Różne spojrzenia na

Różne spojrzenia na

przedmiot socjologii

przedmiot socjologii

Definicja przedmiotu socjologii

Definicja przedmiotu socjologii

Socjologia zajmuje się różnymi

Socjologia zajmuje się różnymi

aspektami funkcjonowania

aspektami funkcjonowania

zbiorowości ludzkich, głównymi

zbiorowości ludzkich, głównymi

prawami i czynnikami ich rozwoju

prawami i czynnikami ich rozwoju

(S. Kosiński)

(S. Kosiński)

Socjologia, a potoczna wiedza o

Socjologia, a potoczna wiedza o

społeczeństwie

społeczeństwie

Prawami życia społecznego, ale od znacznie

Prawami życia społecznego, ale od znacznie

dawniejszych czasów niż socjologia naukowa

dawniejszych czasów niż socjologia naukowa

zajmowali się zwykli ludzie, praktykując tzw.

zajmowali się zwykli ludzie, praktykując tzw.

wiedzę potoczną.

wiedzę potoczną.



Jeśli wejdziesz między wrony musisz krakać jak i

Jeśli wejdziesz między wrony musisz krakać jak i

one

one



Gdy kota nie ma myszy harcują

Gdy kota nie ma myszy harcują



Czy skorupka za młodu nasiąknie tym na starość

Czy skorupka za młodu nasiąknie tym na starość

trąci

trąci



Kto nie pije ten donosi

Kto nie pije ten donosi

Natura potocznej wiedzy o życiu

Natura potocznej wiedzy o życiu

społecznym

społecznym

Taką wiedzę potoczną nabywamy spontanicznie, w

Taką wiedzę potoczną nabywamy spontanicznie, w

toku kontaktów społecznych. Nasiąkamy taką

toku kontaktów społecznych. Nasiąkamy taką

wiedzą bezrefleksyjnie.

wiedzą bezrefleksyjnie.

Jest ona uwarunkowana tym, że człowiek kieruje

Jest ona uwarunkowana tym, że człowiek kieruje

się nie tylko rozumem, ale i emocjami – one

się nie tylko rozumem, ale i emocjami – one

wpływają na proces poznawczy.

wpływają na proces poznawczy.

W efekcie wiedza potoczna rzadko jest neutralna,

W efekcie wiedza potoczna rzadko jest neutralna,

jest związana z wartościowaniem.

jest związana z wartościowaniem.

Natura potocznej wiedzy o życiu

Natura potocznej wiedzy o życiu

społecznym

społecznym

Kolejna cecha myślenia potocznego to skłonność do

Kolejna cecha myślenia potocznego to skłonność do

operowania podziałami dychotomicznymi – do

operowania podziałami dychotomicznymi – do

przedstawiania świata w czarno-białych barwach.

przedstawiania świata w czarno-białych barwach.

Następstwo w czasie traktujemy jako związek

Następstwo w czasie traktujemy jako związek

przyczynowy.

przyczynowy.

Upatrujemy przyczyn zjawisk, zdarzeń w celowych

Upatrujemy przyczyn zjawisk, zdarzeń w celowych

działaniach ludzi.

działaniach ludzi.

Pochopność uogólnień.

Pochopność uogólnień.

Potoczna wiedza jest przesiąknięta stereotypami

Potoczna wiedza jest przesiąknięta stereotypami

(stypologizowana, przejęta od innych wiedza).

(stypologizowana, przejęta od innych wiedza).

Wiedza potoczna a wiedza naukowa

Wiedza potoczna a wiedza naukowa

W odróżnieniu od wiedzy potocznej powszechnie

W odróżnieniu od wiedzy potocznej powszechnie

uznawanymi cechami wyróżniającymi naukowe

uznawanymi cechami wyróżniającymi naukowe

podejście do zjawisk społecznych są:

podejście do zjawisk społecznych są:



- niezadawalanie się samym opisem, ale

- niezadawalanie się samym opisem, ale

zmierzanie do wyjaśniania przy pomocy

zmierzanie do wyjaśniania przy pomocy

istniejących teorii

istniejących teorii



- przestrzeganie reguł postępowania badawczego

- przestrzeganie reguł postępowania badawczego



- neutralność i powstrzymywanie się od

- neutralność i powstrzymywanie się od

wartościowania

wartościowania

Geneza socjologii

Geneza socjologii

Historycznie czynniki narodzin socjologii można

Historycznie czynniki narodzin socjologii można

wskazać w następującym porządku:

wskazać w następującym porządku:



wraz z podróżami, wyprawami handlowymi

wraz z podróżami, wyprawami handlowymi

poszerzyły się granice świata znanego

poszerzyły się granice świata znanego

człowiekowi naszego kręgu – poznawano różne

człowiekowi naszego kręgu – poznawano różne

ludy, żyjące odmiennie niż w Europie

ludy, żyjące odmiennie niż w Europie



rewolucja francuska obaliła stary, statyczny ład

rewolucja francuska obaliła stary, statyczny ład

społeczny, ukazała spontaniczność procesów

społeczny, ukazała spontaniczność procesów

społecznych, ich wymykanie się spod kontroli

społecznych, ich wymykanie się spod kontroli



rewolucja przemysłowa – przejście od

rewolucja przemysłowa – przejście od

gospodarki opartej na rolnictwie, w której

gospodarki opartej na rolnictwie, w której

podstawowymi jednostkami produkcyjnymi były

podstawowymi jednostkami produkcyjnymi były

gospodarstwa domowe do gospodarki, w której

gospodarstwa domowe do gospodarki, w której

takimi jednostkami stały się fabryki

takimi jednostkami stały się fabryki

Znaczenie rewolucji przemysłowej dla

Znaczenie rewolucji przemysłowej dla

narodzin socjologii

narodzin socjologii

Rewolucja przemysłowa to – w efekcie - takie

Rewolucja przemysłowa to – w efekcie - takie

potężne zmiany społeczne jak:

potężne zmiany społeczne jak:



Wielkie zmiany w zatrudnieniu: spadek w

Wielkie zmiany w zatrudnieniu: spadek w

rolnictwie na korzyść przemysłu

rolnictwie na korzyść przemysłu



Luźna struktura społeczna – jednostka

Luźna struktura społeczna – jednostka

(zasadniczo) nie jest przypisana do stanów, kast,

(zasadniczo) nie jest przypisana do stanów, kast,

klanów, rodów

klanów, rodów

Znaczenie rewolucji przemysłowej dla

Znaczenie rewolucji przemysłowej dla

narodzin socjologii

narodzin socjologii



Osłabienie lokalności życia społecznego i

Osłabienie lokalności życia społecznego i

gospodarczego (migracje na dużą skalę,

gospodarczego (migracje na dużą skalę,

ruchliwość społeczna)

ruchliwość społeczna)



Upowszechnienie oświaty i szkolnictwa, rozwój

Upowszechnienie oświaty i szkolnictwa, rozwój

kultury masowej

kultury masowej



Wskutek osłabienia więzi lokalnych i coraz

Wskutek osłabienia więzi lokalnych i coraz

bardziej dostępnej oświaty upowszechnia się

bardziej dostępnej oświaty upowszechnia się

tożsamość narodowa

tożsamość narodowa

Geneza socjologii

Geneza socjologii

W takich okolicznościach historycznych rodzi się

W takich okolicznościach historycznych rodzi się

socjologia jako odrębna dyscyplina wiedzy. Za jej

socjologia jako odrębna dyscyplina wiedzy. Za jej

początek przyjąć można połowę XIX wieku i

początek przyjąć można połowę XIX wieku i

prace Augusta Comte`a (autora pojęcia

prace Augusta Comte`a (autora pojęcia

„socjologia”), zwanego „ojcem socjologii”, Karola

„socjologia”), zwanego „ojcem socjologii”, Karola

Marksa oraz nieco późniejszych autorów Emile`a

Marksa oraz nieco późniejszych autorów Emile`a

Durkheima (twórcy Roczników Socjologicznych,

Durkheima (twórcy Roczników Socjologicznych,

1898) i Maxa Webera.

1898) i Maxa Webera.

Przedmiot socjologii

Przedmiot socjologii

J. Sztumski określa przedmiot

J. Sztumski określa przedmiot

socjologii jako:

socjologii jako:

1)

1)

Zbiory i zbiorowości społeczne

Zbiory i zbiorowości społeczne

2)

2)

Zjawiska i procesy społeczne

Zjawiska i procesy społeczne

3)

3)

Instytucje społeczne

Instytucje społeczne

Instytucja społeczna

Instytucja społeczna

Instytucja społeczna – zorganizowany i

Instytucja społeczna – zorganizowany i

utrwalony system działań ludzkich

utrwalony system działań ludzkich

ukierunkowany na zaspokojenie

ukierunkowany na zaspokojenie

określonych potrzeb.

określonych potrzeb.

Przedmiot socjologii - przykłady

Przedmiot socjologii - przykłady

Zbiory i

Zbiory i

zbiorowości

zbiorowości

Zjawiska i

Zjawiska i

procesy

procesy

Instytucje

Instytucje

społeczne

społeczne

Orientacje socjologiczne

Orientacje socjologiczne



Orientacja demograficzna –

Orientacja demograficzna –

społeczeństwo to wielość jednostek

społeczeństwo to wielość jednostek

Orientacje socjologiczne

Orientacje socjologiczne



Orientacja grupowa – między

Orientacja grupowa – między

jednostkami występują powiązania,

jednostkami występują powiązania,

relacje. Społeczeństwo to wielość

relacje. Społeczeństwo to wielość

grup

grup

Orientacje socjologiczne

Orientacje socjologiczne



Orientacja systemowa – w życiu

Orientacja systemowa – w życiu

społecznym uczestniczą nie tyle

społecznym uczestniczą nie tyle

konkretne jednostki, co ludzi

konkretne jednostki, co ludzi

zajmujący pewne pozycje społeczne

zajmujący pewne pozycje społeczne

lub role

lub role

Orientacje socjologiczne

Orientacje socjologiczne



Orientacja strukturalna – interesują

Orientacja strukturalna – interesują

nas jako przedmiot poznania

nas jako przedmiot poznania

socjologicznego przede wszystkim

socjologicznego przede wszystkim

pozycje społeczne, niezależnie od

pozycje społeczne, niezależnie od

tego, jakie osoby je zajmują

tego, jakie osoby je zajmują

Orientacje socjologiczne

Orientacje socjologiczne



Orientacja aktywistyczna –

Orientacja aktywistyczna –

przedmiotem socjologii są działania

przedmiotem socjologii są działania

ludzi

ludzi

Orientacje socjologiczne

Orientacje socjologiczne



Orientacja kulturowa – w każdym

Orientacja kulturowa – w każdym

działaniu ludzkim zawarty jest

działaniu ludzkim zawarty jest

pewien sens, znaczenie. Socjologia

pewien sens, znaczenie. Socjologia

zajmuje się analizą znaczeń,

zajmuje się analizą znaczeń,

symboli, wzorów, reguł, norm,

symboli, wzorów, reguł, norm,

wartości, które kierują ludzkimi

wartości, które kierują ludzkimi

działaniami

działaniami