14.12.2009

PRZEŻYWANIE

PRZEŻYWANIE

IDEOLOGII

IDEOLOGII

prof. dr hab. Grażyna

Habrajska

Uniwersytet Łódzki

IDEOLOGIA

IDEOLOGIA

w: Aleksy Awdiejew, Konstruowanie trzeciej rzeczywistości

Ideologia

Ideologia

– względnie uporządkowany zbiór

uogólnionych sądów aksjologicznych

sądów aksjologicznych

,

wykorzystywanych w dyskursie publicznym,

uznawanych za

słuszne

słuszne przez określoną grupę

społeczną.

W tych

sądach aksjologicznych

– jako argumenty występują tzw. obiekty

obiekty

ideologiczne

ideologiczne

(odpowiedniki obiektów

kulturowych, ale ograniczone do określonej grupy),

a

– jako predykaty funkcjonują wartości

wartości

przypisywane

tym obiektom (przez tę określoną grupę)

IDEOLOGIA

IDEOLOGIA

w: Aleksy Awdiejew, Konstruowanie trzeciej rzeczywistości

Obiekty ideologiczne

Obiekty ideologiczne

– różne zjawiska

funkcjonujące w przestrzeni

ideologicznej danej grupy (osoby,

instytucje, zachowanie się tych osób i

działanie tych instytucji, zdarzenia,

procesy, stany itd.)

+ przypisane im różne wartości

wartości

przez

określoną grupę skontrastowane z

skontrastowane z

wartościami

wartościami

przypisanymi im przez

inną grupę

Aksjologiczne podstawy interpretacji

przez pryzmat ideologii

Obiekt

ideologiczny

Wartoś

ć

Grupy przypisujące tę wartość

obiektowi

Koalicja, wbrew
zasadom
demokratycznym
, zawłaszcza całą
władzę w Polsce

Obecna koalicja
wygrała
demokratyczne
wybory – należy
jej się cała
władza

Poszczególne grupy wybierają określone parametry (atrybuty)
z wielu jakie posiada obiekt ideologiczny DEMOKRACJA.

Tendencyjny wybór parametrów określa miejsce tego obiektu
w ich przestrzeni ideologicznej.

Trybunał

Trybunał

Konstytucyjn

Konstytucyjn

y

y

Zadowoleni z orzeczeń
Trybunału – opozycja

Niezadowoleni z orzeczeń
Trybunału
– koalicja rządowa (PiS,
LPR, Samoobrona)

+



Aksjologiczne podstawy interpretacji

przez pryzmat ideologii

Obiekt

ideologiczny

War

tość

Grupy przypisujące tę wartość

obiektowi

przeciwnicy boją
się lustracji, bo
współpracowali z
tajnym służbami

rządzący chcą
upokorzyć ludzi
powszechnie
szanowanych

Lustracj
a

Ugrupowania: konserwatywno-
narodowe i liberalno-
demokratyczne

+

Socjaldemokraci



Ustawa
lustracyjn
a

Koalicja rządowa, (PiS, LPR,
Samoobrona) uważająca, że
społeczeństwo ma prawo znać
przeszłość ludzi ogólnie
szanowanych

+

Grupy uważające, że ustawa
narusza godność człowieka
(intelektualiści i ich zwolennicy)



Obiekt ideologiczny

Wartość

Grupa przypisująca tę wartość

obiektowi

JERZY TARGALSKI
wiceprezes Polskiego
Radia – przedstawiciel
grupy konserwatywno-
narodowej (ukrywany
szowinizm)

Wybrane wypowiedzi:
- w radiu „średnia wieku
jest bliska tej na
cmentarzu”
-o tym, że słuchacze lubili
głos Tadeusza Sznuka,
„bo jak się puści w obozie
koncentracyjnym miły
głos, to też ludzie się z
nim zżyją" i „skoro
świetnie sprawdzał się w
stanie wojennym, nie
nadaje się do radia”
- do matki 2
adoptowanych dzieci, że
jak wzięła sobie dzieci po
pijakach, to jej problem
itd.

Grupa trzymająca władzę (rząd
przed PiS) + młodzi dziennikarze
oczekujący na awans

+

Dziennikarze zwalniani z pracy i
obrażani przez wiceprezesa +
obserwatorzy szanujący godność
każdego człowieka



Niezainteresowani zmianami w
Radiu – dla tej grupy nie jest to
obiekt ideologiczny

+/

PIERWSZEŃSTWO PRZEŻYWANIA PRZED

PIERWSZEŃSTWO PRZEŻYWANIA PRZED

RACJONALNĄ ARGUMENTACJĄ

RACJONALNĄ ARGUMENTACJĄ

Marek Tokarz,

Marek Tokarz,

Dlaczego nie przekonują nas przekonywające

Dlaczego nie przekonują nas przekonywające

argumenty

argumenty

8 czynników wpływających na przyjęcie lub odrzucenie

argumentacji

1) Motywacja
2) Sympatia
3) Atrybucja

4) Asymilacja i kontrastowanie
5) Równoważenie struktur poznawczych

6) Mechanizm konsekwencji
7) Mechanizm konformizmu
8) Reaktancja (obrona opcji ograniczanej)

PRZEŻYWANIE A IDEOLOGIA

PRZEŻYWANIE A IDEOLOGIA

Przeżywanie jest zawsze związane z

konkretną sytuacją

Przeżywanie ideologii pojawia się wówczas,

gdy w dyskursie sygnalizowane są

postawy interlokutorów dotyczące

obiektów ideologicznych

Siła emocji wyzwalanych przez

przeżywanie ideologii zależy od tego, czy

postulowane atrybucje emocjonalne

dotyczą wartości centralnych

przeżywającego, czy też peryferycznych

+++

+++









































++

++









/ +

/ +





/ +

/ +





/ +

/ +





/ +

/ +





/ +

/ +





/ +

/ +





/ +

/ +





/ +

/ +





/ +

/ +













+

+

+

+

++

++

+

+

+++

+++

Mocne
atrybucje
centralne

Słabe
atrybucje
peryferyczn
e

PRZEŻYWANIE A SIŁA ATRYBUCJI

PRZEŻYWANIE A SIŁA ATRYBUCJI

Przeżywanie wartości przypisywanych

obiektom ideologicznym, pojawia się
wówczas, gdy dotyczy centralnej,
mocnej atrybucji i zawsze pozostaje
w związku z kontrastującą ideologią

Działanie zgodne z teorią akceptacji i

odrzucenia (asymilacji i
kontrastowania)

PRZEŻYWANIE A SIŁA ATRYBUCJI

PRZEŻYWANIE A SIŁA ATRYBUCJI

Głoszone poglądy zgodne

zgodne

z centralną (mocną)

atrybucją danej grupy – a kontrastujące

kontrastujące

z

ideologią (centralną atrybucją) innej grupy –

są przez nią akceptowane

akceptowane

i wywołują silne

przeżywanie pozytywnych emocji

Głoszone poglądy niezgodne

niezgodne

z centralną

(mocną) atrybucją danej grupy – a należące

do kontrastującej

kontrastującej

ideologii, czyli do sfery

centralnej atrybucji innej grupy – są przez

nią odrzucane

odrzucane

i wywołują silne przeżywanie

negatywnych emocji

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

Przeżywanie ideologii jest zawsze

związane z konkretną sytuacją

komunikacyjną – zatem na

wyzwalane emocje wpływa również

stosunek do

osoby

osoby głoszącej poglądy

lub zachowującej się

zgodnie/niezgodnie z systemem

centralnych wartości (ideologią)

określonej grupy

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

Gdy zachowanie lub poglądy kogoś, kogo

akceptujemy kontrastują z naszymi

centralnymi wartościami, to przeżywamy

dyskomfort i staramy się wyjaśnić przyczyny

takiego zachowania, a gdy kontrastują z

naszymi słabszymi atrybucjami, jesteśmy

skłonni do zrobienia korekty w naszych

poglądach

Ale gdy kogoś nie akceptujemy, to jego,

kontrastujące z naszymi, poglądy czy

zachowania od razu odrzucamy, czemu

towarzyszy przeżywanie złości / wściekłości

itp.

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

Działa tu zasada dysonansu poznawczego:

porównanie sądu aksjologicznego lub
zachowania z wyznawaną ideologią –
stwierdzenie

zgody

/

niezgody

ze swoimi

przekonaniami

 aprobata

/

sprzeciw



 przy sprzeciwie

dysonans emocji

 łagodzenie dysonansu ( czyli równoważenie

struktur poznawczych)



odrzucenie

lub korekta

korekta

własnych przekonań

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

porównanie

porównanie

z własnym
systemem
wartości

zgoda z własnym systemem wartości
(przeżywanie radości, satysfakcji itp.) →

aprobata

aprobata

niezgoda z własnym systemem
wartości (przeżywanie

dyskomfortu, złości, wściekłości
itp.) → s

s

przeciw

przeciw

→ dysonans

emocji → dążenie do usunięcia

dysonansu

korekta

korekta

własnego

systemu

wartości

odrzucenie

odrzucenie

i

wzmocnieni

e własnego

systemu

wartości

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

cytaty z forum internetowego gazeta.pl po artykule: Kwaśniewski do Sakiewicza

Goodbye!

Obiekt ideologiczny:

Aleksander Kwaśniewski

Zachowanie: odmówienie udzielenia wywiadu Tomaszowi

Sakiewiczowi w „Sygnałach Dnia”

Porównanie z własnym systemem wartości:

(1) szanuję

Kwaśniewskiego

, gardzę Sakiewiczem

→ aprobata, przeżywanie satysfakcji, radości
→ wyrażanie poparcia dla Kwaśniewskiego

Brawo Olek, z prawactwem trzeba krótko
Dziękuję panu prezydentowi za utarcie nosa temu arogantowi z

"czarnej okupacji". Teraz kiedy panuje "kaczy honor" tzn.

opluwanie bez podstaw, cyniczne kłamstwo, państwo dla

kryminalistów, okupacja rydzykoswa i brak nazwania

świństwa po imieniu

Szanowny Panie prezydencie popieram. Jedynka zeszła na psy,

szkoda czasu na wywiady …

Dobrze Kwachu zrobił. Godnym rozmówcą dla Sakiewicza może

być poseł Łyżwiński. Obu tych Panów łączy przynależność do

tej samej rodziny kopytnych !!!

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

cytaty z forum internetowego gazeta.pl po artykule: Kwaśniewski do Sakiewicza

Goodbye!

i pogardy dla Sakiewicza

Stary zasłużony komuch, udający demokratę!
To palant, który teraz „na fali” chce robić karierę.

Żałosny typ.

Audycję dostał za „wycieki”. Tak to agent służb

specjalnych otrzymuje nagrodę za to, ze oskarża

innych o bycie agentami. Po prostu zwykły kapuś…

Sakiewicz zaistniał tylko dzięki Maciarewiczowi,

dostając na tacy wszystkie informacje, taki

gazetowy beria

Sakiewicz, Lepper, Giertych – oblicza IV RP ...i nowe

(j)elity Kaczyńskich. Tylko pogratulować poziomu

ale jaki Pan taki kram.

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

cytaty z forum internetowego gazeta.pl po artykule: Kwaśniewski do Sakiewicza

Goodbye!

Obiekt ideologiczny:

Aleksander Kwaśniewski

Zachowanie: odmówienie udzielenia wywiadu

Tomaszowi Sakiewiczowi w „Sygnałach Dnia”

Porównanie z własnym systemem wartości:
(2)

szanuję Sakiewicza,

gardzę

Kwaśniewskim

→ odrzucenie, przeżywanie złości
→ wyrażanie pogardy dla Kwaśniewskiego

Kwaśniewski zrejterowal przed Sakiewiczem, hahaha!
Olek dostał cykora i zwiał? On lubi tylko wygodne

pytanka, np. od lizusów: Lisa, Żakowskiego,

Najsztuba ect.

Olka peniawka złapała :)) To zwykły tchórz !!!! :) Olek

spękał. Podobnie jak przed obroną pracy

magisterskiej. (…)

Jak tam goleń, panie magistrze??????

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

cytaty z forum internetowego gazeta.pl po artykule: Kwaśniewski do Sakiewicza

Goodbye!

i aprobaty dla Sakiewicza

Rację ma Sakiewicz - Oleczek nie dałby mu rady,

zbyt prostym rozmówcą jest.

A mechanizm powinien być odwrotny. Uczciwy

dziennikarz, a takim na pewno jest Sakiewicz (w

odróżnieniu od politruków z GW), nie powinien się

zniżać do rozmowy z czymś takim jak towarzysz

Kwaśniewski

(1) do (2)

Nie reklamuj nowej trybuny ludu jaką stała się rzepa czerwony tłuku.

Dla stołka kaczory by cyrograf ze stalinem podpisali

(2) do (1)

Postkomuna się lęka „Rzeczpospolitej”, co? Poczytajcie sobie waszą starą,

dobrą, ideologicznie wam pasującą "Trybunę" (już nie LUDU, a
"betonu"), "Głosu Robotniczego" już nie ma, chłopcy, co pewnie
zauważyliście (albo i nie - strach ogranicza i paraliżuje zmysły)

(1) do (2)

Nie przyrównuj mnie śmierdzielu do swoich komunistycznych

aparatczyków

(2) do (1)

No, z PO to ty nie jesteś, bo taki cham wyzywający innych nie może

przecież być ani członkiem ani zwolennikiem tej "inteligenckiej" partii,
na którą głosują zwykle (zgodnie z "analizami" wszelkiej maści
sondażowni) ludzie:
1. młodzi (18-30 lat)
2. bardzo wykształceni (POwyżej magistra)
3. POchodzący z wielkich aglomeracji miejskich (Powyżej 1 mln
mieszkańców)
4. Niezbyt religijni (reprezentanci tzw. katolicyzmu "otwartego" - jak
np. ks.
Czajkowski)
5. Dobrze zarabiający (powyżej 4-5 tys. zł)

Założę się, że nie spełniasz żadnego z tych warunków (no, może masz 18

lat)

Świadomość przeżywania ideologii

– kluczem do badań nad
skutecznością słowa

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

III RP była przeżarta korupcją

Porównanie z wyznawanym systemem wartości:

konserwatyści

liberałowie

aprobata

sprzeciw

1. minister wybudował sobie willę za pieniądze

pochodzące od firm, które uzyskiwały intratne

kontrakty w jego resorcie;
2. prezydent miasta i były wpływowy polityk

wziął 1,5 mln od biznesmena, który

wyspecjalizował się w systemie lewych faktur i

opłacaniu lokalnych polityków;
3. minister został oskarżony o przyznanie

kontraktu firmie, w zamian za pokrycie kosztów

jego kampanii wyborczej;
4. szef banku centralnego faworyzował jedną z

dwóch firm, które chciały kupić duży bank -

dostarczał jej nielegalnie pewnych informacji;
5. zagraniczna firma przekupywała polityków,

którzy decydowali o prywatyzacji

telekomunikacyjnego monopolisty.

Korupcja jest nie tylko w

Polsce, ale na całym

świecie – a w Polsce nie ma

jej ani mniej ani więcej

Przytoczone afery nie

wydarzyły się w Polsce,

tylko we Francji (1-3),

Włoszech (4) oraz Czechach

(5).

My też mieliśmy podobne:

Rywin, Starachowice,

Pęczak, Dochnal.

Kłamczuszki komuszki....kombinatorki

kaczorki :))

Ile liberalizmu ile

konserwatyzmu

Olechowski o IV RP
- Państwo samo dla siebie
- Gwałt na społeczeństwie – poniżanie ludzi
- Interes obywateli nieistotny wobec

interesu państwa

- Partykularny interes władzy
liberałowie – konserwatyści
Liberalizm w gospodarce – konserwatyzm w

moralności