Wykład 3

Wykład 3

Gips i inne materiały

Gips i inne materiały

modelowe

modelowe

Woski stomatologiczne

Woski stomatologiczne

Materiały do izolacji

Materiały do izolacji

Materiały pomocnicze

Materiały pomocnicze

Wykład 3

Wykład 3



Model, odlew i matryca

Model, odlew i matryca



Właściwości materiałów modelowych

Właściwości materiałów modelowych



Gips, właściwości fizyczne i chemiczne

Gips, właściwości fizyczne i chemiczne



Reakcja tężenia gipsu, proporcje, czynniki regulujące

Reakcja tężenia gipsu, proporcje, czynniki regulujące

przebieg reakcji

przebieg reakcji



Początkowy czas wiązania, końcowy czas wiązania

Początkowy czas wiązania, końcowy czas wiązania



Rodzaje gipsu

Rodzaje gipsu



Masy epoksydowe

Masy epoksydowe



Metale do pokrywania modeli

Metale do pokrywania modeli



Zgodność materiałów modelowych z wyciskowymi

Zgodność materiałów modelowych z wyciskowymi



Woski stomatologiczne, składniki i właściwości

Woski stomatologiczne, składniki i właściwości



Zastosowanie wosków stomatologicznych

Zastosowanie wosków stomatologicznych



Środki do izolacji

Środki do izolacji

Model, odlew i matryca

Model, odlew i matryca



Model, odlew i matryca są pozytywowym

Model, odlew i matryca są pozytywowym

odbiciem (repliką) podłoża protetycznego,

odbiciem (repliką) podłoża protetycznego,

zarówno tkanek twardych jak i miękkich.

zarówno tkanek twardych jak i miękkich.



Model

Model

– wykonywany w celach diagnostycznych

– wykonywany w celach diagnostycznych

i do obserwacji postępów leczenia.

i do obserwacji postępów leczenia.



Odlew

Odlew

– model roboczy (mistrzowski)- do

– model roboczy (mistrzowski)- do

wykonania rekonstrukcji protetycznych

wykonania rekonstrukcji protetycznych



Matryca

Matryca

– robocza replika pojedynczego zęba

– robocza replika pojedynczego zęba

lub kilku zębów

lub kilku zębów

Właściwości materiałów

Właściwości materiałów

modelowych

modelowych



Dokładność

Dokładność

- zdolność do wpływania-

- zdolność do wpływania-

materiał modelowy musi idealnie

materiał modelowy musi idealnie

odtwarzać wycisk

odtwarzać wycisk



Twardość

Twardość

- odporność na zarysowanie

- odporność na zarysowanie



Odporność na ścieranie

Odporność na ścieranie

podczas

podczas

modelowania i obróbki wykańczającej

modelowania i obróbki wykańczającej



Stabilność objętościowa

Stabilność objętościowa

Gips - właściwości fizyczne i

Gips - właściwości fizyczne i

chemiczne

chemiczne



Gips = dwuwodny siarczan wapnia

Gips = dwuwodny siarczan wapnia

CaSO

CaSO

4

4

x 2 H

x 2 H

2

2

0

0



Minerał rozpowszechniony w przyrodzie

Minerał rozpowszechniony w przyrodzie



Używany w przemyśle, budownictwie,

Używany w przemyśle, budownictwie,

sztuce i w stomatologii.

sztuce i w stomatologii.



W trakcie wypalania usuwana jest woda

W trakcie wypalania usuwana jest woda

aż do otrzymania

aż do otrzymania

półwodzianu

półwodzianu

CaSO

CaSO

4

4

x

x

½

½

H

H

2

2

0

0

Reakcja tężenia gipsu, proporcje, czynniki

Reakcja tężenia gipsu, proporcje, czynniki

regulujące przebieg reakcji

regulujące przebieg reakcji

Ca SO

Ca SO

4

4

x

x

½

½

H

H

2

2

O + 1

O + 1

½

½

H

H

2

2

O

O

CaSO

CaSO

4

4

x 2 H

x 2 H

2

2

O + ciepło

O + ciepło

hemihydrat (półwodzian)

hemihydrat (półwodzian)

dihydrat (gips)

dihydrat (gips)



Do zarobienia półwodzianu siarczanu gipsu potrzeba więcej

Do zarobienia półwodzianu siarczanu gipsu potrzeba więcej

wody niż do przeprowadzenia reakcji chemicznej. Jest to

wody niż do przeprowadzenia reakcji chemicznej. Jest to

woda dodatkowa

woda dodatkowa

, która zwilża cząsteczki półwodzianu, ale

, która zwilża cząsteczki półwodzianu, ale

z nim nie reaguje i wyparowuje. Im mniej wody dodatkowej

z nim nie reaguje i wyparowuje. Im mniej wody dodatkowej

tym twardszy gips.

tym twardszy gips.



Stosunek proszku do płynu: różny dla różnych rodzajów

Stosunek proszku do płynu: różny dla różnych rodzajów

gipsu

gipsu

Dla gipsu modelowego objętościowo 1 część wody + 2

Dla gipsu modelowego objętościowo 1 część wody + 2

części proszku

części proszku



Przyspieszacze

Przyspieszacze

reakcji wiązania:

reakcji wiązania:

- chemiczne: chlorek sodu, chlorek potasu, siarczan potasu

- chemiczne: chlorek sodu, chlorek potasu, siarczan potasu

- termiczne: ciepła woda

- termiczne: ciepła woda

- mechaniczne: szybkie mieszanie

- mechaniczne: szybkie mieszanie



Spowalniacze

Spowalniacze

reakcji wiązania:

reakcji wiązania:

- chemiczne: boraks, systemy koloidalne (krew, ślina, agar,

- chemiczne: boraks, systemy koloidalne (krew, ślina, agar,

alginat)

alginat)

Początkowy czas wiązania, końcowy

Początkowy czas wiązania, końcowy

czas wiązania

czas wiązania



Proces wiązania gipsu można podzielić na 2 etapy:

Proces wiązania gipsu można podzielić na 2 etapy:

-

-

początkowy czas wiązania

początkowy czas wiązania

(czas pracy)

(czas pracy)

W tym czasie materiał może być mieszany i

W tym czasie materiał może być mieszany i

wlewany

wlewany

do wycisku, wg norm jest to 8-16 minut.

do wycisku, wg norm jest to 8-16 minut.

Końcem tego etapu jest utrata połysku.

Końcem tego etapu jest utrata połysku.

-

-

końcowy czas wiązania

końcowy czas wiązania

jest to czas, w

jest to czas, w

którym materiał może być oddzielony od wycisku,

którym materiał może być oddzielony od wycisku,

wg norm powyżej 20 minut od rozpoczęcia

wg norm powyżej 20 minut od rozpoczęcia

mieszania. Lepiej poczekać 45-60 minut z

mieszania. Lepiej poczekać 45-60 minut z

uwolnieniem modelu.

uwolnieniem modelu.

Mieszanie gipsu

Mieszanie gipsu



Ręczne

Ręczne

- szpatułką w misce gumowej

- szpatułką w misce gumowej

– około 1 minuty

– około 1 minuty



Mechaniczne

Mechaniczne

-mieszadło w misce

-mieszadło w misce

gumowej – 30 sekund

gumowej – 30 sekund



Mechaniczne pod zmniejszonym

Mechaniczne pod zmniejszonym

ciśnieniem-w

ciśnieniem-w

specjalnym pojemniku –

specjalnym pojemniku –

20 sekund - mieszanina homogenna

20 sekund - mieszanina homogenna

bez pęcherzyków powietrza

bez pęcherzyków powietrza

Wykonanie modelu/odlewu

Wykonanie modelu/odlewu



Rozmieszany gips należy powoli

Rozmieszany gips należy powoli

wlewać do wnętrza wycisku,

wlewać do wnętrza wycisku,

pozostały gips wylać na podstawę,

pozostały gips wylać na podstawę,

odwrócić wycisk i połączyć obie

odwrócić wycisk i połączyć obie

części.

części.



Lub użyć odpowiedniej formy do

Lub użyć odpowiedniej formy do

wykonania modeli i umieścić w niej

wykonania modeli i umieścić w niej

wycisk, a następnie wypełnić gipsem

wycisk, a następnie wypełnić gipsem

Rodzaje gipsu i ich

Rodzaje gipsu i ich

rozszerzalność

rozszerzalność

i przeznaczenie

i przeznaczenie



Gips wyciskowy,

Gips wyciskowy,

typ I

typ I

, 0,15% - wyciski

, 0,15% - wyciski

bezzębnej szczęki i żuchwy

bezzębnej szczęki i żuchwy



Gips modelowy,

Gips modelowy,

typ II

typ II

, 0,30% - modele

, 0,30% - modele

orientacyjne, diagnostyczne, robocze

orientacyjne, diagnostyczne, robocze



Gips utwardzony (kamień gipsowy),

Gips utwardzony (kamień gipsowy),

typ

typ

III

III

, 0,20% - odlewy, matryce

, 0,20% - odlewy, matryce



Gips twardy o małej ekspansji,

Gips twardy o małej ekspansji,

typ IV

typ IV

,

,

0,15% - odlewy, matryce

0,15% - odlewy, matryce



Gips twardy o dużej rozszerzalności,

Gips twardy o dużej rozszerzalności,

typ

typ

V

V

, 0,30% - matryce pod wkłady

, 0,30% - matryce pod wkłady

Odtwarzanie szczegółów

Odtwarzanie szczegółów

powierzchni

powierzchni



Miarą zdolności do odtwarzania powierzchni jest

Miarą zdolności do odtwarzania powierzchni jest

odtworzenie 2 linii w odległości 50 lub 75

odtworzenie 2 linii w odległości 50 lub 75

µ

µ

m

m

zaznaczonych na standardowej płycie metalowej

zaznaczonych na standardowej płycie metalowej



Gips wyciskowy (typ I) i modelowy (typ II) odtwarza

Gips wyciskowy (typ I) i modelowy (typ II) odtwarza

linie w odległości 75

linie w odległości 75

µ

µ

m

m



Gips utwardzony (typ III) i twardy (typ IV i V)

Gips utwardzony (typ III) i twardy (typ IV i V)

odtwarza linie w odległości 50

odtwarza linie w odległości 50

µ

µ

m

m



Zdolność do odtwarzania szczegółów zależy od

Zdolność do odtwarzania szczegółów zależy od

zgodności

zgodności

między wyciskiem a gipsem.

między wyciskiem a gipsem.



Masy wyciskowe zawierające wodę (alginat, agar) są

Masy wyciskowe zawierające wodę (alginat, agar) są

lepiej zwilżane przez gips niż masy elastomerowe.

lepiej zwilżane przez gips niż masy elastomerowe.

Masy epoksydowe

Masy epoksydowe



Masy epoksydowe :

Masy epoksydowe :

-

-

żywica epoksydowa

żywica epoksydowa

-

-

utwardzacz

utwardzacz

(katalizator) amina –

(katalizator) amina –

toksyczny i alergizujący

toksyczny i alergizujący

Stosowane w systemie automix

Stosowane w systemie automix



Czas pracy około 15 minut, czas wiązania 1-

Czas pracy około 15 minut, czas wiązania 1-

12 godzin zależnie od produktu.

12 godzin zależnie od produktu.



Modele epoksydowe są mniej twarde niż

Modele epoksydowe są mniej twarde niż

gipsowe, lecz są bardziej odporne na

gipsowe, lecz są bardziej odporne na

zgniatanie

zgniatanie

i ścieranie.

i ścieranie.

Metale do pokrywania modeli

Metale do pokrywania modeli



Modele

pokryte

metalem

można

wykonać

Modele

pokryte

metalem

można

wykonać

pokrywając wyciski elastomerowe miedzią lub

pokrywając wyciski elastomerowe miedzią lub

srebrem w procesie

srebrem w procesie

elektrogalwanizacji

elektrogalwanizacji

przed

przed

odlaniem modelu gipsem lub żywicą epoksydową.

odlaniem modelu gipsem lub żywicą epoksydową.

Proces ten polega na zanurzeniu wycisku w

Proces ten polega na zanurzeniu wycisku w

roztworze, w którym znajduje się elektroda z metalu,

roztworze, w którym znajduje się elektroda z metalu,

którym ma być pokryty wycisk.

którym ma być pokryty wycisk.



Miedzią

Miedzią

pokrywa się wyłącznie wyciski silikonowe.

pokrywa się wyłącznie wyciski silikonowe.



Srebrem

Srebrem

– polisulfidowe, polieterowe i niektóre

– polisulfidowe, polieterowe i niektóre

silikonowe hydrofobowe.

silikonowe hydrofobowe.



Nie można galwanizować wycisków wykonanych z

Nie można galwanizować wycisków wykonanych z

alginatów i agarów.

alginatów i agarów.

Zgodność materiałów modelowych

Zgodność materiałów modelowych

z masami wyciskowymi

z masami wyciskowymi

Materiał modelowy

Materiał modelowy

Materiał wyciskowy

Materiał wyciskowy

Gips modelowy (typ II)

Gips modelowy (typ II)

Gips twardy (typ III, IV, V)

Gips twardy (typ III, IV, V)

Pasta cynkowo-eugenolowa

Pasta cynkowo-eugenolowa

Alginat i agar

Alginat i agar

Silikon kondensacyjny

Silikon kondensacyjny

Silikon addycyjny

Silikon addycyjny

Polisulfid i polieter

Polisulfid i polieter

Miedź

Miedź

Srebro

Srebro

Silikon kondensacyjny

Silikon kondensacyjny

Polisulfid i polieter,

Polisulfid i polieter,

Żywica epoksydowa

Żywica epoksydowa

Silikon kondensacyjny,

Silikon kondensacyjny,

addycyjny

addycyjny

i polisulfid wymaga izolacji

i polisulfid wymaga izolacji

Polieter nie wymaga

Polieter nie wymaga

Woski stomatologiczne,

Woski stomatologiczne,

składniki i właściwości

składniki i właściwości



Woski są używane zarówno w

Woski są używane zarówno w

warunkach klinicznych jak i w

warunkach klinicznych jak i w

laboratorium protetycznym.

laboratorium protetycznym.



Woski są mieszaniną różnych

Woski są mieszaniną różnych

składników:

składników:

wosków naturalnych i syntetycznych,

wosków naturalnych i syntetycznych,

substancji roślinnych, żywic

substancji roślinnych, żywic

syntetycznych i barwników, a niektóre z

syntetycznych i barwników, a niektóre z

nich zawierają wypełniacze.

nich zawierają wypełniacze.

Rodzaje wosków

Rodzaje wosków



Modelowy

Modelowy

– miękki i twardy - wzorniki zwarciowe,

– miękki i twardy - wzorniki zwarciowe,

protezy próbne, korony i mosty akrylanowe.

protezy próbne, korony i mosty akrylanowe.

Skład: wosk pszczeli, Karnauba, parafina, cerezyna,

Skład: wosk pszczeli, Karnauba, parafina, cerezyna,

terpentyna, olbrot, wypełniacze (talk), barwniki.

terpentyna, olbrot, wypełniacze (talk), barwniki.



Odlewowy

Odlewowy

– twardy - modele wkładów, koron,

– twardy - modele wkładów, koron,

mostów, protez szkieletowych.

mostów, protez szkieletowych.

Skład: wosk Karnauba, pszczeli, japoński, parafina,

Skład: wosk Karnauba, pszczeli, japoński, parafina,

stearyna, barwniki.

stearyna, barwniki.



Lepki (kleisty)

Lepki (kleisty)

– twardy i kruchy - przyklejanie i

– twardy i kruchy - przyklejanie i

sklejanie różnych elementów, naprawy protez

sklejanie różnych elementów, naprawy protez

Skład: wosk pszczeli, wosk Karnauba, kalafonia,

Skład: wosk pszczeli, wosk Karnauba, kalafonia,

żywica Dammar.

żywica Dammar.

Właściwości wosków

Właściwości wosków



Przedział topnienia

Przedział topnienia

- woski są mieszaninami różnych substancji i

- woski są mieszaninami różnych substancji i

dlatego nie mają określonej temperatury topnienia lecz przedział

dlatego nie mają określonej temperatury topnienia lecz przedział

temperatur, w których dochodzi do upłynnienia. Podczas

temperatur, w których dochodzi do upłynnienia. Podczas

podgrzewania do temperatury topnienia zwiększa się zdolność do

podgrzewania do temperatury topnienia zwiększa się zdolność do

płynięcia wosku, co umożliwia jego dowolne formowanie.

płynięcia wosku, co umożliwia jego dowolne formowanie.



Spalanie

Spalanie

– woski odlewowe brak pozostałości po spalaniu (brak

– woski odlewowe brak pozostałości po spalaniu (brak

wypełniaczy).

wypełniaczy).



Rozszerzalność termiczna

Rozszerzalność termiczna

– woski powiększają objętość

– woski powiększają objętość

podczas podgrzewania i kurczą się wraz ze spadkiem temperatury.

podczas podgrzewania i kurczą się wraz ze spadkiem temperatury.



Sprężystość (naprężenie szczątkowe)

Sprężystość (naprężenie szczątkowe)

– podczas formowania

– podczas formowania

wosków na zimno dochodzi do wymuszonego przemieszczenia

wosków na zimno dochodzi do wymuszonego przemieszczenia

molekuł wosku. Podczas podgrzewania dochodzi do uwolnienia

molekuł wosku. Podczas podgrzewania dochodzi do uwolnienia

powstałych naprężeń i do zmiany kształtu wymodelowanych prac.

powstałych naprężeń i do zmiany kształtu wymodelowanych prac.

Aby temu przeciwdziałać należy modelować ciepłymi narzędziami

Aby temu przeciwdziałać należy modelować ciepłymi narzędziami

i nie poddawać wosku zmianom temperatury.

i nie poddawać wosku zmianom temperatury.

Materiały do izolacji

Materiały do izolacji



Izolowanie różnych materiałów: gips/wosk,

Izolowanie różnych materiałów: gips/wosk,

gips/tworzywo akrylanowe

gips/tworzywo akrylanowe



Izolowanie tych samych materiałów: gips/gips

Izolowanie tych samych materiałów: gips/gips



Podział:

Podział:

- materiały na bazie alginianów (

- materiały na bazie alginianów (

izolatory

izolatory

błonotwórcze

błonotwórcze

)

)

- materiały na bazie silikonów (

- materiały na bazie silikonów (

izolatory

izolatory

silikonowe

silikonowe

)

)

- inne izolatory: woda, olej silikonowy

- inne izolatory: woda, olej silikonowy

Izolatory na bazie

Izolatory na bazie

alginianów

alginianów



Skład

Skład

: rozpuszczalne w wodzie sole kwasu

: rozpuszczalne w wodzie sole kwasu

alginowego – alginian sodu, fosforany,

alginowego – alginian sodu, fosforany,

środki bakteriostatyczne, barwniki.

środki bakteriostatyczne, barwniki.



Zastosowanie

Zastosowanie

– izolacja powierzchni gipsu

– izolacja powierzchni gipsu



Mechanizm izolacji

Mechanizm izolacji

: przemiana

: przemiana

rozpuszczalnego alginianu sodu w

rozpuszczalnego alginianu sodu w

nierozpuszczalny alginan wapnia (reakcja

nierozpuszczalny alginan wapnia (reakcja

żelowania) w kontakcie z gipsem. Barwnik

żelowania) w kontakcie z gipsem. Barwnik

pozwala na kontrolę dokładności izolacji

pozwala na kontrolę dokładności izolacji

powierzchni gipsu.

powierzchni gipsu.

Materiały na bazie silikonów

Materiały na bazie silikonów



Skład

Skład

: elastomery silikonowe

: elastomery silikonowe

kondensacyjne do izolacji tworzywa

kondensacyjne do izolacji tworzywa

akrylowego od gipsu.

akrylowego od gipsu.



Zastosowanie

Zastosowanie

- głównie do izolacji

- głównie do izolacji

zębów sztucznych w protezach

zębów sztucznych w protezach

ruchomych od gipsu

ruchomych od gipsu



Mechanizm tężenia

Mechanizm tężenia

– taki sam jak

– taki sam jak

mas wyciskowych silikonowych

mas wyciskowych silikonowych