PATOLOGIE

RODZINNE

Rodzina Patologiczna

• Rodzina patologiczna, to taka

rodzina, która nie spełnia swoich
naturalnych funkcji tzn. nie
zaspokajaja niezbędnych
psychicznych i społecznych potrzeb
członków rodziny. Cechą
charakterystyczną takiej rodziny, jest
występowanie wielu niekorzystnych
czynników.

• „Patos – choroba,

patologia to stan

chorobowy. Maria

Łopatkowa określa

rodzinę patologiczną

jako taką, w której

oboje lub jedno z

rodziców jest

alkoholikiem,

niepoprawnym

przestępcą lub

trudni się

nierządem.

Patologia to już nie

zagrożenie chorobą,

lecz sama choroba”

Cechą charakterystyczną tych rodzin jest

występowanie niekorzystnych czynników

,takich jak:

• Rozbicie rodziny
• Konflikt miedzy członkami rodziny
• Nadużywanie alkoholu
• Współuzaleznienia
• Popełnianie przestępstw
• Uprawianie prostytucji
• Nieporadność życiowa
• Niewłaściwe wykonywanie obowiązków rodzicielskich
• Przemoc
• Poważne choroby i zaburzenia psychiczne
• Złe warunki materialno-bytowe (ubóstwo)

Rozbicie rodziny (przyczyny

zaburzeń w stosunkach wewnątrz

rodzinnych)

• Zły dobór małżonków, brak silnej więzi uczuciowej,

brak wspólnych celów i dążeń, odmienność
charakterów;

• Niedojrzałość społeczna i psychiczna rodziców, nie

wywiązanie się z podjętych zobowiązań i
obowiązków;

• Nieumiejętność organizowania życia rodzinnego z

uwzględnieniem indywidualnych potrzeb
domowników oraz rodziny jako całości;

• zaangażowanie uczuciowe jednego z małżonków

poza domem powodujące rozluźnienie więzi
małżeńskich i brak zainteresowania sprawami rodziny

Konflikt

• „Konflikt utożsamia się z walką,

wzajemnym wyrządzaniem sobie
przykrości, utrudnianiem życia. Za
drastyczną formę wyrażania uczuć
nieprzyjaznych, wrogich uważa się
kłótnie, awantury, rękoczyny”

Nadużywanie alkoholu

• W Polsce poważnym problemem społecznym od

lat jest nadużywanie alkoholu. Jego konsumpcja

występuje w co 5 rodzinie. Do podstawowych

problemów alkoholowych należą:

samoniszczenie osób uzależnionych i nadmiernie

pijących, dezintegracja rodziny i szkody

występujące u członków rodzin alkoholików

(zaburzenia zdrowia, zaburzenia wzajemnych

relacji, chroniczny stres, ubóstwo, zaniżenie

szans życiowych), naruszenie prawa i porządku

publicznego przez osoby nietrzeźwe. Alkoholizm

jest częstą przyczyną rozpadu rodziny, sieroctwa

społecznego dzieci, a także przestępstw

przeciwko rodzinie, w tym przeciw dzieciom.

Alkoholizm….

• „Alkoholizm u

uzależnionych ludzi,
rozpoznaje się wiele
różnych zaburzeń zdrowia,
zaburzeń psychicznych.
Zaburzenia te są
konsekwencją nadmiernego
picia. Dolegliwości
somatyczne są częstym
źródłem negatywnych
emocji i chronicznego
stresu, obniża się ogólny
poziom kondycji fizycznej”

Osoba z rodziny alkoholowej narażona jest

na przeżywanie trudnych i przykrych emocji:

• Bezradność, wstyd, lęk, złość, żal, poczucie krzywdy
• Pojawia się też radość, miłość, satysfakcja, są one jednak bardzo

rzadkie i krótkotrwałe.

• Rodzina przeżywa ciągłą niepewność i huśtawkę nastrojów osoby

pijącej, nie wie, czego może się spodziewać po powrocie pijanego

ojca lub męża do domu.

• Dziecko w takiej rodzinie czuje się nie chciane, nie kochane,

niejednokrotnie wmawia sobie, że to przez nie ojciec pije, bo było

niegrzeczne, dostało zły stopień…

Współuzależnienie

• „utrwalona forma

funkcjonowania w
długotrwałej,
trudnej, niszczącej
sytuacji życiowej,
związanej z
patologicznymi
zachowaniami
partnera, prowadzi
do pogorszenia
własnego stanu”

3 czynniki wpływające na

powstawanie

współuzależnienia:

• sytuacja w małżeństwie i rodzinie ( struktura rodziny,

sposób pełnienia ról, stabilność finansowa, więzi

emocjonalne), temu zjawisku sprzyja silna zależność

emocjonalna i materialna;

• postawy i doświadczenia, które osoba wnosi do

związku, istotną rolę odgrywają doświadczenia z

dzieciństwa, urazy, obraz świata przez nią

ukształtowany, przekonania na temat ról w rodzinie,

stosunków między partnerami, obowiązków

rodzinnych. Niedojrzałość emocjonalna, obniżone

poczucie własnej wartości, silna potrzeba

przynależności;

• zmiany w funkcjonowaniu psychologicznym osoby,

sprzyjającym współuzależnieniu, w związek, który

przekształca się w patologiczny, może wejść zarówno

osoba zdrowa, jak i osoba z problemami osobistymi,

zaburzeniami emocjonalnymi”

Nieporadność życiowa

• Na trudności w realizacji

funkcji wychowawczej ma
wpływ niski poziom
wykształcenia
Nieporadność przejawia
się w nadopiekuńczości,
ograniczaniu swobody lub
rygoryzmie. Nieporadność
wiąże się często z
kłopotami materialnymi
rodziny, z alkoholizmem
współmałżonka,
niepełnosprawnością
dziecka.

Niewłaściwe wykonywanie

obowiązków rodzicielskich

• Nienależyte wykonywanie obowiązków

rodziców w stosunku do dzieci może przybrać

formę nadużyć, zachowań patologicznych,

takich jak: maltretowanie dziecka, dawanie

złego przykładu swoim postępowaniem i

nałogami. Zachowania rodziców: alkoholizm,

rozwiązłość, kradzieże i rozboje prowadzą

często do sieroctwa społecznego. Rodziców

pozbawia się władzy nad dziećmi i umieszcza

je w placówkach opiekuńczo - wychowawczych

czy rodzinie obcej. Niewłaściwe wykonywanie

obowiązków rodzicielskich przejawia się także

coraz częściej w uchylaniu się od obowiązku

alimentacyjnego.

Przemoc w rodzinie

• Przemoc w rodzinie

rzadko jest ujawniana
przed policją. Należy
do niej psychiczne i
fizyczne znęcanie się
rodziców nad
dziećmi, jednego z
małżonków nad
drugim, a także
dorastających dzieci
nad rodzicami.

Przemoc w rodzinie

• W ostatnich latach

wzrosła liczba
dorosłych skazanych
za przestępstwa
przeciwko rodzinie,
dzieciom i młodzieży.
Sprawcami
przestępstw są
najczęściej mężczyźni,
często nadużywający
alkoholu.

Przemoc w rodzinie

• Ofiarami przemocy w

rodzinie są najczęściej

żony i matki oraz dzieci. Ze

strony męża lub partnera

doświadcza przemocy co 6

Polka. Corocznie policja

odnotowuje kilkanaście

tysięcy przypadków

znęcania się nad dziećmi,

ale szacuje, że ujawniany

jest zaledwie co 4-5.

Przemoc domowa

przyjmuje czasem formy

bardzo drastyczne; dzieci

maltretowane,

molestowane seksualnie.

Wyróżnia się 2 typy

przemocy w rodzinie:

1.Przemoc „gorąca”

2.Przemoc „chłodna”

Przemoc „gorąca”

• Przemoc „gorąca” :
to furia, agresywne

zachowanie, wybuch

skumulowanych uczuć

złości i wściekłości.

Furii towarzyszy

pragnienie wywołania

cierpienia i

spowodowania jakichś

szkód u ofiary.

Elementami przemocy

gorącej mogą być

następujące zjawiska:

- grożenie pobiciem,

uderzeniem

- uderzenie, szarpanie,

kopanie, poparzenie,

duszenie

- zamykanie w pomieszczeniu
- rzucanie przedmiotami w

ofiarę

- zmuszanie do stosunku

seksualnego

- pchnięcie nożem, grożenie

jego użyciem

Przemoc „gorąca”

• Gorąca przemoc może być

spowodowana negatywnymi

i intensywnymi przeżyciami,

związanymi z frustracją, z

niespełnieniem jakichś

pragnień czy oczekiwań.

Sprawca gorącej przemocy

przeżywa chwile poczucia

winy i może angażować się

w doraźne próby

naprawiania szkód. Jednak

przemoc domowa bardzo

rzadko jest jednorazowym

wydarzeniem i sprawcy

wielokrotnie powtarzają

akty przemocy.

Przemoc „chłodna”

• Przemoc „chłodna” może wydawać się wszystkim jako

spokojniejsza, ale bardzo często jest to pozorny spokój

skrywający silne emocje, nastawiony na różnego rodzaju

zaniedbywanie: psychiczne, fizyczne, seksualne lub

ekonomiczne. Polega na realizowaniu przez sprawcę

specyficznego scenariusza zapisanego w jego umyśle, a

czasem również w obyczajach i środowiskowej kulturze.

Człowiek realizujący taki scenariusz przemocy, zmierzając

do jakiegoś celu jest gotowy do wtargnięcia na

wewnętrzne terytorium psychiczne swego dziecka lub

współmałżonka. Znajduje dla tego usprawiedliwienie

nawet wtedy, gdy jest świadomy cierpienia, które

spowodował. Przemoc taka jest narzędziem oddziaływania

zmierzającego nieraz do wzniosłych celów, które

uzasadniają bolesne dla bliskiej osoby środki. Manifestuje

się on brakiem zainteresowania ofiarą lub unikaniem

interakcji, prowokujących wybuchy złości.

Przemoc „chłodna”

Zjawiska charakteryzujące

przemoc chłodną to:

- powiedzenie czegoś, żeby

urazić

- ostentacyjne opuszczenie

pomieszczenia

- użycie obraźliwych słów lub

gestów

- przerwanie snu, posiłku
- zabronienie wyjścia z domu
- zabronienie spotykania się z

kimś

- grożenie opuszczeniem
- grożenie nie dania pieniędzy
- słowne zmuszanie do stosunku

seksualnego

Przemoc „chłodna”

• Sprawcy przemocy chłodnej na ogół

pozostają nieświadomi szkodliwości

swego zachowania, ponieważ

znajdują oni uzasadnienie nawet

dla okrucieństwa. Chłodna przemoc

wobec dzieci przybiera często

formę "surowych i

konsekwentnych" metod

wychowawczych lub

"sprawiedliwego karania". Czasem

krzywdzenie dzieci dokonuje się w

trakcie prób kształtowania u nich

pożądanych cech charakteru, a

czasem jest tylko rezultatem

mechanicznego powtarzania metod

wychowawczych, których rodzice

doświadczali w dzieciństwie, gdy

sami byli ofiarami przemocy

wychowawczej.

Złe warunki materialno-

bytowe (ubóstwo)

• W Polsce liczba rodzin o niskich dochodach rozszerza się.

Ubóstwa najbardziej zagrożone są rodziny wielodzietne oraz

niepełne z dziećmi na utrzymaniu, rodziny osób bezrobotnych,

mieszkających w małych miastach i wsiach oraz te, w których

głowa rodziny ma niski poziom wykształcenia. Zwykle rodziny

te mieszkają w lokalach o niskim standardzie. Co najmniej pół

miliona Polaków jest całkowicie zdanych na pomoc społeczną.

Brak środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb, ciasnota

mieszkaniowa wyzwala nieporozumienia między małżonkami,

agresję, a u dzieci nadpobudliwość i trudności w nauce.

• Ponadto niski poziom wykształcenia i

kultury rodziców łączy się z reguły z
niskim statusem społeczno-
zawodowym, ekonomicznym. Często
w takich rodzinach występują
zaburzenia kontaktów
emocjonalnych, więzi między
rodzicami i dziećmi są zazwyczaj
poważnie osłabione, dzieci boleśnie
odczuwają wyobcowanie i odrzucenie
uczuciowe. Rodziny takie stwarzają
ogromne zagrożenie dobra dziecka.

• Z nich najczęściej

wywodzą się nieletni i

młodociani przestępcy,

dzieci alkoholizujące się,

wykazujące przejawy

agresji i przemocy.

Szczególnie degradujący

wpływ na funkcjonowanie

rodziny i kształtowanie

osobowości dziecka ma

alkohol. Nadmiernie pijący

rodzice dezorganizują

życie rodzinne, ponadto

wprowadzają atmosferę

niepokoju. Należy

podkreślić, iż alkoholizm

bardzo często idzie w

parze z takimi zjawiskami

jak wielodzietność,

przemoc, wykorzystywanie

seksualne czy konkubinat.