Ból i małe zwierzęta.

Ból i małe zwierzęta.

Definicja i patofizjologia bólu.

Definicja i patofizjologia bólu.

Metody oceny bólu.

Metody oceny bólu.

Joanna Adamiak, Marta Błażejewska,

Joanna Adamiak, Marta Błażejewska,

Paulina Chachurska

Paulina Chachurska

Problematyka bólu u małych

Problematyka bólu u małych

zwierząt

zwierząt



Ból - pełniąc swoją podstawową rolę,

Ból - pełniąc swoją podstawową rolę,

sygnalizacyjno – informacyjną, chroni

sygnalizacyjno – informacyjną, chroni

przed dalszym uszkodzeniem tkanek

przed dalszym uszkodzeniem tkanek

i zmusza do unikania niekorzystnych

i zmusza do unikania niekorzystnych

bodźców.

bodźców.



Jak radzić sobie ze zrozumieniem

Jak radzić sobie ze zrozumieniem

bólu, jego rozpoznawaniem,

bólu, jego rozpoznawaniem,

klasyfikowaniem i leczeniem u

klasyfikowaniem i leczeniem u

małych zwierząt?

małych zwierząt?

Definicja i klasyfikacja bólu

Definicja i klasyfikacja bólu

Pomimo wielu definicji podawanych w

Pomimo wielu definicji podawanych w

różnych epokach – do dziś nie można

różnych epokach – do dziś nie można

precyzyjnie określić fenomenu tego

precyzyjnie określić fenomenu tego

zjawiska.

zjawiska.

„

„

Przykre doznanie zmysłowe i emocjonalne

Przykre doznanie zmysłowe i emocjonalne

związane z istniejącym czy potencjalnym

związane z istniejącym czy potencjalnym

uszkodzeniem tkanki lub opisywane w

uszkodzeniem tkanki lub opisywane w

kategoriach takiego uszkodzenia”

kategoriach takiego uszkodzenia”

wg Komitetu Taksonomii Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu

wg Komitetu Taksonomii Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu

Definicja i klasyfikacja bólu

Definicja i klasyfikacja bólu

„

„

Niemożność komunikacji werbalnej nie

Niemożność komunikacji werbalnej nie

wyklucza możliwości odczuwania przez

wyklucza możliwości odczuwania przez

osobnika bólu i potrzeby jego zwalczania”

osobnika bólu i potrzeby jego zwalczania”

Ból występuje w korelacji z reakcjami

Ból występuje w korelacji z reakcjami

emocjonalnymi. Jest nieprzyjemnym

emocjonalnymi. Jest nieprzyjemnym

wrażeniem, jego odczuwanie stanowi więc

wrażeniem, jego odczuwanie stanowi więc

zawsze negatywne przeżycie emocjonalne,

zawsze negatywne przeżycie emocjonalne,

również dla zwierząt. Manifestowane jest

również dla zwierząt. Manifestowane jest

to u nich m.in. lękiem, gniewem, agresją,

to u nich m.in. lękiem, gniewem, agresją,

apatią, a nawet depresją.

apatią, a nawet depresją.

Definicja i klasyfikacja bólu

Definicja i klasyfikacja bólu

BÓL

BÓL

OSTRY PRZEWLEKŁY

OSTRY PRZEWLEKŁY

Ból ostry

Ból ostry



Objaw chorobowy sygnalizujący

Objaw chorobowy sygnalizujący

powstawanie lub obecność choroby.

powstawanie lub obecność choroby.



Prosta diagnostyka i leczenie

Prosta diagnostyka i leczenie



Stopniowe wyciszanie i powrót

Stopniowe wyciszanie i powrót

organizmu do zdrowia

organizmu do zdrowia

Ból przewlekły

Ból przewlekły



Zjawisko chorobowe o znaczeniu

Zjawisko chorobowe o znaczeniu

wielowymiarowym, rozwijające się w

wielowymiarowym, rozwijające się w

następstwie chorób przewlekłych.

następstwie chorób przewlekłych.



Zmniejsza wydolność organizmu,

Zmniejsza wydolność organizmu,

prowadzi do wyniszczenia fizycznego,

prowadzi do wyniszczenia fizycznego,

a także do zaburzeń emocjonalnych i

a także do zaburzeń emocjonalnych i

zmiany zachowań u zwierząt takich

zmiany zachowań u zwierząt takich

jak agresja czy depresja.

jak agresja czy depresja.

Definicja i klasyfikacja bólu

Definicja i klasyfikacja bólu

Ból

Ból

Organiczny

Organiczny

Nieorganiczny

Nieorganiczny

Nocyceptywny

Nocyceptywny

Neuropatyczny

Neuropatyczny

Somatyczne

pochodzenie bólu

Trzewne

pochodzenie bólu

Patofizjologia bólu

Patofizjologia bólu

przewodzenie bodźców bólowych

przewodzenie bodźców bólowych

Ból przeniesiony

Ból przeniesiony

Ból przeniesiony jest bólem odczuwanym

Ból przeniesiony jest bólem odczuwanym

w regionie unerwionym przez nerwy inny

w regionie unerwionym przez nerwy inny

niż ten zaopatrujący faktyczne źródło bólu.

niż ten zaopatrujący faktyczne źródło bólu.

Jako taki, ból przeniesiony może zostać

Jako taki, ból przeniesiony może zostać

spostrzeżony w obszarach stosunkowo

spostrzeżony w obszarach stosunkowo

odległych od źródła bólu, ale często

odległych od źródła bólu, ale często

rozróżnienie jest rozmazane jeśli regiony

rozróżnienie jest rozmazane jeśli regiony

miejscowego bólu i bólu przeniesionego

miejscowego bólu i bólu przeniesionego

sąsiadują ze sobą. Znajomość unerwienia

sąsiadują ze sobą. Znajomość unerwienia

poszczególnych regionów, pozwala jednak

poszczególnych regionów, pozwala jednak

dokonać rozróżnienia.

dokonać rozróżnienia.

Ocena bólu ostrego

Ocena bólu ostrego

próby badań pomiarowych

próby badań pomiarowych

W celu dążenia do obiektywizmu w ocenie starano się „mierzyć ból”

W celu dążenia do obiektywizmu w ocenie starano się „mierzyć ból”

Badano fizjologiczne wskaźniki bólu:

Badano fizjologiczne wskaźniki bólu:



Wartość ciepłoty

Wartość ciepłoty



Tętno

Tętno



Oddechy

Oddechy



Ciśnienie krwi

Ciśnienie krwi



Średnica źrenicy

Średnica źrenicy

W żadnym z przeprowadzonych badań klinicznych nie stwierdzono

W żadnym z przeprowadzonych badań klinicznych nie stwierdzono

jednak stałych, wiarygodnych, obiektywnych wyznaczników bólu.

jednak stałych, wiarygodnych, obiektywnych wyznaczników bólu.

Badano także korelację pomiędzy stężeniem kortyzolu i beta –

Badano także korelację pomiędzy stężeniem kortyzolu i beta –

endorfin z natężeniem bólu, stwierdzono jednak, iż nie jest to jego

endorfin z natężeniem bólu, stwierdzono jednak, iż nie jest to jego

miarodajnym wyznacznikiem.

miarodajnym wyznacznikiem.

Stosowano także pomiar progu bólowego:

Stosowano także pomiar progu bólowego:



Pomiar mechaniczny (algometr)

Pomiar mechaniczny (algometr)

Metody obserwacyjne

Metody obserwacyjne

Jednowymiarowe metody oceny bólu

Jednowymiarowe metody oceny bólu

1.

1.

Werbalna skala opisowa – VRS

Werbalna skala opisowa – VRS

2.

2.

Skala liczbowa – NRS

Skala liczbowa – NRS

3.

3.

Wizualna skala analogowa – VAS

Wizualna skala analogowa – VAS

(obserwacyjna i nieinteraktywna),

(obserwacyjna i nieinteraktywna),

wizualna skala – DIVAS (dynamiczna

wizualna skala – DIVAS (dynamiczna

i interaktywna)

i interaktywna)

Metody obserwacyjne

Metody obserwacyjne

Wielowymiarowe metody oceny bólu

Wielowymiarowe metody oceny bólu

Bazują na ocenie ściśle zdefiniowanych elementów

Bazują na ocenie ściśle zdefiniowanych elementów

behawioralnych oraz wybranych elementów fizjologicznych.

behawioralnych oraz wybranych elementów fizjologicznych.

Kluczem do ich właściwego stosowania jest znajomość

Kluczem do ich właściwego stosowania jest znajomość

typowych i prawidłowych zachowań zwierząt, bo móc

typowych i prawidłowych zachowań zwierząt, bo móc

oceniać jakiekolwiek od nich odchylenia.

oceniać jakiekolwiek od nich odchylenia.



1. Skala oceny bólu Uniwersytetu

1. Skala oceny bólu Uniwersytetu

Melbourne (UMPS)

Melbourne (UMPS)



2. Skala oceny bólu Glasgow (CMPS-

2. Skala oceny bólu Glasgow (CMPS-

SF)

SF)

Kwestionariusz

oceny bólu wg skali

Melbourne

Ocena bólu przewlekłego

Ocena bólu przewlekłego

Przejawy:

Przejawy:



Wydłużenie czasu gojenia ran i nacięć chirurgicznych

Wydłużenie czasu gojenia ran i nacięć chirurgicznych



Hamowanie działania układu immunologicznego

Hamowanie działania układu immunologicznego



Zwiększenie ryzyka zakażeń

Zwiększenie ryzyka zakażeń



Wpływ na termoregulację, czynność układu krążenia czy regulację

Wpływ na termoregulację, czynność układu krążenia czy regulację

hormonalną

hormonalną



Wywołuje powoli postępujące, trudno zauważalne na co dzień

Wywołuje powoli postępujące, trudno zauważalne na co dzień

zmiany w zachowaniu zwierząt.

zmiany w zachowaniu zwierząt.

W ocenie bólu przewlekłego pomagają stworzone różnego rodzaju

W ocenie bólu przewlekłego pomagają stworzone różnego rodzaju

kwestionariusze, bazujące na szczegółowej analizie licznych

kwestionariusze, bazujące na szczegółowej analizie licznych

elementów zachowań i ruchu zwierząt.

elementów zachowań i ruchu zwierząt.

Skrócony kwestionariusz
oceny bólu

Podsumowanie

Podsumowanie

Ból jest głównym mechanizmem obrony

Ból jest głównym mechanizmem obrony

organizmu, ale jest też wielce istotnym objawem

organizmu, ale jest też wielce istotnym objawem

chorobowym, a nawet samodzielnym zjawiskiem,

chorobowym, a nawet samodzielnym zjawiskiem,

które wymaga świadomego podejścia lekarskiego

które wymaga świadomego podejścia lekarskiego

na każdym etapie działalności praktycznej.

na każdym etapie działalności praktycznej.

Wszystkie informacje na temat bólu mogą zostać

Wszystkie informacje na temat bólu mogą zostać

nam dostarczone jedynie poprzez dokładne

nam dostarczone jedynie poprzez dokładne

obserwacje, znajomość zagadnienia i właściwe,

obserwacje, znajomość zagadnienia i właściwe,

umiejętne omacywanie jako element badania

umiejętne omacywanie jako element badania

fizykalnego.

fizykalnego.

Dziękujemy 