1

Wykład 1

Rachunkowość:

językiem biznesu

2

Cele zajęć

Po przestudiowaniu tego rozdziału

powinieneś być w stanie:



wyjaśnić jak informacje z systemu
rachunkowości wspomagają podejmowanie
decyzji.



Opisać elementy bilansu.



Analizować operacje gospodarcze i odnieść je
do zmian w bilansie majątkowym.



Porównać cechy spółek kapitałowych ze
spółkami osobowymi.

3

Cele zajęć

Po przestudiowaniu tego rozdziału

powinieneś być w stanie:



Opisać proces rewizji i sposób w jaki wpływa
na wartość informacji finansowych.



Ocenić rolę etyki w rachunkowości.

4

Wprowadzenie



Rachunkowość

- jest to proces identyfikacji,

pomiaru, rejestracji, przetwarzania i
raportowania ekonomicznych informacji dla
celów podejmowania decyzji w formie
sprawozdań finansowych.



Rachunkowość finansowa

- ogniskuje się na

specyficznych potrzebach zewnętrznych
decydentów takich jak : akcjonariusze,
dostawcy, banki, instytucje rządowe.

5

Istota rachunkowości



System rachunkowości

jest serią

kolejnych etapów polegających na
analizie, zapisie, pomiarze,
sumowaniu, klasyfikowaniu,
raportowaniu i interpretowaniu
zdarzeń ekonomicznych i ich efektu na
organizację oraz przygotowaniu
sprawozdań finansowych.

6

Istota rachunkowości



System rachunkowości został
zaprojektowany w ten sposób aby sprostać
potrzebom podejmujących decyzje, którzy
wykorzystują informacje finansowe.



Każdy biznes (firma) na swój system
rachunkowości.

•

Systemy te mogą być proste albo bardzo
kompleksowe, ale rzeczywista wartość systemu
odzwierciedlona jest w informacji, którą ten
system dostarcza.

7

Rachunkowość jako narzędzie

wspomagające podejmowanie

decyzji



Informacja z systemu rachunkowości jest
użyteczna dla każdego, kto podejmuje
decyzje mające wpływ na ekonomiczne
rezultaty firmy.

•

Zarządzający chcą wiedzieć czy nowy produkt będzie
zyskowny.

•

Właściciele chcą wiedzieć który z pracowników jest
produktywny.

•

Inwestorzy chcą wiedzieć czy firma jest dobrą
inwestycją.

•

Prawodawca chce wiedzieć jak proponowane prawo
wpłynie na budżet(y).

8

Rachunkowość jako narzędzie

wspomagające podejmowanie

decyzji



Informacja z systemu rachunkowości jest
użyteczna dla każdego, kto podejmuje
decyzje mające wpływ na ekonomiczne
rezultaty.

•

Kredytodawcy chcą wiedzieć czy mogą przedłużyć
termin kredytowania, na jak długo i czy mogą
zwiększyć kwotę kredytu.

•

Urząd skarbowy chce wiedzieć czy dochód do
opodatkowania jest mierzony we właściwy sposób.

•

Ustawodawca chce wiedzieć czy sprawozdania
finansowe sporządzone zostały zgodnie z
obowiązującymi przepisami.

9

Rachunkowość jako narzędzie

wspomagające podejmowanie

decyzji



Podstawowa relacja w procesie
podejmowania decyzji:

Zdarzenie

Analiza

i zapis w

rachunkowości

Sprawozdania

finansowe

Użytkowicy

10

Rachunkowość finansowa

a rachunkowość

zarządcza



Podstawowa różnica pomiędzy
rachunkowością finansowa i zarządczą leży
w ich użytkownikach.

• Rachunkowość finansowa

służy użytkownikom

zewnętrznym.

• Rachunkowość zarządcza służy wewnętrznym

użytkownikom

takim jak rada nadzorcza,

zarządzający i administratorzy

wewnątrz organizacji.

11

Rachunkowość finansowa

a rachunkowość

zarządcza

Podstawowe pytania, które zadają sobie
zarządzający o sukcesie organizacji są
następujące:

Jaka jest sytuacja finansowa firmy na
dany dzień?

Jak dobrze firma pracowała w ciągu
danego okresu?

12

Rachunkowość finansowa

a rachunkowość

zarządcza

Rachunkowość dostarcza odpowiedzi na
podstawowe pytania w postaci sprawozdań
finansowych.



Bilans majątkowy

- finansowy obraz na dany

dzień (moment czasu).



Rachunek zysków i strat

- wykonanie w danym

okresie czasu.



Sprawozdanie o przepływie środków
pieniężnych

- wykonanie w danym okresie czasu.

13

Rachunkowość finansowa

a rachunkowość

zarządcza



Raport roczny

- dokument przygotowany

przez zarządzających i dystrybuowany
wśród bieżących i potencjalnych
inwestorów w celu prezentacji wyników
firmy i prospektów na przyszłość.

•

Raport roczny jest jednym z
najpopularniejszym źródłem dostarczającym
informacji finansowych wykorzystywanym
przez inwestorów i zarządzających.

14

Rachunkowość finansowa

a rachunkowość

zarządcza



Raport roczny zwykle zawiera:

•

list przewodniczącego zarządu

•

opis i analizę ostatnich decyzji
ekonomicznych podejmowanych przez zarząd

•

sprawozdania finansowe

•

informację dodatkową wyjaśniającą wiele
elementów sprawozdań finansowych bardziej
szczegółowiej

•

raport biegłego rewidenta (audytora)

•

inne informacje o firmie

15

Bilans majątkowy



Jakie są części składowe bilansu
majątkowego ?

16

Bilans majątkowy

Elementy bilansu majątkowego:



Aktywa

- zasoby firmy, co do których

spodziewany jest ich przyszły wzrost, lub
które spowodują przyszłe przepływy pieniężne
(wszystko co firma posiada)



Zobowiązania

- zobowiązania firmy wobec

zewnętrznych jednostek lub roszczenia
dotyczące aktywów (długi firmy)



Kapitał własny

- pozostałe roszczenia aktywów

po odjęciu zobowiązań (prawa właścicieli)

17

Bilans majątkowy

Równanie bilansowe:

Aktywa = Kapitał własny +

Zobowiązania

lub

Kapitał własny = Aktywa -

Zobowiązania

18

Bilans majątkowy

Angora S.A.

Bilans majątkowy

grudzień 31, 2000

Aktywa

Pasywa

Aktywa bieżące:

Zobowiązania bieżące:

Gotówka

$ 4,525

Zobowiązania handlowe

$

9,800

Należności 2,040

Zobowiązania wobec

pracowników

3,765

Razem aktywa bieżące 6,565

Razem zobowiązania

$13,565

Aktywa trwałe:
Ziemia

$ 9,755

Środki trwałe

6,500

Kapital wlasny

razem aktywa trwałe

16,255

Kapitał własny

9,255

Razem aktywa

$22,820

Razem pasywa

$22,820

=============

=============

19

Transakcje w bilansie

majątkowym



Każda transakcja mająca miejsce w firmie
wpływa na postać bilansu majątkowego.



Każda transakcja ma wpływ na dwa
elementy bilansu, tak aby zachować
równość
aktywa = pasywa,
zatem równanie bilansowe
musi być zawsze
zbilansowane.

20

Operacje gospodarcze



Tak jak równanie bilansowe musi się
zgadzać, bilans majątkowy także musi być
zawsze zbilansowany.



Bilans majątkowy mógłby być
przygotowany po każdej transakcji ale w
praktyce byłby to dziwaczne i
niepotrzebne.

•

Zatem, bilans majątkowy przygotowywany jest
miesięcznie lub dla innych okresów czasu.

21

Analiza transakcji

finansowych



Transakcje zapisywane są na

kontach

,

które sumują wszystkie zmiany dla
danego aktywa, zobowiązania czy
kapitału własnego.



Obroty

jest to suma wszystkich

zapisów po jednej stronie na koncie.

22

Analiza transakcji

finansowych



Dla każdej transakcji księgowy musi
ustalić:

•

które konto zostaje zmienione

•

czy salda się zwiększają czy też
zmniejszają

•

kwotę o którą zmienia się zapis na koncie.

23

Analiza transakcji

finansowych

Podstawowe definicje:



Zapasy

- dobra trzymane przez firmę na sprzedaż

klientom



Zobowiązania bieżace

- zobowiązanie, które wynika z

zakupu dóbr lub usług na kredyt



Zapis połączony

- transakcja, która wpływa

równocześnie na więcej niż dwa konta



Wierzyciel

- ktoś, komu jednostka jest winna pieniądze



Dłużnik

- ktoś kto jest winny pieniądze

24

Typy własności



Trzy podstawowe formy spółek:

•

Spółki kapitałowe (akcyjna i z o.o.)

•

Spółka osobowe
(cywilna, komandytowa,
jawna)

•

Jednostki prawne
prowadzone przez
osobę fizyczną

25

Typy własności

Jednostki prowadzone przez

osobę fizyczną



Oddzielne jednostki z jednym
właścicielem



Zwykle są to małe firmy handlowe lub
usługowe



Firmy te są samodzielnymi
jednostkami oddzielonymi od jest
właścicieli.

26

Typy własności

Spółki osobowe



Organizacja która łączy dwóch lub więcej
partnerów



Dentyści, doktorzy, prawnicy działają często
jako spółki osobowe. Niektóre spółki mogą
być dużymi, międzynarodowymi firmami.



Spółka jest samodzielna jednostką
oddzielona od jej właścicieli (partnerów).

27

Typy własności

Spółka kapitałowa



„Sztuczna” jednostka stworzona zgodnie z
przepisami prawa handlowego



W spółkach kapitałowych inwestorzy mają o

ograniczoną odpowiedzialność

za

zobowiązania firmy.

•

Inwestor ryzykuje tylko utratę kwoty
zainwestowanej w spółkę kapitałową. Wierzyciel
nie może domagać się spłaty zobowiązań firmy
przez poszczególnego inwestora.

28

Typy własności

Zarządzanie firmą:



Jednostka prowadzona przez osobę fizyczną

-

Właściciel aktywnie zarządza bieżącymi
sprawami firmy.



Spółki osobowe

- Partnerzy zwykle są

odpowiedzialni za zarządzanie bieżącymi
sprawami firmy.



Spółki kapitałowe

- Inwestorzy zwykle nie

uczestniczą w zarządzaniu bieżącą
działalnością .

29

Charakterystyka spółek

Spółki kapitałowe



cechy dodatnie

•

ograniczona odpowiedzialność

•

łatwy transfer własności

•

łatwość w pozyskaniu nowego kapitału

•

ciągłość istnienia - jednostka istnieje gdy
zmieniają się jej właściciele

30

Charakterystyka spółek



Spółki kapitałowe



Cechy negatywne

•

możliwość podwójnego opodatkowania

31

Charakterystyka spółek

Spółki osobowe i jednostki

prowadzone przez osobę fizyczną



Cechy pozytywne

•

brak podatków na poziomie spółki

32

Charakterystyka spółek

Spółki osobowe i jednostki

prowadzone przez osobę fizyczną



Cechy negatywne

•

nieograniczona odpowiedzialność

•

trudność w transferze własności

•

trudności w pozyskaniu dodatkowego
kapitału

•

brak ciągłości istnienia - zmiana partnera
powoduje zakończenie działalności jednostki

33

Rachunkowość kapitału

własnego

Spółki prawa cywilnego i prawa handlowego



Kapitał własny w spółkach prawa
cywilnego nazywamy

kapitałem

właściciela

.



Kapitał własny w spółkach
akcyjnych nazywamy

kapitałem akcyjnym

.



Kapitał własny w spółkach z o.o.
nazywamy

kapitałem zakładowym

.

34

Rachunkowość dla

kapitału własnego



W spółce akcyjnej kapitał własny
zainwestowany przez właścicieli na
początku i w ciągu istnienia spółki
nazywany jest

kapitałem akcyjnym

.



Kapitał akcyjny składa się z dwóch części:

•

kapitał akcyjny wg. wartości nominalnej
(podstawowy)

•

kapitał przewyższający wartość nominalną
akcji (kapitał agio)

35

Wartość nominalna akcji



Wartość nominalna (Par value, stated
value)

- wartość jednej akcji

(wydrukowana na akcji)

•

Akcje są zwykle sprzedawane po cenie
większej niż ich wartość nominalna.



Kapitał agio

- różnica pomiędzy kwotą

uzyskaną ze sprzedaży akcji a wartością
nominalną akcji.

36

Wartość nominalna akcji



Następujące formuły pokazują elementy
kapitału akcyjnego:

Kapitał

akcyjny

Kapitał o

wartości

nominalnej

Kapitał

agio

=

+

Kapitał

akcyjny

=

x

Liczba akcji

sprzedanych

Cena

sprzedaży

za akcję

37

Wartość nominalna akcji



Następujące formuły pokazują elementy
kapitału akcyjnego: :

Kapitał

agio

Kapitał

akcyjny

o wartości

nominalnej

Kapitał

akcyjny

=

-

=

x

Liczba akcji

wyemitowanych

Średnia

cena akcji

Kapitał

akcyjny

38

Wartość nominalna akcji



Wartość nominalna była początkowo
miarą zabezpieczenia inwestorów
ponieważ określa ona minimalna kwotę
zobowiązania inwestora.

•

Kredytodawcy są pewni, że spółka ma
przynajmniej minimalną wartość kapitału
własnego, ponieważ inwestorzy zgodzili
się zapłacić przynajmniej wartość
nominalną akcji.

39

Wartość nominalna akcji



Niektórzy inwestorzy kupują akcje
bezpośrednio od firmy

•

Firma rejestruje wzrost gotówki i wzrost
kapitału własnego (o wartości nominalnej i agio).



Zwykle transakcje dotyczące akcji
dokonywane są przez dwie lub więcej osób
fizycznych/prawnych.

•

W tym przypadku spółka nie dokonuje rejestracji
- jedyna zmiana następuje w zapisach
dotyczących własności akcji.

40

Akcjonariusze i zarząd

spółki



W spółkach akcyjnych zarządzanie
firmą zostało oddzielone od właścicieli
akcji.



Zarząd spółki jest elementem, który
łączy akcjonariuszy i menadżerów.

•

Zarząd odpowiedzialny jest za
zapewnienie, że menadżerowie działają
zgodnie z interesem akcjonariuszy.

41

Akcjonariusze i zarząd

spółki



Relacje pomiędzy akcjonariuszami,
zarządem i menadżerami zostały
przedstawione poniżej:

Akcjonariusze

Zarząd spółki

Menadżerów

Wybierają

Zatrudniają

42

Akcjonariusze i zarząd

spółki



Zarząd zostaje wybrany przez
akcjonariuszy.

•

Często prezesi zarządu i vice-prezesi
wybierani są przez zarząd.



Menadżerowie zatrudniani są przez
zarząd.



Dlatego interesy menadżerów i
akcjonariuszy są zwykle
reprezentowane w zarządzie spółki.

43

Znaczenie rewidentów



Zarządzający firmą są odpowiedzialni za
przygotowywanie sprawozdań finansowych.
Mogą oni mieć jednak powody aby pokazać
firmę w lepszym świetle niż ona faktycznie
jest.

•

Inwestorzy muszą polegać na menadżerach i
wierzyć, że informacje, które prezentują w
sprawozdaniach finansowych
są prawdziwe i pokazują
rzetelny i wierny obraz
sytuacji firmy.

44

Znaczenie rewidentów



Jednym ze sposobów zapewnienia, że
sprawozdania finansowe są przygotowane
rzetelnie jest zatrudnienie niezależnego,
zewnętrznego eksperta.

Biegły rewident

bada

informacje wykorzystywane przez zarządzających
do przygotowania sprawozdań finansowych i
sprawdza wiarygodność tych sprawozdań.



Innym sposobem zapewnienia rzetelności
sprawozdań finansowych jest uczynienie
błędnego prezentowania informacji w
sprawozdaniach nielegalnym (karalnym).

45

Biegły rewident



Biegły rewident

- otrzymuje tytuł poprzez

połączenie kształcenia, odpowiedniego
doświadczenia zawodowego i zdania właściwych
egzaminów



Egzamin zdaje się z czterech podstawowych
obszarów :

•

auditing

•

teoria rachunkowości

•

prawo

•

praktyka rachunkowości (podatki, rachunek kosztów)

46

Stowarzyszenia Księgowych i

Krajowa Izba Biegłych

Rewidentów



Przygotowanie rzetelnych sprawozdań
finansowych wymaga księgowych, którzy
posiadają:

•

wiedzę techniczną aby ocenić sprawozdania
finansowe i ich jakość

•

reputację przekazywania prawdziwych
informacji zainteresowanym jednostkom czy
zarządzający przygotowali rzetelne
sprawozdania finansowe



Profesja księgowych ma takie osoby.

47

Opinia biegłego rewidenta



Audit (rewizja finansowa)

- badanie

transakcji i sprawozdań finansowych
zgodnie z ogólnie przyjętymi standardami
rewizji finansowej (normy)



Audit zawiera:

•

testowanie zapisów księgowych

•

testowanie systemu kontroli wewnętrznej

•

inne procedury kontrolne jeśli uznane są za
potrzebne

48

Opinia biegłego rewidenta



Wynik rewizji opisany jest w

opinii

biegłego rewidenta

.

•

Opinia biegłego rewidenta jest znana jako
niezależna opinia.

•

Opinia biegłego rewidenta
dołączana zostaje do
sprawozdań finansowych
badanej jednostki.

49

Profesja księgowych



Firmy księgowe:

•

Usługi, które oferują to między innymi
auditing, przygotowywanie rozliczeń
podatkowych, konsulting.

•

Firmy różnią się wielkością i zakresem
oferowanych usług.

–

Małe firmy księgowe zajmują się zwykle
rozliczeniami podatkowymi i bieżącym
prowadzeniem zapisów księgowych

–

Duże firmy wykonują wiele różnych usług.
Niektóre z tych firma mają tysiące partnerów i
biura w wielu krajach.

50

Profesja księgowych

“Big Five” - firmy księgowe:



Arthur Andersen & Co.



Deloitte & Touche



Ernst & Young



KPMG Peat Marwick



Price Waterhouse Coopers

51

Etyka księgowego



Księgowi muszą postępować z
normami etyki zawodowej.

•

Szczególnie normy dotyczą kompetencji,
tajności, obiektywności i niezależności.



Inne organizacje księgowych także
tworzą swoje kody etyczne.