Wartości cenione w pracy

zawodowej

i życiu osobistym

Agnieszka Bryndal

Dorota Przepiórka – Bieniek

Barbara Pocheć

Urszula Powroźnik

Hasło krzyżówki

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

W

W

I E R N O Ś Ć

I E R N O Ś Ć

T O L E R

T O L E R

A

A

N C J A

N C J A

S Z C Z E

S Z C Z E

R

R

O Ś Ć

O Ś Ć

A U

A U

T

T

O R Y T E T

O R Y T E T

D

D

O

O

B R O B Y T / B

B R O B Y T / B

O

O

GACTWO

GACTWO

R A D O

R A D O

Ś

Ś

Ć

Ć

C

C

E L

E L

Z D R O W

Z D R O W

I

I

E

E

Twoje działanie, i tylko twoje
działanie,
określa twoją wartość.

Johann Gottlieb Fichte – niemiecki filozof

Definicje wartości

To dowolny przedmiot materialny

lub idealny, idea lub instytucja, w
stosunku do którego jednostki lub
zbiorowości przyjmują postawę
szacunku, przypisując mu ważną
rolę w swoim życiu i dążenie do
jego osiągnięcia odczuwają jako
przymus./J. Szczepański/

Definicje wartości

To wszystko, co uchodzi za

ważne
i cenne dla jednostki i
społeczeństwa oraz jest godne
pożądania, co łączy się
z pozytywnymi przeżyciami i
stanowi cel dążeń ludzkich/
Mieczysław Łobocki/

Definicje wartości

• To, co jest przedmiotem

pożądania, co jest upragnione

przez człowieka, co jest celem jego

zabiegów /Stanisław Kowalczyk/

• Cechy stanowiące o walorach ludzi

lub rzeczy albo też, to co się da

wyrazić równoważnikiem

pieniężnym lub innym środkiem

płatniczym / Słownik języka

polskiego/

Definicje wartości

Cecha lub rzecz, z którą

liczymy się przy podejmowaniu
decyzji; bierzemy ją pod
uwagę, kiedy staramy się
wpłynąć na czyjś wybór lub
kierować się własnymi
decyzjami / Oxfordzki Słownik
Filozoficzny, Blackburn, 2004,
424-425/

Co to są wartości

• Wartość to jest to wszystko, co

uchodzi
za ważne i cenne dla jednostki
i społeczeństwa,

• Co jest godne pożądania,
• Co łączy się z pozytywnymi

przeżyciami (satysfakcją)

Skutki zaniedbania rozwoju
własnej osobowości wg
Maslova
(tzw. metapatologie)

• Każda wartość ma swoje przeciwieństwo.

Człowiek może więc oscylować między

wartością lub jej przeciwieństwem.

• Gdy nie pracuje nad swoim rozwojem,

objawiającym się wchodzeniem w świat

wartości, tym samym przejmuje (samoistnie) -

antywartość. A to prowadzi do powstawania

pewnych cech, które blokują rozwój.

• Objawiają się one w zachowaniu człowieka,

jego emocjach, postawach i aktywności jako

cechy charakterologicznej

• Utrudniają rozwój i współżycie międzyludzkie

S – styl życia

• Zdrowie

• Radość

• Zabawa

• Dobrobyt

• Rodzina

• Wygląd

• Prywatność

• Estetyka

• Aktywność

ST – stabilność

• Tradycja
• Bezpieczeństwo
• Stabilizacja
• Porządek
• Samodyscyplina
• Wytrwałość
• Rozsądek
• motywacja

Z – związki
międzyludzkie

• Chęć niesienia pomocy
• Praca zespołowa
• Poczucie przynależności
• Dyplomacja
• Komunikacja
• Przyjaźń
• Szacunek
• Konsensus

I – indywidualny rozwój

• Poczucie własnej wartości
• Wyzwanie
• Wiedza
• Przygoda
• Kreatywność
• Chęć uczenia się
• Rozwój duchowy
• Wewnętrzna harmonia

W - władza

• Awans
• Autorytet
• Kompetencje
• Wyniki
• Rywalizacja
• Uwaga innych
• Status intelektualny
• Pieniądze

O – odpowiedzialność
społeczna

• Sprawiedliwość
• Szczerość
• Tolerancja
• Odwaga
• Integralność
• Wybaczanie
• Pokój
• Środowisko

Wartości

Życie zgodnie z
wartościami daje nam
nieprawdopodobną siłę,
poczucie pewności, spokój
wewnętrzny, spójność.

Jeśli jest inaczej – nie

unikniemy cierpienia

Wartość - antywartość –
metapatologia

Wartość

Antywartoś

ć

Formy metapatologii

Prawda

Zakłamanie

Brak zaufania, nieufność i
podejrzliwość, cynizm,
sceptycyzm

Dobro

Zło albo
miernota

Skrajny egoizm, niechęć i
nienawiść
w stosunku do innych,

zaprzeczanie wartościom życia

Piękno

Brzydota

Wulgaryzm, utrata smaku

estetycznego, zmęczenie,
nieumiejętność odprężania,
poczucie zmęczenia

Żywotnoś
ć (pełnia
energii)

Martwota

Zanik inicjatywy, brak
zaangażowania
w cokolwiek, nuda, utrata
zainteresowań, brak ochoty do
działania

System wartości
ogólnoludzkich

• Godność
• Prawda
• Dobro
• Życie
• Sprawiedliwość
• Pokój
• rodzina

System wartości
chrześcijańskich (za prof.
Z. Gasiem)

• Godność osoby

• Świętość życia ludzkiego

• Centralna rola rodziny opartej na

małżeństwie

• Wykształcenie

• Wolność myśli i słowa

• Wolność głoszenia własnych poglądów

• Wolność wyznawania religii

• Ochrona prawna jednostek i grup

• Współpraca

• Praca pojmowana jako dobro społeczne

• Władza polityczna pojmowana jako służba

Wartości uniwersalne

• Prawo do życia
• Pokój
• Tolerancja
• Wolność
• Prawda
• Sprawiedliwość
• Miłość

System wartości

• To rangowo uporządkowany system

pewnych ideałów lub wartości
w kategoriach ich ważności.

• To spójny, klarowny i czytelny zbiór

wartości ułożonych hierarchicznie
(ważna, ważniejsza, najważniejsza)

• Stanowi podstawę dokonywania

wyborów i rozwiązywania konfliktów

Grupa I - S czyli styl
życia

• Osoby, które wybierają taką kategorię wartości

stawiają wysoko świadome wybory, mające wpływ

na jakość ich życia. Zajmują się nie tylko tym po co

żyją, ale też – jak żyją.

• Sukces to dla nich coś więcej niż tylko sukces

zawodowy. Zdrowie aktywność lub świadomy,

bierny wypoczynek, estetyka, piękno, przywiązanie

do znaczenia wyglądu własnego i otoczenia,

zdrowie, rozwijanie pasji, praca, wyzwania – to

wartości mające dla nich znaczenie.

• Mogą być spójne z wartościami wybieranymi w

innych kategoriach, lecz nie zawsze. Konflikt

wartości może doprowadzić do sytuacji,

w której, mimo iż preferujemy jakiś styl życia

i opowiadamy się za nim, realnie – wybieramy inny.

• (zdrowie, radość, zabawa, dobrobyt, rodzina,

wygląd, prywatność, estetyka, aktywność)

Grupa II - ST czyli
stabilność

• Jest to kategoria wartości wybieranych przez osoby

wysoko ceniące sobie stabilizację i spokój bez

wprowadzania wielkich zmian.

• Ludzie ci dążą do harmonii, lubią planować swoje

działania i ze spokojem je realizują. Dom, rodzina,

dzieci, przyjaźń, miłość – to bardzo ważne obszary

a czystość, porządek i dokładność to źródło

zadowolenia.

• W uporządkowanym, oswojonym i znanym

otoczeniu czują się bezpiecznie i znacznie lepiej

funkcjonują niż w „twórczym nieładzie”. Cenią

sobie odpowiedzialność, lojalność,

prawdomówność, lubią jasne, wyraźnie określone

sytuacje i zasady.

• (tradycja, bezpieczeństwo, stabilizacja, porządek,

samodyscyplina, wytrwałość, rozsądek, motywacja)

Grupa III - Z czyli
związki międzyludzkie

• Te wartości reprezentują ludzie, którzy uzyskują motywację

poprzez rozwijanie osobistych przyjaźni, pomaganie i

pracowanie z innymi ludźmi, czucie się częścią zespołu,

wymianę doświadczeń i przeżycia z innymi.

• Ludzie ci potrzebują akceptacji, mierzą swoją pracę w

stosunku do tego, co zrobili dla innych lub z innymi.

Szukają kontaktu, stawiają na komunikowanie się i

tworzenie poczucia wspólnoty.

• Przyjaźń, miłość, współpraca, pomoc, porozumienie to

przykłady wartości wysoko przez nich cenione. Czują się

mocni siłą grupy, do której przynależą i z którą się

identyfikują. Mają też poczucie swojego wkładu w jej

rozwój.

• (chęć niesienia pomocy, praca zespołowa, poczucie

przynależności, dyplomacja, komunikacja, przyjaźń,

szacunek, konsensus).

Grupa IV - I czyli
indywidualny rozwój

• Osoby wybierające wartości z tej kategorii, mimo iż mają

świadomość, że są istotami społecznymi, niezwykle cenią

sobie własną indywidualność. Ważna jest dla nich

umiejętność rozpoznawania swoich potrzeb i preferencji,

czują się odpowiedzialne za ich zaspokajanie.

• Nie oczekują od innych, że zajmują się ich sprawami,

mają świadomość, że w głównej mierze od nich zależy

podjęcie działań mających na celu ich osobisty rozwój,

zadowolenie, szczęście.

• Cenią sobie możliwości poznawania nowych obszarów,

interesuje ich człowiek, jego motywacja podejmowania

różnych działań w celu samodoskonalenia się i

samorozwoju. Ważne jest dla nich poczucie wpływu, są

odpowiedzialni za swoje życie, lecz nie za innych;

uważają, że każdy jest „kowalem swojego losu”.

• (poczucie własnej wartości, wyzwanie, wiedza, przygoda,

kreatywność, chęć uczenia się, rozwój duchowy,

wewnętrzna harmonia)

Grupa V - W czyli władza

• Znajdujemy tu wartości, które reprezentują

indywidualne wysiłki, by osiągnąć sukces, który

rozumie się w kategoriach wysokiej pozycji

i statusu społecznego.

• Ludzie reprezentujący te wartości potrzebują

widocznych rezultatów i uznania w oczach innych

ludzi. Chcą być autorytetem, „zwycięzcą” w

sytuacjach, które wymagają rywalizacji. Pragną

zdobywać nowe doświadczenia, samodzielnie

podejmować decyzje, dążyć do sukcesu finansowego.

• Pieniądze dają im wolność i swobodę działania,

ponieważ pozwalają na podejmowanie ryzykownych

działań dając jednocześnie zabezpieczenie i poczucie

niezależności.

• (awans, autorytet, kompetencje, wyniki, rywalizacja,

uwaga innych, status intelektualny, pieniądze)

Grupa VI - O czyli
odpowiedzialność
społeczna

• Wartości tej grupy traktowane są często jako wartości

same w sobie. Nie można argumentować „za” lub

„przeciw” czy tolerancja jest ważniejsza od tradycji, czy

rodziny.

• Znajdują się tu wartości, które traktujemy jako

oczywistość, np. otwartość, szczerość, umiejętność

przyznania się do winy.

• Wszelka aktywność traktowana jest jako zobowiązanie do

podejmowania i ponoszenia odpowiedzialności, pociągania

do odpowiedzialności oraz odpowiedzialnego działania.

• Wartości w tej grupie są podstawowymi elementami

szacunku zarówno wobec samego siebie jak i w stosunku

do innych ludzi.

• (sprawiedliwość, szczerość, tolerancja, odwaga,

integralność, wybaczanie, pokój, środowisko).

Wartości - fundament
wychowania

• We współczesnym świecie, pełnym

sprzecznych ze sobą teorii i światopoglądów,

młodzi ludzie szczególnie potrzebują

wartości, aby życie ich i innych ludzi nie

straciło ludzkiego charakteru.

• Wartości chronią człowieka przed iluzją

łatwego szczęścia, łatwego życia

• Dają wskazówki, co robić, by nie wpaść w

pułapkę zagrażającą rozwojowi i

prawidłowemu funkcjonowaniu

(uzależnienia, sekty itp..)

• Wartości są więc fundamentem

wychowania