Świadczenia ZUS

Mgr Bożena Pasławska

Zasady ogólne

Uzyskanie prawa do renty z tytułu niezdolności do

pracy uzależnione jest od spełnienia łącznie
następujących warunków:

1. Istnienia niezdolności do pracy,
2. Posiadania wymaganego, stosownie do wieku

ubezpieczonego okresu składkowego i
nieskładkowego,

3. Powstania niezdolności do pracy w określonym

ustawą okresie składkowym lub nieskładkowym
albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od
ustania tych okresów.

Niezdolność do pracy

Niezdolną do pracy

– w rozumieniu art. 12 ustawy o

emeryturach i rentach z FUS – jest osoba, która

całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy

zarobkowej z powodu naruszenia sprawności

organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po

przekwalifikowaniu.

Ocena rokowania odnośnie odzyskania zdolności do

pracy po przekwalifikowaniu jest istotną

wskazówką ustawodawcy dla lekarza orzecznika i

komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń

Zdrowotnych, orzekających o niezdolności do pracy

i powinna mieć decydujący wpływ na treść ustaleń

orzeczniczych, a w konsekwencji na rodzaj

przyznanego świadczenia ( renta z tytułu

niezdolności do pracy, renta szkoleniowa)

Renta z tytułu niezdolności do

pracy

Warunki nabywania prawa do renty z

tytułu niezdolności do pracy oraz
zasady ustalania jej wysokości
określa ustawa z dnia 17 grudnia
1998 roku o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych( FUS)

Kogo uważa się za niezdolnego

do pracy?

Niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub

częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z

powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje

odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.

1.

Za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę,

która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek

pracy.

2.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która

utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy

zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

3.

Za niezdolną do samodzielnej egzystencji uważa się

osobę, która wskutek naruszenia sprawności

organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki i

pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych

potrzeb życiowych.

Niezdolność do pracy może być orzeczona na okres nie

dłuższy niż 5 lat. Jedynie w przypadku, gdy według

wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania

zdolności do pracy przed upływem tego okresu,

niezdolność może być orzeczona na okres dłuższy.

Osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do

pracy przez co najmniej 5 lat w przypadku zgłoszenia

wniosku o przedłużenie prawa do renty na dalszy

okres, może być orzeczona niezdolność do pracy na

okres dłuższy niż 5 lat i nie dłużej niż do dnia

osiągnięcia wieku emerytalnego, wynoszącego 60 lat

dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z

upływem okresu, na jaki świadczenie to zostało

przyznane.

Komu przysługuje renta?

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje

ubezpieczonemu, który spełnia łącznie

następujące warunki:

1.

Jest niezdolny do pracy,

2.

Ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.

Niezdolność do pracy powstała w wymienionych

w ustawie okresach składkowych( np..

Ubezpieczenia, zatrudnienia) lub nieskładkowych

(np.. W okresie pobierania zasiłku chorobowego,

opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego),

albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od

ustania tych okresów

Samo istnienie częściowej lub całkowitej

niezdolności do pracy nie uzasadnia

przyznania renty. Osoba ubiegająca

się o to świadczenie musi ponadto

spełniać dodatkowe, nie mniej istotne

warunki. Musi się ona legitymować –

wymaganym dla jej grupy wiekowej –

stażem ubezpieczeniowym, a także

niezdolność do pracy musi powstać w

określonym czasie.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

jest świadczeniem długookresowym,
przysługującym ubezpieczonemu –
po spełnieniu także innych
warunków, związanych z
ubezpieczeniem – w razie utraty lub
ograniczenia jego zdolności do pracy
zarobkowej.

W 1997 roku została przeprowadzone

reforma świadczeń związanych z utratą
zdolności do zarobkowania. Ryzykiem
objętym systemem ubezpieczenia
społecznego stała się – w miejsce
dotychczasowego uszczerbku na zdrowiu –
utrata zdolności do pracy wskutek naruszenia
sprawności organizmu. Tak więc renta
przyznawana jest tylko w przypadku utraty
lub znacznego zmniejszenia zdolności do
pracy.

Samo naruszenie sprawności

organizmu nie stanowi podstawy
przyznania renty. Przyznanie tego
świadczenia powiązane jest z
brakiem pozytywnych rokowań
dotyczących odzyskania zdolności do
wykonywania dotychczasowej pracy,
podjęcia innej pracy.

W miejsce renty inwalidzkiej

wprowadzona została renta z tytułu
niezdolności do pracy, a
dotychczasowe grupy inwalidztwa (I,
II, III )zastąpiła całkowita lub
częściowa niezdolność do pracy.

Ustalenie przewidywanego okresu

niezdolności do pracy

( renta okresowa, renta stała

)

Stopień stwierdzonej niezdolności do

pracy oraz przewidywany okres tej
niezdolności przesądzają o wysokości
renty z tytułu niezdolności do pracy
oraz o okresie, na jaki ta renta będzie
przyznana.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

może być przyznana jako:

1. Renta dla osoby całkowicie

niezdolnej do pracy,

2. Renta dla osoby częściowo

niezdolnej do pracy.

Całkowita niezdolność do

pracy

Przysługuje ubezpieczonemu, który

utracił zdolność wykonywania
jakiejkolwiek pracy

Częściowa niezdolność do

pracy

Przysługuje ubezpieczonemu, który w

znacznym stopniu utracił zdolność do
pracy zgodnej z poziomem
posiadanych kwalifikacji.

RENTA OKRESOWA

Przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli

jego niezdolność do pracy zostanie
przez lekarza orzecznika ZUS lub
komisję lekarską uznana za okresową

RENTA STAŁA

Przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli

jego niezdolność do pracy zostanie
przez lekarza orzecznika ZUS lub
komisję lekarską uznana za trwałą.

Kiedy ubezpieczony legitymuje się

wymaganym okresem składkowym i

nieskładkowym

Wymagany do nabycia prawa do renty

okres składkowy i nie składkowy
uzależniony jest od wieku, w którym
powstała niezdolność do pracy.
Wymieniony warunek uważa się za
spełniony, gdy ubezpieczony
udowodnił okres składkowy i
nieskładkowy wynoszący łącznie co
najmniej:

1 rok – jeśli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem

20 lat

2 lata - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku 20 – 22 lat

3 lata - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku 22 – 25 lat

4 lata - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku 25 – 30 lat

5 lat - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat

Ustalając okres składkowy i

nieskładkowy uwzględnia się m. in.:

• Okresy pracy i innej działalności

zawodowej podlegającej obowiązkowi
ubezpieczenia społecznego,

• Okresy służby w Wojsku Polskim,

Policji ( Milicji Obywatelskiej), w UOP
( w organach bezpieczeństwa
publicznego), w Straży Granicznej,
Służbie Więziennej i w Służbie Celnej.

• Okresy pobierania zasiłków z

Funduszu Pracy,

• Okresy pobierania zasiłków z

ubezpieczenia społecznego,

• Okres nauki w szkole wyższej na

jednym kierunku, pod warunkiem
ukończenia tej nauki.

Przy ustalaniu prawa do renty oraz obliczania

jej wysokości, okresy nieskładkowe
uwzględnia się w wymiarze
nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych
okresów składkowych.

Jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe są

krótsze od okresu wymaganego do przyznania
renty, okres ten może zostać uzupełniony
okresem ubezpieczenia społecznego rolników,
za który została opłacona składka.

Jeśli ubezpieczony nie osiągnął

wymaganego

( odpowiednio do wieku, w którym powstała

niezdolność do pracy)

okresu składkowego i

nieskładkowego

, warunek posiadania tego okresu

uważa się za spełniony, jeśli został on zgłoszony

do ubezpieczenia społecznego przed

ukończeniem 18 lat życia, albo w ciągu 6

miesięcy po ukończeniu nauki w szkole

ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub

wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do

pracy miał, bez przerwy bądź z przerwami

nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy

składkowe i nieskładkowe.

W przypadku ubezpieczonego

całkowicie niezdolnego do pracy

,

który udowodnił okres składkowy i
nieskładkowy wynoszący co najmniej
20 lat dla kobiety lub 25 lat dla
mężczyzny, nie obowiązuje wymóg
powstania niezdolności do pracy w
określonym terminie.

Ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do

pracy z powodu skutków wypadku w drodze
do pracy lub z pracy

prawo do renty z tytułu

niezdolności do pracy ustala się bez warunku
udokumentowania wymaganego okresu
składkowego i nieskładkowego. Niezdolność
do pracy powinna powstać nie później niż w
ciągu 18 miesięcy od ustania okresów
wymienionych w art.. 57 ust. 3 ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych.

Jak ustala się podstawę wymiaru

emerytury dla osób uprawnionych już

wcześniej do renty z tytułu

niezdolności do pracy

Osoby, które w dniu ubiegania się o

emeryturę były uprawnione do renty
z tytułu niezdolności do pracy
( zwanej dalej rentą), do obliczenia
podstawy wymiaru emerytury mogą
wskazać:

1. Zwaloryzowaną podstawę wymiaru

renty, albo

2. Zarobki z okresu:

• 10 kolejnych lat kalendarzowych,

wybranych z 20 lat poprzedzających
rok zgłoszenia wniosku o emeryturę,
lub

• Dowolnych 20 lat kalendarzowych,

wybranych z całego okresu
podlegania ubezpieczeniu,
przypadających przed rokiem
zgłoszenia wniosku o emeryturę.

Mogą to być:
• Inne zarobki, tj. uzyskane w innym

okresie niż te, które przyjęto do
obliczenia podstawy wymiaru renty,
albo

• Te same zarobki, jakie zostały przyjete

do obliczenia podstawy wymiaru renty,
jeśli można je przyjąć do ustalenia
podstawy wymiaru emerytury.

Co to jest renta

szkoleniowa?

Renta szkoleniowa przysługuje osobie spełniającej

warunki do przyznania renty z tytułu niezdolności do

pracy, wobec której orzeczono celowość

przekwalifikowania zawodowego ze względu na

niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.

Renta szkoleniowa przysługuje przez okres 6 miesięcy,

jednakże okres ten może ulec skróceniu lub

wydłużeniu. Maksymalny okres pobierania tej renty

nie może przekroczyć 36 miesięcy.

Renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osiągania

przychodu z tytułu działalności podlegającej

obowiązkowi ubezpieczenia społecznego oraz słuzby.

ŚWIADCZENIA

Jednorazowe odszkodowania za

wypadki przy pracy z tytułu uszczerbku

na zdrowiu

• Jednorazowe odszkodowania za wypadki przy pracy z tytułu

uszczerbku na zdrowiu od 1 kwietnia 2007 r. do 31 marca

2008 r.  wynoszą:

• Za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na

zdrowiu -

495 zł

• Za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na

zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o

10 punktów procentowych -

495 zł

• Z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz

niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego -

8 670 zł

• Z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz

niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek

pogorszenia się stanu zdrowia rencisty -

8 670 zł

• Gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony

jest małżonek lub dziecko zmarłego

ubezpieczonego lub rencisty -

44 590 zł

• Gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony

jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub

rencisty inny niż małżonek lub dziecko -

22 295 zł

• Gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni

są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci

zmarłego ubezpieczonego lub rencisty -

44 590 zł

oraz

8 670 zł

- z tytułu zwiększenia tego

odszkodowania przysługującego na każde z tych

dzieci

• Gdy do jednorazowego odszkodowania

uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej

dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty -

44

590 zł

oraz

8 670 zł

- z tytułu zwiększenia tego

odszkodowania przysługującego na drugie i każde

następne dziecko

• Gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego

odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni

członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub

rencisty, każdemu z nich niezależnie od

odszkodowania przysługującego małżonkowi lub

dzieciom -

8 670 zł

Gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są

tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci

zmarłego ubezpieczonego lub rencisty -

22 295 zł

oraz

8 670 zł

- z tytułu zwiększenia tego

odszkodowania przysługującego na drugiego i

każdego następnego uprawnionego

Podstawa prawna: obwieszczenie MPiPS z 7.3.2007

r. w sprawie wysokości kwot jednorazowych

odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub

choroby zawodowej (M.P. z 2007 r. Nr 18, poz. 218).

Zasiłek pogrzebowy

Wysokość zasiłku pogrzebowego

wynosi 200% przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia
ogłaszanego dla celów emerytalno –
rentowych ( decyduje data zgonu)

Od 1 września 2007 r. wynosi 5

288,68zł.

Wymagane dokumenty

Podstawowymi dokumentami wymaganymi do

wypłaty zasiłku pogrzebowego są:

– wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (druk ZUS Z-12 )

– skrócony odpis aktu zgonu

– oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a

jeżeli oryginały zostały złożone w banku - kopie rachunków

potwierdzone przez bank.

– dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub

powinowactwo (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub

dowód osobisty zawierający wymagane dane).

Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie

niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12

miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek

przysługuje.

ZASIŁEK CHOROBOWY

Zasiłek chorobowy przysługuje przez

okres trwania niezdolności do pracy z
powodu choroby nie dłużej niż

82!

dni, a jeżeli niezdolność
spowodowana została gruźlicą nie
dłużej niż

270 dni.

Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi

80%

podstawy wymiaru zasiłku,

70%

podstawy wymiaru zasiłku – za okres
pobytu w szpitalu.

Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi

100%

podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, jeżeli

niezdolność do pracy:

• Przypada w okresie ciąży
• Powstała wskutek poddania się niezbędnym

badaniom lekarskim przewidzianym dla

kandydatów na dawców komórek, tkanek i

narządów oraz zabiegowi ich pobierania

• Powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub

z pracy

• Powstała wskutek wypadku przy pracy ( odrebna

ustawa)

Zasiłek chorobowy przysługuje

za każdy dzień niezdolności do

pracy, wyłączając dni wolnych od

pracy.

Zasiłek chorobowy nie

przysługuje:

Za okresy niezdolności do pracy

przypadające w czasie:

• Urlopu bezpłatnego
• Urlopu wychowawczego
• Tymczasowego aresztowania lub

odbywania kary pozbawienia
wolności

ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE

Przysługuje maksymalnie przez okres

12 miesięcy po wykorzystaniu
zasiłku chorobowego.

Wysokość świadczenia

rehabilitacyjnego wynosi:

1. 90 %

podstawy wymiaru zasiłku

chorobowego – za okres pierwszych
3 miesięcy

2.

75 %

podstawy wymiaru zasiłku

chorobowego – za pozostały okres

3.

100 %

podstawy wymiaru zasiłku

chorobowego – w określonych

przypadkach:

- Jeżeli niezdolność do pracy przypada w

okresie ciąży

- Jeżeli niezdolność do pracy

spowodowana jest wypadkiem przy

pracy