Dr hab. inż.

Dr hab. inż.

Aleksander Gwiazda

Aleksander Gwiazda

Prawo autorskie

Wykład 2

Ochrona

Ochrona

własności

własności

intelektualnej,

intelektualnej,

bezpieczeństwo

bezpieczeństwo

pracy i

pracy i

ergonomia

ergonomia

Plan wykładu

Plan wykładu



Wprowadzenie

Wprowadzenie



Podmiot prawa autorskiego

Podmiot prawa autorskiego



Treść prawa autorskiego

Treść prawa autorskiego



Dozwolony użytek

Dozwolony użytek



Zakończenie

Zakończenie

Prawo autorskie to zespól przepisów
regulujących

stosunki

prawne

związane z powstaniem, korzystaniem
i

ochroną

utworów

oraz

prawa

pokrewne

dotyczące

wykonań

artystycznych, prawa do fonogramów i
wideogramów oraz prawa do nadań.

Podstawa prawna: Ustawa o prawie
autorski i prawach pokrewnych

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Definicja prawa autorskiego

Przedmiotem prawa autorskiego jest
każdy przejaw działalności twórczej o
indywidualnym charakterze, ustalony
w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od
wartości, przeznaczenia i sposobu
wyrażenia (utwór).

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Przedmiot prawa autorskiego

• utwory wyrażone słowem, symbolami

matematycznymi,

znakami

graficznymi

(literackie,

publicystyczne,

naukowe,

kartograficzne

oraz

programy

komputerowe)

• utwory plastyczne
• utwory fotograficzne
• utwory lutnicze
• utwory wzornictwa przemysłowego

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Formy utworu

• utwory

architektoniczne,

architektoniczno-urbanizacyjne,
urbanizacyjne

• utwory muzyczne i słowno-muzyczne
• utwory

sceniczne,

sceniczno-

muzyczne,

choreograficzne

i

pantomimiczne

• utwory

audiowizualne

(w

tym

wizualne i audialne)

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Formy utworu cd.

Utwór

jest

przedmiotem

prawa

autorskiego z chwilą jego ustalenia,
niezależnie od tego czy jest on
skończony czy też nie.

Ochrona utworu przysługuje twórcy
niezależnie

od

spełnienia

jakichkolwiek formalności.

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Działanie prawa autorskiego

Opracowanie

takie,

a

zwłaszcza

tłumaczenie, przeróbka, adaptacja jest
przedmiotem prawa autorskiego bez
uszczerbku dla prawa do utworu
pierwotnego.
Na opracowanie utworu musi wyrazić
zgodę twórca/właściciel praw do/
utworu pierwotnego. Czas tworzenia
opracowania

jest

nieokreślony

jednakże po pięciu latach zgoda na
opracowanie może być cofnięta jeżeli
ono nie powstało.

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Opracowanie utworu cudzego

Zbiory, antologie, wybory, bazy danych
są przedmiotem prawa autorskiego,
nawet jeżeli zawierają nie chronione
materiały. Pod warunkiem jednak, iż
przyjęty w nich dobór, układ lub
zestawienie ma twórczy charakter.

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Zbiory

Prawo autorskie nie obejmuje:

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Wyjątki

• aktów normatywnych lub projektów

urzędowych

• dokumentów urzędowych
• materiałów,

znaków

i

symboli

urzędowych

• opublikowanych opisów patentowych

lub ochronnych

• prostych informacji prasowych

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Zakres stosowania

Przepisy

ustawy

stosuje

się

do

utworów:

• których twórca lub współtwórca jest

obywatelem polskim

• które zostały opublikowane po raz

pierwszy

na

terytorium

Rzeczypospolitej

Polskiej

(albo

równocześnie

z

publikacją

za

granica)

• które zostały po raz pierwszy

opublikowane w języku polskim

• których ochrona wynika z umów

międzynarodowych

Utwór opublikowany to utwór, który za
zezwoleniem

twórcy

został

zwielokrotniony i którego egzemplarze
zostały udostępnione publicznie.

Utwór rozpowszechniony to utwór,
który za zezwoleniem twórcy został
udostępniony publicznie.

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Publikacja i rozpowszechnienie

utworu

Jeżeli

umowy

międzynarodowe,

których Rzeczpospolita Polska jest
stroną,

przewidują

dalej

idącą

ochronę, niż to wynika z ustawy to
stosuje się postanowienia tych umów.

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Rozszerzenie zakresu ochrony

Podmiotem prawa autorskiego jest
twórca. Przyjmuje się, że twórcą jest
osoba,

której

nazwisko

w

tym

charakterze

uwidoczniono

na

egzemplarzach utworu lub której
nazwisko

podano

do

publicznej

wiadomości w jakikolwiek inny sposób
w związku z rozpowszechnieniem
utworu.

Podmiot prawa

Podmiot prawa

autorskiego

autorskiego

Twórca

Współtwórcom przysługuje wspólne
prawo autorskie. Domniemywa się, że
wielkości udziałów są równe, chyba, że
umowa między nimi stanowi inaczej.
Do wykonywania prawa autorskiego do
całości utworu potrzebna jest zgoda
wszystkich współtwórców.

Podmiot prawa

Podmiot prawa

autorskiego

autorskiego

Wspólna twórczość

Autorskie prawa majątkowe do utworu
zbiorowego,

w

szczególności

do

encyklopedii

lub

publikacji

periodycznej,

przysługują

producentowi lub wydawcy, a do
poszczególnych

części

mających

samodzielne

znaczenie

prawo

autorskie przysługuje ich twórcom.

Producentowi

lub

wydawcy

przysługuje zwłaszcza prawo do tytułu
utworu zbiorowego.

Podmiot prawa

Podmiot prawa

autorskiego

autorskiego

Utwór zbiorowy

Pracodawca,

którego

pracownik

stworzył utwór w wyniku wykonywania
obowiązków

ze

stosunku

pracy,

nabywa z chwilą przyjęcia utworu
autorskie

prawa

majątkowe

w

granicach wynikających z celu umowy.

Prawa autorskie osobiste pozostają
przy

pracowniku.

Twórcy

także

przysługuje wynagrodzenie zgodnie z
regulaminem wynagrodzeń.

Podmiot prawa

Podmiot prawa

autorskiego

autorskiego

Utwór pracowniczy

Jeżeli pracodawca nie zawiadomi
twórcy w terminie sześciu miesięcy od
dostarczenia utworu o jego przyjęciu,
nie

przyjęciu

lub

uzależnieniu

przyjęcia od spełnienia dodatkowych
warunków, uważa się, że utwór został
przyjęty bez zastrzeżeń.

Podmiot prawa

Podmiot prawa

autorskiego

autorskiego

Przyjęcie utworu pracownika

Jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat
od

daty

przyjęcia

utworu

przeznaczonego

do

rozpowszechniania, nie przystąpi do
jego rozpowszechniania to twórca
może pracodawcy wyznaczyć na piśmie
termin na rozpowszechnienie utworu.
Po upływie tego dodatkowego terminu
prawa uzyskane przez pracodawcę
powracają do twórcy.

Podmiot prawa

Podmiot prawa

autorskiego

autorskiego

Termin na rozpowszechnienie

utworu pracownika

Instytucji

naukowej

przysługuje

pierwszeństwo opublikowania utworu
naukowego pracownika, który stworzył
ten utwór w wyniku wykonywania
obowiązków ze stosunku pracy.

Pierwszeństwo opublikowania wygasa,
jeżeli w ciągu sześciu miesięcy nie
zawarto z twórcą umowy o wydanie
utworu albo gdy w okresie dwóch lat
od jego przyjęcia utwór nie został
opublikowany.

Podmiot prawa

Podmiot prawa

autorskiego

autorskiego

Twórca w instytucji naukowej

Prawa autorskie dzielą się na:

Treść prawa

Treść prawa

autorskiego

autorskiego

Zakres praw autorskich

• prawa

autorskie

osobiste

• prawa

autorskie

majątkowe

Prawa te chronią

nieograniczoną

w

czasie

i

nie

podlegającą

zrzeczeniu

się

lub

zbyciu

więź twórcy z utworem.

Treść prawa

Treść prawa

autorskiego

autorskiego

Autorskie prawa osobiste

Prawa te dotyczą:

Treść prawa

Treść prawa

autorskiego

autorskiego

Zakres autorskich praw

osobistych

• autorstwa utworu
• oznaczania utworu nazwiskiem lub

pseudonimem

• udostępniania utworu anonimowo
• nienaruszalności

treści

i

formy

utworu

• rzetelnego wykorzystania utworu
• decydowania

o

pierwszym

udostępnieniu utworu

• nadzoru nad sposobem wykorzystania

utworu

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej,
twórcy przysługuje wyłączne prawo do
korzystania z utworu i rozporządzania
nim na wszystkich polach eksploatacji
oraz do wynagrodzenia za korzystanie
z utworu. Prawo do wynagrodzenia nie
podlega zrzeczeniu się ani zbyciu.

Treść prawa

Treść prawa

autorskiego

autorskiego

Autorskie prawa majątkowe

Bez

zezwolenia

twórcy

wolno

nieodpłatnie

korzystać

z

już

rozpowszechnionego

utworu

w

zakresie własnego użytku osobistego.

Nie dotyczy to budowania według
cudzego utworu architektonicznego i
architektoniczno-urbanistcznego.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek

Użytek osobisty

Zakres użytku osobistego obejmuje
krąg osób pozostających w związku
osobistym,

w

szczególności

pokrewieństwa,

powinowactwa

lub

stosunku towarzyskiego.

Zakres ten nie dotyczy programów
komputerowych.

W

przypadku

programów komputerowych można
wykonać jedną kopię programu ale nie
wolno jej używać jednocześnie z
oryginałem programu.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek

Zakres użytku osobistego

Posiadacze urządzeń służących do
odbioru dźwięku lub dźwięku i obrazu
mogą

za

ich

pomocą

odbierać

nadawane utwory, choćby urządzenia
te były umieszczone w miejscu ogólnie
dostępnym, jeżeli nie łączy się tym
osiąganie korzyści majątkowych.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek

Prawo odbioru

Instytucje naukowe i oświatowe mogą,
w

celach

dydaktycznych

lub

prowadzenia

własnych

badań,

korzystać z opublikowanych utworów
w oryginale i w tłumaczeniu oraz
sporządzać w tym celu egzemplarze
fragmentów opublikowanego utworu.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek

Działalność instytucji naukowych

Instytucje te mogą:

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek

Działalność bibliotek i archiwów i

szkół

• udostępniać nieodpłatnie, w ramach

swoich

zadań

statutowych,

egzemplarze

utworów

opublikowanych

• sporządzać lub zlecać sporządzanie

pojedynczych egzemplarzy utworów
opublikowanych, niedostępnych w
handlu w celu uzupełniania, ochrony
swoich zbiorów i nieodpłatnego ich
udostępniania

Wolno

przytaczać

w

utworach

stanowiących samoistną całość urywki
rozpowszechnionych

utworów

lub

drobne utwory w całości, w zakresie
uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą
krytyczną, nauczaniem lub prawami
gatunku twórczości.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek

Naukowe wykorzystanie cudzych

utworów

Wolno w celach dydaktycznych i
naukowych

zamieszczać

rozpowszechnione drobne utwory lub
fragmenty

większych

utworów

w

podręcznikach

i

wpisach

za

wynagrodzeniem twórcy.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek

Naukowe wykorzystanie cudzych

utworów

Wolno

rozpowszechniać

utwory

wystawione na stałe na ogólnie
dostępnych drogach, ulicach, placach
lub w ogrodach, jednakże nie do tego
samego użytku.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek

Utwory, które wolno

rozpowszechniać

Wolno

rozpowszechniać

utwory

wystawiane w publicznie dostępnych
zbiorach, takich jak muzea, galerie,
sale

wystawowe,

lecz

tylko

w

katalogach

i

w

wydawnictwach

opublikowanych dla promocji tych
utworów.

Można

korzystać

z

utworów

w

granicach dozwolonego użytku pod
warunkiem wymienienia twórcy i
źródła.

Twórcy

generalnie

nie

przysługuje prawo do wynagrodzenia,
chyba że ustawa stanowi inaczej.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek

Warunki dozwolonego użytku

Majątkowe prawa autorskie wygasają
po lat

siedemdziesięciu

od śmierci

twórcy lub ostatniego z twórców.
Czas ten liczony jest w latach pełnych
od roku następnego po roku, w którym
nastąpił zgon twórcy utworu.
Wydawcy

utworów,

których

czas

ochrony upłynął zobowiązani są do
przekazania od 5% do 8% (wg decyzji
Ministra Kultury i Sztuki) wpływów
brutto na rzecz Funduszu Promocji
Twórczości.

Zakończenie

Zakończenie

Okres ochrony

Autorskie prawa majątkowe mogą
przejść na inne osoby w drodze
dziedziczenia

lub

na

podstawie

umowy.
Nabywca

autorskich

praw

majątkowych może przenieść je na
inne osoby, chyba że umowa z
poprzednim

ich

właścicielem

przewiduje inaczej.
Przeniesie

autorskich

praw

majątkowych jest bezpłatne jedynie
wtedy, gdy zaznaczono to w umowie.

Zakończenie

Zakończenie

Przejście autorskich praw

majątkowych

Podsumowanie

1.Prawo autorskie dotyczy ochrony

praw twórców w stosunku do
swojego utworu.

2.Prawo autorskie wskazuje na

bezwzględnie przynależne twórcy
prawa

osobiste

i

prawa

majątkowe.

3.Prawo autorskie przewiduje, w

zakresie

prac

naukowych

i

dydaktyki, dozwolony i bezpłatny
użytek z utworów pod rygorem
wskazania na twórcę i źródło.

Dziękuję z uwagę