Archeologia procesualna i

postprocesualna

Czym jest archeologia

procesualna?

• Orientacja badawcza we

współczesnej archeologii,
szczególnie twórcza i aktywna w
latach 60, 70 i 80. XXw

Archeologia procesualna

czyli Nowa archeologia

• Skąd nazwy?

Podstawowe założenia

nowej

archeologii

• NATURA ARCHEOLOGII:

• Wyjaśniająca czy opisowa?
• Rola archeologii miała teraz

polegać na wyjaśnianiu przeszłych
zmian, a nie tylko na rekonstrukcji
przeszłości i sposobów dawnego
życia. Wymagało to użycia jasno
sformułowanej teorii.

WYJAŚNIANIE

• Proces kulturowy czy historia kultury?

• Uważano, że archeologia tradycyjna

polegała na wyjaśnianiu historycznym.
Nowa archeologia, sięgając do filozofii
nauki, rozumowała by w kategoriach
procesu kulturowego, wyjaśniającego
zmiany zachodzące w systemach
gospodarczych i społecznych. Wymaga to
uogólnień

WNIOSKOWANIE

• Dedukcyjne czy indukcyjne?
• Tradycyjni archeolodzy postrzegali

archeologię jako coś w rodzaju
układanki, gdzie celem było
„odtworzenie przeszłości z części”
Teraz właściwą procedurą miało być
formułowanie hipotez, konstruowanie
modeli i przewidywanie ich
konsekwencji

POTWIERDZENIE

• Sprawdzalność czy autorytet
• Hipotezy powinno się sprawdzać;

nie

powinno się akceptować

wniosków, za

którymi stoi tylko

autorytet lub pozycja badacza

UKIERUNKOWANIE

BADAŃ

• Konkretny cel czy zbieranie

danych?

• Badania powinno się planować

oszczędnie

,

aby uzyskać

odpowiedzi na konkretne pytania,
a nie tylko w celu mnożenia
informacji, które mogą nie mieć
istotnego znaczenia.

WYBÓR PODEJŚCIA

• Ilościowe czy tylko jakościowe?
• Zauważono korzyści wynikające z

gromadzenia danych ilościowych,
pozwalających na skomputeryzowane
opracowanie statystyczne w
połączeniu z możliwością pobierania
próbek i testowania istotności. Często
przedkłada się je nad czysto werbalne
podejście tradycyjne.

ZAKRES

• Optymizm czy pesymizm?
• Archeolodzy tradycyjni podkreślali często,

że dane archeologiczne nie nadawały się
dobrze do rekonstrukcji organizacji
społecznej lub starożytnych systemów
poznawania świata. Nowa Archeologia była
tu bardziej optymistyczna i wskazywała, że
nie można ocenić skali trudności problemu,
dopóki nie spróbuje się go rozwiązać.

Archeologia

postprocesualna

• Krytyka nowej archeologii
• Unika filozofii pozytywistycznej i

„scjentystycznego” spojrzenia

• Przez bardziej surowych krytyków

postrzegana jako nie pozbawiona zdrowej

krytyki ale w rzeczywistości rozwijająca

dawne idee i teorie zapoczątkowane przez

archeologię procesualną.

• Wd. Nowych krytyków chciała by ona

widzieć w archeologii różnorodność

poglądów zaczerpniętą z innych dyscyplin a

określenie postprocesualna pasuje do

„postmodernizmu”

Ideologie archeologii

postprocesualnej

• Neomarksizm kierunek filozoficzny,

odrzucający leninowską interpretację
marksizmu popularny w drugiej
połowie XX wieku w krajach
zachodnich. Starał się interpretować
marksizm w duchu Hegla Inspirował
ruchy alternatywne, anarchistyczne i
lewicowe.

Podejście hermeneutyczne

• Hermenutyka umiejętność interpretacji

tekstów literackich i źródeł historycznych, a w

szerszym znaczeniu, także wszelkich treści

symbolicznych. Wraz z poetyką i retoryką

tworzy swoisty kanon filologiczny. Tak bowiem

jak retoryka chce służyć sztuce mówienia, a

poetyka sztuce literackiej i jej ocenie, tak też

hermeneutyka służy sztuce rozumienia i

interpretacji wytworów kulturowych, jak język,

tekst, słowo. Ujęta w związku z teorią poznania

(epistemologia) i metodyką nauk

humanistycznych (metodologia),

hermeneutyka u Heideggera i Gadamera stała

się ogniwem łączącym filozofię z rozumieniem

egzystencji, głównym składnikiem

ontologicznej struktury rozumienia jako

takiego.

• Element neomarksistowski niesie ze

sobą silny nacisk na swiaomosc
społeczną; powinnością archeologa
miało by być nie tylko opisywanie
przeszłości, ale też użycie płynących
stad wniosków do ulepszania świata.
Stanowi to uderzający kontrast wobec
wielu archeologów procesualnych
nastawionych na obiektywizm.

Po

Podejście postpozytywistyczne odrzuca

wymóg stosowania systematycznych
proceduyr naukowych, tak
charakterystycznych dla archeologii
procesualnej. Każe ono postrzegać
wspólczesną naukę jako wroga
niekiedy wobez jednostki, stanowiącą
integralną cześć systemu dominacji,
za pomocą którego jak się twierdzi –
siły kapitalizmu narzucają swą
hegemonię. Widać tu pewne akcenty
polityczne.

• Spojrzenie hermeneutyczne (lub

wyjaśniające) odrzuca próby
geeralizacji kolejnej cechy
archeologii procesualnej. Kładzie
tu nacisk na unikatowy charakter
kazdej społeczności.