CO TO JEST

CO TO JEST

RYNEK ???

RYNEK ???

I JAK

I JAK

FUNKCJONUJE ???

FUNKCJONUJE ???

Rynek to ogół transakcji

Rynek to ogół transakcji

kupna i sprzedaży towarów,

kupna i sprzedaży towarów,

dokonujących się w sposób

dokonujących się w sposób

dobrowolny i ciągły, w

dobrowolny i ciągły, w

których wyniku określone

których wyniku określone

zostają ceny oraz ilości

zostają ceny oraz ilości

nabywanych i sprzedawanych

nabywanych i sprzedawanych

dóbr. Jest to również forma

dóbr. Jest to również forma

nawiązywania kontaktów

nawiązywania kontaktów

między kupującymi i

między kupującymi i

sprzedającymi.

sprzedającymi.

RYNEKIEM więc może

RYNEKIEM więc może

być:

być:

targ

bank

sklep

giełda

KLASYFIKACJA RYNKÓW

KLASYFIKACJA RYNKÓW

RYNEK

PRZEDMIOT

TRANSLAKCJI

ZASIĘG

GOSPODARCZY

CZAS

WYKONYWANIA

TRANSAKCJI

PRZEDMIOT TRANSAKCJI

TOWAROWY

USŁUG

FINANSOWY

PRACY

KLASYFIKACJA RYNKÓW

KLASYFIKACJA RYNKÓW

Przedmiotem transakcji są dobra materialne,
czyli artykuły spożywcze, przemysłowe, surowce.

Przedmiotem transakcji są wykowywane
usługi np.: nauczanie, budowanie, transport

Przedmiotem transakcji są kapitały
krótko- i długoterminowe. Na takim rynku
spotykają się inwestorzy z poszukującymi
kapitałów przedsiębiorcami.

Z jednej strony jest to rynek poszukujących pracy,
a z drugiej rynek przedsiębiorców,
Którzy tworzą miejsca pracy i poszukują siły roboczej

KLASYFIKACJA RYNKÓW

KLASYFIKACJA RYNKÓW

ZASIEG GEOGRAFICZNY

LOKALNY

REGIONALNY

KRAJOWY

MIEDZYNA-

RODOWY

Obejmuje swoim zasięgiem niewielki obszar. Gromadzi
kupujących i sprzedających z jednej gminy lub miasta

Obejmuje obszar województwa. Kontrahenci, którzy
się na nim spotykają, pochodzą z jednego regionu

Umożliwia zawieranie transakcji pomiędzy
kupującymi i sprzedającymi z całego kraju

Umożliwia spotykanie się i zawieranie transakcji
przedsiębiorcą z całego świata. Przykładem są
światowe giełdy towarowe i kapitałowe np. w Tokio

KLASYFIKACJA RYNKÓW

KLASYFIKACJA RYNKÓW

Czas wykonywania transakcji

kasowy

terminowy

Zawarcie umowy na takim rynku jest równoznaczne

Zawarcie umowy na takim rynku jest równoznaczne

z wykonaniem i opłaceniem transakcji.

z wykonaniem i opłaceniem transakcji.

Zawracie umowy dotyczy transakcji, która ma być

Zawracie umowy dotyczy transakcji, która ma być

wykonywana i opłacona w przyszłości.

wykonywana i opłacona w przyszłości.

Rynek więc pełni funkcję miejsca spotkań sprzedajnych i

kupujących, którym umożliwia wymianę towarów na pieniądze.

Na rynku towarowym przedsiębiorca sprzedaje swoje wyroby i

uzyskuje za nie zapłatę, a konsument zaopatruje się w różne dobra.

Na rynku kapitałowym przedsiębiorca zdobywa środki na dalsze

przedsięwzięcie, a konsument staje się inwestorem, czyli lokuje swoje
pieniądze.

Jednak na każdym z tych rynków najważniejsze przy zawarciu

transakcji jest uzgodnienie

CENY

, bo każdy producent chce sprzedać

swoje towary jak najdrożej, a kupujący chce je kup jak najtaniej.

W gospodarce rynkowej to

MECHANIZM RYNKOWY

ustala

zadawalającą obie strony cenę i ilość sprzedawanych towarów.

Żeby zrozumieć działanie mechanizmu rynkowego trzeba znać

pojęcia

POPYTU

i

PODAŻY

POPYT

POPYT

P

P

cena

cena

X

X

Ilości

Ilości

produktu

produktu

D

D

D

1

1

Popyt – to wielkość zgłaszanego zapotrzebowania na dany towar

D

D

przy każdym poziomie cen tego dobra, która nabywcy

są skłonni i są wstanie zakupić w danym czasie. Popyt
ilustruje krzywa na osi współrzędnych

P

P

cena

cena

X

X

Ilości

Ilości

produktu

produktu

Wielkość popytu - to wielkość zgłaszanego zapotrzebowania

D1

D1

na dany towar przy danym poziomie ceny tego dobra.

Wielkości popytu ilustruje punkt na krzywej popytu

Prawo popytu – mówi, że wielkość popytu zmienia się w przeciwnym

kierunku do zmiany ceny tj. gdy cena spada to wielkość
popytu rośnie, a gdy cena wzrasta to wielkość popytu
maleje. Prawo popytu obrabowuje opadający przebieg krzywej
popytu

X

X

P

7

7

0

0

60

60

50

50

40

40

30

30

20

20

10

10

0

0

10

10

20

20

30

30

40

40

50

50

60

60

70

70

80

80

90

90

100

100

D

D

1

1

D

D

2

2

D

D

8

8

D

D

5

5

D

D

4

4

D

D

9

9

D

D

6

6

D

D

3

3

D

D

7

7

POPYT

POPYT

PREFERENCJE KLIENTÓW

PREFERENCJE KLIENTÓW

Konsumenci w swoich decyzjach kierują się:

 Ceną towaru
 Swoimi dochodami
 Zmianą w cenie

(czekają licząc na spadek lub

obawiając się

wzrostu kupują)

 Cenami innych towarów
 Upodobania
 Zwyczaje
 Tradycja
 Moda
 Reklama

PREFERENCJE KLIENTÓW

PREFERENCJE KLIENTÓW

Z preferencjami klientów ściśle wiążą się następujące

zjawiska rynkowe:



KOMPLEMENTARNOŚĆ

– to zjawisko polegające na wzajemnym

uzupełnianiu się dóbr materialnych i usług. Mówimy o nim wówczas, gdy
korzystanie z danego dobra (lub danej usługi) wymaga równoczesnego użycia
innego dobra (lub innej usługi). np. każdy posiadacz samochodu, musi
tankować paliwo, stąd też gdy drożeje paliwo spada popyt na samochody.

SUBSTYTUCJA

– to zjawisko polegające na zaspokajaniu potrzeb innymi

dobrami lub usługami, które nazywamy substytutami. Np. margaryna i masło,
tak więc gdy zdrożeje masło a cena margaryny pozostanie bez zmian, wzrośnie
popyt na margarynę wzrośnie

PODAŻ

PODAŻ

P

P

cena

cena

X

X

Ilości

Ilości

produktu

produktu

S

S

Podaż – to zestawienie różnych wielkości ofert towarowych przy

S

S różnych poziomach ceny rynkowej, czyli relacja
pomiędzy

ilością dostarczanych na rynek dóbr, a ich cenami w
określonym czasie. Podaż ilustruje krzywa na osi

współrzędnych.

P

P

cena

cena

X

X

Ilości

Ilości

produktu

produktu

s

s

1

1

Wielkość podaży - to wielkość oferty określonego dobra,

S1

S1

przy danym poziomie ceny. Wielkości podaży
ilustruje punkt na krzywej podaży.

Prawo podaży – mówi, że wraz ze wzrostem ceny, wielkość podaży

rośnie. Zwiększenie ceny oferowanych towarów

powoduje

przyrost towarów na rynku, gdyż sprzedawcy chcą

zarobić

jak najwięcej, starają się zwiększyć dostawy, a na rynek
wchodzą nowi producenci zachęceni wysoka cena

sprzedaży.

Prawo podaży obrabowuje wzrastający przebieg krzywej
podaży

P

7

7

0

0

60

60

50

50

40

40

30

30

20

20

10

10

0

0

10

10

20

20

30

30

40

40

50

50

60

60

70

70

80

80

90

90

100

100

X

S

S

1

1

S

S

2

2

S

S

9

9

S

S

5

5

S

S

7

7

S

S

6

6

S

S

4

4

S

S

8

8

S

S

3

3

PODAŻ

PODAŻ

PREFERENCJE DOSTAWCÓW

PREFERENCJE DOSTAWCÓW

DOSTAWCY w swoich decyzjach kierują się:

 Ceną towaru
 Ceną czynników produkcji

(surowców, pracy, maszyn,

energii itd.).

 Technologią

(stosują różne techniki dążąc do

zmniejszenie kosztów)

Urodzajem

(dotyczy artykułów rolnych np. susza

spowoduje, że plony będą niższe i w konsekwencji
zmniejszy się podaż)

Ilością producentów na rynku

(Większa liczba

producentów oznacza że na rynek może trafi więcej
towarów, czyli zwiększy się podaż)

Interwencjonizmem państwowym

(wywieraniem

przez

państwo wpływu na gospodarkę)

Równowaga między podażą a

Równowaga między podażą a

popytem

popytem

Na każdym rynków najważniejsze przy zawarciu

transakcji jest

uzgodnienie

CENY

, bo każdy producent chce sprzedać

swoje

towary jak najdrożej, a kupujący chce je kup jak

najtaniej.

A więc cenę wyznaczają producenci i konsumenci na

takim

poziomie, aby była ona najkorzystniejsza dla obu stron –

by

producenci jak najwięcej sprzedawali, a jednocześnie

konsumenci jak najwięcej kupowali

CENY

X

X

P

7

7

0

0

60

60

50

50

40

40

30

30

20

20

10

10

0

0

10

10

20

20

30

30

40

40

50

50

60

60

70

70

80

80

90

90

100

100

podaż

podaż

popyt

popyt

D

D

S

S

Punkt

Punkt

równowagi

równowagi

rynkowej

rynkowej

Cena równowagi rynkowej

Cena równowagi rynkowej

Równowaga między podażą a popytem

Równowaga między podażą a popytem

Równowaga między podażą a

Równowaga między podażą a

popytem

popytem

Na każdym rynków najważniejsze przy zawarciu transakcji jest

uzgodnienie

ceny, bo każdy producent chce sprzedać swoje towary jak najdrożej,

a

kupujący chce je kup jak najtaniej.

A więc cenę wyznaczają producenci i konsumenci na takim poziomie,

aby była

ona najkorzystniejsza dla obu stron – by producenci jak najwięcej

sprzedawali,

a jednocześnie konsumenci jak najwięcej kupowali

Punkt przecięcia się krzywej popytu i krzywej podaży, nazwy się

PUNKTEM

RÓWNOWAGI RYNKOWE

, wyznacza on

CENĘ RÓWNOWAGI RYNKOWEJ

,

przy której wielkości popytu i podąży są równe, czyli przy takiej cenie
konsumenci są wstanie kupić największa ilość danego dobra, przy
jednoczesnym największym zysku producentów

Stan równowagi rynkowej występuje w gospodarce bardzo rzadko

PUNKTEM

RÓWNOWAGI RYNKOWEJ

CENĘ RÓWNOWAGI RYNKOWEJ

NIEDOBÓR RYNKOWY

NADWYŻKA RYNKOWA

Równowaga miedzy podażą a

Równowaga miedzy podażą a

popytem

popytem

Przy cenach rynkowych wyższych od ceny równowagi pojawia się najwyższa

podaży nad popytem czyli

NADWYŻKA RYNKOWA

, najczęściej wynika

ona ze zwiększenia podaży lub zmniejszenia popytu pod wpływem innych niż
cena czynników, sprawia, że sprzedawcy obniżają ceny, w rezultacie popyt
rośnie a zmniejsza się podaż. Trwa to dopóki nie nastąpi ich zrównanie czyli
nie wystąpi równowaga rynkowa.

Przy cenach rynkowych niższych od ceny równowagi powstaje nadwyżka
popytu nad podażą czyli

NIEDOBÓR RYNKOWY

, w tym wypadku sprzedawcy

podwyższają cenę tak długo, aż zmniejszającą się wielkość popytu i rosnąca
wielkość podaży doprowadza do ustalenia ceny rynkowej.

Stan równowagi rynkowej występuje w gospodarce bardzo

rzadko

Niedobór rynkowy

Niedobór rynkowy

X

X

P

7

7

0

0

60

60

50

50

40

40

30

30

20

20

10

10

0

0

10

10

20

20

30

30

40

40

50

50

60

60

70

70

80

80

90

90

100

100

podaż

podaż

popyt

popyt

D

D

S

S

Punkt równowagi rynkowej

Punkt równowagi rynkowej

Nadwyżka rynkowa

Nadwyżka rynkowa

Równowaga między podażą a popytem

Równowaga między podażą a popytem

ZADANIE DOMOWE

W tabeli podane są wielkości popytu i podaży coca-coli w sklepiku szkolnym

w

zależności od ceny:
a) Przedstaw na wykresie krzywe popytu i podaży (użyj symboli)
b) Wyznacz cenę równowagi rynkowej
c) Określ które dane z tabeli wyznaczają niedobór rynkowy, a które

nadwyżkę rynkową

d) Określ jakim rynkiem według poznanych kryteriów jest sklepik szkolny.
e) Podaj substytut coca-coli
f)

Zastanów się czy istnieje dobro komplementarne dla coca-coli

Cena (zł) 1,2 1,5 2,1 2,5 3,3 3,9 4,2

Liczba

butele

k

popyt

100 85

70

60

55

40

15

poda

ż

15

40

55

60

70

85 100