ZAKAŻENIA
SZPITALNE

Przeciwdziałanie

zakażeniom w ujęciu

historycznym

ZAKAŻENIE SZPITALNE

„zakażenie związane z pobytem

chorego w szpitalu, powstające
lub rozwijające się w trakcie
pobytu chorego w szpitalu lub po
opuszczeniu szpitala, rozpoznane
klinicznie i potwierdzone
laboratoryjnie”

ASEPTYKA

postępowanie mające na celu dążenie do jałowości

bakteriologicznej (np. pomieszczeń, narzędzi,
materiałów opatrunkowych) w celu
niedopuszczenia drobnoustrojów do określonego
środowiska (np. otwartej rany operacyjnej). Polega
na postępowaniu uniemożliwiającym zakażenie
uprzednio wyjałowionych przedmiotów

ANTYSEPTYKA

-

postępowanie odkażające,

mające na celu niszczenie drobnoustrojów na
skórze, błonach śluzowych, w zakażonych ranach.

ZAKAŻENIE SZPITALNE PERSONELU

„

każde zakażenie, które wystąpiło

u pracownika zakładu opieki
zdrowotnej w związku z
wykonywaniem obowiązków
zawodowych”

Zakażenia szpitalne (u pacjenta)

a)

Egzogenne

– każde zakażenie, które nie

było stwierdzone przy przyjęciu do szpitala,
a wystąpiło w czasie pobytu w szpitalu lub w
okresie wylęgania po wypisaniu do domu,
wywołane przez florę szpitalną nabytą,

b)

Endogenne

– każde zakażenie, które nie

było stwierdzone przy przyjęciu do szpitala a
wystąpiło w okresie pobytu w szpitalu,
wywołane przez florę własną pacjenta,

Łańcuch epidemiczny zakażenia
szpitalnego

ŹRÓDŁA ZAKAŻENIA

•

Środowisko szpitalne

•

Pacjent

•

Inny pacjent

•

Personel medyczny

•

Odwiedzający

DROGI SZERZENIA SIĘ ZAKAŻENIA



przez ręce personelu!!!!!



kontakt bezpośredni



powietrzno – pyłkowa



pokarmowa



źle wyjałowiony sprzęt medyczny



transfuzja



transplantacja

CZYNNIKI RYZYKA zależne od pacjenta



skrajności wieku



zaburzenia odporności



długotrwała kuracja antybiotykowa



diagnostyka inwazyjna



choroby towarzyszące



uszkodzenia skóry



częste lub długotrwale pobyty w szpitalu



niedożywienie

CZYNNIKI RYZYKA zależne od szpitala



zły stan techniczny szpitala



złe warunki sanitarno-higieniczne



zbyt duża liczba pacjentów w salach



niedostateczna opieka chorych



stosowanie nieodpowiednich środków
dezynfekcyjnych



niewiedza personelu medycznego dotycząca
istoty zakażeń szpitalnych

Podstawowe elementy kontroli
zakażeń szpitalnych:

I. Działania przeciwepidemiczne



unieszkodliwienie źródła zakażenia i przecięcie dróg

szerzenia się zakażenia

- izolacja
- terapia
- dezynfekcja
- sterylizacja



uodpornienie populacji wrażliwej

- szczepienia ochronne
- uodpornienie bierne
- wiedza



monitorowanie sytuacji epidemiologicznej placówki

- zużycie antybiotyków,
- badania mikrobiologiczne,
- rejestracja podejrzeń i przypadków zakażeń szpitalnych.

 

Podstawowe elementy kontroli
zakażeń szpitalnych

II. Działalność Zespołu (Komitetu) Kontroli

Zakażeń Szpitalnych

 formułowanie procedur,
 wprowadzanie standardów i procedur,
 monitorowanie realizacji w/w,
 szkolenie personelu,
 doradztwo

ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM =

DZIAŁANIE ZESPOŁOWE

 Lekarz epidemiolog
 Pielęgniarka epidemiologiczna
 Lekarz klinicysta
 Mikrobiolog
 Higienista
 Farmakolog
 Ekonomista
 Zarządzający

NAJCZĘSTSZE POSTACIE KLINICZNE
ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH

1.

Zakażenia układu moczowego

2.

Zakażenia układu oddechowego

3.

Zakażenia krwi

4.

Zakażenia miejsca chirurgicznego

5.

Zakażenia związane z drenażem naczyń
i wprowadzania wszczepów z
biomateriałów

Bakteryjne zakażenia szpitalne

1. Ziarniaki Gram +

- gronkowce koagulazoujemne
- gronkowiec złocisty
- enterokoki

Najczęściej powodują zakażenia endogenne
(gronkowiec- egzogenne). Łatwo nabywają
lekooporność.

2. Pałeczki Gram –
3. Laseczki Gram+

4. Szczepy wielooporne



empiryczna antybiotykoterapia oraz
nadużywanie antybiotyków np. w profilaktyce
operacyjnej prowadzi do powstawania
oporność i selekcji szczepów wieloopornych

Wirusowe zakażenia szpitalne

a)

egzogenne- występujące w postaci
mniejszych lub większych epidemii
oddziałowych

b)

endogenne – dotyczą pacjentów ze
zmniejszoną odpornością

W zależności od drogi szerzenia się
wyróżniono

a)

Zakażenia żołądkowo jelitowe (wymioty,
biegunka). Do zakażeń dochodzi drogą
brudnych rąk.

b)

Zakażenia układu oddechowego ( drogą
kropelkową lub za pośrednictwem brudnych
rąk)

c)

Choroby wysypkowe- do zakażeń dochodzi
za pośrednictwem wydzieliny z dróg
oddechowych i krwi

d)

Zakażenia za pośrednictwem krwi i jej
produktów

Pasożytnicze zakażenia szpitalne



Toxoplazmoza gondi- zakażenia endogenne



Pneumocystis carinii- zakażenia endogenne,
egzogenne u noworodków i niemowląt



Giardia lamblia – zakażenia egzogenne,
biegunki i inne schorzenia ukladu
pokarmowego

Grzybicze zakażenia szpitalne



Zakażenia grzybami
drożdżopodobymi



Dermatofitozy



Zakażenia grzybami pleśniowymi

WALKI Z CHOROBAMI ZAKAŹNYMI

Rys historyczny, współczesność

Choroby zakaźne (infekcyjne)



grupa chorób ludzi, zwierząt, roślin będących
następstwem zakażenia (infekcji) i załamania sił
odpornościowych organizmu, lub obecności w
organizmie bioaktywnych toksyn drobnoustrojów

Pojęcia:

Infekcja- wtargnięcie drobnoustrojów

chorobotwórczych organizmu

Epidemia- gwałtowny wzrost występowania

choroby w danym miejscu i danym

czasie pod

wpływem tego samego i

zwykle pojedynczego czynnika sprawczego

Endemia – stałe występowanie choroby na

danym terenie o stałej liczbie chorych

Pandemia – wielka epidemia obejmująca cały

kraj a

niekiedy kilka krajów, kontynent

STAROŻYTNOŚĆ

-

Teoria samorództwa Arystotelesa

-

Miazmaty, Hipokrates

-

Contagium vivum, Lukrecjusz



Starożytność i Średniowiecze: dżuma, cholera,
gruźlica



XII :ospa



XIII : trąd



XIV : dżuma



XV : syfilis



XVI : czerwonka



XVII :gruźlica



XVIII : tyfus



XIX : cholera i grypa



Współcześnie AIDS!

Prymitywne środki zaradcze



„ocet 7 złodziei”



picie na „umór”



wypalanie ciała rozgrzanym żelazem



proszek ze strupów po ospie



naturalny antybiotyk



palenie ciał chorych



izolowanie chorych



zabijanie chorych

Zarazy, które zmieniły bieg historii…



ospa



grypa hiszpanka



dżuma



żółta gorączka

Historia szczepień ochronnych
( w skrócie)

Przełom w walce z chorobami zakaźnymi



WARIOLIZACJA



1796 r. WAKCYNACJA

– eksperyment

Edwarda Jennera



LUDWIK PASTEUR- szczepionka przeciwko
wściekliźnie, wąglikowi, różycy świń



ROBERT KOCH-prątki gruźlicy



RUDOLF WEIGL – szczepionka przeciwko tyfusowi



EMIL BEHRING – opisał bakteriobójcze
właściwości surowicy zwierząt



ALBERT CALMETTE, CAMILLE GUERIN –
szczepionka przeciwko gruźlicy



T. Madsen- szczepionka przeciw krztuścowi



G. Ramon- przeciw tężcowi



M. Theiler- przeciwko żółtej febrze



J. Salk – przeciw grypie



J. Enders – szczepionki przeciwko śwince,
różyczce i odrze



H. Koprowski – przeciwko chorobie Heinego-
Medina

Współczesność

Wiele nowych i nawracających chorób
zakaźnych



AIDS



SARS



wirus choroby ptasiej,



malaria



gruźlica



grypa

Dzień dzisiejszy



WHO ogłasza świat wolny od choroby
Heinego-Medina,



prace nad produkcją szczepionek przeciwko:
cytomegalii, paciorkowcom, Streptococom,
Helikobacter pylori, Chlamydia sp



nowa generacja szczepionek
wykorzystujących biologie molekularną