BEHAWIORYZM I

KONSTRUKTYWIZM - ODMIENNE

INSPIRACJE DLA MODELU

KSZTAŁCENIA SZKOLNEGO

Dydaktyka inspirowana

behawioryzmem zasadza się na

następujących założeniach:

• Czynności nauczyciela są punktem wyjścia

(bodźcem) dla czynności ucznia (reakcji);

stąd głównym przedmiotem projektowania są

akty nauczania (scenariusz lekcji),

rozumiane, jako planowe, ściśle określone

sekwencje zachowań nauczycielskich, które

wyzwolą określone zachowania uczniów;

• Zarówno nauczanie, jak i uczenie się wyraża

się w wykonywaniu obserwowalnych

czynności i odwrotnie: wykonanie

określonych obserwowalnych czynności

pozwala stwierdzić, że zaszło nauczanie i

uczenia się),

• Aby nauczanie było skuteczne,

czynności nauczyciela i ucznia muszą

przebiegać ściśle według

zaplanowanego wzoru,

• Wiedza rozumiana jest, jako zewnętrzna

(np. zapisana w podręczniku) i będąca

zbiorem „skończonych” w swojej

postaci konkluzji do opanowania przez

ucznia lub czynność według równie

skonkludowanych instrukcji;

• Każda czynność ucznia powinna być

kontrolowana i odpowiednio (pozytywnie
lub negatywnie) wzmacniana,

• Błędy uczniowskie są niepożądane, gdyż, –

jeśli nie spotkają się z natychmiastowym
wzmocnieniem negatywnym – zostaną
utrwalone (najlepszą strategią jest
unikanie błędów drogą kopiowania przez
uczniów wzorców tworzonych pod ścisła
kontrolą nauczyciela),

• Różnice indywidualne miedzy

uczniami mają charakter wertykalny,
a więc dają się rangowa w pomiarze, i
dotyczą np. poziomu zdolności,
sprawności pamięci, poziomu
zaangażowania itd.,

• Konieczne i możliwe jest precyzyjne

formułowanie celów kształcenia, a
nawet poszczególnych i lekcji

.

SIEDEM GRZECHÓW GLÓWNYCH

BEHAWIORYSTYCZNEJ WCZESNEJ EDUKACJI

WG D. KLUS – STAŃSKIEJ

1. UNIFIKACJA TREŚCI
2. INSTRUMENTALIZM METODYCZNY
3. ORIENTACJA POPRAWNOŚCIOWA
4. MECHANIZACJA CZYNNOŚCI UCZNIA
5. MONOLOGOWOŚĆ ZNACZEŃ
6. INFANTYLIZM TREŚCI
7. RYWALIZACYJNY INDYWIDUALZM

Dydaktyka inspirowana

konstruktywizmem zasadza się na

następujących założeniach:

• Kluczowe dla uczenia się jest stawianie

ucznia w nowych dla niego sytuacjach

problemowych, wywołujących konflikt

poznawczy,

• Dla wsparcia uczenia się ucznia znacząca jest

znajomość jego przedwiedzy, a więc

dopuszczenia do błędów uczniowskich jest

ważne z punktu widzenia nauczyciela;

uświadomione błędy pomagają uczniom

skonstruować nowe strategie myślenia,

podczas gdy nieuświadomione koegzystują z

niespójnymi informacjami „recytowanymi” na

lekcji „po śladzie” nauczyciela,

• Punktem wyjścia jest aktywizowanie wiedzy

osobistej ucznia (przed interwencją nauczyciela

niezbędne jest pozostawienie uczniowi czasu na

samodzielne – nawet nieudolne – próby radzenia

sobie z sytuacją, co prowadzi do aktywizacji

przedwiedzy obliczu nowych warunków),

• Pamięć ludzka przechowuje bardziej poznawcze

procedury dojścia do wyniku niż same wyniki

aktywności umysłowej (stad bardziej znaczące

jest, by uczeń samodzielnie próbował działać,

nawet nie dochodząc do wyniku, zamiast

otrzymać z zewnątrz gotowe lub sugerowane

sposoby działania),

• Znaczna część konstruowania znaczeń przez

uczniów pozostaje poza możliwą bezpośrednią

kontrolą nauczyciela, (więc próby kierowania nimi

są jałowe lub prowadzą do przyswajania

nieadekwatnych poznawczo strategii czynności),

• Indywidualne różnice między uczniami mają nie

tylko charakter wertykalny (poziom zdolności i

zaangażowania), ale także horyzontalny

( różnorodność sposobów myślenia), a zadaniem

nauczyciela jest umożliwienie uruchamiania tej

różnorodności, gdyż warunkuje ona trafność, –

jeśli użyć określeń J. Piageta – adaptacji i

akomodacji znaczeń,

• Nauczanie jest tworzeniem okazji

edukacyjnych bez możliwości
precyzyjnego określania cząstkowych
efektów.

ZAŁOŻENIA KONSTRUKTYWISTYCZNEGO

MODELU KSZTAŁCENIA

Nauczanie zaczyna się tam, gdzie znajduje

się uczeń ze swoją wiedzą o świecie

Nauczyciele powinni angażować wiedzę

uprzednią uczniów w procesie nabywania

nowej wiedzy

Dzieci zanim przyjdą do szkoły, są

doświadczonymi badaczami, wiele wiedzą

o świecie, wyciągają wnioski z osobistych

doświadczeń, dysponują, zatem osobistą

wiedzą o otaczającym świecie miarę

możliwości jego doświadczania

Wiedza nie jest przenoszona, transmitowana

na teren szkoły, lecz indywidualnie i społecznie

konstruowana przez uczniów i nauczycieli

Nie wszystkie cele nauczycieli są celami

uczniów, dlatego istotnym polem pracy

nauczyciela powinno być działanie na rzecz

tego by cele szkoły stały się celami ucznia

 Nie ma skutecznych metod, są skuteczne

nauczycielskie interpretacje

Program to nie wiadomości, które powinny

zostać opracowane przez ucznia, ale zbiór

doświadczeń do przeżycia i wykonania

Proces nauczania oparty na

konstruktywistycznym modelu

:

1.

Wymaga organizowania sytuacji

edukacyjnych, w których to uczeń, a

nie nauczyciel jest stroną najbardziej

aktywną

2.

Wymaga zerwania z

przeświadczeniem, że uczeń nabywa

wiedzę przede wszystkim poprzez

świadomą aktywność nauczyciela

kierowaną wytycznymi oficjalnych

programów nauczania

3.

Wymaga respektowania wiedzy uprzedniej, czyli

diagnozowania doświadczeń ucznia przed

rozpoczęciem każdego kroku w nauczaniu, a nie

jak się to dzieje zwykle po zrealizowaniu w szkole

odpowiedniego materiału

4.

Wymaga innego sposobu komunikowania się na

zajęciach. Nie może to być całkowicie

podporządkowane komunikacji nauczycielowi

kosztem redukcji komunikacji miedzy uczniami

5.

Wymaga zwrócenia uwagi na fakt, że uczenie ma

charakter społeczny i zachodzi poprzez wymianę

doświadczeń i negocjowanie znaczeń w trakcie

pracy w małych zespołach

6. Wymaga elastycznego planowania pracy

dydaktycznej i wychowawczej oraz
zerwania z przekonaniem o wysokiej
przewidywalności rezultatów edukacyjnych

7. Wymaga od nauczyciela głębokiej refleksji

nad własną praktyką pedagogiczną i
wynikającymi z niej zachowaniami na
zajęciach oraz ich skutkami. Nauczyciel
powinien nastawić się na alternatywne
oferty edukacyjne

Konstruktywistyczny Model Nauczania

wymaga, zatem zupełnie innego podejścia

do etapów kształcenia a jego rezultaty są

następujące:

• Aktywizuje myślenie uczniów

• Zwiększa ich poczucie kontroli poznawczej

nad podejmowanym zagadnieniem

• Zachęca do podejmowania zachowań

twórczych i samodzielnych

• Uczy kooperatywnego działania i

współodpowiedzialności za osiągnięte

rezultaty

• Tworzy system wiedzy będący wynikiem

dzielności badawczej, osobistych

poszukiwań i negocjacji społecznych, a nie

narzuconych znaczeń

• Zapobiega poczuciu alienacji wiedzy szkolnej i jej

nieadekwatności w stosunku do pozaszkolnych

wydarzeń i zjawisk

• Dynamizuje rozwój umiejętności poznawczych i

praktycznych, ułatwiających skuteczne

poznawanie świata oraz działanie w nim

• Wychodzi naprzeciw oczekiwaniom, potrzebom i

zainteresowaniom uczniów w różnym wieku

• Ułatwia dokonywanie transferu zdobytych

kompetencji na inne obszary i konteksty

• Umożliwia włączenie nowych pojęć w system

kognitywny ucznia, zapewniając mu w ten sposób

funkcjonalność jego wiedzy