Fotodermatozy

Dr Wacław Pawliszyn

Małopolska Wyższa Szkoła Zawodowa w

Krakowie

Światłolecznictwo

fotodermatozy



Fotodermatozy są odczynem na promieniowanie UV



Podział fotodermatoz:



Nabyte idiopatyczne fotodermatozy:

– Wielopostaciowe osutki świetlne

– Przewlekłe zmiany posłoneczne

• Przetrwałe odczyny świetlne

• Wyprysk słoneczny



Fotodermatozy genetycznie uwarunkowane z

zaburzeniami metabolicznymi:

– Zaburzenia DNA (Xeroderma pigmentosa)

– Porfirie



Odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne zależne od

czynników zewnętrznych:

– Działanie leków

– Działanie środków chemicznych

– Działanie kosmetyków



Dermatozy, które światło słoneczne zaostrza lub wyzwala

– Na przykład LE (rumień trzewny)

Światłolecznictwo

wielopostaciowe osutki świetlne

(PLE)



Wielopostaciowe osutki świetlne (PLE – polymorphic light

eruption) określane są często jako alergia słoneczna



Jest to nabyta reakcja nietolerancji na promieniowanie

ultrafioletowe, częściej UVA, znacznie rzadziej UVB



Dokładna przyczyna powstawania PLE jest nieznana



Jest to schorzenie częste, powstające na odsłoniętych

fragmentach skóry



Czas powstawania odczynu od 18 godzin do 5 dni



zwykle przybiera postać wysypki, głównie na twarzy, ale też

zmiany rumieniowe, grudkowe i pęcherzykowe z

towarzyszącym silnym świądem i bólem



Osutki zwykle pojawiają się w dzieciństwie



Mają tendencje do nawrotów w okresach wiosennych,

natomiast w lecie, gdy pojawia się opalenizna, są znacznie

mniej dokuczliwe



Czasami udaje się „zahartować” skórę promieniowaniem

UVB, zaczynając od małych dawek i stopniowo zwiększając

ekspozycję



W razie niepowodzenia obowiązuje leczenie lekarskie

Światłolecznictwo

pokrzywka świetlna



Zmiany mają wyraźnie uczuleniowy mechanizm

(imunologiczny)



Powstają pod wpływem promieniowania o

różnych długościach fal (zarówno widzialnych,

jak i niewidzialnych)



Pokrzywka pojawia się już w kilka minut po

naświetleniu



Zwykle są to silnie swędzące bąble pojawiające

się również i na osłoniętych częściach ciała



Zmiany utrzymują się do kilku godzin



Pokrzywki świetlne są częstsze u kobiet



Leki przeciwalergiczne działają bardzo słabo



Dobre rezultaty przynosi „przyzwyczajanie”

skóry wzrastającymi dawkami promieniowania

co 2-3 dni

Światłolecznictwo

odczyny fototoksyczne



Odczyny fototoksyczne pojawiają się u większości

ludzi pod wpływem różnych substancji i

promieniowania



Czynnikiem wyzwalającym jest zwykle

promieniowanie UV-A o długości fali 320 – 400 nm



Czynniki, po których często występują odczyny

fototoksyczne:

– Rośliny, zwłaszcza trawy i rośliny polne

– Leki (miedzy innymi leki obniżające ciśnienie

krwi)

– Barwniki i dziegcie

– Wiele substancji chemicznych

– Smary i produkty ropopochodne

Światłolecznictwo

świetlne zapalenie czerwieni

wargowej



Występuje rzadko



Najczęściej obserwowane u ludzi młodych



Zazwyczaj współistnieją i inne objawy

fotoalergiczne



Najlepszym wyjściem z tej sytuacji są

pomadki do ust ze środkami

światłoochronnymi

Światłolecznictwo

przewlekłe zmiany posłoneczne



Zwykle występują pod trzema postaciami

chorobowymi:



Przetrwałe odczyny świetlne

– Na odsłoniętych częściach ciała

– O długotrwałym, uporczywym przebiegu

– Z częstym współistnieniem alergii kontaktowej

– Z czasami występującą erytrodermią (stan zapalny

skóry obejmujący prawie całą jej powierzchnię)



Wyprysku słonecznego



Zmian trądzikowatych



Najlepsze rezultaty osiąga się systematycznym

stosowaniem środków ochronnych z silnymi

filtrami UV

Światłolecznictwo

słoneczne starzenie się skóry



Główne, charakterystyczne cechy słonecznego

starzenia się skóry:

– Grubsze zmarszczki i pobruzdowania, zwiększona

liczba zmarszczek

– Częste pogrubienia skóry

– Spłaszczenie granicy skórno – naskórkowej

– Zmniejszenie liczby naczyń krwionośnych,

poszerzenie naczyń i wężowaty przebieg, zwłaszcza

w części przedwłośniczkowej

– Zgrubienie ścian naczyń krwionośnych

– Zmniejszenie liczby gruczołów potowych

– Odkładanie się elastyny

– Nadmierne rogowacenie naskórka

– Przebarwienia i odbarwienia

– Wzmożona urażalność skóry



Dobre rezultaty uzyskuje się stosując retinoidy (np. Retin A),

a efekty uzyskuje się dopiero po wielu miesiącach

Światłolecznictwo

uszkodzenia komórek w reakcjach

fototoksycznych i fotoalergicznych

Substancja ulegająca

fotoaktywacji

Pochłonięcie energii

Reakcja

fototoksyczna

Reakcja fotoalergiczna

Pobudzenie  przeniesienie

energii  tworzenie wolnych

rodników, nadtlenków i
ciepła  zmiany w jądrze i w

błonie komórki

Tworzenie nowego związku
 połączenie hapten-białko

 wytworzenie przeciwciał

 reakcja antygen -

przeciwciało

Uszkodzenie komórki

Światłolecznictwo

różnicowanie reakcji

fototoksycznych i fotoalergicznych

FT

FA

Reakcja już po pierwszym zetknięciu

tak

tak

Istnienie czasu inkubacji

nie

tak

Zmiana chemiczna związku

działającego

nie

tak

Obraz kliniczny

oparzenie

słoneczne

różny

Zmiany odległe od miejsca

naświetlenia

nie

tak

Chemiczne reakcje na światło

nie

rzadko

Stężenie leku potrzebne do wywołania

odczynu

duże

małe

zapadalność

około

100%

mała

Potrzebne widmo światła

krótsze

dłuższ

e

Warunki powstawania

często

praca

zawodowa

często

leki i

kosmety

ki