PORAŻENIE PRĄDEM

ELEKTRYCZNYM

Dr n. med. Dariusz

Sokołowski

PORAŻENIE PRĄDEM

ELEKTRYCZNYM

W czasie porażenia prądem człowiek

znajduje się w

obwodzie elektrycznym.
Siłę działania prądu, która zależna jest

przede wszystkim od napięcia i oporu
elektrycznego, określa prawo Ohma.

Mokra skóra stanowi bardzo słaby opór dla

prądu elektrycznego dlatego szczególne
zagrożenie panuje w obiektach, do
których dochodzi woda oraz wilgoć.

Prawo Ohma

Natężenie prądu stałego I jest

proporcjonalne do całkowitej

siły elektromotorycznej w obwodzie

zamkniętym lub do

różnicy potencjałów (napięcia

elektrycznego) między

końcami części obwodu niezawierającej

źródeł siły

elektromotorycznej: I ~ U

Natężenie prądu

(nazywane potocznie prądem elektrycznym)

jest wielkością fizyczną charakteryzujacą przepływ

prądu

elektrycznego zdefiniowaną jako stosunek ilości

ładunku

elektrycznego przepływającego przez wyznaczoną

powierzchnię do czasu przepływu ładunku.

W przypadku przewodników powierzchnią jest

przekrój

poprzeczny przewodnika.

PORAŻENIE PRĄDEM

ELEKTRYCZNYM

Decydujące znaczenie dla powstania

uszkodzeń

prądem elektrycznym mają:

o napięcie ( przy niskim napięciu < 1000 V

mamy do czynienia przede wszystkim z
miejscowym drażniącym działaniem na
tkanki; z kolei przy wysokim napięciu
powyżej 1000 V występuje głębokie i
groźne zniszczenie skóry oraz tkanek),

o natężenie,
o opór ( skóra, tkanki, ubranie ),
o częstotliwość ( gdy wzrasta to

następuje wzmożone wydzielanie
ciepła, częstotliwość 50 Hz jest bardzo
groźna zwłaszcza dla mięśnia
sercowego),

o czas działania,
o droga przechodzenia przez ciało ( np.

mięsień sercowy, mózg )

Intensywność porażenia wzmagają:
 podeszły wiek
 płeć żeńska,
 ogólny stan zdrowia,
 spożycie alkoholu,
 wzmożona wilgotność otoczenia,
 odporność poszczególnych tkanek,
 pobudzenie emocjonalne.

Uszkodzenie prądem elektrycznym jest przede

wszystkim porażeniem

cieplnym,

wywołanym

łukiem

elektrycznym

,

którego temperatura

może dochodzić do 2500°C.

Przypomina ono tzw. zespół zmiażdżenia z

uszkodzeniem nerek

(w wyniku wstrząsu i uwolnienia mioglobiny),

zatruciem wskutek

przedostania się do krwi cząsteczek mięśni oraz

zakażeniem.

Uszkodzenia wewnętrzne są zwykle znacznie

większe niż

zewnętrzne.

Występują następujące objawy

patologiczne:

OGÓLNE
olśnienie, niepokój, nadmierna pobudliwość, bóle

mięsni, lęk,

SKÓRA
niedokrwienne rany pokryte białym skrzepem,

oparzenia o

małej bądź dużej powierzchni, zwęglenie.

Przepływający prąd

powoduje powstawanie okrągłych lub owalnych

zmian w

miejscu kontaktu (są to tzw. oparzenia Joule’a).
Podobne zmiany występują w miejscu „wyjścia”

prądu,

UKŁAD MIĘŚNIOWY I KOSTNY
obrażenia układu mięśniowego i kostno-

stawowego wskutek

skurczów tężcowych, złamania kości w

następstwie skurczu

mięśni, pęknięcie mięśni wskutek ich destrukcji,

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY
zaburzenia świadomości, zawroty głowy, drgawki

pochodzenia

mózgowego, może także wystąpić pierwotne

porażenie

oddychania, zaburzenia pamięci i uszkodzenie

nerwów

obwodowych,

SERCE
zaburzenia rytmu serca, kołatanie serca,

możliwość migotania

komór, zatrzymanie krążenia ( nawet do 24 h ),

bóle

wieńcowe,

NERKI
niewydolność nerek,

- wzrost ciśnienia tętniczego,
- wstrząs,
- w późniejszym okresie może wystąpić zaćma i

jaskra

Dla dokładniejszego zrozumienia reakcji ludzi

porażonych

prądami zmiennymi o częstotliwości 50 herców

przedstawia

się przyjmowane w piśmiennictwie medycznym

zestawienie:

przy natężeniu 0,7 - 0,9 mA

przepływ prądu jest

słabo wyczuwalny. Zaczyna się mrowienie,
stopniowe drętwienie i przykurcz ręki,
sukcesywnie przesuwający się ku ramieniu.

W razie

prądu o natężeniu 3,2 - 7,2 mA

obserwujemy sztywnienie ręki, bolesne
skurcze ramienia, kłucie na całej powierzchni
ręki. Oderwanie się od elektrod Jest ledwo
możliwe. Kobiety są bardziej wrażliwe na ten
rodzaj prądu i znoszą zwykle najwyżej prąd o
mocy 7 mA, mężczyźni zaś do 10 mA.

W przypadku

prądu o natężeniu 7-18 mA

obserwuje się skurcz barków. Wypuszczenie
elektrod jest niemożliwe. Przepływ takiego
prądu człowiek wytrzymuje przez kilkanaście
sekund. Powstają trudności w oddychaniu,
wzmaga się ból i niemiarowość akcji serca.
Możliwe jest jeszcze przywrócenie czynności
serca. Pojawia się utrata przytomności.
Rażony umiera, jeżeli
nie nastąpi przerwanie dopływu prądu i nie
otrzyma on natychmiast pomocy doraźnej.

Gdy zadziała

prąd o natężeniu 50 - 70 mA

,

następuje migotanie komór, utrata
przytomności i zgon. Obserwuje się ślady
lekkiego oparzenia ciała.

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

W pierwszym rzędzie należy usunąć przyczynę

porażenia.

Należy pamiętać, że ratownik powinien być

zawsze dokładnie

izolowany

(musi

dbać

o

własne

bezpieczeństwo).

Nie wolno chwytać ratowanego przedmiotem

przewodzącym

elektryczność lub gołymi rękami za ciało!
Najpierw należy przerwać źródło prądu,

najczęściej przez

wyciągnięcie wtyczki z gniazdka lub wykręcenie
bezpiecznika.

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

1.

Gdy to nie jest możliwe, ratownik oddziela

porażonego od

obwodu elektrycznego przez odciągnięcie za

odzież.

Sam izoluje się od podłoża przy pomocy suchej

deski lub

suchej tkaniny, względnie innego materiału

izolacyjnego,

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

2.
w drugiej kolejności należy ocenić parametry

życiowe.

Kontroluje się oddech oraz tętno. Przy podejrzeniu

urazu

kręgosłupa szyjnego należy pamiętać o stabilizacji

głowy,

3.
następnie należy wezwać karetkę pogotowia,

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

4.

w przypadku utraty przytomności, ale przy

zachowanym

oddechu i przy prawidłowym krążeniu stosuje się

tzw.

bezpieczne ułożenie na boku i przytrzymuje go,

aby wskutek

bezładnych ruchów nie doszło do opadnięcia

języka i zatkania

wejścia do krtani

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

5.

w razie zatrzymania oddechu stosuje się sztuczne

oddychanie

zgodnie zasadami obowiązującymi przy

prowadzeniu reanimacji.

Podać tlen (4-6 l/min), w razie konieczności

wykonać intubację

dotchawiczą i stosować wentylację mechaniczną,

6.

w razie zatrzymania akcji serca należy

natychmiast wykonać

zewnętrzny masaż serca,

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

7.
podać leki uspokajające np. Relanium 5-10-20 mg

i.v,

8.
oparzenia leczyć zimną wodą, założyć na nie

jałowy opatrunek,

unieruchomić złamania,
9.
przygotować co najmniej dwa dostępy dożylne o

szerokim świetle,

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

10.

przetaczać dożylnie krystaloidy w początkowej

dawce 20-40 ml/kg.

Diurezę należy utrzymywać na poziomie 1,0

ml/kg/godz.

W przypadku rozległych uszkodzeń mięśni należy

wymusić diurezę

poprzez podanie np. furosemidu w dawce 20-40

mg i.v.

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

11.

kolejnym krokiem w naszym postępowaniu jest

wykonanie pełnej

morfolgii, należy sprawdzić mocznik, elektrolity,

kinazę kreatynową,

wykonać test moczu na obecność krwi,

12.

jeśli stwierdzi się rabdomiolizę to wówczas należy

podać 50mEq

wodorowęglanu sodu na każdy litr przetaczanych

płynów w celu

zalkalizowania moczu,

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

13.

powinno się także zastosować profilaktykę tężca,

14.

w przypadku uszkodzeń wielonarządowych należy

zasięgnąć

konsultacji chirurga, u osób z uszkodzeniami

okolicy ust wskazana jest

konsultacja laryngologiczna lub chirurga plastyka,

osoby z ciężkimi

urazami spowodowanymi prądem elektrycznym

należy leczyć w

ośrodkach wyspecjalizownych w leczeniu oparzeń

lub urazów,

PIERWSZ POMOC W URAZACH ZWIĄZANYCH
Z PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

15.

pacjenci bez objawów z prawidłowym EKG oraz

badaniami

pomocniczymi mogą zostać wypisani do domu po

6-8 godz.

W tym przypadku wskazana jest kontrola po 2

dniach lub wcześniej

jeśli wystąpią jakiekolwiek niepokojące objawy,

16.

pacjenci z niejasnym wywiadem w każdym

przypadku powinni być

hospitalizowani

DODATEK

Rzadką odmianą porażenie prądem

jest tzw.

„

porażenie krokowe

” np. na skutek

podejścia do

leżącego na ziemi kabla wysokiego

napięcia

oderwanego od słupa.

Pomiędzy stopami idącego wytwarza

się wówczas

różnica potencjałów, dochodząca

nawet do kilku

tysięcy woltów.

Dziękuję za uwagę