background image

14.12.2009

background image

PRZEŻYWANIE  

PRZEŻYWANIE  

IDEOLOGII

IDEOLOGII

prof. dr hab. Grażyna 

Habrajska

Uniwersytet Łódzki

background image

IDEOLOGIA

IDEOLOGIA

w: Aleksy Awdiejew, Konstruowanie trzeciej rzeczywistości

Ideologia

Ideologia

 – względnie uporządkowany zbiór 

uogólnionych sądów aksjologicznych

sądów aksjologicznych

wykorzystywanych w dyskursie publicznym, 

uznawanych za 

słuszne

słuszne przez określoną grupę 

społeczną

W tych 

sądach aksjologicznych

 

– jako argumenty występują tzw. obiekty 

obiekty 

ideologiczne

ideologiczne

 (odpowiedniki obiektów 

kulturowych, ale ograniczone do określonej grupy), 

– jako predykaty funkcjonują wartości

wartości

 przypisywane 

tym obiektom (przez tę określoną grupę) 

background image

IDEOLOGIA

IDEOLOGIA

w: Aleksy Awdiejew, Konstruowanie trzeciej rzeczywistości

Obiekty ideologiczne

Obiekty ideologiczne

 – różne zjawiska 

funkcjonujące w przestrzeni 

ideologicznej danej grupy (osoby, 

instytucje, zachowanie się tych osób i 

działanie tych instytucji, zdarzenia,  

procesy, stany itd.) 

+ przypisane im różne wartości

wartości 

przez 

określoną grupę skontrastowane z 

skontrastowane z 

wartościami

wartościami

 przypisanymi im przez 

inną grupę

background image

Aksjologiczne podstawy interpretacji 

przez pryzmat ideologii

Obiekt 

ideologiczny

 

Wartoś

ć 

Grupy przypisujące tę wartość 

obiektowi

 

Koalicja, wbrew 
zasadom 
demokratycznym
, zawłaszcza całą 
władzę w Polsce

Obecna koalicja 
wygrała 
demokratyczne 
wybory – należy 
jej się cała 
władza

Poszczególne grupy wybierają określone parametry  (atrybuty)  
z wielu jakie posiada obiekt ideologiczny DEMOKRACJA. 

Tendencyjny wybór parametrów  określa miejsce tego obiektu 
w ich przestrzeni ideologicznej. 

Trybunał 

Trybunał 

Konstytucyjn

Konstytucyjn

y

y

Zadowoleni z orzeczeń 
Trybunału – opozycja

Niezadowoleni z orzeczeń 
Trybunału 
– koalicja rządowa  (PiS, 
LPR, Samoobrona)

+

background image

Aksjologiczne podstawy interpretacji 

przez pryzmat ideologii

Obiekt 

ideologiczny

 

War

tość 

Grupy przypisujące tę wartość 

obiektowi

przeciwnicy boją 
się lustracji, bo 
współpracowali z 
tajnym służbami

rządzący chcą 
upokorzyć ludzi 
powszechnie 
szanowanych

Lustracj
a

Ugrupowania: konserwatywno-
narodowe i liberalno-
demokratyczne

+

Socjaldemokraci 

Ustawa 
lustracyjn
a

Koalicja rządowa, (PiS, LPR, 
Samoobrona) uważająca, że 
społeczeństwo ma prawo znać 
przeszłość ludzi ogólnie 
szanowanych

+

Grupy uważające, że ustawa 
narusza godność człowieka 
(intelektualiści i ich zwolennicy)

background image

Obiekt ideologiczny

 

Wartość 

Grupa przypisująca tę wartość 

obiektowi

JERZY TARGALSKI 
wiceprezes Polskiego 
Radia – przedstawiciel 
grupy konserwatywno-
narodowej (ukrywany 
szowinizm)

Wybrane wypowiedzi:
- w radiu „średnia wieku 
jest bliska tej na 
cmentarzu”
-o tym, że słuchacze lubili 
głos Tadeusza Sznuka, 
„bo jak się puści w obozie 
koncentracyjnym miły 
głos, to też ludzie się z 
nim zżyją"  i „skoro 
świetnie sprawdzał się w 
stanie wojennym, nie 
nadaje się do radia”
- do matki 2 
adoptowanych dzieci, że 
jak wzięła sobie dzieci po 
pijakach, to jej problem 
itd.

Grupa trzymająca władzę (rząd 
przed PiS) + młodzi dziennikarze 
oczekujący na awans

+

Dziennikarze zwalniani z pracy 
obrażani
 przez wiceprezesa + 
obserwatorzy szanujący godność 
każdego człowieka

Niezainteresowani zmianami w 
Radiu – dla tej grupy nie jest to 
obiekt ideologiczny

+/

background image

PIERWSZEŃSTWO PRZEŻYWANIA PRZED 

PIERWSZEŃSTWO PRZEŻYWANIA PRZED 

RACJONALNĄ ARGUMENTACJĄ

RACJONALNĄ ARGUMENTACJĄ

Marek Tokarz, 

Marek Tokarz, 

Dlaczego nie przekonują nas przekonywające 

Dlaczego nie przekonują nas przekonywające 

argumenty

argumenty

8 czynników wpływających na przyjęcie lub odrzucenie 

argumentacji

1) Motywacja
2) Sympatia
3) Atrybucja

 

4) Asymilacja i kontrastowanie
5) Równoważenie struktur poznawczych

6) Mechanizm konsekwencji
7) Mechanizm konformizmu
8) Reaktancja (obrona opcji ograniczanej)

background image

PRZEŻYWANIE A IDEOLOGIA

PRZEŻYWANIE A IDEOLOGIA

Przeżywanie jest zawsze związane z 

konkretną sytuacją

Przeżywanie ideologii pojawia się wówczas, 

gdy w dyskursie sygnalizowane są 

postawy interlokutorów dotyczące 

obiektów ideologicznych

Siła emocji wyzwalanych przez 

przeżywanie ideologii zależy od tego, czy 

postulowane atrybucje emocjonalne 

dotyczą wartości centralnych 

przeżywającego, czy też peryferycznych

background image

+++

+++

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

++

++

 

/ +

/ +

 

/ +

/ +

 

/ +

/ +

 

/ +

/ +

 

/ +

/ +

 

/ +

/ +

 

/ +

/ +

 

/ +

/ +

 

/ +

/ +

 

 

 

 

+

+

+

+

++

++

+

+

+++

+++

Mocne 
atrybucje 
centralne

Słabe 
atrybucje 
peryferyczn
e

background image

PRZEŻYWANIE A SIŁA ATRYBUCJI

PRZEŻYWANIE A SIŁA ATRYBUCJI

Przeżywanie wartości przypisywanych 

obiektom ideologicznym, pojawia się 
wówczas, gdy dotyczy centralnej, 
mocnej atrybucji i zawsze pozostaje 
w związku z kontrastującą ideologią

Działanie zgodne z teorią akceptacji i 

odrzucenia (asymilacji i 
kontrastowania)

background image

PRZEŻYWANIE A SIŁA ATRYBUCJI

PRZEŻYWANIE A SIŁA ATRYBUCJI

Głoszone poglądy zgodne 

zgodne 

z centralną (mocną) 

atrybucją danej grupy – a kontrastujące 

kontrastujące 

ideologią (centralną atrybucją) innej grupy – 

są przez nią akceptowane

akceptowane

 i wywołują silne 

przeżywanie pozytywnych emocji

Głoszone poglądy niezgodne

niezgodne

 

 

z centralną 

(mocną) atrybucją danej grupy – a należące 

do kontrastującej

kontrastującej

 

 

 ideologii, czyli do sfery 

centralnej atrybucji innej grupy – są przez 

nią odrzucane

odrzucane

 i wywołują silne przeżywanie 

negatywnych emocji 

background image

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII 

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII 

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

Przeżywanie ideologii jest zawsze 

związane z konkretną sytuacją 

komunikacyjną – zatem na 

wyzwalane emocje wpływa również 

stosunek do 

osoby 

osoby głoszącej poglądy 

lub zachowującej się 

zgodnie/niezgodnie z systemem 

centralnych wartości (ideologią) 

określonej grupy

 
   

background image

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII 

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII 

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

Gdy zachowanie lub poglądy kogoś, kogo 

akceptujemy kontrastują z naszymi 

centralnymi wartościami, to przeżywamy 

dyskomfort i staramy się wyjaśnić przyczyny 

takiego zachowania, a gdy kontrastują z 

naszymi słabszymi atrybucjami, jesteśmy 

skłonni do zrobienia korekty w naszych 

poglądach

Ale gdy kogoś nie akceptujemy, to jego, 

kontrastujące z naszymi, poglądy czy 

zachowania od razu odrzucamy, czemu 

towarzyszy przeżywanie złości / wściekłości 

itp.

background image

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII 

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII 

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

Działa tu zasada dysonansu poznawczego: 

porównanie sądu aksjologicznego lub 
zachowania z wyznawaną ideologią – 
stwierdzenie 

zgody

 / 

niezgody

 ze swoimi 

przekonaniami 

  aprobata

 / 

sprzeciw

  

  przy sprzeciwie 

dysonans emocji

 

  łagodzenie dysonansu ( czyli równoważenie 

struktur poznawczych)

  

odrzucenie

 lub korekta

korekta

 własnych przekonań

background image

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII 

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII 

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

A RÓWNOWAŻENIE STRUKTUR POZNAWCZYCH

porównanie

porównanie 

z własnym 
systemem 
wartości

zgoda z własnym systemem wartości 
(przeżywanie radości, satysfakcji itp.) → 

aprobata

aprobata

 

niezgoda z własnym systemem 
wartości (przeżywanie 

dyskomfortu, złości, wściekłości 
itp.) → s

s

przeciw

przeciw

 → dysonans 

emocji → dążenie do usunięcia 

dysonansu

korekta

korekta

 

 

własnego 

systemu 

wartości

odrzucenie

odrzucenie

 

 

wzmocnieni

e własnego 

systemu 

wartości

background image

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

cytaty z forum internetowego gazeta.pl po artykule: Kwaśniewski do Sakiewicza 

Goodbye!

Obiekt ideologiczny: 

Aleksander Kwaśniewski

Zachowanie: odmówienie udzielenia wywiadu Tomaszowi 

Sakiewiczowi w „Sygnałach Dnia”

Porównanie z własnym systemem wartości:

(1) szanuję

 Kwaśniewskiego

, gardzę Sakiewiczem 

 aprobata, przeżywanie satysfakcji, radości 
→ wyrażanie poparcia dla Kwaśniewskiego

Brawo Olek, z prawactwem trzeba krótko
Dziękuję panu prezydentowi za utarcie nosa temu arogantowi z 

"czarnej okupacji". Teraz kiedy panuje "kaczy honor" tzn. 

opluwanie bez podstaw, cyniczne kłamstwo, państwo dla 

kryminalistów, okupacja rydzykoswa i brak nazwania 

świństwa po imieniu

Szanowny Panie prezydencie popieram. Jedynka zeszła na psy, 

szkoda czasu na wywiady …

Dobrze Kwachu zrobił. Godnym rozmówcą dla Sakiewicza może 

być poseł Łyżwiński. Obu tych Panów łączy przynależność do 

tej samej rodziny kopytnych !!!

background image

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

cytaty z forum internetowego gazeta.pl po artykule: Kwaśniewski do Sakiewicza 

Goodbye!

i pogardy dla Sakiewicza

Stary zasłużony komuch, udający demokratę!
To palant, który teraz „na fali” chce robić karierę. 

Żałosny typ.

Audycję dostał za „wycieki”. Tak to agent służb 

specjalnych otrzymuje nagrodę za to, ze oskarża 

innych o bycie agentami. Po prostu zwykły kapuś…

Sakiewicz zaistniał tylko dzięki Maciarewiczowi, 

dostając na tacy wszystkie informacje, taki 

gazetowy beria

Sakiewicz, Lepper, Giertych – oblicza IV RP ...i nowe 

(j)elity Kaczyńskich. Tylko pogratulować poziomu 

ale jaki Pan taki kram. 

background image

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

cytaty z forum internetowego gazeta.pl po artykule: Kwaśniewski do Sakiewicza 

Goodbye!

Obiekt ideologiczny: 

Aleksander Kwaśniewski

Zachowanie: odmówienie udzielenia wywiadu 

Tomaszowi Sakiewiczowi w „Sygnałach Dnia”

Porównanie z własnym systemem wartości:
(2)

szanuję Sakiewicza,

 

gardzę

 Kwaśniewskim

→ odrzucenie, przeżywanie złości 
→ wyrażanie pogardy 
dla Kwaśniewskiego

Kwaśniewski zrejterowal przed Sakiewiczem, hahaha! 
Olek dostał cykora i zwiał? On lubi tylko wygodne 

pytanka, np. od lizusów: Lisa, Żakowskiego, 

Najsztuba ect. 

Olka peniawka złapała :)) To zwykły tchórz !!!! :) Olek 

spękał. Podobnie jak przed obroną pracy 

magisterskiej. (…)

Jak tam goleń, panie magistrze??????

background image

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

cytaty z forum internetowego gazeta.pl po artykule: Kwaśniewski do Sakiewicza 

Goodbye!

i aprobaty dla Sakiewicza

Rację ma Sakiewicz - Oleczek nie dałby mu rady, 

zbyt prostym rozmówcą jest.

A mechanizm powinien być odwrotny. Uczciwy 

dziennikarz, a takim na pewno jest Sakiewicz (w 

odróżnieniu od politruków z GW), nie powinien się 

zniżać do rozmowy z czymś takim jak towarzysz 

Kwaśniewski 

background image

(1) do (2)

Nie reklamuj nowej trybuny ludu jaką stała się rzepa czerwony tłuku

Dla stołka kaczory by cyrograf ze stalinem podpisali 

(2) do (1)

Postkomuna się lęka „Rzeczpospolitej”, co? Poczytajcie sobie waszą starą, 

dobrą, ideologicznie wam pasującą "Trybunę" (już nie LUDU, a 
"betonu"), "Głosu Robotniczego" już nie ma, chłopcy, co pewnie 
zauważyliście (albo i nie - strach ogranicza i paraliżuje zmysły)

(1) do (2)

Nie przyrównuj mnie śmierdzielu do swoich komunistycznych 

aparatczyków 

(2) do (1)

No, z PO to ty nie jesteś, bo taki cham wyzywający innych nie może 

przecież być ani członkiem ani zwolennikiem tej "inteligenckiej" partii, 
na którą głosują zwykle (zgodnie z "analizami" wszelkiej maści 
sondażowni) ludzie:
1. młodzi (18-30 lat)
2. bardzo wykształceni (POwyżej magistra)
3. POchodzący z wielkich aglomeracji miejskich (Powyżej 1 mln 
mieszkańców)
4. Niezbyt religijni (reprezentanci tzw. katolicyzmu "otwartego" - jak 
np. ks.
Czajkowski)
5. Dobrze zarabiający (powyżej 4-5 tys. zł) 

Założę się, że nie spełniasz żadnego z tych warunków (no, może masz 18 

lat)

background image

Świadomość przeżywania ideologii 

– kluczem do badań nad 
skutecznością słowa

background image

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

PRZEŻYWANIE IDEOLOGII - PRZYKŁADY

III RP była przeżarta korupcją 

Porównanie z wyznawanym systemem wartości: 

konserwatyści

liberałowie

aprobata

sprzeciw

1. minister wybudował sobie willę za pieniądze 

pochodzące od firm, które uzyskiwały intratne 

kontrakty w jego resorcie; 
2. prezydent miasta i były wpływowy polityk 

wziął 1,5 mln od biznesmena, który 

wyspecjalizował się w systemie lewych faktur i 

opłacaniu lokalnych polityków; 
3. minister został oskarżony o przyznanie 

kontraktu firmie, w zamian za pokrycie kosztów 

jego kampanii wyborczej; 
4. szef banku centralnego faworyzował jedną z 

dwóch firm, które chciały kupić duży bank -  

dostarczał jej nielegalnie pewnych informacji; 
5. zagraniczna firma przekupywała polityków, 

którzy decydowali o prywatyzacji 

telekomunikacyjnego monopolisty.

Korupcja jest nie tylko w 

Polsce, ale na całym 

świecie – a w Polsce nie ma 

jej ani mniej ani więcej

Przytoczone afery nie 

wydarzyły się w Polsce, 

tylko we Francji (1-3), 

Włoszech (4) oraz Czechach 

(5). 

My też mieliśmy podobne: 

Rywin, Starachowice, 

Pęczak, Dochnal. 

background image

Kłamczuszki komuszki....kombinatorki 

kaczorki :))

background image

Ile liberalizmu ile 

konserwatyzmu

Olechowski o IV RP
- Państwo samo dla siebie
- Gwałt na społeczeństwie – poniżanie ludzi
- Interes obywateli nieistotny wobec 

interesu państwa

- Partykularny interes władzy
liberałowie – konserwatyści
Liberalizm w gospodarce – konserwatyzm w 

moralności


Document Outline