między nimi:

–

BITS – Język technologii bankowych

–

IFX – Wymiana danych finansowych

–

BIPS – Bankowy system płatności internetowych

–

TIM – Znaczniki wymiany danych telekomunikacyjnych

–

SIF – Szkielet współpracy międzyszkolnej

–

CBL – Biblioteka biznesowa

–

ebXML – XML dla przemysłu elektronicznego

–

PDML – Znacznikowy język opisu produktów

–

FIX – Protokół wymiany danych finansowych

–

TEI – Program kodowania tekstu

Niektóre języki znacznikowe, takie jak CML (Chemiczny język znaczników)

umożliwiają graficzną prezentację złożonych cząsteczek. Łatwo też sobie

wyobrazić, jak użyteczny dla architektów byłby język potrafiący pokazać

w przeglądarce projekty budynków.

XML umożliwia nie tylko tworzenie nowych języków, ale także

rozszerzanie języków istniejących. Tak właśnie jest teraz z Rozszerzalnym

HTML (XHTML) – jeśli używamy tego języka do zakodowania stron,

przeglądarka będzie w stanie wyświetlić takie dokumenty jak zwykły HTML.

XML

Samoopisujące się dane.
Dokumenty XML same się opisują. Przyjrzyjmy się poniższemu

fragmentowi:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>
<DOKUMENT>
<POZDROWIENIA>
Witaj w XML
</POZDROWIENIA>
<KOMUNIKAT>
Witaj w pokręconym świecie XML.
</KOMUNIKAT>
</DOKUMENT>

Opierając się tylko na nazwach nadanych poszczególnym

elementom możemy się domyślić, o co tutaj chodzi: jest to

dokument z pozdrowieniami zawierający dodatkową

wiadomość. Jeśli wrócisz po roku do tego dokumentu, i tak

nie będziesz miał problemu z przypomnieniem sobie jego

znaczenia. Oznacza to, że dokumenty XML w znacznej mierze

same się dokumentują (niezależnie od tego możliwe jest

wstawianie do plików XML komentarzy).

XML

Strukturalne, zintegrowane dane
Kolejną zaletą XML jest fakt, że możemy określić nie tylko same dane, ale też

ich strukturę i sposób umieszczania jednych elementów w innych. Jest to

ważne szczególnie wtedy, gdy mamy do czynienia ze złożonymi, ważnymi

danymi. Można na przykład długą transakcję bankową zapisać jako HTML,

ale w XML można także zapisać reguły semantyczne opisujące strukturę

dokumentu, aby można było sprawdzić poprawność takiego dokumentu.

Przykładowy dokumentow XML:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>
<SZKOŁA>
<WYKŁAD typ="seminarium">
<WYKŁAD_TYTUŁ>XML w zastosowaniach</WYKŁAD_TYTUŁ>
<WYKŁAD_NUMER>6.031</WYKŁAD_NUMER>
<DATA_ROZPOCZĘCIA>6-1-2002</DATA_ROZPOCZĘCIA>
<STUDENCI>
<STUDENT status="słuchacz">
<IMIĘ>Edward</IMIĘ>
<NAZWISKO>Samson</NAZWISKO>
</STUDENT>
<STUDENT status="zawieszony">
<IMIĘ>Emilia</IMIĘ>
<NAZWISKO>Kowalska</NAZWISKO>
</STUDENT>
</STUDENCI>
</WYKŁAD>
</SZKOŁA>

XML

Dokumenty XML poprawnie sformułowane
Co oznacza poprawne sformułowanie dokumentu XML? Dokument taki

musi spełniać wymagania składniowe stawiane przez utworzoną

przez W3C specyfikację XML 1.0 (znajdziemy ją pod adresem

www.w3.org/TR/REC-xml). Tak najprościej mówiąc poprawność

sformułowania oznacza istnienie co najmniej jednego elementu

w dokumencie oraz istnienie takiego elementu (nazywanego

głównym), który zawiera wszystkie inne elementy występujące

w dokumencie. Każdy element musi być całkowicie zamknięty

w elementach nadrzędnych względem niego. Na przykład poniższy

dokument nie jest poprawnie sformułowany, gdyż znacznik końcowy

</POZDROWIENIA> znajduje się już po znaczniku otwierającym

następnego elementu, <KOMUNIKAT>:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>
<DOKUMENT>
<POZDROWIENIA>
Witaj w XML

</POZDROWIENIA>

Witaj w pokręconym świecie XML.
</KOMUNIKAT>
</DOKUMENT>

XML

Walidacja dokumentów XML

Większość przeglądarek sprawdza, czy dokumenty są poprawnie

sformułowane, niektóre natomiast przeprowadzają jeszcze walidację.

Dokument XML można walidować, jeśli związana jest z nim definicja typu

dokumentu (DTD) i kiedy dokument jest z nią zgodny.
DTD dokumentu określa jego prawidłową składnię. DTD mogą być

przechowywane w osobnym pliku lub w samym dokumencie, w elemencie

<!DOCTYPE>. Oto przykład, w którym do naszego dokumentu

z pozdrowieniami dodano <!DOCTYPE>:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>
<?xml-stylesheet type="text/css" href="first.css"?>
<!DOCTYPE DOKUMENT [
<!ELEMENT DOKUMENT (POZDROWIENIA, KOMUNIKAT)>
<!ELEMENT POZDROWIENIA (#PCDATA)>
<!ELEMENT KOMUNIKAT (#PCDATA)>
]>
<DOKUMENT>
<POZDROWIENIA>
Witaj w XML
</POZDROWIENIA>
<KOMUNIKAT>
Witaj w pokręconym świecie XML.
</KOMUNIKAT>
</DOKUMENT>

XML

Parsowanie XML.
Załóżmy, że mamy dokument greeting.xml:

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>
<DOKUMENT>
<POZDROWIENIA>
Witaj w XML
</POZDROWIENIA>
<KOMUNIKAT>
Witaj w pokręconym świecie XML.
</KOMUNIKAT>
</DOKUMENT>

Teraz chcemy pobrać z niego tekst Witaj w XML. Jednym

ze sposobów jest użycie w Internet Explorerze wysp danych XML

i użycie języka takiego, jak JavaScript, do pobrania treści

elementu POZDROWIENIA i wyświetlenia jej.

XML

Oto jak to będzie wyglądało w stronie sieciowej:

<HTML>
<HEAD>
<TITLE>
Określanie wartości elementów z dokumentu XML
</TITLE>
<XML ID="firstXML" SRC="greeting.xml"></XML>
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
function getData()
{
xmldoc= document.all("firstXML").XMLDocument;
nodeDoc = xmldoc.documentElement;
nodeGreeting = nodeDoc.firstChild;
outputMessage = "Pozdrowienie: " + nodeGreeting.firstChild.nodeValue;
message.innerHTML=outputMessage;
}
</SCRIPT>
</HEAD>
<BODY>
<CENTER>
<H1>
Określanie wartości elementu z dokumentu XML
</H1>
<DIV ID="message"></DIV>
<P>
<INPUT TYPE="BUTTON" VALUE="Pobierz pozdrowienia"
ONCLICK="getData()">
</P>
</CENTER>
</BODY>
</HTML>

Na stronie wyświetlony zostanie przycisk Pobierz pozdrowienia. Kliknięcie go spowoduje

odnalezienie przez JavaScript pliku greeting.xml, pobranie z niego treści elementu POZDROWIENIA

i wyświetlenie tego tekstu. W ten sposób można tworzyć aplikacje obsługujące w nietypowy sposób

dokumenty, a nawet można tak stworzyć specjalizowane przeglądarki XML. JavaScript używany jest

głównie do stosowania XML „na niewielką skalę”, natomiast pełną obsługę XML najczęściej

oprogramowuje się w Javie. Specyfikację XML utworzyło konsorcjum W3C.

XML

CSS i XSL

Arkusze stylów stale nabierają znaczenia także

w przypadku HTML, gdyż w specyfikacji HTML 4 wiele

wbudowanych dotąd możliwości, takich jak znacznik

<CENTER>, uznano za przestarzałe i przeznaczone

do zastąpienia właśnie przez użycie arkuszy stylów. Jednak

większość kodu HTML całkowicie pomija istnienie arkuszy

stylów.

Krótko mówiąc w XML definiuje się strukturę

i semantykę dokumentu, a nie jego postać wizualną. Jeśli XML

ma być bezpośrednio wyświetlany, można albo użyć domyślnej

postaci Internet Explorera, albo użyć arkusza stylów w celu

uzyskania wyglądu niestandardowego.

Do określenia wyglądu dokumentu XML można użyć

dwóch narzędzi: arkuszy CSS lub XSL. Standard CSS używany

jest z HTML i obsługiwany jest przez liczne narzędzia. Za jego

pomocą można określić formatowanie poszczególnych

elementów, stworzyć klasy stylów, definiować czcionki, wybierać

kolory, a nawet określać rozmieszczenie elementów na stronie.

XML

CSS i XSL

Z kolei XSL jest zdecydowanie lepszy do obsługi XML, gdyż jest

znacznie silniejszym narzędziem (zresztą same arkusze XSL są

poprawnie sformułowanymi dokumentami XML). Dokumenty XSL

składają się z reguł dotyczących dokumentów XML. Jeśli wzorzec

reguły XSL pasuje do elementu XML, reguła ta przekształca

dopasowany fragment kodu na coś innego. W ten sposób można

nawet przekształcić kod XML na HTML.

O ile CSS umożliwia jedynie formatowanie elementów i zmianę

ich położenia, to XSL umożliwia zmianę kolejności elementów,

podmianę tych elementów, wyświetlanie jednych elementów

i ukrywanie innych, wybieranie stylu w zależności nie tylko

od samego elementu, ale też od jego atrybutów (elementy XML,

podobnie jak elementy HTML, mogą mieć atrybuty), wybierać

elementy w zależności od ich położenia i tak dalej. XSL składa się

z dwóch części: przekształceń XSL i obiektów formatujących XSL.

XML

XLinks i XPointers.

Trudno sobie wyobrazić Światową Pajęczynę bez łączy (zwanych też,

niezbyt ładnie, linkami) – dokumenty HTML doszły w łączeniu ze sobą stron

do perfekcji. W XML do tworzenia łączy stosuje się specyfikacje XLink

i XPointer.

Język XLink umożliwia przekształcenie elementu w łącze –

dowolnego elementu, nie tylko znanego z HTML <A>. Jest to bardzo

przydatne, szczególnie że w XML nie ma wbudowanego elementu <A>.

W XML to użytkownik definiuje elementy i on decyduje o tym, które z nich

mają być łączami.

Tak naprawdę XLink to technika znacznie potężniejsza

od popularnych hiperłączy, gdyż łącza XLink mogą być dwukierunkowe, co

pozwala użytkownikowi powrócić do punktu początkowego. Łącza te mogą

być też wielokierunkowe – mogą być nawet tak przygotowane, aby

wskazywać najbliżej położoną stronę zawierającą szukany zasób.

Z kolei za pomocą języka XPointer wskazuje się nie cały dokument,

ale jego fragment. Wskaźniki te potrafią nawet wybrać żądany element,

drugie wystąpienie danego elementu lub wystąpienie numer 11 904. Mogą

wskazywać pierwszy element potomny danego elementu i tak dalej. Dzięki

ich zastosowaniu można sięgnąć do dokumentu bez konieczności

umieszczania w nim dodatkowych znaczników.

Z drugiej strony trzeba jednak pamiętać, że XLink i XPointer to dość

nowe technologie i nie zostały jeszcze w pełni zaimplementowane w żadnej

przeglądarce.

XML

ASCII, Unicode i Uniwersalny system znaków

Znaki dokumentu zapisywane są w postaci kodów liczbowych.

Najpowszechniejszym systemem kodowania znaków jest ASCII obejmujący kody

od 0 do 127, a po rozszerzeniu od 0 do 255 (czyli jeden bajt). Z powodu dużej

liczby języków (i ich symboli) W3C jako domyślny zestaw znaków XML wybrało

nie ASCII, lecz Unicode (2 bajty). Aby jednak uprościć obsługę nowego standardu,

znaki kodu ASCII pozostawiono bez zmian. W ten sposób Unicode może zawierać

przeróżne symbole używane w zestawach znaków i ideogramów. Obecnie

wykorzystanych jest tylko około 40 000 kodów Unicode, z tego 20 000 to kody

przeznaczone dla ideogramów Han, choć z drugiej strony ideogramów takich

istnieje ponad 80 000. 11 000 kodów przeznaczono na koreańskie sylaby Hangul.

Dokumenty XML zapisywane są jako zwykły kod ASCII lub UTF‑8, czyli

skompresowana postać Unicode. Taki zapis jest bardzo użyteczny do zapisywania

dokumentów zawierających głównie kody ASCII, gdyż dzięki temu wszystkie te

znaki potrzebują jednego bajta, natomiast jedynie znaki spoza ASCII są zapisywane

na wielu bajtach. Dokument ASCII zakodowany jako zwykły Unicode byłby dwa

razy dłuższy. Oto jak wskazuje się użycie w dokumencie kodowania UTF‑8:

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<DOKUMENT>
<POZDROWIENIA>
Witaj w XML
<KOMUNIKAT>
</POZDROWIENIA>
Witaj w pokręconym świecie XML.
</KOMUNIKAT>
</DOKUMENT>