Sposoby podawania leków

w stanach nagłych

.

Stany nagłe



W stanach nagłych – ostrych stanach zagrożenia życia –

najistotniejsze

znaczenie

ma

zapewnienie

podstawowych czynności życiowych wg zasady ABC oraz

niedopuszczenie do pogorszenia

stanu zdrowia

poprzez

natychmiastowe

leczenie

objawowe

i

przyczynowe powstałych zaburzeń.



Szpitalny

Oddział Ratunkowy jest miejscem, gdzie

kontynuuje się, rozpoczętą przez zespoły wyjazdowe

pogotowia

ratunkowego,

terapię

ostrych

stanów

zagrożenia życia.



Często w takich sytuacjach pierwszeństwo mają zabiegi

ratujące życie (udrożnienie dróg oddechowych i

utrzymanie ich drożności,

zapewnienie odpowiedniej

wentylacji płuc, masaż pośredni serca, odbarczenie odmy

opłucnej czy tamponady osierdzia).

Stany nagłe



Podczas

resuscytacji

zawsze

pierwszeństwo mają zabiegi ratujące
życie:

•

udrożnienie

dróg

oddechowych

i

utrzymanie ich drożności,

•

zapewnienie odpowiedniej wentylacji płuc

•

masaż pośredni serca

•

odbarczenie

odmy

opłucnej

czy

tamponady osierdzia.

Stany nagłe



Jednym z podstawowych elementów postępowania
w stanach nagłych jest farmakoterapia.



Zasadą jest podawanie silnie i szybko
działających leków najczęściej drogą dożylną.



W wybranych sytuacjach wykorzystuje się inne
drogi ( dotchawicza, doszpikowa).



Wybór konkretnego leku, jego dawka , sposób
podania ( bolus, wlew ciągły) zależy od decyzji

lekarza podjętej po ocenie stanu chorego

( wywiad, badanie przedmiotowe, badania
dodatkowe) i postawieniu rozpoznania.

Cele farmakoterapii

Cele farmakoterapii w resuscytacji :

1.

poprawa ukrwienia narządów podczas

akcji reanimacyjnej (szczególnie OUN)

2.

ułatwienie defibrylacji elektrycznej

3.

zapobieganie komorowym zaburzeniom

rytmu (nawrotom migotania komór)

4.

Zwiększenie pobudliwości i przewodzenia

w bradyarytmii lub asystolii

5.

wyrównanie zaburzeń metabolicznych

DROGI PODAWANIA

LEKÓW W RESUSCYTACJI

1.

Żyły obwodowe - najczęściej wykorzystywana droga
podawania leków :

•

żyły przedramienia, żyła odłokciowa, żyła szyjna
zewnętrzna

•

przez żyłę odłokciową można wprowadzić cewnik do
żyły centralnej

•

po podaniu leku należy podać 20 ml płynu ( woda do
wstrzyknięć, sól fizjologiczna), co skraca czas dotarcia
leku do głównych tętnic

NIE

PODAWAĆ

LEKÓW

REANIMACYJNYCH

DO

ŻYŁ

NADGARSTKA I DŁONI: LEKI SŁABO PRZENIKAJĄ DO
KRĄŻENIA CENTRALNEGO

Drogi podawania leków

2.

Żyły centralne: żyła szyjna wewnętrzna,

podobojczykowa

•

uzyskuje się najwyższe stężenia leku po ich podaniu do żyły

centralnej

•

wykorzystuje się ewentualnie już istniejącą drogę

•

żyła centralna jest optymalną drogą podania leków podczas

resuscytacji:
wymaga to przerwania czynności reanimacyjnych,
istnieje niebezpieczeństwo odmy i krwiaka opłucnej,

szczególnie przy leczeniu trombolitycznym,
trudno zachować zasady aseptyki

PRZY BRAKU ODPOWIEDNIEGO SPRZĘTU I WYSZKOLONEGO

PERSONELU KANIULUJE SIĘ ŻYŁY OBWODOWE

Drogi podawania leków

3.       Droga dotchawicza przez rurkę intubacyjną

•

szczególnie wykorzystywana przy trudnościach w
uzyskaniu dostępu do żyły

•

leki stosowane dotchawiczo: adrenalina, atropina,
lidokaina, , nalokson

•

podaje się 2-3 razy większą dawkę niż przy podaniu
dożylnym rozpuszczoną w 10 ml soli fizjologicznej
lub wody do wstrzyknięć po podaniu dotchawiczym
należy wykonać 5 sztucznych oddechów

Droga doszpikowa

4. Droga doszpikowa

•

szczególnie wykorzystywana u małych dzieci (do 6
roku życia) przy braku dostępu do żyły

•

doszpikowo można podawać wszystkie leki i płyny

•

miejsce wkłucia : bliższa przednio-przyśrodkowa
część piszczeli 2 cm poniżej wyniosłości
piszczelowej

Droga doszpikowa

A. Sprzęt:

•

Igła z mandrynem- najlepiej do tego przeznaczona 15-18G



Strzykawki, zestaw do przetoczeń, płyn infuzyjny



1% lignokaina



Jałowe gaziki i rękawiczki, płyn odkażający, plaster

B. Sposób wykonania:



Ułóż dziecko na plecach z nogami lekko zgiętymi w kolanach



Wybierz miejsce nakłucia- polecany jest punkt około 3-5 cm poniżej guzowatości piszczelowej.
Inne miejsca: dolna część kości udowej 3-5 cm powyżej rzepki zalecana gdy niemożliwe jest

nakłucie kości piszczelowej



Odkaż skórę w miejscu wkłucia



U dzieci przytomnych znieczul skórę 1-2 ml 1% lignokainy



Wkłuj igłę rotując ją jednocześnie pod kątem prostym do powierzchni przyśrodkowej trzonu

kości piszczelowej lub nieznacznie w dół kąt 60-90

Droga doszpikowa

C. O prawidłowym położeniu igły świadczą ;



Nagłe zniknięcie oporu jaki stawia przy przebijaniu blaszka
kostna



Utrzymywanie się igły w jednej pozycji bez podparcia



Aspiracja szpiku kostnego do strzykawki podłączonej do igły



Swobodny wlew płynu infuzyjnego bez objawów
przedostawania się jego do tkanki podskórnej

D. Podać lek lub płyn infuzyjny

Droga doszpikowa

Leki podawane do jamy szpikowej:



Podajemy w dawkach i stężeniu takim samym jak przy
drodze dożylnej. Wyjątek: hipertoniczny 8,4%
wodorowęglan sodu- po rozcieńczeniu



Prędkość wlewu nieco mniejsza niż do żyły obwodowej



Można wykorzystywać pompy infuzyjne



Przy dużych objętościach należy wykorzystać obie kości
piszczelowe

Droga doszpikowa-

powikłania

Powikłania:



Zapalenie kości i szpiku- najgroźniejsze powikłanie-
zasady aseptyki!
podawanie wlewów do 24 godzin
unikanie wkłucia przez zakażone tkanki



Uszkodzenie chrząstki nasadowej



Złamanie igły



Zatkanie światła igły szpikiem kostnym



Przedostanie się leku do tkanki podskórnej

Uwagi

NIE

NIE

podaje się w czasie resuscytacji leków podskórnie

podaje się w czasie resuscytacji leków podskórnie

i

i

domięśniowo

domięśniowo

NIE

NIE

podaje się leków do żyły udowej, chyba że założono

podaje się leków do żyły udowej, chyba że założono

cewnik sięgający powyżej

cewnik sięgający powyżej

przepony

przepony

NIE

NIE

podaje się leków dosercowo :

podaje się leków dosercowo :

możliwość uszkodzenia tętnicy wieńcowej,

możliwość uszkodzenia tętnicy wieńcowej,

podania

podania

leku do

leku do

mięśnia sercowego,

mięśnia sercowego,

wytworzenia odmy opłucnowej,

wytworzenia odmy opłucnowej,

krwiaka opłucnej czy

krwiaka opłucnej czy

krwiaka osierdzia;

krwiaka osierdzia;

K

K

onieczność

przerwania

czynności

reanimacyjnych

onieczność

przerwania

czynności

reanimacyjnych

(masażu serca i wentylacji)

(masażu serca i wentylacji)

Wyliczanie ilości leku

% roztworu x 10 = ilość miligramów leku w 1 ml tego

roztworu

Przykłady przeliczania dawek wybranych leków

 

1 g = 1000 mg

0,1 g = 100 mg

0,01 g = 10 mg

0,001 g = 1 mg

1 mg = 1000 mikrogramów ( mcg)

0,1 mg = 100 mcg

0,01 mg = 10 mcg

Wyliczanie ilości leku

0,1 % adrenaliny=roztwór 1: 1000 =1 mg w 1 ml

0,01 % adrenaliny=roztwór 1:10 000 =0,1mg w 1ml =1mg w

10ml

0,001% adrenaliny=roztwór 1: 100 000 =0,01mg w 1

ml=0.1mg w 10 ml

Amiodaron (Cordarone)-wlew w 5%Glukozie

Niezgodności leków i płynów

Sól fizjologiczna

niezgodna z:



Noradrenalina



Aminofilina



labetalol

Glukoza

niezgodna z:



Adrenalina



Chlorek wapnia

Płyn Ringera

niezgodny z:



Dwuwęglan sodu



Adrenalina



Noradrenalina



Nitrogliceryna



Nitroprusydek sodu



Propranolol



Labetalol



Prokainamid



Solu-medrol

Adrenalina

1.

Działa pobudzająco na receptory alfa1 i alfa2 oraz beta1 ibeta2

2.

Działanie adrenaliny powoduje:



wzrost oporu obwodowego



zapobieganie zapadaniu żył,



wzrost ciśnienia rozkurczowego w aorcie oraz zwiększenie

przepływu mózgowego i wieńcowego



wzrost siły skurczu mięśnia sercowego,



poprawę przewodzenia i automatyzmu w układzie

bodżcoprzewodzącym serca

1.

Zwiększenie amplitudy migotania komór

2.

Stosowana w: migotaniu komór, aktywności elektrycznej bez

tętna oraz w asystolii

Adrenalina

5.

Dawkowanie :

1 mg co 3 min dożylnie



poprzednio stosowane były zwiększane dawki : 1mg,

następnie 3 mg, następnie 5 mg oraz duże dawki:

0,1 mg/kg (śr.5-10 mg) co 3 min – obecnie takie

dawkowanie nie jest polecane

6.

Preparaty:
Injectio Adrenalini 0,1%, 1amp. =1ml=1mg

6.

działania uboczne po przywróceniu spontanicznej

czynności serca: tachykardia, zaburzenia rytmu,

obkurczenie naczyń nerkowych, wzrost zużycia tlenu

przez mięsień sercowy

Atropina

1.

Ma działanie parasympatykolityczne : blokuje
pobudzenie nerwu błędnego

2.

Działanie polega na zwiększeniu częstości
pobudzeń zatokowych i poprawie przewodnictwa i
automatyzm układu bodżcoprzewodzącego

3.

Stosuje się ją w przypadku aktywności elektrycznej
bez tętna z bradykardią ( dawniej: rozkojarzenie
elektromechaniczne) i asystolii

4.

Najbardziej skuteczna przy zatrzymaniu krążenia z
powodu pobudzenia nerwu błędnego ( zatrzymanie
odruchowe)

Atropina

5.

Dawkowanie : jednorazowo

3 mg dożylnie

•

uwaga! Dawka mniejsza niż 0,5 mg może spowodować

paradoksalną bradykardię

6.

Preparaty:
Atropinum sulfuricum 0,5 mg/1ml, 1ml
1,0 mg/1ml, 1ml

7.

Działania uboczne po przywróceniu spontanicznej

czynności serca:

•

tachykardia (przewaga współczulna) z arytmią ,

•

suchość w jamie ustnej,

•

zaburzenia akomodacji oczu

Amiodaron

1.

Lek pierwszego rzutu w migotaniu komór opornym
na defibrylację

2.

dawkowanie

300 mg

= 2 amp rozpuszczone w 20

ml 5% glukozy w powolnym wstrzyknięciu przez 1-2
minuty po trzech defibrylacjach

3.

Preparaty:

Cordarone 0,15g/3ml

Lidokaina

1.

Stosowana w migotaniu komór opornym na
defibrylację, jeśli niedostępny jest amiodaron

2.

Działanie:

•

zmniejsza pobudliwość komórek mięśnia sercowego,

•

tłumi ektopowe komorowe zaburzenia rymu,

•

podwyższa próg migotania komór

•

Działanie poprzez stabilizację błon komórkowych,
zmniejsza szybkość depolaryzacji, obniża próg
defibrylacji

Lidokaina

3.

Dawkowanie :
1-1,5 mg/kg w bolusie (średnio

100 mg

) ,

następna dawka po 8-10 min 0,5 mg/kg(średnio

50mg

)

tak, aby nie przekroczyć 3 mg/kg; po powrocie

spontanicznego krążenia wlew ciągły 2-4 mg/min

-          1 ml 2% lidokainy = 20 mg
-          5 ml 2% lidokainy = 100 mg

4.

Preperaty:
Lignocainum Hydrochloricum 1%,2% 10mg/1ml,

20mg/1ml

Wodorowęglan sodu

1.

Istnieją kontrowersje co do stosowania wodorowęglanów w

resuscytacji

2.

Stosowany, gdy zatrzymanie krążenia trwa > 5 min, gdy

resuscytacja krążeniowo – oddechowa przedłuża się ponad 10

minut

3.

Zalecane

stosowanie

przy

uprzednio

istniejącej

kwasicy

metabolicznej,

hiperkaliemii,

zatruciu

lekami

,

antydepresyjnymi trójcyklicznymi

4.

Dawkowanie : 1 mmol/kg (

50mmol

), następne dawki co 10 min

0,5 mmol/kg
Natrium bicarbonicum 8,4%
1 ml 8,4% NaHCO3 = 1 mmol

1.

Konieczność zapewnienia skutecznej eliminacji CO (sprawna

wentylacja).

Przy

przedawkowaniu

–

możliwa

alkaloza

metaboliczna

Magnez

1.

Szczególnie polecany przy istniejącym niedoborze
magnezu

2.

Polecany przy długo utrzymującym się migotaniu
komór i częstoskurczu Torsades de pointes

3.

Preparaty:

Injectio Magnesii sulfurici 2g/10ml, 5g/20ml

4.

Dawkowanie we wlewie

1-2g

magnezu w 100 ml

soli fizjologicznej przez 1-2 min

10 ml 20% MgSO4 = 2 g

Tlen

W opracowaniu nie uwzględniono

osobno TLENU jako leku rozumiejąc,
że w każdym stanie nagłym podaje się
choremu do oddychania wysokie
stężenia tlenu przez maskę tlenową
(także Venturiego), wąsy tlenowe,
cewnik donosowy czy rurkę
intubacyjną

Dziękuję