OPOWIADANIE

Co to jest opowiadanie?

Opowiadanie

jest formą wypowiedzi, na którego treść składa się

jakieś wydarzenie. Dominującymi częściami mowy występującymi
w opowiadaniu są czasowniki, bowiem ich funkcją jest wyrażanie
ruchu. Czasowniki dynamizują akcję. Występują one w
opowiadaniu w czasie przeszłym.

Opowiadanie

ze względu na swą prostotę, swobodę kreowania

świata przedstawionego oraz możliwość wzbogacenia narracji o
różne elementy (opis, charakterystykę postaci, dialog) jest
uznawane za jedną z najłatwiejszych form wypowiedzi pisemnej.

W klasie I i II opracowywanie opowiadań polega na

wspólnym układaniu zdań i ich zapisywaniu. Są to krótkie

opowiadania, złożone z trzech zdań np. Na oknie naszej

klasy jest karmnik. Tam przylatują ptaszki. My im

rzucamy okruszki chleba i ziarenka. 

W zbiorowym układaniu i zapisywaniu opowiadania ważny

jest wybór tematu. Powinny być to zdarzenia przeżyte

przez wszystkie dzieci, związane z zajęciami w szkole, z

wydarzeniami w środowisku, zabawą czy wycieczką. Rola

nauczyciela w takich ćwiczeniach polega na kierowaniu

pracą uczniów tak , by wydobyć jak najwięcej wyrazów i
zwrotów językowych, a nie narzucać formy i treści zdań.

Nauczyciel zapisuje na tablicy wspólnie ułożone

opowiadanie, później odczytują go uczniowie i zapisują do

zeszytów. Napisany tekst uczniowie mogą uzupełnić

rysunkiem, wycinanką lub wklejeniem obrazka. W klasie

III zachęcamy uczniów do samodzielnego pisania

opowiadań. Robimy to stopniowo poprzez dopisywanie

własnych zakończeń, wybór najładniejszych sformułowań

itp. Pisemne opowiadania

są prostą konsekwencją dydaktyczną

wspólnego ich układania

.

Opowiadanie wprowadza się w 2 klasie szkoły

podstawowej, w 2 semestrze, a w klasie 4

uczniowie samodzielnie posługują się już tą

formą wypowiedzi.

W klasie 2 dobrym przygotowaniem do

opowiadania mogą być rozsypanki zdaniowe,

które dzieci układają zgodnie z przebiegiem

zdarzeń. W drugim przypadku punktem wyjścia

do ćwiczeń w opowiadaniu jest tekst literacki

oraz obrazek, w trzecim zaś tylko tekst.

Ważną pomocą w układaniu opowiadania jest

historyjka obrazkowa czy też tekst, jednakże

najważniejsze w naszej praktyce dydaktycznej są

wydarzenia z życia dzieci i o nich powstają

najciekawsze opowiadania. Przygotowanie może

tu polegać na rysowaniu obrazków do kolejnych

zdarzeń, układaniu do nich podpisów, a

następnie tworzeniu opowiadania.

Ważne jest, aby uczniom dostarczyć

odpowiedniego słownictwa, a następnie wspólnie

z nimi zbudować plan opowiadania. Kładziemy tu

nacisk na wyodrębnienie poszczególnych zdarzeń

i ułożenie ich w prawidłowej kolejności: wstęp,

treść zasadnicza, zakończenie.

Cechy opowiadania:

 składa się z trzech, powiązanych logicznie

części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia

 obecność narratora
 związek przyczynowo-skutkowy między

wydarzeniami, następstwo zdarzeń

 forma monologu (może zawierać w sobie

inne gatunki, opis, charakterystykę,

dialogi)

 emocjonalny styl.

Kompozycja opowiadania

W opowiadaniu można wyróżnić trzy części:

1. Wstęp

Wstęp to nic innego jak wprowadzenie do opowiadania, czyli przybliżenie

okoliczności, w których rozpoczyna się nasza historia, przedstawienie tła

(poprzez opis miejsca, krajobrazu) oraz bohaterów, uczestniczących w akcji

opowiadania. Rozpoczęcie opowiadania jest najtrudniejszym etapem procesu

twórczego – jeśli autorowi zależy na uwadze odbiorcy, wstęp musi w znacznym

stopniu zainteresować czytelnika i zachęcić go do przeczytania dalszego ciągu

opowiadania.

2. Rozwinięcie

Rozwinięcie opowiadania polega na przedstawieniu akcji właściwej, czyli ukazaniu

kolejnych wydarzeń, składających się na wątek główny opowiadania,

ewentualnie przybliżenie wątków pobocznych, wprowadzenie nowych postaci,

ich działań, doznań, emocji, a także rozmów. Rozwinięcie można wzbogacić

opisami (miejsc, przedmiotów, krajobrazu, postaci) oraz dialogami. Akcja

powinna być dynamiczna, zaskakująca nagłymi zwrotami i stopniowo

zmierzająca do punktu kulminacyjnego, po którym następuje rozwiązanie akcji.

3. Zakończenie

Zakończenie opowiadania ma charakter zamknięcia akcji utworu. Narrator może

pokrótce przybliżyć dalsze dzieje bohaterów, może zaskoczyć czytelnika puentą

lub przestawić własne refleksje na temat wydarzeń, o których opowiadał.

Rodzaje opowiadań:

1. OPOWAIDANIE ODTWÓRCZE-

czyli opowiadanie

własnymi słowami o wydarzeniach

przeczytanych, usłyszanych oraz na podstawie

przeżyć i doświadczeń dziecka.

2. OPOWAIDANIE TWÓRCZE-

na podstawie lektury,

cyklu obrazków, filmów, audycji radiowych.

3. OPOWIADANIE Z DIALOGIEM-

czyli opowiadanie

z wkomponowaną rozmową postaci, bohaterów

opowiadania.

Najważniejsze zasady przy

pisaniu opowiadań:

1. Pisz całe opowiadanie w jednakowym czasie.

2. Tam gdzie to możliwe, wprowadzaj dialog.

3. Wykorzystaj inne możliwości wzbogacenia opowiadania,

wprowadź elementy opisu, charakterystyki.

4. Stosuj dowolną kompozycję, korzystając z bogactwa wyrażeń

i zwrotów rozpoczynających i kończących opowiadanie oraz

stanowiących spoiwo pomiędzy poszczególnymi częściami.

Najczęściej popełniane błędy

1. Wprowadzenie do fabuły opowiadania

zbyt wielu postaci i wątków, co sprawia,

że staje się ono nieczytelne i chaotyczne.

2. Skupienie opowiadania wyłącznie wokół

akcji, bez wprowadzenia opisów czy też

dialogów.

3. Zagubienie narratora w toku narracji –

nieoczekiwanie narratora

pierwszoosobowego zastępuje narrator

bezosobowy i odwrotnie.

4. Nieoczekiwana zmiana czasu – czas

przeszły zostaje zastąpiony przez

teraźniejszy bądź odwrotnie.

5. Błędy stylistyczne, ortograficzne i

interpunkcyjne.

Przykładowe opowiadania

Dbamy o nasze zęby

Wczoraj odbyliśmy wycieczkę do gabinetu stomatologicznego.
Pogoda była słoneczna. Najpierw oglądaliśmy gabinet
stomatologiczny. Następnie obserwowaliśmy jak prawidłowo myć
zęby szczoteczką. Później sami wykonywaliśmy te same ruchy
swoimi szczoteczkami, które kupiliśmy w sklepie. Otrzymaliśmy od
stomatologa próbki pasty do zębów znanej firmy. Wycieczka
bardzo nam się podobała i byliśmy bardzo zadowoleni.
Postanowiliśmy dbać o zdrowie naszych zębów.

Wojtek i Radek na lodzie

Pewnego zimowego popołudnia koledzy- Wojtek i Radek wybrali się nad jezioro. Było skute lodem.

Wojtek nie wiedział, że lód jest kruchy. Więc nie zastanawiając się ani chwili wszedł odważnie na taflę

lodową i z zapałem ślizgał się. W pewnym momencie lód zaczął trzeszczeć. Ale chłopiec nie przejmował

się tym. E tam-mówił machając ręką- i ślizgał się dalej. Aż nagle trach! trach! - lód się załamał. Wojtek

wpadając do wody wołał: Ratunku! Ratunku! Gdy Radek usłyszał wołanie o pomoc bardzo się

zdenerwował. W jednej chwili znalazł grubą gałąź i jeden koniec podał koledze. Drugi trzymał mocno w

dłoniach. Mimo tego,Wojtek nie mógł się wydostać z pułapki. Ciągle stawał na lodzie i od razu wpadał do

wody, stawał i znów wpadał. Aż wreszcie Radek poradził koledze, aby położył się na brzuchu. Efekt był

natychmiastowy. Pełzając, wydostali się do brzegu. Drżeli z zimna jak listki na wietrze.

Do domu powrócili przemarznięci i mokrzy. Przez cały tydzień musieli leżeć w łóżkach łykając różne

witaminy.

Postanowili w przyszłości być ostrożniejsi. Na taflę lodową
wejdą tylko wówczas, gdy będą pod opieką dorosłych.