Systemy wyborcze i

ich wpływ na podział

mandatów w

parlamencie

(systemy wyborcze a

kształt polityczny Sejmu)

PIOTR UZIĘBŁO

SYSTEMY WIĘKSZOŚCIOWE

•

WIĘKSZOŚCI WZGLĘDNEJ

OKRĘGI JEDNOMANDATOWE (FIRST

PAST THE POST)

OKRĘGI WIELOMANDATOWE

GROUP PARTY SYSTEM (GPS)

•

WIĘKSZOŚCI BEZWZGLĘDNEJ

DWUTUROWE

GŁOSOWANIE ALTERNATYWNE

SYSTEMY

SEMIPROPORCJONALNE

•

SYSTEM LISTY NIEPEŁNEJ

Wykorzystywany w okręgach trzymandatowych. dwa mandaty otrzymują

kandydaci z listy, która otrzymała największą liczbę głosów, zaś trzeci

lista, która uzyskała drugą kolejną liczbę głosów.

•

SNTV (

The Single Non-Transferable

Vote

)

System ten polega na tym, że w okręgu wielomandatowym wyborca ma

możliwość głosowania wyłącznie na jednegokandydata spośród

wszystkich umieszczonych na jednej wspólnej liście, zaś mandaty

otrzymują kolejno kandydaci z największą liczbą oddanych głosów.

•

ETODA BORDY

(Jean-Charles de Borda)

W wersji klasycznej, wyborca szereguje wszystkich kandydatów w

kolejności od najbardziej do najmniej pożądanego, przyznając im tym

samym punkty. Pierwszy z kandydatów otrzymuje tyle punków, ilu jest

kandydatów, kolejni otrzymują zaś po jeden punkt mniej, w zależności od

zajmowanego miejsca (gdy jest pięciu kandydatów, to pierwszy

otrzymuje 5 punktów, drugi – 4, trzeci -3, czwarty – 2 i ostatni – 1).

Istnieje również zmodyfikowana odmiana tej metody, zgonie z którą

kolejni kandydaci otrzymują 1, 1/2, 1/3 1/4, 1/5 punktu itd. W wyborach

mandaty uzyskuje kandydat bądź kandydaci, w licznie równiej liczbie

mandatów w okręgu, którzy otrzymali największą liczbę punktów.

SYSTEMY

PROPORCJONALNE

•

LIST PARTYJNYCH

1. NAJWIĘKSZYCH ILORAZÓW
2. MATEMATYCZNEJ PROPORCJI

•

STV (SINGLE TRANSFERABLE

VOTE)

•

KOMPENSACYJNE

•

CZYSTY SYSTEM

PROPORCJONALNY

SYSTEMY NAJWIĘKSZYCH

ILORAZÓW

•

METODA D’HONDTA

•

METODA ST. LAG

•

METODA ST. LAG

E (WERSJA

SKANDYNAWSKA)

•

METODA HUNTINGTONA

•

FORMUŁA DUŃSKA

SYSTEM D’HONDTA

PARTIA A

PARTIA B

PARTIA C

PARTIA D

210.000

180.000

120.000

70.000

105.000

90.000

60.000

35.000

70.000

60.000

40.000

23.333

52.500

45.000

30.000

17.500

42.000

36.000

24.000

14.000

35.000

30.000

20.000

11.666

SYSTEM ST. LAG

(WERSJA SKANDYNAWSKA)

PARTIA A

PARTIA B

PARTIA C

PARTIA D

/1,4

150.000

128.571

85.714

50.000

70.000

60.000

40.000

23.333

42.000

36.000

24.000

14.000

30.000

25.714

17.143

10.000

23.333

20.000

13.333

7.777

/11

19.091

16.364

10.909

6.364

SYSTEMY MATEMATYCZNEJ

PROPORCJI

•

METODA HARE’A-NIEMEYERA

•

METODA HAGENBACH-BISCHOFFA

•

METODA IMPERIALI

•

METODA DROOPA

METODA HARE-

NIEMEYERA

Wyniki poszczególnych list partyjnych

dzieli się poprzez dzielnik wyborczy,

którym jest iloraz liczby ważnie

oddanych głosów oraz ilości

mandatów do obsadzenia; liczby

całkowite z tego działania oznaczają

liczbę mandatów uzyskanych przez

poszczególne listy. W sytuacji, gdy

pozostaną mandaty nieobsadzone

możliwe są dwa sposoby ich podziału.

Pierwszy to metoda największej

reszty, zgodnie z którą mandaty

dodatkowe przyznaje się kolejno

ugrupowaniom, które posiadają

największe reszty z danego dzielenia.

Druga sposób to metoda największej

średniej, która polega na przyznaniu

dodatkowych mandatów

ugrupowaniom, które uzyskają kolejne

największe średnie, czyli posiadają

największy stosunek liczby

uzyskanych głosów do liczby

zdobytych mandatów w pierwszej

fazie powiększonej o jeden mandat

fikcyjny. Poniższy przykład

przedstawia podział mandatów

zgodnie z formułą Hare’a - Niemeyera

w okręgu siedmiomandatowym.

•

Łączna liczba ważnie oddanych głosów - 375000

•

partia A – 120000 głosów, partia B – 105000

głosów, partia C – 80000 głosów, partia D – 45000

głosów i partia E – 25000 głosów

•

partia A: 120000/(375000/7) = 2,24, czyli 2

mandaty

•

partia B: 105000/(375000/7) = 1,96, czyli 1

mandat

•

partia C: 80000/(375000/7) = 1,49, czyli 1

mandat

•

partia D: 45000/(375000/7) = 0,84, czyli 0

mandatów

•

partia E: 25000/(375000/7) = 0,47, czyli 0

mandatów

•

W ten sposób obsadzone zostały tylko 4 z 7

mandatów, a więc 3 pozostały do

rozdysponowania.

•

metoda największej reszty

•

partia A: 0,24

•

partia B:

0,96

•

partia C:

0,49

•

partia D:

0,84

•

partia E: 0,47

METODA HAGENBACHA-

BISCHOFFA

•

Zgodnie z tą metodą wyniki

poszczególnych list partyjnych

dzieli się poprzez dzielnik

wyborczy, którym jest iloraz

liczby ważnie oddanych głosów

oraz ilości mandatów do

obsadzenia powiększonej o

jeden mandat fikcyjny; liczby

całkowite z tego działania

oznaczają liczbę mandatów

uzyskanych przez poszczególne

listy. W sytuacji, gdy pozostaną

mandaty nieobsadzone stosuje

się metodę największej reszty,

zgodnie z którą mandaty

dodatkowe przyznaje się

kolejno ugrupowaniom, które

posiadają największe reszty z

danego dzielenia. Poniższy

przykład przedstawia podział

mandatów zgodnie z formułą

Hagenbacha - Bischoffa w

okręgu siedmiomandatowym

okręgu siedmiomandatowym.

•

Łączna liczba ważnie oddanych głosów - 375000

•

partia A – 120000 głosów, partia B – 105000

głosów, partia C – 80000 głosów, partia D – 45000

głosów i partia E – 25000 głosów

•

partia A: 120000/(375000/7+1) = 2,56, czyli 2

mandaty

•

partia B: 105000/(375000/7+1) = 2,24, czyli 2

mandaty

•

partia C: 80000/(375000/7+1) = 1,71,czyli 1

mandat

•

partia D: 45000/(375000/7+1) = 0,96, czyli 0

mandatów

•

partia E: 25000/(375000/7+1) = 0,53, czyli 0

mandatów

•

W ten sposób obsadzone zostało tylko 5 z 7

mandatów, a więc 2 pozostały do

rozdysponowania.

•

metoda największej reszty

•

partia A: 0,56

•

partia B: 0,24

•

partia C:

0,71

•

partia D:

0,96

•

partia E: 0,53

METODA IMPERIALI

•

Zgodnie z tą metodą wyniki

poszczególnych list partyjnych

dzieli się poprzez dzielnik

wyborczy, którym jest iloraz liczby

ważnie oddanych głosów oraz ilości

mandatów do obsadzenia

powiększonej o dwa mandaty

fikcyjne; liczby całkowite z tego

działania oznaczają liczbę

mandatów uzyskanych przez

poszczególne listy. W sytuacji, gdy

pozostaną mandaty nieobsadzone

stosuje się metodę największej

reszty, zgodnie z którą mandaty

dodatkowe przyznaje się kolejno

ugrupowaniom, które posiadają

największe reszty z danego

dzielenia. Analogicznie postępuje

się, gdy mandatów rozdzielonych

będzie zbyt dużo. Wtedy odejmuje

się je ugrupowaniom, które

posiadają najmniejsze reszty.

Poniższy przykład przedstawia

podział mandatów zgodnie z

formułą Imperiali w okręgu

siedmiomandatowym.

•

Łączna liczba ważnie oddanych głosów - 375000

•

partia A – 120000 głosów, partia B – 105000

głosów, partia C – 80000 głosów, partia D – 45000

głosów i partia E – 25000 głosów

•

partia A: 120000/(375000/7+2) = 2,88, czyli 2

mandaty

•

partia B: 105000/(375000/7+2) = 2,52, czyli 2

mandaty

•

partia C: 80000/(375000/7+2) = 1,92,czyli 1

mandat

•

partia D: 45000/(375000/7+2) = 1,08, czyli 1

mandat

•

partia E: 25000/(375000/7+2) = 0,60, czyli 0

mandatów

•

W ten sposób obsadzone zostało tylko 6 z 7

mandatów, a więc 1 pozostał do

rozdysponowania.

•

metoda największej reszty

•

partia A: 0,88

•

partia B: 0,52

•

partia C:

0,92

•

partia D: 0,08

•

partia E: 0,60

METODA DROOPA

•

Zgodnie z tą metodą wyniki

poszczególnych list partyjnych

dzieli się poprzez dzielnik

wyborczy, którym jest

powiększony o jeden iloraz

liczby ważnie oddanych głosów

oraz ilości mandatów do

obsadzenia powiększonej o

jeden mandat fikcyjny; liczby

całkowite z tego działania

oznaczają liczbę mandatów

uzyskanych przez poszczególne

listy. W sytuacji, gdy pozostaną

mandaty nieobsadzone stosuje

się metodę największej reszty,

zgodnie z którą mandaty

dodatkowe przyznaje się kolejno

ugrupowaniom, które posiadają

największe reszty z danego

dzielenia. Poniższy przykład

przedstawia podział mandatów

zgodnie z formułą Droopa w

okręgu siedmiomandatowym.

•

Łączna liczba ważnie oddanych głosów - 375000

•

partia A – 120000 głosów, partia B – 105000

głosów, partia C – 80000 głosów, partia D – 45000

głosów i partia E – 25000 głosów

•

partia A: 120000/[(375000/7+1)+1] = 2,56, czyli

2 mandaty

•

partia B: 105000/[(375000/7+1)+1] = 2,24, czyli

2 mandaty

•

partia C: 80000/[(375000/7+1)+1] = 1,71,czyli 1

mandat

•

partia D: 45000/[(375000/7+1)+1] = 0,96, czyli 0

mandatów

•

partia E: 25000/[(375000/7+1)+1] = 0,53, czyli 0

mandatów

•

W ten sposób obsadzone zostało tylko 5 z 7

mandatów, a więc 2 pozostały do

rozdysponowania.

•

metoda największej reszty

•

partia A: 0,56

•

partia B: 0,24

•

partia C:

0,71

•

partia D:

0,96

•

partia E: 0,53

SINGLE TRANSFERABLE

VOTE

W systemie tym nie występują listy partyjne, aczkolwiek jak każdy system

proporcjonalny stosowany on może być wyłącznie w okręgach

wielomandatowych. Polega on na tym, że wszyscy kandydaci ujęci są na jednej

liści, a wyborca glosując szereguje kandydatów od najbardziej preferowanego

do najmniej preferowanego. Przy podziale mandatów najpierw dokonuje się

obliczenia ilorazu wyborczego w sposób analogiczny jak przy formule Droopa:

[liczba oddanych głosów/(liczba mandatów w okręgu + 1)+1]

Kolejnym krokiem jest rozpoczęcie podziału mandatów:

•

jeśli jeden z kandydatów przekroczy określoną przez iloraz wyborczy liczbę

głosów, to uzyskuje on mandat, a nadwyżkę głosów, czyli różnicę pomiędzy

liczbą otrzymanych głosów a ilorazem wyborczym, dzieli się pomiędzy

pozostałych kandydatów proporcjonalnie do liczby uzyskanych przez nich

drugich miejsc u głosujących na kandydata wybranego uprzednio. Tak samo

postępuje się, gdy iloraz wyborczy przekroczony zostanie przez większą liczbę

kandydatów.

•

jeśli żaden z kandydatów nie przekroczy ilorazu wyborczego, eliminuje się

kandydata z najmniejszą liczbą głosów, a jego głosy przyznaje się kandydatom

z drugich miejsc.

•

postępowanie powyższe ponawia się, aż do obsadzenia wszystkich mandatów

w okręgu.

SYSTEM

KOMPENSACYJNY

•

W systemie tym część mandatów

obsadzana jest w

jednomandatowych okręgach

wyborczych, pozostałe w okręgach

wielomandatowych przy

zastosowaniu systemu

proporcjonalnego, z tym że w

okręgach wielomandatowych

dzielone są wszystkie mandaty (w

tym te z okręgów

jednomandatowych), a następnie od

puli przynależnej poszczególnym

ugrupowaniom odejmuje się

mandaty uzyskane w okręgach

jednomandatowych. Jeśli wynik tego

działania będzie ujemny wartość

bezwzględna tej liczby oznacza

liczbę mandatów nadwyżkowych, a

więc liczbę dodatkowych mandatów

przyznawanych w okręgu

wielomandatowym

•

Przykładowe wykorzystanie systemu

w okręgu 50 mandatowym, w którym

w poniższym przypadku wystąpiły

dwa mandaty nadwyżkowe:

Partia

(uzyskan

mandaty)

Liczba

mandató

w łączna

wynikają

ca z

podziału

proporcj

nalnego

Liczba

mandató

w w

okręgach

jednoma

datowych

Liczba

mandató

kompens

a-cyjnych

A (20

mandató

0 (-2)

B (11

mandató

C (8

mandató

D (7

mandató

E (6

mandató

CZYSTY SYSTEM

PROPORCJONALNY

•

Mandaty uzyskuje każde ugrupowanie, które

osiągnie kwotę wyborczą w określonej

wysokości. Liczba mandatów jest określona

poprzez to, ile razy kwota wyborcza mieści się w

liczbie głosów uzyskanej przez partię, przy czym

jeśli reszta tej liczby wynosi ponad połowę liczba

mandatów zaokrąglana jest w górę, jeśli zaś

połowę lub mniej w dół (jednak dla pierwszego

mandatu konieczne jest osiągnięcie pełnej

kwoty) Przykładowo w Republice Weimarskiej,

gdzie kwota wynosiła 60.000 głosów uzyskanie

652.000 głosów oznaczało 11 mandatów,

628.000 głosów – 10 mandatów, zxaś jednak

58.000 głosów powodowało brak mandatów

INNE SYSTEMY

WYBORCZE

•

MIESZANE -

polegają na obsadzani

części mandatów metodą

większościową, zaś części metodą

proporcjonalną (np. Litwa, Ukraina,

Rosja, Włochy, Meksyk). Może się to

odbywać w sposób bardziej

skomplikowany np. część obsadzana

jest w okręgach jednomandatowych,

część z list partyjnych w okręgach

wielomandatowych, zaś część z list

partyjnych z list krajowych (np. Węgry)

SYMULACJE PODZIAŁU MANDATÓW DO

SEJMU W 2001 ROKU

SLD-

PiS

PSL

LPR

AWSP

ARS

D’Hondt, jeden

okręg, próg

wyborczy

210

D’Hondt, jeden

okręg, bez progu

191

D’Hondt, stałe

okręgi, próg

wyborczy

245

D’Hondt, stałe

okręgi, bez progu

238

D’Hondt, zmienne

okręgi, próg

wyborczy

245

D’Hondt, zmienne

okręgi, bez progu

240

St. Lagüe, jeden

okręg, próg

wyborczy

208

St. Lagüe, jeden

okręg, bez progu

188

St. Lagüe, stałe

okręgi, próg

wyborczy

216

St. Lagüe, stałe

okręgi, bez progu

211

St. Lagüe, zmienne

okręgi, próg

wyborczy

213

St. Lagüe, zmienne

okręgi, bez progu

206

SYMULACJE PODZIAŁU MANDATÓW

DO SEJMU W 2005 ROKU

PiS

SLD

LPR

PSL

SdPl

PJKM

D’Hondt, jeden

okręg, próg

wyborczy

140

125

D’Hondt, jeden

okręg, bez progu

126

113

D’Hondt, stałe

okręgi, próg

wyborczy

155

133

D’Hondt, stałe

okręgi, bez progu

155

132

D’Hondt, zmienne

okręgi, próg

wyborczy

162

136

D’Hondt, zmienne

okręgi, bez progu

161

135

St. Lagüe, jeden

okręg, próg

wyborczy

139

125

St. Lagüe, jeden

okręg, bez progu

125

112

St. Lagüe, stałe

okręgi, próg

wyborczy

141

127

St. Lagüe, stałe

okręgi, bez progu

138

125

St. Lagüe, zmienne

okręgi, próg

wyborczy

140

130

St. Lagüe, zmienne

okręgi, bez progu

136

128

SYMULACJE PODZIAŁU MANDATÓW

DO SEJMU W 2005 ROKU – CD.

PPP

PPN

CENT

D’Hondt, jeden

okręg, próg

wyborczy

D’Hondt, jeden

okręg, bez progu

D’Hondt, stałe

okręgi, próg

wyborczy

D’Hondt, stałe

okręgi, bez progu

D’Hondt, zmienne

okręgi, próg

wyborczy

D’Hondt, zmienne

okręgi, bez progu

St. Lagüe, jeden

okręg, próg

wyborczy

St. Lagüe, jeden

okręg, bez progu

St. Lagüe, stałe

okręgi, próg

wyborczy

St. Lagüe, stałe

okręgi, bez progu

St. Lagüe, zmienne

okręgi, próg

wyborczy

St. Lagüe, zmienne

okręgi, bez progu

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
GMO i ich wpływ na żywność i środowisko
Algorytmy sumowania w metodzie spektrum odpowiedzi i ich wpływ na obliczaną odpowiedź budynku wysoki
TWSN parametry pracy narzędzia i ich wpływ na jakość powierzchni obrabianej
Koloidy glebowe i ich wpływ na właściwości gleby

więcej podobnych podstron

Systemy wyborcze i ich wplyw na podzial mandatow

Document Outline