Działania

niepożądane i

toksyczne leków

„wszystko jest
trucizną i nic nie jest
trucizną, a decyduje o
tym tylko dawka”

Paracelsus

•nie ma istotnych różnic

między lekami a

truciznami i często

jedynie dawka decyduje o

tym czy dana substancja

działa jak lek lub trucizna

Czy to leki, które

biorę powodują, że

jest mi niedobrze

…

Czy jest to

objaw

choroby?

I. Działanie

niepożądane

•wszystkie niekorzystne

skutki pojawiające się po
podaniu dawek
leczniczych danego leku

„Nie ma Pan objawów

ubocznych?

Lepiej zwiększmy dawkę.”

Leki to

nie

cukierk

i !!!

•najwięcej działań niepożądanych

pojawia się ze strony przewodu
pokarmowego:

- nudności,
- bóle brzucha,
- wymioty lub biegunki,
- brak łaknienia itp.

•wiele pochodnych kwasu

barbiturowego o działaniu
przeciwpadaczkowym
działa również nasennie (co
nie jest efektem
pożądanym terapeutycznie)

1. działanie niepożądane

bezpośrednie

•w terapiach antybiotykami -

dysbakteriozy przewodu
pokarmowego, prowadzące
do grzybic i będące
powodem niedoboru
niektórych witamin

2. działanie

niepożądane wtórne

Szczególne znaczenie w

praktyce mają następujące

działania niepożądane:

- reakcje uczuleniowe

-

działanie na płód (teratogenne/

embriotoksyczne)

-

działanie rakotwórcze

(karcynogeneza)

II. Działanie

toksyczne

•następstwa stosowania

leku w dawkach
wyższych niż lecznicze
(efekt przedawkowania)

a. PRZEDAWKOWANIE

BEZWZGLĘDNE

•ZATRUCIA OSTRE I

PRZEWLEKŁE

b. PRZEDAWKOWANIE

WZGLĘDNE

•zatrucie, które powstaje po

podaniu dawek teoretycznie
właściwych, lecz zbyt
dużych dla danego chorego

•niewydolność różnych

narządów i inne objawy

c. PRZEDAWKOWANIE

KUMULATYWNE

•następstwo kumulacji, czyli

gromadzenie się leków
wskutek podawania dawek
większych niż eliminowane
w danym czasie

Trucizna

•substancja, która po wniknięciu

do organizmu w niewielkich

ilościach, może spowodować

zaburzenia w funkcjonowaniu

ustroju lub jego śmierć

wskutek swych własności

toksykodynamicznych

•w rozumieniu prawnym -

trucizna to każda
substancja należąca do
wykazu A, zamieszczonego
w aktualnej Farmakopei
Polskiej

W urzędowych wykazach

środków

farmaceutycznych i

materiałów medycznych

publikowanych przez

Ministerstwo Zdrowia i

Opieki Społecznej są

stosowane następujące

oznaczenia:

1. Rp.

- lek wydawany

wyłącznie na receptę,

2. Rp.*

- lek wydawany w

zasadzie na receptę, lecz w

wypadku potrzeby farmaceuta

może wydać 1 (najmniejsze)

opakowanie także bez recepty

3. L.z.Rp.

- lek przeznaczony

do stosowania w lecznictwie
zamkniętym

4. Rp.w. -

lek wydawany z

apteki na podstawie recepty z
wtórnikiem

5. x -

preparaty

przeznaczone do akcji
szczepień

6. N -

lek odurzający,

wydawany wyłącznie na
receptę z wtórnikiem

7. A - lek bardzo silnie

działający

8. B -

lek silnie działający

9.  -

znak zakazu - lek

upośledzający w znacznym
stopniu sprawność
psychofizyczną (przez 24 h po
jego zażyciu istnieje bezwzględny
zakaz prowadzenia pojazdów)

10. ! -

znak ostrzegawczy -

środek farmaceutyczny,
który może upośledzić
sprawność psychofizyczną
(nie ma formalnego zakazu
prowadzenia pojazdów, ale
należy pacjenta ostrzec)

•Leki OTC
(over the counter

drugs) = leki bez
recepty

Wpływ leków na wyniki

badań diagnostycznych

•niektóre leki mogą zmieniać

wyniki badań diagnostycznych

krwi i moczu !!!

•przed wykonaniem badań należy

zaniechać podawania leków,

chyba że są bezwzględne

wskazania do ich podawania

Lekozależność

•stan organizmu wyrażający się

zaburzeniami jego czynności,
połączony z tendencją do
zażywania danego leku w celu
uzyskania określonych
pożądanych efektów

•nałóg a przyzwyczajenie

Współczesna

farmakoterap

ia, mimo

ogromnych

osiągnięć,

nadal jest na

etapie

poszukiwań