Europejski kodeks walki

Europejski kodeks walki

z chorobami

z chorobami

nowotworowymi

nowotworowymi

i jego przesłanki naukowe.

i jego przesłanki naukowe.

Wersja trzecia (2003)

Wersja trzecia (2003)

Lubuski Program

Lubuski Program

Prewencji Pierwotnej

Prewencji Pierwotnej

Nowotworów

Nowotworów

Europejski kodeks walki

Europejski kodeks walki

z chorobami nowotworowymi

z chorobami nowotworowymi

został sporządzony,

został sporządzony,

a następnie zatwierdzony

a następnie zatwierdzony

przez

przez

Komisję Ekspertów Onkologii

Komisję Ekspertów Onkologii

Komisji Europejskiej w 1987

Komisji Europejskiej w 1987

roku.

roku.

W roku 2003 w Mediolanie

W roku 2003 w Mediolanie

„Europejski kodeks walki

„Europejski kodeks walki

z chorobami

z chorobami

nowotworowymi”

nowotworowymi”

przyjęty został jako

przyjęty został jako

strategia Unii Europejskiej

strategia Unii Europejskiej

w walce z nowotworami.

w walce z nowotworami.

Rozszerzenie Unii Europejskiej zwiększa

zróżnicowanie społeczności europejskiej

pod względem:

stylu życia oraz ryzyka zachorowań.

Austria

Austria

Belgia

Belgia

Dania

Dania

Finlandia

Finlandia

Francja

Francja

Grecja

Grecja

Hiszpania

Hiszpania

Holandia

Holandia

Irlandia

Irlandia

Luksemburg

Luksemburg

Niemcy

Niemcy

Portugalia

Portugalia

Szwecja

Szwecja

Wielka Brytania

Wielka Brytania

Włochy

Włochy

Mówiąc o Unii Europejskiej (UE), mamy na myśli 15

starych krajów członkowskich:

oraz 10 krajów przyjętych w

2004 roku:

Cypr

Cypr

Czechy

Czechy

Węgry

Węgry

Estonia

Estonia

Malta

Malta

Litwa

Litwa

Łotwa

Łotwa

Polska

Polska

Słowacja

Słowacja

Słowenia

Słowenia

Występowanie nowotworów

Występowanie nowotworów

złośliwych w Unii

złośliwych w Unii

Europejskiej

Europejskiej

Według danych szacunkowych,

Według danych szacunkowych,

liczba nowych zachorowań na

liczba nowych zachorowań na

nowotwory złośliwe,

nowotwory złośliwe,

licząc wszystkie typy nowotworów

licząc wszystkie typy nowotworów

z wyłączeniem nowotworów

z wyłączeniem nowotworów

złośliwych skóry innych niż czerniak

złośliwych skóry innych niż czerniak

złośliwy,

złośliwy,

wynosiła w 2000 roku w UE

wynosiła w 2000 roku w UE

1.892 tys.

1.892 tys.

Zapadalność na nowotwory

Zapadalność na nowotwory

złośliwe w Unii Europejskiej

złośliwe w Unii Europejskiej

(w tys. osób, wg płci)

(w tys. osób, wg płci)

Zgony na nowotwory złośliwe

Zgony na nowotwory złośliwe

w Unii Europejskiej

w Unii Europejskiej

(w tys. osób, wg płci)

(w tys. osób, wg płci)

Lubski Program Prewencji Pierwotnej Nowotworów

Występowanie nowotworów

Występowanie nowotworów

złośliwych w Unii

złośliwych w Unii

Europejskiej

Europejskiej

W 2000 roku, w UE najczęściej

W 2000 roku, w UE najczęściej

rozpoznawanym typem nowotworu

rozpoznawanym typem nowotworu

był rak jelita grubego i odbytnicy

był rak jelita grubego i odbytnicy

–

–

258

258

tys. nowych

tys. nowych

przypadków, w tym:

przypadków, w tym:



123

123

tys. u mężczyzn

tys. u mężczyzn



135

135

tys. u kobiet

tys. u kobiet

Zapadalność na nowotwory

Zapadalność na nowotwory

złośliwe w Polsce

złośliwe w Polsce

(liczba osób,

(liczba osób,

wg płci)

wg płci)

Zgony na nowotwory złośliwe

Zgony na nowotwory złośliwe

w Polsce

w Polsce

(liczba osób, wg płci)

(liczba osób, wg płci)

Lubuski Program Prewencji Pierwotnej Nowotworów

Zwalczanie nowotworów

Zwalczanie nowotworów

złośliwych

złośliwych



Prewencja pierwotna

Prewencja pierwotna

-

-

zapobieganie chorobie

zapobieganie chorobie

jeszcze przed jej powstaniem poprzez

jeszcze przed jej powstaniem poprzez

odpowiednie zachowania, pozwalające na

odpowiednie zachowania, pozwalające na

ograniczenie narażenia na czynniki ryzyka

ograniczenie narażenia na czynniki ryzyka

(np. eliminacja palenia tytoniu);

(np. eliminacja palenia tytoniu);

zapobieganie zachorowaniu.

zapobieganie zachorowaniu.



Prewencja wtórna

Prewencja wtórna

-

-

wykrycie choroby

wykrycie choroby

w jak najwcześniejszym stadium, w celu

w jak najwcześniejszym stadium, w celu

podjęcia jak najszybciej odpowiedniego

podjęcia jak najszybciej odpowiedniego

leczenia, gwarantującego wysokie

leczenia, gwarantującego wysokie

prawdopodobieństwo trwałego

prawdopodobieństwo trwałego

wyleczenia: zapobieganie zgonom.

wyleczenia: zapobieganie zgonom.

Zalecenia

Zalecenia

Europejskiego Kodeksu

Europejskiego Kodeksu

Walki z Rakiem

Walki z Rakiem

Szacuje się, że

Szacuje się, że

25-30%

25-30%

wszystkich

wszystkich

zgonów z powodu choroby nowotworowej

zgonów z powodu choroby nowotworowej

w krajach rozwiniętych ma związek

w krajach rozwiniętych ma związek

z paleniem tytoniu.

z paleniem tytoniu.

Nowotwory tytoniozależne to głównie:

Nowotwory tytoniozależne to głównie:



rak płuc

rak płuc



rak przełyku, gardła, jamy ustnej,

rak przełyku, gardła, jamy ustnej,



rak pęcherza moczowego,

rak pęcherza moczowego,



rak trzustki.

rak trzustki.

Nie pal tytoniu. Jeśli palisz –

rzuć.

Jeśli nie uda Ci się rzucić,

nie pal

w obecności niepalących.



porodu martwego,

porodu martwego,



obniża wagę urodzeniową,

obniża wagę urodzeniową,



upośledza rozwój fizyczny

upośledza rozwój fizyczny

i psychiczny.

i psychiczny.

Palenie tytoniu, przez któregokolwiek

Palenie tytoniu, przez któregokolwiek

z rodziców już po

z rodziców już po

urodzeniu dziecka zwiększa ryzyko

urodzeniu dziecka zwiększa ryzyko

infekcji dróg oddechowych, ciężkiej

infekcji dróg oddechowych, ciężkiej

postaci astmy i nagłej

postaci astmy i nagłej

śmierci niemowlęcia.

śmierci niemowlęcia.

Palenie papierosów

Palenie papierosów

przez kobiety w ciąży

przez kobiety w ciąży

zwiększa ryzyko:

zwiększa ryzyko:

Nie pal tytoniu. Jeśli palisz –

Nie pal tytoniu. Jeśli palisz –

rzuć.

rzuć.

Jeśli nie uda Ci się rzucić,

Jeśli nie uda Ci się rzucić,

nie

nie

pal w obecności niepalących.

pal w obecności niepalących.

Palenie cygar, jak również fajki,

Palenie cygar, jak również fajki,

powoduje porównywalne zagrożenie

powoduje porównywalne zagrożenie

rakiem jamy ustnej, gardła, krtani i

rakiem jamy ustnej, gardła, krtani i

przełyku.

przełyku.

Otyłość

Otyłość

Otyłość w krajach zachodnich

Otyłość w krajach zachodnich

stanowi drugi po paleniu tytoniu

stanowi drugi po paleniu tytoniu

czynnik ryzyka chorób przewlekłych,

czynnik ryzyka chorób przewlekłych,

w szczególności:

w szczególności:



cukrzycy,

cukrzycy,



chorób układu sercowo-

chorób układu sercowo-

naczyniowego,

naczyniowego,



nowotworów złośliwych.

nowotworów złośliwych.

Co to jest otyłość?

Co to jest otyłość?

Otyłość jest chorobą spowodowaną

Otyłość jest chorobą spowodowaną

nadmierną podażą energii zawartej

nadmierną podażą energii zawartej

w pokarmach w stosunku

w pokarmach w stosunku

do zapotrzebowania organizmu.

do zapotrzebowania organizmu.

Skutkiem tego jest magazynowanie

Skutkiem tego jest magazynowanie

nadmiaru energii w postaci tkanki

nadmiaru energii w postaci tkanki

tłuszczowej.

tłuszczowej.

BMI (Body Mass Index)

BMI (Body Mass Index)

Relacja między masą ciała a

Relacja między masą ciała a

wzrostem.

wzrostem.

BMI = masa ciała (kg)/ wzrost (m)2

BMI = masa ciała (kg)/ wzrost (m)2

Wskazane jest utrzymywanie masy ciała w

Wskazane jest utrzymywanie masy ciała w

zakresie

zakresie

BMI od 18,5 do 25

BMI od 18,5 do 25

Osoby o BMI przekraczającym

Osoby o BMI przekraczającym



<

<

25 mają nadwagę,

25 mają nadwagę,



<

<

30 mówimy o otyłości

30 mówimy o otyłości

Typy otyłości

Typy otyłości

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

otyłość, na które mamy

otyłość, na które mamy

bezpośredni wpływ:

bezpośredni wpływ:



siedzący tryb życia i związana z tym

siedzący tryb życia i związana z tym

mała aktywność fizyczna,

mała aktywność fizyczna,



wpływ rodziny, społeczeństwa,

wpływ rodziny, społeczeństwa,

uwarunkowań kulturowych na sposób

uwarunkowań kulturowych na sposób

odżywiania,

odżywiania,



stereotypy związane z jedzeniem

stereotypy związane z jedzeniem

.

.

Zjawisko otyłości

Zjawisko otyłości

[rozumianej jako (BMI) ≥30

[rozumianej jako (BMI) ≥30

kg/m2]

kg/m2]

Dotyczy:

Dotyczy:



od <10% populacji – we Francji,

od <10% populacji – we Francji,



około 20% populacji – w Wielkiej

około 20% populacji – w Wielkiej

Brytanii i w Niemczech,

Brytanii i w Niemczech,



ponad 30% populacji w krajach

ponad 30% populacji w krajach

środkowej Europy.

środkowej Europy.

Szacuje się, że w Europie

Szacuje się, że w Europie

Zachodniej otyłość jest

Zachodniej otyłość jest

powodem około:

powodem około:



11% raków okrężnicy,

11% raków okrężnicy,



9% raków sutka,

9% raków sutka,



39% raków trzonu macicy,

39% raków trzonu macicy,



37% gruczolakoraków przełyku,

37% gruczolakoraków przełyku,



25% raków nerki,

25% raków nerki,



24% raków pęcherza.

24% raków pęcherza.

Bądź codziennie aktywny

Bądź codziennie aktywny

ruchowo,

ruchowo,

uprawiaj ćwiczenia fizyczne

uprawiaj ćwiczenia fizyczne

Wyniki badań wskazują, że regularne

Wyniki badań wskazują, że regularne

ćwiczenia fizyczne mają związek

ćwiczenia fizyczne mają związek

z obniżeniem ryzyka

z obniżeniem ryzyka

zachorowania na :

zachorowania na :



raka okrężnicy,

raka okrężnicy,



raka sutka,

raka sutka,



trzonu macicy,

trzonu macicy,



stercza.

stercza.

Bądź codziennie aktywny

Bądź codziennie aktywny

ruchowo,

ruchowo,

uprawiaj ćwiczenia fizyczne

uprawiaj ćwiczenia fizyczne

Działania przeciwdziałające

Działania przeciwdziałające

nadwadze i otyłości

nadwadze i otyłości

oraz promocja aktywności fizycznej

oraz promocja aktywności fizycznej

powinny być adresowane

powinny być adresowane

już do ludzi młodych.

już do ludzi młodych.

Bądź codziennie aktywny

Bądź codziennie aktywny

ruchowo,

ruchowo,

uprawiaj ćwiczenia fizyczne

uprawiaj ćwiczenia fizyczne



Efekt zmniejszenia ryzyka

Efekt zmniejszenia ryzyka

wystąpienia nowotworów zależy do

wystąpienia nowotworów zależy do

stopnia aktywności fizycznej.

stopnia aktywności fizycznej.



Częstsze, bardziej forsowne

Częstsze, bardziej forsowne

ćwiczenia mogą być bardziej

ćwiczenia mogą być bardziej

korzystne z punktu widzenia

korzystne z punktu widzenia

profilaktyki chorób nowotworowych.

profilaktyki chorób nowotworowych.

minimum:

minimum:

3 razy w tygodniu x 30

3 razy w tygodniu x 30

minut

minut



Regularna aktywność fizyczna

Regularna aktywność fizyczna

z elementami ćwiczeń

z elementami ćwiczeń

wysiłkowych wskazana jest dla

wysiłkowych wskazana jest dla

utrzymania odpowiedniej masy ciała,

utrzymania odpowiedniej masy ciała,

szczególnie u osób prowadzących

szczególnie u osób prowadzących

siedzący tryb życia.

siedzący tryb życia.



Ćwiczenia te, powinno się wykonywać

Ćwiczenia te, powinno się wykonywać

trzy razy w tygodniu, po pół godziny.

trzy razy w tygodniu, po pół godziny.

Spożywaj więcej różnych

Spożywaj więcej różnych

warzyw i owoców

warzyw i owoców

Szereg badań epidemiologicznych wskazuje,

Szereg badań epidemiologicznych wskazuje,

że spożywanie dużych ilości warzyw i

że spożywanie dużych ilości warzyw i

owoców zmniejsza ryzyko zachorowań zwłaszcza

owoców zmniejsza ryzyko zachorowań zwłaszcza

na raka:

na raka:



żołądka,

żołądka,



okrężnicy,

okrężnicy,



odbytnicy,

odbytnicy,



trzustki.

trzustki.

Zgodnie z zaleceniami WHO

i agencji rządu USA:

„Owoce i warzywa należy spożywać

przy każdym posiłku

i konsekwentnie zastępować

nimi przekąski między posiłkami„

(minimum 400 g dziennie,

tj. 2 sztuki owoców i 200 g

warzyw).

Polska nadal pozostaje krajem

Polska nadal pozostaje krajem

o zbyt niskim spożyciu

o zbyt niskim spożyciu

warzyw i owoców

warzyw i owoców

Polacy spożywają średnio 1,5 porcji warzyw i

Polacy spożywają średnio 1,5 porcji warzyw i

owoców dziennie, a zaledwie 5% Polaków zjada

owoców dziennie, a zaledwie 5% Polaków zjada

5 zalecanych porcji.

5 zalecanych porcji.

w Polsce około

w Polsce około

150 kg/osobę/rok,

150 kg/osobę/rok,

w Grecji 400 kg/osobę/rok.

w Grecji 400 kg/osobę/rok.

Jakie warzywa?

Jakie warzywa?



brokuły,

brokuły,



por,

por,



papryka,

papryka,



marchew,

marchew,



kapusta,

kapusta,



kalafior,

kalafior,



czosnek,

czosnek,



cykoria,

cykoria,



cebula,

cebula,



pomidor,

pomidor,



sałata

sałata



buraczki

buraczki



………

………

.

.

Sezonowe, świeże, lokalnie dostępne

I owoce…

I owoce…



winogrona,

winogrona,



pomarańcza,

pomarańcza,



kiwi,

kiwi,



gruszka,

gruszka,



grapefruit,

grapefruit,



brzoskwinia,

brzoskwinia,



banany.

banany.

Sezonowe, świeże, lokalnie
dostępne

Kraje UE charakteryzują się

Kraje UE charakteryzują się

zróżnicowanym średnim

zróżnicowanym średnim

spożyciem alkoholu na głowę

spożyciem alkoholu na głowę

mieszkańca

mieszkańca

Wyróżnia się trzy grupy krajów:

Wyróżnia się trzy grupy krajów:



kraje południa,

kraje południa,

w których dominuje picie

w których dominuje picie

wina,

wina,



kraje środkowej Europy

kraje środkowej Europy

,

,

gdzie głównie

gdzie głównie

spożywa się piwo,

spożywa się piwo,



kraje północy

kraje północy

z najczęstszym spożyciem

z najczęstszym spożyciem

alkoholi wysokoprocentowych.

alkoholi wysokoprocentowych.

Ilość alkoholu wypitego przez rok,

Ilość alkoholu wypitego przez rok,

w przeliczeniu na

w przeliczeniu na

mieszkańca (w litrach)

mieszkańca (w litrach)

Rodzaj wypitego alkoholu nie ma

Rodzaj wypitego alkoholu nie ma

znaczenia – głównym czynnikiem

znaczenia – głównym czynnikiem

zwiększonego ryzyka jest ilość

zwiększonego ryzyka jest ilość

spożywanego etanolu !

spożywanego etanolu !

Dzienne limity spożycia alkoholu:

Dzienne limity spożycia alkoholu:



dla mężczyzn – 20 g etanolu

dla mężczyzn – 20 g etanolu

(ok. 2 piwa, 2 lampki wina ‘lub 2 kieliszki

(ok. 2 piwa, 2 lampki wina ‘lub 2 kieliszki

mocnego alkoholu),

mocnego alkoholu),



dla kobiet - 10 g etanolu

dla kobiet - 10 g etanolu

( ok. 1 piwo, 1 lampka wina

( ok. 1 piwo, 1 lampka wina

lub 1 kieliszek mocnego

lub 1 kieliszek mocnego

alkoholu).

alkoholu).



Picie alkoholu zwiększa

Picie alkoholu zwiększa

ryzyko nowotworów

ryzyko nowotworów

górnego odcinka

górnego odcinka

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

oraz

oraz

układu oddechowego

układu oddechowego

nawet u osób

nawet u osób

niepalących.

niepalących.



Picie wraz z paleniem

Picie wraz z paleniem

tytoniu znacząco podwyższa

tytoniu znacząco podwyższa

ryzyko zachorowania na te

ryzyko zachorowania na te

nowotwory, a każdy z

nowotwory, a każdy z

tych czynników potęguje

tych czynników potęguje

działanie drugiego.

działanie drugiego.

W latach

W latach

1960-1990 podwoiła

1960-1990 podwoiła

się częstość

się częstość

zachorowań, spowodowana

zachorowań, spowodowana

wzrostem ekspozycji na

wzrostem ekspozycji na

promienie słoneczne.

promienie słoneczne.



bardzo silnym czynnikiem ryzyka

bardzo silnym czynnikiem ryzyka

zachorowania jest

zachorowania jest

obecność dużej liczby znamion

obecność dużej liczby znamion

barwnikowych na

barwnikowych na

skórze

skórze



liczba znamion jest

liczba znamion jest

uwarunkowana genetycznie,

uwarunkowana genetycznie,

natomiast narażenie na

natomiast narażenie na

promienie słoneczne

promienie słoneczne

ma udział dodatkowy

ma udział dodatkowy

Czerniak złośliwy:

O czym należy pamiętać ?

O czym należy pamiętać ?



osoby łatwo ulegające

osoby łatwo ulegające

poparzeniom słonecznym

poparzeniom słonecznym

powinny unikać działania

powinny unikać działania

promieni przez całe życie

promieni przez całe życie



podczas lata umiejętnie się

podczas lata umiejętnie się

opalać, a najlepiej unikać słońca

opalać, a najlepiej unikać słońca

od godz. 11 do 15.

od godz. 11 do 15.

O szczególnej ochronie przed nadmiernym

O szczególnej ochronie przed nadmiernym

słońcem !!

słońcem !!

Ściśle stosuj przepisy regulujące postępowanie

Ściśle stosuj przepisy regulujące postępowanie

zapobiegające ekspozycji na karcynogeny.

zapobiegające ekspozycji na karcynogeny.

Przestrzegaj zaleceń

Przestrzegaj zaleceń

krajowych ośrodków ochrony radiologicznej.

krajowych ośrodków ochrony radiologicznej.

EKSPOZYCJA

EKSPOZYCJA

ŚRODOWISKOWA

ŚRODOWISKOWA

ZAWODOW

ZAWODOW

A

A

Czynniki

środowiskowe, na

które nie my

bezpośredniego

wpływu

Czynniki

zwiększające

ryzyko

zachorowania na

nowotwór

występujące w

miejscu pracy

47

47

Ekspozycja

środowiskowa:

ekspozycja środowiskowa, to

ekspozycja całej populacji, na którą

pojedyncza osoba nie ma

bezpośredniego wpływu

Czynniki rakotwórcze

Czynniki rakotwórcze

zanieczyszczenia powietrza i wody pitnej,
bierne palenie,
substancje chemiczne emitowane przez

przemysł,

skażenia pożywienia (pestycydy, estrogeny czy

dioksyny)

•SKÓR
Y

•PŁUC

•PĘCHERZA
MOCZOWEGO

•JAMY
NOSA

Ekspozycja zawodowa:

Ekspozycja zawodowa:

… to narażenie na czynniki wywołujące

wzrost ryzyka zachorowania na

nowotwór, związane z

wykonywanym zawodem…

Najczęściej występujące
nowotwory:

Istotne jest, aby każdy potencjalny

Istotne jest, aby każdy potencjalny

czynnik ryzyka został zbadany pod

czynnik ryzyka został zbadany pod

kątem charakteru, stopnia

kątem charakteru, stopnia

zagrożenia i czasu jego

zagrożenia i czasu jego

trwania.

trwania.

Pozwoli to określić, jakie środki

Pozwoli to określić, jakie środki

należy przedsięwziąć, aby zapobiec

należy przedsięwziąć, aby zapobiec

ekspozycji lub ją ograniczyć.

ekspozycji lub ją ograniczyć.

Zalecenia „Kodeksu” adresowane są

do 3 grup mających wpływ

na zapobieganie ekspozycji na

substancje rakotwórcze:



do osób, które zajmują się formułowaniem

aktualnych i przejrzystych instrukcji oraz

aktów prawnych,



do osób, którzy powinni wdrażać te

instrukcje,



do wszystkich obywateli, którzy ze względu

na zdrowie swoje i innych powinni stosować

się do instrukcji i przepisów mających na

celu zmniejszenie lub zniesienie ekspozycji

na karcynogeny .

8

8

Zaszczep się przeciwko
wirusowemu zapaleniu wątroby WZW
typu B

Bierz udział w programach szczepień

Bierz udział w programach szczepień

ochronnych przeciwko wirusowi

ochronnych przeciwko wirusowi

zapalenia wątroby typu B

zapalenia wątroby typu B

Rak Wątroby

Rak Wątroby

W Unii Europejskiej co roku

rejestruje się ok. 30 000 nowych

przypadków.

Przyczyną są przewlekłe zakażenie

wirusem wątroby typu B (WZW B) oraz C

(WZW C).

Rak szyjki macicy

Rak szyjki macicy

W Unii Europejskiej co roku

rejestruje się ok. 25 000 nowych

przypadków.

W 99% materiałów z biopsji raka szyjki

macicy na świecie wykrywa się

kilkanaście typów HPV

HPV (16,18,31,33,45)

Szczepienie szczepionką ma na celu

zabezpieczenie przed chorobami

wywoływanymi przez wirusy brodawczaka

ludzkiego (HPV) typu 6, 11, 16 i 18.

Rak żołądka

Rak żołądka

W Unii Europejskiej co roku rejestruje

się ok. 78 000 nowych przypadków.

65% można przypisać zakażeniom

Helicobacter pylori (Hp)

Prace nad szczepionką

przeciwko Hp trwają

Kobiety po 25. roku życia powinny poddawać

Kobiety po 25. roku życia powinny poddawać

się badaniom przesiewowym w kierunku raka

się badaniom przesiewowym w kierunku raka

szyjki macicy.

szyjki macicy.

9

9

Kobiety powyżej 50. roku życia powinny

Kobiety powyżej 50. roku życia powinny

poddawać się badaniom przesiewowym

poddawać się badaniom przesiewowym

w kierunku raka sutka.

w kierunku raka sutka.

10

10

Profilaktyka raka szyjki

Profilaktyka raka szyjki

macicy

macicy

Maksymalną skuteczność w profilaktyce

Maksymalną skuteczność w profilaktyce

raka szyjki macicy można osiągnąć

raka szyjki macicy można osiągnąć

organizując program przesiewowy:

organizując program przesiewowy:



o szerokim zasięgu,

o szerokim zasięgu,



obejmujący kobiety od 25 roku życia,

obejmujący kobiety od 25 roku życia,



o częstotliwości badań, co 3 lata

o częstotliwości badań, co 3 lata

do 60 roku życia.

do 60 roku życia.

Badania profilaktyczne

Badania profilaktyczne

Wśród kobiet obecnie poddawanych

Wśród kobiet obecnie poddawanych

mammograficznym badaniom

mammograficznym badaniom

przesiewowym spadek umieralności

przesiewowym spadek umieralności

wynosi około 1/3.

wynosi około 1/3.

Kobiety i mężczyźni i po 50. roku życia powinni

Kobiety i mężczyźni i po 50. roku życia powinni

uczestniczyć w badaniach przesiewowych w

uczestniczyć w badaniach przesiewowych w

kierunku raka jelita grubego i odbytnicy.

kierunku raka jelita grubego i odbytnicy.

10

10

Na korzyści z wykonywania badań

Na korzyści z wykonywania badań

przesiewowych w kierunku

przesiewowych w kierunku

raka okrężnicy i

raka okrężnicy i

odbytnicy wskazują:

odbytnicy wskazują:



możliwość rozpoznawania zmian

możliwość rozpoznawania zmian

przedrakowych (polipów

przedrakowych (polipów

gruczolakowych),

gruczolakowych),



dobre rokowanie chorych,

dobre rokowanie chorych,

z rozpoznaniem ustalonym we

z rozpoznaniem ustalonym we

wczesnych stadiach zaawansowania

wczesnych stadiach zaawansowania

choroby.

choroby.



Zdrowszy styl życia oznacza poprawę

Zdrowszy styl życia oznacza poprawę

ogólnego stanu zdrowia i zapobieganie

ogólnego stanu zdrowia i zapobieganie

zgonom z powodu nowotworów

zgonom z powodu nowotworów

złośliwych.

złośliwych.



Każdy ma prawo do wyboru stylu życia,

Każdy ma prawo do wyboru stylu życia,

niemniej jednak niektóre zachowania

niemniej jednak niektóre zachowania

mogą obniżać ryzyko zachorowania na

mogą obniżać ryzyko zachorowania na

chorobę nowotworową.

chorobę nowotworową.

Pamiętajmy !

Wczesne objawy choroby

Wczesne objawy choroby

nowotworowej

nowotworowej

Idź do lekarza

Idź do lekarza

jeśli

jeśli

zauważysz:

zauważysz:



guzek

guzek



niegojącą się ranę

niegojącą się ranę



znamię skórne, które zmienia

znamię skórne, które zmienia

kształt, wielkość lub kolor

kształt, wielkość lub kolor



nową i powiększającą się

nową i powiększającą się

zmianę na skórze

zmianę na skórze



krwawienie (inne niż

krwawienie (inne niż

regularne krwawienie

regularne krwawienie

miesięczne)

miesięczne)

Idź do lekarza

Idź do lekarza

jeśli masz

jeśli masz

przewlekłe

przewlekłe

objawy takie

objawy takie

jak:

jak:



kaszel

kaszel



uporczywa chrypa

uporczywa chrypa



zaburzenia rytmu

zaburzenia rytmu

wypróżniania i

wypróżniania i

trudności z oddawaniem moczu

trudności z oddawaniem moczu



niewyjaśniona utrata masy

niewyjaśniona utrata masy

ciała

ciała

Lubuski Program Prewencji

Lubuski Program Prewencji

Pierwotnej Nowotworów

Pierwotnej Nowotworów

Biuro Programu:

Biuro Programu:

Wojewódzka Poradnia Onkologiczna

Wojewódzka Poradnia Onkologiczna

ul. Walczaka 42

ul. Walczaka 42

66-400 Gorzów Wlkp.

66-400 Gorzów Wlkp.

Tel. [phone]

Tel. [phone]

Fax.[phone]

Fax.[phone]