Dyrektywy UE

w zakresie zapobiegania

wybuchom.

Normy zharmonizowane.

DYREKTYWA 94/9/WE ATEX 100A

(dotycząca urządzeń i systemów ochronnych w strefach)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Polityki

Społecznej

z 28 lipca 2003

w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i

systemów ochronnych

przeznaczonych do użytku w przestrzeniach

zagrożonych wybuchem.

Dz. U Nr 143, poz. 1393

http://europa.eu.int/comm/enterprise/atex/i
ndex.htm.

DYREKTYWA 99/92/EC ATEX 137

(dotycząca miejsc pracy i minimalnych wymagań dot.

poprawy bezpieczeństwa pracowników w strefach)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki,Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 29 maja 2003r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących

bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników, zatrudnionych na

stanowiskach, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa

Dz. U nr 107, poz.1004

http://europa.eu.int/eur-lex/en/lif/1999/en-
399L0092.html

Rozporządzenie z 28 lipca 2003

(ATEX 100 A)

• Zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia dotyczące projektowania oraz wytwarzania

urządzeń i

systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w

przestrzeniach zagrożonych wybuchem

• Procedury oceny zgodności.
• Treść deklaracji zgodności.
• Minimalne kryteria, jakie powinny być spełnione przy

notyfikowani

jednostek,
• Sposób oznakowywania urządzeń i systemów ochronnych.
• Wzór oznakowania CE

Dyrektywa UE 94/9/94

z dnia 23 marca 1994 roku dotycząca urządzeń i

systemów ochronnych w przestrzeniach

zagrożonych wybuchem -

ATEX 100

• urządzenie

- maszyna, sprzęt, przyrządy stałe lub ruchome,

podzespoły stałe lub ruchome, podzespoły sterujące i
oprzyrządowanie

do

nich

należące

oraz

systemy

wykrywania i zapobiegania, które oddzielnie lub połączone
ze sobą, są przeznaczone do wytwarzania, przesyłania,
magazynowania, pomiaru, regulacji i przetwarzania energii
i/lub materiałów a które, przez ich własne potencjalne
źródła zapłonu, są zdolne do spowodowania wybuchu,

• system ochronny

- urządzenia inne niż wyżej wymienione,

których zadaniem jest natychmiastowe powstrzymanie
powstającego wybuchu, i/lub skuteczne ograniczenie
wybuchu, które są wprowadzane na rynek oddzielnie, do
zastosowania jako systemy ochronne

ATEX 100A

• Użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem

–

użytkowanie urządzeń, systemów ochronnych
i aparatury odpowiednio do grup i kategorii,
w sposób określony w instrukcjach
dołączonych do tych urządzeń i systemów
ochronnych przez producenta w celu
zapewnienia bezpiecznego ich
funkcjonowania

ATEX 100

Grupy urządzeń

• Grupa I

- urządzenia przeznaczone do użytku w podziemnych

częściach kopalń i w instalacjach

napowierzchniowych

tych kopalń, narażonych na występowanie

zagrożenia

wybuchem metanu i/lub pyłu węglowego.

• Grupa II

- urządzenia przeznaczone do użytku w innych

miejscach, narażonych na występowanie

atmosfer

wybuchowych

ATEX 100

Kategorie urządzeń

Grupa I -

Kategorie M 1 i M 2,

Grupa II -

kategorie 1, 2, 3

Kategoria 1

- u. zaprojektowane tak, aby mogły funkcjonować

zgodnie z parametrami ruchowymi, ustalonymi przez
producenta

i

zapewniać

bardzo

wysoki

poziom

zabezpieczenia

Kategoria 2

- u. zaprojektowane tak, aby mogły funkcjonować

zgodnie z parametrami ruchowymi, ustalonymi przez
producenta i zapewniać wysoki poziom zabezpieczenia,

Kategoria 3

- u. Zaprojektowane tak, aby mogły

funkcjonować

zgodnie

z

parametrami

ruchowymi

ustalonymi przez producenta i zapewniać normalny poziom
zabezpieczenia

ATEX 100

Zasady zintegrowanego bezpieczeństwa

przeciwwybuchowego

producent musi przedsięwziąć środki aby:

• zapobiec

wytwarzaniu lub uwalnianiu mieszaniny

wybuchowej przez same urządzenia i systemy ochronne,

• zapobiec

zapaleniu

mieszaniny

wybuchowej,

uwzględniając charakter każdego źródła zapłonu,
elektrycznego i nieelektrycznego,

• w przypadku, gdy mino wszystko powstał wybuch

,

zagrażający bezpośrednio lub pośrednio zdrowiu lub
życiu ludzi, mieniu, lub środowisku, natychmiast
powstrzymać i ograniczyć zasięg płomienia i ciśnienia
wybuchu do bezpiecznego poziomu.

ATEX 100

Oznakowanie

• nazwa producenta i jego adres,
• znak CE,
• oznaczenie serii i typu,
• numer serii ( o ile występuje),
• rok produkcji,
• oznakowanie

specjalne

zabezpieczenia

przeciwwybuchowego Ex, za nim symbol grupy
urządzeń i kategorii,

• w przypadku urządzeń grupy II lit. G - gazy,pary lub

mgły i/lub D - pyły

• identyfikator jednostki badawczej

OZNAKOWANIE

CЄ

9999

II 2 G

EExdIICT6
CCC98 ATEX1234X

Linia 1:

oznakowanie zgodnie z 94/9/WE

-oznakowanie CE umieszczone na urządzeniu ( nie na częściach lub podzespołach),
-numer identyfikacyjny jednostki notyfikującej zaangażowanej w fazie produkcji,
-symbol sześciokątny wskazujący na zgodność z Dyrektywą 94/9/WE,
-symbol grupy lub kategorii oraz rodzaj zagrożenia, gaz (G) lub pył (D),
-numer seryjny,
-rok produkcji, chyba że zawiera go numer seryjny.

Ex

OZNAKOWANIE

Linia 2:

oznakowanie dodatkowe

zgodnie z normami które

spełnia określone urządzenie, jak to zostało podane w
normie EN-50014

E Ex d IIC T6

Linia 3

: oznakowanie odnoszące się do

certyfikacji.

-kod jednostki notyfikowanej (CCC),
-rok wydania,
-numer certyfikatu,

INSTRUKCJE

Dla każdego urządzenia i systemu ochronnego powinny zawierać:

• zwięzłe zestawienie danych, którymi urządzenie lub system jest

oznakowany, włącznie z informacjami dodatkowymi (np.
serwisem),

• instrukcje

bezpieczeństwa:uruchomienia,

użytkowania,

montażu i demontażu, konserwacji, instalowania i regulacji,

• wskazanie

obszarów

niebezpiecznych

wokół

urządzeń

dekompresyjnych,

• szkolenia,
• dane i szczegóły umożliwiające bez wątpliwości, czy dane

urządzenie określonej kategorii lub system ochronny mogą być
użytkowane w przewidywanej przestrzeni i warunkach pracy,

• parametry elektryczne i ciśnieniowe, maksymalne temperatury

powierzchni i inne wartości graniczne

INSTRUKCJE

• W razie potrzeby, specjalne warunki użytkowania, w tym

informacje o możliwym niewłaściwym użyciu, które, na
podstawie doświadczenia, mogą się wydarzyć,

• obszary niebezpieczne, usytuowane naprzeciw systemów
odciążających,
• instrukcje dotyczące szkoleń,
• istotne zalecenia w zakresie bezpieczeństwa
• w razie potrzeby, charakterystyki narzędzi jakie mogą być

odpowiednie do urządzenia lub systemu ochronnego.

• rysunki i schematy niezbędne do montażu, konserwacji i

napraw,

Każde urządzenie lub każdy system ochronny oddawany do

użytkowania musi być wyposażony w instrukcje
przetłumaczone na język lub języki kraju użytkowania i w
oryginał instrukcji

ATEX 100

Określone zasadnicze wymagania w zakresie

:

• doboru materiałów,
• projektowania i budowy

(zamknięcie układów, zapobieganie

emisjom, zapobieganie przed zagrożeniami od pyłów, bezpieczne
otwieranie, zagrożenia nieelektryczne, przeciążanie urządzeń
itp.),

• zagrożeń od potencjalnych źródeł zapłonu i

zagrożeń od

oddziaływań zewnętrznych

,(iskry, płomienie, łuki,wysokie temp.

powierzchni, energia akustyczna, prom. Optyczne, fale
elektromagnetyczne, elektryczność statyczna, prądy upływu i
błądzące, nadmierne nagrzewanie,

• urządzeń bezpieczeństwa i

integracji systemów

(bezpieczeństwo

powinno być zapewnione w razie awarii), jednostek sterujących i
wyświetlaczy, pomiarowych, oprogramowania,

• szczegółowe wymagania dodatkowe

dla każdej z grup i kategorii

urządzeń i systemów

ATEX 100

Zgodność z

wymaganiami

Dyrektywy oraz

określonymi w niej procedurami oceny zgodności

• urządzenia, systemy ochronne i aparatura,

mające deklarację zgodności WE i które są
oznakowane znakiem CE (zgodne z Dyrektywą),

• części i podzespoły przeznaczone do wbudowania

w urządzenia i systemy mające świadectwo
zgodności ( zgodne z Dyrektywą).

ATEX 100

Deklaracja zgodności WE

• nazwa lub znak identyfikacyjny i adres producenta lub jego

pełnomocnika z siedzibą we Wspólnocie,

• opis urządzenia, systemu ochronnego, lub urządzenia

zabezpieczającego,

• wszystkie istotne przepisy, do których stosuje się urządzenie,

system ochronny lub urządzenie zabezpieczające,

• nazwę, numer identyfikacyjny i adres jednostki notyfikowanej

oraz numer certyfikatu WE badania typu,

• w danym przypadku, przywołanie norm zharmonizowanych,
• w danym przypadku, normy i specyfikacje techniczne, a także

przepisy dyrektyw Wspólnoty które zastosowano,

• identyfikację sygnatariusza uprawnionego do podejmowania

zobowiązań w imieniu producenta lub jego pełnomocnika

NORMY ZHARMONIZOWANE

NORMY

ZHARMONIZOWANE

- których przestrzeganie

zapewnia

produktowi

domniemanie

zgodności

z

wymaganiami ogólnymi (w zakresie projektowania,
konstrukcji i badań urządzeń).

• Europejski Komitet Normalizacyjny (

CEN

),

• Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna (

IEC

),

• Europejski Komitet Normalizacji Elektrotechnicznej

(

CENELEC

),

Zostały uznane przez

Komisję Europejska

(na podstawie

umów) za instytucje właściwe do ustanawiania norm
zharmonizowanych - zgodnie z Dyrektywą 83/89/EWG z
28.04.1983 r. w sprawie procedur informacji w dziedzinie
norm i przepisów technicznych.

PN -EN-60079-10

„Urządzenia elektryczne w przestrzeniach

zagrożonych wybuchem. Klasyfikacja przestrzeni

zagrożonych wybuchem”

Dotyczy

klasyfikacji przestrzeni zagrożonych możliwością

wystąpienia mieszaniny wybuchowej gazów palnych lub par

cieczy palnych w celu właściwego doboru i instalowania

urządzeń elektrycznych przeznaczonych do zastosowania w

takich przestrzeniach ( w warunkach normalnych).

Nie stosuje się jej do

:

• metanowych zakładów górniczych,
• przetwarzanie i produkcja materiałów wybuchowych,
• przestrzenie zagrożonych wybuchem palnych pyłów i

włókien,

• uszkodzeń katastrofalnych,
• pomieszczeń medycznych,
• pomieszczeń specjalnych (np. obecność mgły palnej)

PN-EN-1127-1:2001

„Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i

ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i

metodologia”

(identyczna z EN-1127-1:1997)

Norma ma zastosowanie do urządzeń grupy II

, które są

przeznaczone do użytku w obszarach innych niż
podziemne części kopalń i te części naziemnych instalacji
kopalni,

które

narażone

są

na

obecność

gazów

kopalnianych i/lub palnego pyłu.

Określono metody identyfikowania i oceny

niebezpiecznych

sytuacji prowadzących do wybuchu oraz projektowe i
konstrukcyjne rozwiązania stosowne do wymaganego
stopnia bezpieczeństwa, które można osiągnąć poprzez:

• identyfikację zagrożenia,
• ocenę ryzyka,
• eliminację lub minimalizację ryzyka,
• informację dotycząca stosowania.

PN-EN-1127-1:2001

„Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i

ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i

metodologia”

Strefa 0

- obszar, w którym atmosfera wybuchowa

zawierająca mieszaninę substancji palnych w postaci
gazu, pary i mgły z powietrzem występuje stale , w
długim okresie czasu lub często,

Strefa 1

- obszar, w którym atmosfera wybuchowa

zawierająca mieszaninę substancji palnych w postaci
gazu, pary lub mgły z powietrzem może czasami
wystąpić w trakcie normalnego działania,

Strefa 2

- obszar, w którym atmosfera wybuchowa

zawierająca mieszaninę substancji palnych w postaci
gazu pary lub mgły z powietrzem nie występuje w
trakcie

normalnego

działania,

a

w

przypadku

wystąpienia trwa przez krótki czas

PN-EN-1127-1:2001

„Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i

ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i

metodologia”

strefa 20

-

obszar w którym atmosfera wybuchowa w

postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu występuje
stale, w długim czasie lub często,

strefa 21

-

obszar, w którym atmosfera wybuchowa

w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu może
czasami wystąpić w trakcie normalnego działania,

strefa 22

-

przestrzeń lub pomieszczenie, w którym

atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego
pyłu w [powietrzu nie występuje w trakcie
normalnego działania, a w przypadku wystąpienia
trwa przez krótki czas.

PN-EN 50014+AC

„Urządzenia elektryczne w przestrzeniach

zagrożonych wybuchem. Wymagania ogólne” ( IEC-

79-0:1983)

PN –EN 50018

„ Urządzenia elektryczne dla przestrzeni zagrożonych

wybuchem. Osłona ognioszczelna d” ( IEC 79-

1/1990)

PN –EN 50019

„Urządzenia elektryczne dla przestrzeni zagrożonych

wybuchem. Budowa wzmocniona “e” (IEC 79-7/1990)

PN –EN 50020

„ Urządzenia elektryczne dla przestrzeni zagrożonych

wybuchem. Iskrobezpieczeństwo “i”

PN-EN-50039

„ Urządzenia elektryczne dla przestrzeni zagrożonych

wybuchem. Systemy elektryczne iskrobezpieczne “i”

PN -EN - 60079-10

„Urządzenia elektryczne w przestrzeniach

zagrożonych wybuchem. Klasyfikacja przestrzeni
zagrożonych wybuchem (IEC 79-10/1995)

PN-EN- 60079-17

„Urządzenia elektryczne w przestrzeniach

zagrożonych

wybuchem. Przeglądy i konserwacja instalacji

elektrycznych

w przestrzeniach zagrożonych (innych niż kopalniach).

PN-EN 50014+AC

„Urządzenia elektryczne w przestrzeniach

zagrożonych wybuchem. Wymagania ogólne”

Klasyfikacja maksymalnych temperatur powierzchni dla

urządzeń elektrycznych grupy II

Klasy temperaturowe

max.

Temperatura

powierzchni

( °C)

T 1 450
T2 300
T3 200
T4 135
T5 100
T6 85

PN-EN 50014+AC

„Urządzenia elektryczne w przestrzeniach

zagrożonych wybuchem. Wymagania ogólne”

MESG

- maksymalny doświadczalny prześwit (szczelina gasząca) - dla

osłony „d”(ognioszczelna),

MIC

-stosunek minimalnego prądu zapalającego do prądu

zapalającego metan laboratoryjny, dla osłony „i”(iskrobezpieczna).

podgrupa A

: MESG > 0,9 mm,

podgrupa B

: 0,5 mm <MESG <0,9mm,

podgrupa C

: MESG<0,5 mm

podgrupa A

:MIC >0,8 lub MESG >0,8 lub MIC >0,9

podgrupa

B

:0,45<MIC<0,8

lub

0,55<MESG<0,9

lub

0,5<MIC<0,8

podgrupa C

: MIC<0,45 lub MESG<0,5 lub MIC <0,45

PN-EN 50014+AC

„Urządzenia elektryczne w przestrzeniach

zagrożonych wybuchem. Wymagania ogólne”

Określa wymagania dla

• obudów ( metalowe, z tworzyw sztucznych,

usuwania ładunków elektrostatycznych),

• elementów mocujących,]
• zamknięć,
• aparatury łączeniowej,
• zabezpieczeń,
• opraw oświetleniowych,
• badań,
• oznakowania

PN-EN 60079-17

„

Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych

wybuchem.

Kontrola i konserwacja instalacji elektrycznych w

przestrzeniach zagrożonych wybuchem (innych niż

kopalniach)”

Skierowana jest do użytkowników, definiuje

:

• kontrole - wzrokowa, z bliska, szczegółowa, odbiorcza, okresowa,
• konserwację,

Zawiera wymagania dotyczące

:

• dokumentacji,
• kwalifikacji pracowników wykonujących kontrole,
• zasad wykonywania i rodzaju kontroli, w tym czasookresów

czynności kontrolnych i stopni kontroli,

• konserwacji - napraw i zmian w urządzeniach,wycofania z ruchu,

zamknięć i narzędzi, warunków środowiskowych,

• odłączania urządzeń dla urządzeń iskrobezpiecznych i nie

iskrobezpiecznych, prac konserwacyjnych,

• uziemień i połączeń wyrównawczych,
• programów kontroli

POLSKIE NORMY - EN

PN –EN 1127-1 :2001

PN – EN 50014:2002 (U)

PN – EN 60079-10(U)

PN – EN 60079-17:2003 (U)

PN – EN 13463-1:2003 (U)

Systemy ochrony

przeciwwybuchowej

normy zharmonizowane

• PN-EN 26184-8

„Systemy ochrony

przeciwwybuchowej. Wyznaczanie wskaźników
wybuchowości gazów palnych w powietrzu”,

• PN-EN 26184-1

„Systemy ochrony

przeciwwybuchowej. Wyznaczanie wskaźników
wybuchowości pyłów palnych w powietrzu”,

• PN-EN 26184-3

„Wyznaczanie wskaźników

wybuchowości mieszanin paliwowo-powietrznych
innych niż mieszaniny pyłowo-powietrzne i gazowo -
powietrzne”,

• PN-EN 26184-4

„Systemy ochrony

przeciwwybuchowej. Wyznaczanie skuteczności
systemów tłumienia wybuchów”.

Normy zharmonizowane

palne gazy, pary i mgły

• EN - 60079 - 10

: klasyfikacja obszarów

niebezpiecznych

• EN- 60079 - 14

: instalacje elektryczne

• EN- 60079-17

: kontrola i konserwacja instalacji

elektrycznych.

• IEC-60079-19

:naprawa i remonty instalacji

elektrycznych

• IEC-60079-20

: dane na temat palnych gazów i par

Normy zharmonizowane

palne pyły

•EN 50281-1-1

: budowa i testowanie

•EN 50281-1-2

: wybór, instalacja i konserwacja

•EN 50281-3

: klasyfikacja obszarów

•EN 60529

: stopnie ochrony

Urządzenia nieelektryczne przeznaczone do użytkowania

w potencjalnie wybuchowych gazach, parach, mgłach

i pyłach -

EN 13463

. Podstawowe metody i badania.

Ochrona przed elektrycznością

statyczną

Polskie Normy

• PN-92/E-05200

„Ochrona przed elektrycznością

statyczną. Terminologia”

• PN- 92/E-05201

„Ochrona przed elektrycznością

statyczną. Metody oceny zagrożeń wywołanych
elektryzacją materiałów dielektrycznych stałych.
Metody oceny zagrożenia pożarowego i/lub
wybuchowego.”

• PN-92/E-05202

„Ochrona przed elektrycznością

statyczną. Bezpieczeństwo pożarowe i/lub wybuchowe.
Wymagania ogólne”

• PN-92/E-05203

„ Ochrona przed elektrycznością

statyczną. Materiały i wyroby stosowane w obiektach
oraz strefach zagrożenia wybuchem”

Ochrona przed elektrycznością

statyczną

Polskie Normy

• PN-E-05204

„Ochrona przed elektrycznością

statyczną.

Ochrona obiektów instalacji i

urządzeń.

Wymagania.”

Materiały pomocnicze

: „Warunki techniczne

ochrony obiektów

CPN przed skutkami

elektryczności

statycznej”

Dziękuję za uwagę