OPOWIADANIE

OPOWIADANIE

Jest to forma podawcza , jest układem

Jest to forma podawcza , jest układem

motywów dynamicznych, powiązanych

motywów dynamicznych, powiązanych

następstwem czasowym i rekonstruuje

następstwem czasowym i rekonstruuje

przebieg zdarzeń w przeszłości.

przebieg zdarzeń w przeszłości.

(Sierotwiński)

(Sierotwiński)

Etapy kształcenia

Etapy kształcenia

umiejętności konstruowania

umiejętności konstruowania

opowiadania:

opowiadania:

1 etap-

1 etap-

zapoznanie dzieci z istotą

zapoznanie dzieci z istotą

opowiadania.

opowiadania.

-

-

zespół wydarzeń, które następują jedno po

zespół wydarzeń, które następują jedno po

drugim tworząc łańcuch przyczynowo-

drugim tworząc łańcuch przyczynowo-

skutkowy

skutkowy

-wdrażanie do wypowiedzi rozbudowanej ,

-wdrażanie do wypowiedzi rozbudowanej ,

obejmującej cały ciąg wydarzeń( np.

obejmującej cały ciąg wydarzeń( np.

szedł,

szedł,

gapił się, płakał, krzyczał…)

gapił się, płakał, krzyczał…)

Przykład:

Przykład:



Zaprezentowanie dzieciom przykładów

Zaprezentowanie dzieciom przykładów

opowiadań

opowiadań



Rozmowa o charakterystycznych cechach

Rozmowa o charakterystycznych cechach

takiej wypowiedzi

takiej wypowiedzi



Przedstawienie utworów, które nie są

Przedstawienie utworów, które nie są

opowiadaniami

opowiadaniami



Praca w grupach na rozpoznanie

Praca w grupach na rozpoznanie

opowiadania wśród 2 lub 3 utworów

opowiadania wśród 2 lub 3 utworów

*pomocne mogą być historyjki obrazkowe

*pomocne mogą być historyjki obrazkowe

2 etap-zapoznanie ze

2 etap-zapoznanie ze

strukturą opowiadania

strukturą opowiadania



Przedstawienie uczniom budowy

Przedstawienie uczniom budowy

trzyczęściowej w najprostszym ujęciu:

trzyczęściowej w najprostszym ujęciu:

Część I- Co było najpierw? (Wstęp)

Część I- Co było najpierw? (Wstęp)

Część II- Co się stało? (Rozwinięcie)

Część II- Co się stało? (Rozwinięcie)

CzęśćIII-Jak to się skończyło?(Zakończenie)

CzęśćIII-Jak to się skończyło?(Zakończenie)

-dostrzeganie 3 części w tekstach wypowiedzi

-dostrzeganie 3 części w tekstach wypowiedzi

-dzielenie tekstu na 3 główne części najpierw w

-dzielenie tekstu na 3 główne części najpierw w

grupach potem indywidualnie

grupach potem indywidualnie

-zapoznanie z akapitową budową tekstu

-zapoznanie z akapitową budową tekstu

3 etap-

3 etap-

przybliżenie

przybliżenie

dzieciom

dzieciom

niektórych zasad

niektórych zasad

poprawnego stylu

poprawnego stylu



Zapoznanie z zasadami takimi jak

Zapoznanie z zasadami takimi jak

unikanie zbędnych powtórzeń

unikanie zbędnych powtórzeń

składniowych, stosowania urozmaiconego

składniowych, stosowania urozmaiconego

słownictwa, rzeczowników

słownictwa, rzeczowników

odczasownikowych, zaimków osobowych,

odczasownikowych, zaimków osobowych,

imiesłowów itd.

imiesłowów itd.



Odnajdywanie w tekście zdań typu:

Odnajdywanie w tekście zdań typu:

Jak …,to…

Jak …,to…

i zastanawiamy się z dziećmi jak

i zastanawiamy się z dziećmi jak

je zmienić na inne

je zmienić na inne



Podajemy przykłady zamiany:

Podajemy przykłady zamiany:

-Jak szedł, to śpiewał -Szedł śpiewając

-Jak szedł, to śpiewał -Szedł śpiewając

-Jak wracał do domu, to… -Wracając do

-Jak wracał do domu, to… -Wracając do

domu… .

domu… .



Pokazanie zastąpienia imienia bohatera

Pokazanie zastąpienia imienia bohatera

zaimkami, wyrazami bliskoznacznymi

zaimkami, wyrazami bliskoznacznymi

lub pominięcia go

lub pominięcia go



Poznanie słów łączących dwa zdania w

Poznanie słów łączących dwa zdania w

jedno

jedno



Uzupełnianie luk w tekście

Uzupełnianie luk w tekście

proponowanymi wyrazami

proponowanymi wyrazami

4 etap-

4 etap-

zapoznanie dzieci ze sposobami

zapoznanie dzieci ze sposobami

wyrażania różnorodnych stosunków

wyrażania różnorodnych stosunków

czasowych

czasowych



Zapoznanie z określeniami

Zapoznanie z określeniami

porządkującymi zdarzenia i czynności(

porządkującymi zdarzenia i czynności(

na początku, następnie, zaraz itp..)

na początku, następnie, zaraz itp..)

duży zestaw wyrazów bliżej

duży zestaw wyrazów bliżej

określających czas zdarzeń( przed

określających czas zdarzeń( przed

chwilą,rano, dzisiaj, latem itd.) zasób

chwilą,rano, dzisiaj, latem itd.) zasób

przysłówków częstotliwości takich jak :

przysłówków częstotliwości takich jak :

zawsze, często, niekiedy, nigdy.

zawsze, często, niekiedy, nigdy.



Poszukiwanie określeń w tekście i ich

Poszukiwanie określeń w tekście i ich

podkreślenie

podkreślenie



Przedstawienie dzieciom na planszy

Przedstawienie dzieciom na planszy

wyrazów określających czas zdarzeń i

wyrazów określających czas zdarzeń i

ich częstotliwość

ich częstotliwość



Rozbudowywanie zdań przy

Rozbudowywanie zdań przy

zastosowaniu wyrazów z planszy

zastosowaniu wyrazów z planszy



Wstawianie wyrazów w luki w tekście

Wstawianie wyrazów w luki w tekście

np.zaraz, wkrótce, zanim itd..

np.zaraz, wkrótce, zanim itd..

5 etap-

5 etap-

wdrażanie do

wdrażanie do

charakteryzowania

charakteryzowania

czynności, działań i ich

czynności, działań i ich

miejsca

miejsca



Charakteryzowanie czynności za

Charakteryzowanie czynności za

pomocą przysłówków oznaczających

pomocą przysłówków oznaczających

sposób, miejsce i stopień właściwości

sposób, miejsce i stopień właściwości

( można uniknąć nazwy „przysłówek” a

( można uniknąć nazwy „przysłówek” a

postawić pytanie „ jak?”)

postawić pytanie „ jak?”)



Zwrócenie uwagi na jakość,

Zwrócenie uwagi na jakość,

intensywność cech przez dodanie

intensywność cech przez dodanie

przysłówków: bardzo, niezwykle,

przysłówków: bardzo, niezwykle,

szczególnie, trafnie itd.

szczególnie, trafnie itd.



Przedstawienie na tablicy wyrazów

Przedstawienie na tablicy wyrazów

określających jak cos jest wykonane

określających jak cos jest wykonane



Określanie przez dzieci czynności np. Jak

Określanie przez dzieci czynności np. Jak

można mówić? – głośno, cicho, długo,

można mówić? – głośno, cicho, długo,

zabawnie, poważnie…

zabawnie, poważnie…



Porównywanie dwóch tekstów ujmujących

Porównywanie dwóch tekstów ujmujących

jedno wydarzenie i podkreślenie w tekście

jedno wydarzenie i podkreślenie w tekście

słów określających sposób odbywania się

słów określających sposób odbywania się

czynności

czynności



Omawianie funkcji przysłówków i wyrażeń

Omawianie funkcji przysłówków i wyrażeń

przyimkowych np. podkreślaja nastrój grozy,

przyimkowych np. podkreślaja nastrój grozy,

uwydatniają stany uczuciowe bohaterów.

uwydatniają stany uczuciowe bohaterów.



Uzupełnianie luk w tekście odpowiednimi

Uzupełnianie luk w tekście odpowiednimi

wyrażeniami

wyrażeniami

6 etap-

6 etap-

zapoznanie

zapoznanie

ze

ze

sposobami ożywiania i

sposobami ożywiania i

dynamizowania tempa akcji

dynamizowania tempa akcji

zdarzeń

zdarzeń



Środkami służącymi do tego celu są:

Środkami służącymi do tego celu są:

wyrazy, zwroty lub wyrażenia o

wyrazy, zwroty lub wyrażenia o

specjalnej wymowie, np. szybko, zaraz,

specjalnej wymowie, np. szybko, zaraz,

błyskawicznie, za moment.

błyskawicznie, za moment.

powtórzenia tych samych czasowników

powtórzenia tych samych czasowników

np.. Idzie tak sobie idzie, a tu…

np.. Idzie tak sobie idzie, a tu…

zdania krótkie, gdyż uwagę czytelnika

zdania krótkie, gdyż uwagę czytelnika

kieruje się w nich na czynności

kieruje się w nich na czynności



Zapoznanie ze sposobami ożywiania

Zapoznanie ze sposobami ożywiania

akcji opowiadań na przykładzie tekstów

akcji opowiadań na przykładzie tekstów

- odszukujemy wyrażeń wpływających na

- odszukujemy wyrażeń wpływających na

ożywienie i dynamikę wypowiedzi

ożywienie i dynamikę wypowiedzi



Uzupełnianie tekstu opowiadania

Uzupełnianie tekstu opowiadania

odpowiednimi wyrazami np. gdzie należy

odpowiednimi wyrazami np. gdzie należy

wstawić: zaraz, nagle, raptem, szybko?

wstawić: zaraz, nagle, raptem, szybko?



Porównywanie ze sobą dwóch ujęć

Porównywanie ze sobą dwóch ujęć

opowiadania np..

opowiadania np..

Ujęcie pierwsze jest krótkie,

Ujęcie pierwsze jest krótkie,

jednozdaniowe, jednoakapitowe a ujęcie

jednozdaniowe, jednoakapitowe a ujęcie

drugie dłuższe, trójczłonowe i

drugie dłuższe, trójczłonowe i

trzyakapitowe.

trzyakapitowe.

7 etap-

7 etap-

uczenie

uczenie

konstruowania wypowiedzi

konstruowania wypowiedzi

barwnej

barwnej



Używanie określonych środków

Używanie określonych środków

stylistycznych np.:

stylistycznych np.:

-powtórzenia charakterystycznych zwrotów

-powtórzenia charakterystycznych zwrotów

i wyrażeń: jak nie tupnie, jak nie

i wyrażeń: jak nie tupnie, jak nie

krzyknie, to z prawej to z lewej…

krzyknie, to z prawej to z lewej…

-dialogi i monologi

-dialogi i monologi

-znane porównania i wyrazy użyte z

-znane porównania i wyrazy użyte z

znaczeniu przenośnym: czerwony jak

znaczeniu przenośnym: czerwony jak

burak, jaki z niego lis

burak, jaki z niego lis

-niektóre zwroty i wyrażenia frazeologiczne:

-niektóre zwroty i wyrażenia frazeologiczne:

fiknął koziołka, wziął nogi za pas

fiknął koziołka, wziął nogi za pas

-równoważniki zdań, niektóre wykrzykniki

-równoważniki zdań, niektóre wykrzykniki

-zdania bogato rozwinięte, przeważnie

-zdania bogato rozwinięte, przeważnie

współrzędnie złożone

współrzędnie złożone



Ważne jest aby dzieci odczuły, że barwność

Ważne jest aby dzieci odczuły, że barwność

jest ważną cechą opowiadania i zorientowały

jest ważną cechą opowiadania i zorientowały

się na czym ta barwność polega

się na czym ta barwność polega



Dostrzeganie w tekście przez dzieci środków

Dostrzeganie w tekście przez dzieci środków

językowych wpływających na barwność

językowych wpływających na barwność

wypowiedzi

wypowiedzi



Samodzielne próby konstruowania

Samodzielne próby konstruowania

wypowiedzi barwnej powinny być

wypowiedzi barwnej powinny być

poprzedzone próbami zbiorowymi( historyjki

poprzedzone próbami zbiorowymi( historyjki

obrazkowe, doznania dzieci)

obrazkowe, doznania dzieci)

8 etap-

8 etap-

uświadomienie

uświadomienie

dzieciom sposobów

dzieciom sposobów

wyrażania przeżyć, doznań,

wyrażania przeżyć, doznań,

nastrojów i wzruszeń

nastrojów i wzruszeń



Stopniowe udostępnianie słów i wyrażeń o

Stopniowe udostępnianie słów i wyrażeń o

rozmaitych zabarwieniach

rozmaitych zabarwieniach

emocjonalnych( piesiuniu mój, wstrętne

emocjonalnych( piesiuniu mój, wstrętne

psisko)

psisko)



Wyrazy określające aktualny stań

Wyrazy określające aktualny stań

uczuciowy bohaterów( radośnie, wesoło)

uczuciowy bohaterów( radośnie, wesoło)



Uzupełnienie narracyjne dialogów i

Uzupełnienie narracyjne dialogów i

monologów (krzyknęła przerażona)

monologów (krzyknęła przerażona)



Zdania urwane i pojedyncze nierozwinięte

Zdania urwane i pojedyncze nierozwinięte

oraz wykrzykniki( ojej! Na pomoc!)

oraz wykrzykniki( ojej! Na pomoc!)



Przedstawienie tabeli rodzajów uczuć

Przedstawienie tabeli rodzajów uczuć

( współczucie, litość, pragnienie,

( współczucie, litość, pragnienie,

miłość, oddanie, złość, gniew, radość

miłość, oddanie, złość, gniew, radość

itd..)

itd..)



Zapoznanie dzieci z wypowiedziami

Zapoznanie dzieci z wypowiedziami

ilustrującymi ekspresyjność

ilustrującymi ekspresyjność

opowiadania

opowiadania



Przeprowadzenie lekcji zbiorowego

Przeprowadzenie lekcji zbiorowego

konstruowania wypowiedzi o takich

konstruowania wypowiedzi o takich

walorach

walorach

9 etap-

9 etap-

ukazanie dzieciom

ukazanie dzieciom

sposobów rozbudzania

sposobów rozbudzania

zainteresowania akcją

zainteresowania akcją



Używanie takich środków językowych jak:

Używanie takich środków językowych jak:

raptem, nagle, niespodziewanie, tego

raptem, nagle, niespodziewanie, tego

nikt się nie spodziewał itd.

nikt się nie spodziewał itd.



Demonstracja opowiadań ze środkami

Demonstracja opowiadań ze środkami

rozbudzania, akcentujemy odpowiednie

rozbudzania, akcentujemy odpowiednie

momenty wypowiedzi, odnotowujemy

momenty wypowiedzi, odnotowujemy

środki językowe i wspólnie zastanawiamy

środki językowe i wspólnie zastanawiamy

się nad zastąpieniem ich innymi a

się nad zastąpieniem ich innymi a

następnie wyszukujemy w tekstach

następnie wyszukujemy w tekstach

interesujących nas elementów

interesujących nas elementów

10 etap

10 etap

-wskazywanie

-wskazywanie

możliwości uwydatniania

możliwości uwydatniania

społeczno moralnych

społeczno moralnych

aspektów zdarzeń fabularnych

aspektów zdarzeń fabularnych



Pisanie opowiadań daje możliwość do

Pisanie opowiadań daje możliwość do

akceptowania postaw pozytywnych i

akceptowania postaw pozytywnych i

dezaprobowania postaw negatywnych, do

dezaprobowania postaw negatywnych, do

snucia mądrych refleksji i podejmowania

snucia mądrych refleksji i podejmowania

postanowień na przyszłość

postanowień na przyszłość



Przykłady treści ilustrujących ten problem:

Przykłady treści ilustrujących ten problem:

„

„

To była strasznie lekkomyślna ta nasza

To była strasznie lekkomyślna ta nasza

zabawa”, „ Jestem bardzo dumny, że

zabawa”, „ Jestem bardzo dumny, że

pomogłem wykryć złodzieja”

pomogłem wykryć złodzieja”