Wybrane

leki

stosowane w

ostrych stanach

Acetylocysteina (ACC)

WSKAZANIA

Kaszel bez odkrztuszania w przebiegu infekcji

górnych i dolnych dróg oddechowych, rozstrzenie

oskrzeli, mukowiscydoza, odtrutka przy zatruciu

paracetamolem.

DZIAŁANIE

Rozcieńczenie śluzu przez rozbicie mostków

dwusiarczkowych.

DAWKOWANIE

Początkowo 1 amp.=300 mg 1-2×d powoli i.v., w

bardzo ciężkich przypadkach 2-3 amp. 2-3×d i.v.
W zatruciu paracetamolem: 150 mg/kg m.c.

nierozcieńczone w ciągu pierwszych 15 min i.v.,

następnie do 4. godziny 50 mg/kg m.c. w 500 ml

5% glukozy jako wlew, następnie do 20. godziny

100 mg/kg m.c w 1000 ml 5% glukozy jako wlew.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Zaburzenia przewodu pokarmowego, np. nudności,
wymioty, biegunki, możliwy wpływ na
immunoglobuliny i antyproteazy (rozbicie mostków
dwusiarczkowych); w rzadkich przypadkach reakcja
anafilaktyczna (obrzęk naczyniowo-nerwowy,
pokrzywka, skurcz oskrzeli, tachykardia, spadek
ciśnienia tętniczego krwi).

INTERAKCJE

Osłabienie działania niektórych penicylin i
cefalosporyn (przesunąć zażywanie o co najmniej 2
godz.). Nie podawać równocześnie z środkami
przeciwkaszlowymi (np. kodeiną), ponieważ może to
doprowadzić do zastoju wydzieliny.

UWAGA

Zapewnić wystarczający dowóz płynów (ok.2-3
l/d)

Adrenalina

WSKAZANIA

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa, wstrząs

anafilaktyczny, dychawica oskrzelowa, dodatek do

znieczulenia miejscowego.

DZIAŁANIE

Zależne od dawki pobudzenie receptorów α i β-

adrenergicznych. Po dawkach 1-2 µg/min silne

zwiększenie siły skurczu i przewodnictwa. Średnie

dawki 1-10 µg/min rozszerzają naczynia unerwione

przez nerwy trzewne i naczynia mięśni. Po bardzo

dużych dawkach, przekraczających 10 µg/min

przeważa działanie α-sympatykomimetyczne ze

skurczem naczyń.

PRZECIWWSKAZANIA

Przy resuscytacji nie ma przeciwwskazań.

Kardiomiopatia zaporowa, zwężenie ujścia aorty.

DAWKOWANIE

• Przy reanimacji początkowo 0,01 mg/kg m.c. (dorośli 1

mg jako bolus) i.v., dooskrzelowo dawka trzykrotnie
większa

• Wstrząs anafilaktyczny: początkowo 0,1 mg i.v. (ew.

powtarzać)

• Wstrząs: perfuzorem 10 mg na 50 ml 0,9% roztworu

NaCl, podawać 1-10 ml/godz. odpowiednio do ciśnienia

! Przy właściwym przestrzeganiu wskazań nie ma górnej

granicy dawek.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE
Tachyarytmie, przedwczesne skurcze komorowe,

trzepotanie komór, dławica piersiowa, przyspieszenie
akcji serca, wzrost stężenia glukozy, wzrost ciśnienia
tętniczego, drżenia, hipokaliemia, napad drgawek,
rozszerzenie źrenic, zawroty i bóle głowy, ślinotok,
nudności, wymioty, halucynacje, zaburzenia psychiczne

.

INTERAKCJE

Osłabia działanie leków przeciwcukrzycowych

UWAGA

Nie zaleca się już stosowania podczas
resuscytacji dużych dawek adrenaliny – ponad
20 mg. Wystarcza podawanie co 3-5 min 1 mg
i.v. lub 2-3 mg dooskrzelowo

Amiodaron

WSKAZANIA

Oporna na leczenie tachykardia komorowa, groźne,

oporne na leczenie tachykardie nadkomorowe
(migotanie i trzepotanie przedsionków, nawrotna
tachykardia przedsionkowo-komorowa), zespół WPW.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa, nawracające
migotanie komór.

DZIAŁANIE

Lek przeciwarytmiczny klasy III z niekompetycyjną

blokadą receptorów α i β-adrenergicznych.
Wybiórcze przedłużenie potencjału czynnościowego.

PRZECIWWSKAZANIA

Bradykardia (<55/min), blok zatokowo-
przedsionkowy II° i III°, zespół chorego węzła
zatokowego, choroby tarczycy, choroby płuc, alergia
na jod, ciąża, okres karmienia, równoczesne
zażywanie inhibitorów MAO, hipokaliemia,
wydłużony odstęp QT.

DAWKOWANIE

5mg/kg m.c i.v. w ciągu 20-120 min jako
krótkotrwała infuzja, 2 amp.= 300 mg w 250 ml 5%
roztworu glukozy (1,2 mg/ml). Przykład: przy 60 kg
m.c. 125-750 ml/godz.
Następnie nasycenie 10-20 mg/kg m.c./d = 600
mg/d. Przykład: przy 60 kg m.c = 4 amp. po 150 mg
w 500 ml 5% roztworu glukozy – 20 ml/godz. przez
24 godz. Przez 6 dni.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Objawy ze strony OUN: bóle głowy, zaburzenia
snu, koszmary senne, drżenia, neuropatia
obwodowa, osłabienie mięśni, zapalenie nerwu
wzrokowego.

UWAGA

-

Ciężkie objawy niepożądane → w 10%!

Stosować tylko po wnikliwym rozważeniu
wskazania
- Z powodu zawartości jodu (39%)
niebezpieczeństwo zaburzeń funkcji tarczycy
(przełom tarczycowy)
- Przed rozpoczęciem terapii: skontrolować
czynność tarczycy (fT

3

, fT

4

, podstawowa TSH)

- Rozcieńczanie możliwe tylko w 5%
roztworze glukozy
- Podrażnienie żył → ostrożne podawanie i.v.
lub przez centralny cewnik żylny

Atropina

WSKAZANIA

Zaburzenia rytmu z bradykardią, porażenie układu

parasympatycznego przed zabiegiem

diagnostycznym i leczniczym (płukanie żołądka).

Odtrutka przy zatruciu parasympatykomimetykami.

Odtrutka przy zatruciu alkilofosforanami.

DZIAŁANIE

Parasympatykolityk, kompetycyjny antagonista

acetylocholiny z przewagą napięcia sympatycznego.

PRZECIWWSKAZANIA

Nie ma przeciwwskazań w sytuacji groźnej dla życia. W

pozostałych przypadkach: ostra jaskra, przerost

prostaty, mechaniczna niedrożność jelit,

tachyarytmie, megacolon, niedrożność porażenna

jelit, miastenia, alergia na atropinę.

DAWKOWANIE

Początkowo 1-2 amp. = 0,5-1 mg i.v., ew. powtórzyć
do 2 mg

(przy bloku przedsionkowo- komorowym III°

w razie potrzeby większa dawka)

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Sercowe: tachykardie nadkomorowe i komorowe,
rzadko migotanie komór. Pozasercowo: rozszerzenie
naczyń, hamowanie wydzielania śliny i soku
żołądkowego, perystaltyki żołądka, spazmoliza,
atonia pęcherza moczowego, rozszerzenie oskrzeli,
hamowanie wydzielania w oskrzelach, rozszerzenie
źrenic, ciśnienie śródoczne ↑, pobudzenie OUN.

UWAGA
-

Możliwa paradoksalna bradykardia na

początku działania przez 1-2 min
- 0,04 mg/kg m.c. zupełnie blokuje czynność
nerwu błędnego w sercu (przy 75 kg m.c.≤ 3
mg i.v.)
- W 3 trymetrze ciąży i przy porodzie
bradykardia u płodu noworodka
- Rzadko „gorączka atropinowa” (ciepłota >
41°C), wskazane chłodzenie okładami z
mokrych płócien i dmuchawą
- Atropinę stosować tylko z równoczesnym
monitorowaniem i nigdy razem z adrenaliną
lub noradrenaliną!

Deksametazon - spray

WSKAZANIA

Zatrucia tlenkiem węgla w czasie pożaru, z tlącego

się ognia, trującymi gazami i parami, np. mgłą
cynkową, gazowym chlorem, amoniakiem, gazami
nitrowymi, fosgenem, parami metali ciężkich.

DZIAŁANIE

Glikokortykosteroid o działaniu przeciwzapalnym,

przeciwobrzękowym, stabilizuje błony
pęcherzyków płucnych, zapobiega
śródmiąższowemu obrzękowi płuc pod wpływem
trujących gazów.

PRZECIWWSKAZANIA

W groźnych przypadkach – żadne. Poza tym:
grzybice, gruźlica płuc, zakażenia dróg
oddechowych.

DAWKOWANIE

Początkowo: 5 dawek sprayu rozpylić do oskrzeli,
zawsze w chwili wdechu, co 10 min 5 dalszych
dawek.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Zakażenie błon śluzowych jamy ustnej, gardła przez
Candida albicans.

Deksametazon, sól disodowa

fosforanu (Dexaven)

WSKAZANIA

Obrzęk mózgu, wywołany np. przez glioblastoma lub

astrocytoma (III lub IV stopnia), przerzuty do mózgu,
reakcja anafilaktyczna, stan astmatyczny, pseudokrup.

DZIAŁANIE

Fluorowany glikokortykoid o szerokim zakresie działania.

Działa silnie przeciwzapalnie, przeciwalergicznie,
przeciwrozrostowo, antytoksycznie.

PRZECIWWSKAZANIA

W przypadkach groźnych żadne.

DAWKOWANIE

- Początkowo 40-100 mg i.v.
- We wstrząsie anafilaktycznym: po wstępnej dawce
adrenaliny 100 mg i.v., ew. powtarzać
- W stanie astmatycznym: początkowo 8-20 mg i.v.,
powtarzać 8 mg co 4 godz.
- Przy ataku pseudokrupu:4-8 mg i.v. lub i.m.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Podrażnienie żył (przy szybkim wstrzykiwaniu),
zanik kory nadnerczy: przełom nadnerczowy;
zatrzymanie wody, nadciśnienie, hipokaliemia,
kwasica metaboliczna, miopatia, atrofia mięśni i
lędźwi i ud.

UWAGA

- Wpływ na obrzęki hipoksemiczne w stanie
po reanimacji nie jest pewny
- Stosowanie w urazie czaszkowo-mózgowym
celem zapobiegania obrzękowi mózg sporne
- Nie stosować przy urazie kręgosłupa: tylko
działanie metyloprednizolonu jest
udowodnione (NASCIS-III, 1997).

Dekstran 40, m.cz. 40000

WSKAZANIA

Wskazania zależne od średniej masy cząsteczkowej:
- 40000: leczenie i profilaktyka zaburzeń

mikrokrążenia, zapobieganie zakrzepom, koloidalne

wypełnienie objętości krwi, obwodowe i ośrodkowe

zaburzenia ukrwienia, udar mózgu (dopiero po

wykluczeniu krwawienia)

- 60000-75000: leczenie i profilaktyka wstrząsu

hipowolemicznego, przedoperacyjne rozcieńczenie

krwi.

- DZIAŁANIE

- Wielocząsteczkowy węglowodan, produkowany przez

bakterie Leuconostoc mesenteroides z sacharozy.

Koloidalna substancja o zdolności wiązania wody dla

zwiększenia wewnątrznaczyniowej objętości.

PRZECIWWSKAZANIA

Stany przewodnienia, hiperwolemia, ciężka
niewydolność serca, obrzęk płuc, krwawienia
wewnątrzczaszkowe, afibrynogenemia, alergia na
dekstrany.

DAWKOWANIE

Maks. 15 ml/kg m.c./d i.v.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Reakcje anafilaktyczne (0,07-1%),
niebezpieczeństwo ostrego przeciążenia objętością
wewnątrznaczyniową, nefrotoksyczność, zwłaszcza
po większych ilościach niskocząsteczkowego
dekstranu.

UWAGA

Równocześnie podać wlew roztworu ze
wszystkimi elektrolitami, ponieważ dekstrany
wskutek swego hiperonkotycznego ciśnienia
wywołują odwodnienie przestrzeni
pozakomórkowej.

Diazepam

WSKAZANIA

Stany pobudzenia i napięcia, stany lękowe,

zaburzenia snu, napad drgawek mózgowych,
drgawek gorączkowych, stany podwyższonego
napięcia mięśni, działanie przeciwbólowe i
uspokajające przy wspomaganym oddychaniu,
stosowanie z ketaminą, premedykacja.

DZIAŁANIE

Wzmocnienie hamującego działanie neuronów

GABA-ergicznych. Działanie odpowiednio do
dawki uspokajające, anksjolityczne, zwiotczające
mięśnie i przeciwdrgawkowe.

PRZECIWWSKAZANIA

Nadwrażliwość na benzodiazepiny, uzależnienie,
ostre zatrucie związkami ośrodkowo
deprymującymi, takimi jak: alkohol, leki nasenne,
przeciwbólowe, neuroleptyki (ostrożnie: depresja
oddychania). W czasie ciąży i w okresie karmienia
zażywać tylko w razie koniecznej potrzeby. Ciężkie
zaburzenia czynności wątroby, nerek, przewlekłe
zapalenie oskrzeli, dychawica oskrzelowa,
niewydolność oddechowa.

DAWKOWANIE

- Początkowo: 0,15-0,3 mg/kg m.c. i.v.
- Doodbytniczo:
- 5mg, jeżeli m.c.<15 kg
- 10mg, jeżeli m.c.>15 kg.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Reakcje alergiczne, hamowanie ośrodków
wegetatywnych w pniu mózgu (depresja
oddychania, depresja czynności serca), senność,
zawroty głowy, silna skłonność do uzależnienia
(także po dawkach leczniczych!), nudności,
wymioty, podrażnienie żył przy podawaniu i.v.

INTERAKCJE

Depresja OUN jest wzmacniana przez: alkohol,
barbiturany, neuroleptyki, leki antydepresyjne,
przeciwhistaminowe.

UWAGA

Przy atakach drgawek raczej stosować
klonazepam!

Dobutamina

WSKAZANIA

Niewydolność serca prawo- i lewokomorowa, wstrząs

kardiogenny, niewydolność krążenia z przyczyn

pozasercowych (np. wstrząs septyczny). Przy

równoczesnym niskim ciśnieniu ew. kombinacja z α-

sympatykomimetykiem kurczącym naczynia, np.

dopaminą (dawka średnia do dużej), noradrenaliną.

DZIAŁANIE

Silniejsze pobudzenie receptorów β

1

-niż β

2

-

adrenergicznych, tylko słabe pobudzenie receptorów

α

1

-adrenergicznych. Dominującym działaniem jest

zwiększenie objętości minutowej wskutek zwiększenia

kurczliwości mięśnia serca (dodatnie działanie

inotropowe) bez większego wpływu na ciśnienie. Po

dużych dawkach wyzwalana jest noradrenalina→

obwodowy skurcz naczyń→ ciśnienie↑.

PRZECIWWSKAZANIA

- Bezwzględne: schorzenia, w których
wypełnianie i/lub opróżnianie komór jest
mechanicznie utrudnione, np. przy wlewie
doosierdziowym, zaporowej kardiomiopatii,
znacznej stenozie aorty
- Względne: niedokrwienie mięśnia serca, stany
hipowolemiczne bez wystarczającej substytucji.

DAWKOWANIE

- Początkowo 2,5-10µg/kg m.c/min ( w
pojedynczych przypadkach do 40µg/kg m.c./min)
- Perfuzor:250 mg na 50 ml 5% glukozy.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Tachykardia, niemiarowość, przyspieszenie
przewodnictwa przy arytmii całkowitej, dławica
piersiowa, ciśnienie↑, parcie na mocz, zapalenie żyły
(w miejscu wstrzykiwania), hipokaliemia (bardzo
rzadko)., niekiedy wysypka, gorączka, eozynofilia,
dychawica oskrzelowa ( nadwrażliwość na
siarczany).

INTERAKCJE

Wzrost zapotrzebowania na insulinę

UWAGA

Dopamina jest lekiem pierwszego wyboru przy
wstrząsie kardiogennym i septycznym

Dopamina

WSKAZANIA

Niewydolność serca ze spadkiem ciśnienia; stany

wstrząsowe, np. przy niewyrównanej niewydolności

serca (wstrząs kardiogenny), wstrząs hipowolemiczny

(po uzupełnieniu objętości), wstrząs septyczny,

poprawa ukrwienia nerek (np. niewydolność nerek),

wątroby, ciężka hipotensja.

DZIAŁANIE

Pobudzenie receptorów α- i β

1

-dopaminergicznych.

Działanie jest zależne od dawki:

- 2-4 µg/kg m.c./min: pobudzenie receptorów

dopaminergicznych→ ukrwienie nerek, naczyń

trzewnych i wieńcowych ↑(„dawka nerkowa”)

- - 4-10 µg/kg m.c./min: pobudzenie receptorów β

1

→ siła

mięśnia sercowego ↑, częstość skurczów serca ↑,

objętość minutowa ↑

-

>10 µg/kg m.c./min: pobudzenie receptorów α

1

-

adrenergicznych,wyzwalanie noradrenaliny → skurcz
naczyń obwodowych (także nerkowych)
- >20 µg/kg m.c./min: → opór naczyń obwodowych
↑, ukrwienie nerek ↓.
Działanie jest osobniczo bardzo różne, w
pojedynczych przypadkach nawet dawka 3 µg/kg
m.c./min może jeszcze wyraźne podnieść ciśnienie.
W przeciwieństwie do dobutaminy zawsze
przyspiesza częstość skurczów serca.

PRZECIWWSKAZANIA

- Bezwzględne: tachyarytmia, migotanie komór,
jaskra o wąskim kącie przesączania, gruczolak
stercza, nadczynność tarczycy,
phaeochromocytoma, zaporowa kardiomiopatia.
- Względne: niedobór objętości krwi.

DAWKOWANIE

- Zwiększenie ukrwienia nerek: 1-3 µg/kg m.c./min
- Wstrząs kardiogenny: 5-10 µg/kg m.c./min
- Wstrząs septyczny: 10-20 µg/kg m.c./min

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Nudności, wymioty, dolegliwości dławicowe,
tachykardia, niemiarowość; objawy
przedawkowania: wzrost częstości skurczów serca o
więcej niż 25/min (rozpoznanie różnicowe: niedobór
objętości).

UWAGA

- Przed podaniem dopaminy: wyrównać
niedobór objętościowy
- Korzystna jest kombinacja z dobutaminą

Fenobarbital

WSKAZANIA

Napady ogniskowe, lek przeciwdrgawkowy drugiego

wyboru przy napadach grand mal, najczęściej w

kombinacji. Serie wielkich napadów, stan padaczkowy

grand mal: lek drugiego wyboru, jeżeli fenytoina,

diazepam lub klonazepam nie są skuteczne. Lek

nasenny.

DZIAŁANIE

Barbituran, działanie przeciwdrgawkowe przez

stabilizację błon.

PRZECIWWSKAZANIA

Choroba wieńcowa, miastenia, zatrucie alkoholem lub

lekami uspokajającymi, ostra porfiria wątrobowa,

ciężkie zaburzenia czynności nerek i wątroby,

wstrząs, stan astmatyczny, ciąża, okres kamienia.

DAWKOWANIE

- i.v.100 mg powoli w ciągu co najmniej 4 min
- Perfusor: 600 mg (np.3 amp. Luminalu) na 50 ml
0,9% NaCl, podawać 0,2-0,4 mg/kg m.c./godz. = 12-
24 mg/godz. = 12-24 ml/godz. Dla pacjenta 60 kg
m.c.
- Maks. dawka dzienna 600 mg

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Niewydolność serca, hipotermia po dużych
dawkach, zaparcie

.

INTERAKCJE

Wzmocnienie działania uspokajającego przez inne
ośrodkowo działające leki i alkohol.

UWAGA

- Ujemny wpływ na serce po dużych dawkach
- Dążyć do oznaczania poziomu w osoczu
- Obecnie jako lek nasenny i uspokajający już
niezalecany.

Fenoterol (Berotec)

WSKAZANIA

1) Ostry atak dychawicy oskrzelowej, skurcz oskrzeli.
2) Dystokia w okresie rozwierania i wypierania,

zamartwica wewnątrzmaciczna, przypadki nagłe w
położnictwie, np. wypadnięcie pępowiny,
zagrażające pęknięcie macicy, zwiotczenie macicy
przy cięciu cesarskim.

DZIAŁANIE

Sympatykomimetyk o działaniu β

2

>β

1

→ zwiotczenie

mięśniówki gładkiej oskrzeli, naczyń krwionośnych.

PRZECIWWSKAZANIA

-

Bezwzględne: nadczynność tarczycy, przerostowa
zaporowa kardiomiopatia, zespół WPW

-Względne: tachykardia, świeży zawał serca,
choroba wieńcowa znacznego stopnia,
niemiarowość, zaburzenia gospodarki cukrowej.

DAWKOWANIE

- (1) 1-2 dawki wziewne – głęboko wdychać. Maks.
dawka ogólna 12 dawek/d
- (2) Wlew: 460 ml roztworu podstawowego
(Ringera) z4 ampułkami Fenoterolu

po 0,5 mg (po

10 ml) daje 0,5-3 µg/min = 2-12 kr./min
- (2) Wstrzyknięcie: 1ml = 25µg Fenoterolu

z 4 ml

5% glukozy- wstrzykiwać i.v. w trakcie infuzji z
szybkością 2 ml/min

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Często: bicie serca, tachykardia, spadek ciśnienia
tętniczego krwi, drżenia mięśniowe, niepokój,
nudności, zaburzenia snu, hipokaliemia,
paradoksalny spadek pO

2

UWAGA

- Względnie słaba wybiórczość w odniesieniu
do oskrzeli, z tego powodu ograniczenie
wskazania przy ciężkich napadach dychawicy
oskrzelowej
- Przy bardzo dużych pojedynczych dawkach
(>0,8 mg fenoterolu)
→ spadek poziomu potasu w osoczu,
proporcjonalny do dawki, zwłaszcza przy
równoczesnym stosowaniu leków
moczopędnych lub przeczyszczających
(bieżąco kontrolować poziom potasu)

Furosemid

WSKAZANIA

Obrzęk płuc, prawokomorowa niewydolność serca,

ostry wzrost ciśnienia w tętnicy płucnej, przełom
nadciśnieniowy, hiperkaliemia, hiperkalcemia,
wymuszona diureza, np. przy zatruciach.

DZIAŁANIE

Diuretyk pętlowy odwracalnie hamujący transport

Na

+

/K

+

/Cl

-

w grubej wstępującej części pętli Henlego.

Dodatkowo → rozszerzenie naczyń → napływ krwi
żylnej → zwiększenie ukrwienia nerek i obniżenie
ciśnienia w tętnicy płucnej.

PRZECIWWSKAZANIA

Hipokaliemia, hipokalcemia, hiponatremia, bezmocz,
ciąża, okres karmienia, uczulenie na sulfonamidy,
zaburzenia opróżniania pęcherza moczowego (założyć
cewnik), niewyrównana niewydolność wątroby (stan
przedśpiączkowy lub śpiączka wątrobowa).

DAWKOWANIE

- Początkowo: 20-40 mg i.v., w ciężkich przypadkach
do 1 mg/kg m.c.
- Ostry obrzęk płuc: 40 mg, ewentualnie powtórzyć po
20 min.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Hipokaliemia, hipokalcemia, hiponatremia,
bezmocz, ciąża, okres karmienia, uczulenie na
sulfonamidy, zaburzenia opróżniania pęcherza
moczowego (założyć cewnik), niewyrównana
niewydolność wątroby (stan przedśpiączkowy lub
śpiączka wątrobowa).

UWAGA

- Początkowe działanie przy leczeniu obrzęku
płuc przed wystąpieniem diurezy polega na
obniżeniu napięcia żył i ciśnienia w tętnicy
płucnej
- Przy stosowaniu rozważyć założenie cewnika
- Duże dawki tylko przy wskazaniu życiowym,
np. przy obrzęku płuc, zatruciu,
niewydolności nerek
- Przeciwdziałanie: ostrożnie uzupełnianie
objętości krwi.

Glukoza

WSKAZANIA

Hipoglikemia, śpiączka hipoglikemiczna, zatrucie

alkoholem, odwodnienie hipertoniczne.

DZIAŁANIE

Wzrost stężenia glukozy we krwi. Farmakokinetyka:

działanie występuje natychmiast.

PRZECIWWSKAZANIA

Roztwór glukozy ponad 7%: hiperglikemia.

DAWKOWANIE

Śpiączka hipoglikemiczna: dawkowanie zależne od

skuteczności 1-8 amp. glukozy 40% powoli i.v.
(maksymalnie 2 ml/min).

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Podrażnienie żył, hiperglikemia.

INTERAKCJE

Nie ma.

UWAGA

- 5% glukoza (roztwór hipotoniczny) nadaje
się także do uzupełnienia objętości przy
hiperglikemii (odwodnienie hipertoniczne)
- Glukoza > 10%: z powodu drażniącego
wpływu na żyły wstrzykiwać

tylko w trakcie

infuzji lub przez centralny cewnik żylny.

Haloperidol

WSKAZANIA

Ostre zespoły psychotyczne z urojeniami, halucynacje,

zespoły katatoniczne, stany pobudzenia
psychoruchowego.

DZIAŁANIE

Pochodna butyrofenonu o silnym działaniu

antypsychotycznym, przeciwwymiotnym,
antydopaminergicznym, słabym działaniu uspokajającym.

PRZECIWWSKAZANIA

Ostre zatrucie środkami psychotropowymi, stany

śpiączkowe, ciąża, okres karmienia, nadwrażliwość,
zespół złośliwej neurolepsji, hipertyreoza, skłonność do
napadów drgawkowych, schorzenia układu
krwiotwórczego.

DAWKOWANIE

- Ostre zespoły psychotyczne i katatoniczne: 2-5 (-
10) mg powoli i.v., i.m.
- Stany pobudzenia psychomotorycznego: 2-5 (-10)
mg powoli i.v., i.m

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Spadek ciśnienia krwi, ortostatyczne zaburzenia
regulacji krążenia, napady drgawek, zaburzenia
pozapiramidowe, wczesne dyskinezy, zaburzenia
wegetatywne: suchość w jamie ustnej, utrudnienie
oddawania moczu, zaparcie, nasilenie objawów
jaskry.

INTERAKCJE

- Wzmocnienie działania leków hipotensyjnych
- Wzmocnienie działania alkoholu

UWAGA

- „Antypsychotyczne” nie oznacza wyleczenia
psychozy; w razie myśli samobójczych nie
pozostawiać pacjenta nigdy samego!
- Haloperidol ma tylko słabe działanie
uspokajające
- Równoczesne stosowanie środków
hamujących krzepnięcie: wzmożone
niebezpieczeństwo krwawienia (nie
wykonywać zastrzyków i.m.!)
- U starszych pacjentów częste reakcje
paradoksalne.

Heparyna

WSKAZANIA

Zapobieganie zakrzepom (małe dawki), zawał serca,

niestabilna dławica piersiowa, ostry zator płuc,
zatory tętnicze i żylne, leczenie wspomagające przy
rozpuszczaniu zakrzepów.

DZIAŁANIE

W małych dawkach wielkocząsteczkowa heparyna w

kompleksie z AT III wzmaga działanie AT III 7-8-
krotnie.

PRZECIWWSKAZANIA

Krwawienie, zwłaszcza krwawienie niemożliwe do

zatamowania przez ucisk.

DAWKOWANIE

Pełne działanie: 5000 j.m. i.v. jako bolus, następnie
1000-1500 j.m./godz. pod kontrolą PTT (częściowy
czas tromboplastynowy) po 6 godz. (dążyć do 1,5-2-
krotnego przedłużenia); s.c. 3×10000j.m.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Niebezpieczeństwo krwotoku przy przedawkowaniu
lub przy zaburzeniach krzepnięcia; reakcje
alergiczne.

INTERAKCJE

- Zwiększone niebezpieczeństwo krwawienia w razie
stosowania środków hamujących agregację płytek,
dekstranów, fibrynolityków, kumaryny.

UWAGA

- Można stosować w ciąży
- Przy niewydolności nerek zmniejszyć dawki o
ok. 25%
- Nie mieszać w strzykawce z innymi lekami.

Hydrokortyzon

WSKAZANIA

Niewydolność nadnerczy (choroba Addisona),

ewentualnie wstrząs (anafilaktyczny, septyczny),
niewydolność przysadki, zespół nadnerczowo-płciowy.

DZIAŁANIE

Glikokortykoid.

PRZECIWWSKAZANIA

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, ciężka

osteoporoza, psychozy, zakażenia wirusowe,
zakażenie amebą, grzybice systemowe, jaskra o
wąskim i szerokim kącie przesączania, 8 tyg. przed i
2 tyg. po szczepieniach ochronnych, chłoniaki po
szczepieniu BCG.

DAWKOWANIE

- i.v. początkowo 250 mg jako bolus, następnie
perfuzor 100-250mg w 50 ml 0,9% NaCl w ciągu 24
godz.
=2ml/godz.
- Przy przewlekłej niedomodze nadnerczy (schemat
Covera):
- przy zakażeniu: podwojenie dziennej dawki
substytucyjnej
- przy małych zabiegach operacyjnych: 100 mg
przed zabiegiem, potem 100 mg co 6 godz. przez
12 godz.
- przy dużych zabiegach operacyjnych: 100 mg
przed zabiegiem, potem 100 mg co 6 godz. przez
72 godz.
- We wstrząsie septycznym do 300 mg/d we wlewie
ciągłym lub dawkach podzielonych.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Pojedyncza dawka jest praktycznie pozbawiona
objawów niepożądanych, duże dawki przez kilka dni
→ słabe objawy niepożądane, poziom cukru ↑,
poziom potasu↓, sodu↑; obraz krwi: limfocyty↓,
eozynofile↓, leukocyty↑, erytrocyty↑, płytki↑,
niebezpieczeństwo zakrzepów ↑,
niebezpieczeństwo krwawień z przewodu
pokarmowego, osłabienie odporności,
euforia/dysforia.

UWAGA

- Dzienne wytwarzanie w organizmie 15-6-
mg, w stresie znacznie więcej
- Preparaty kortyzolu zawierają różne, duże
ilości alkoholu. Nie podawać jako bolus!

Hydroksokobalamina

WSKAZANIA

Zatrucie cyjankiem, odtrutka dla produktów, które przy

spalaniu dają jony cyjankowe, zatrucie nitroprusydkiem

sodu.

DZIAŁANIE

Szybko działająca odtrutka,→ przejście kompleksów

cyjankowych w nietoksyczną cyjankobalaminę.

PRZECIWWSKAZANIA

Alergia na witaminę B

12

; trzeba rozważyć ryzyko w

porównaniu do groźnego dla życia zatrucia cyjankiem.

DAWKOWANIE

- Początkowo 5,0g i.v. albo 70 mg/kg m.c., ewentualnie

powtórzyć raz lub dwukrotnie

- Przy silnym zatruciu dodatkowo tę samą dawkę we

wlewie 30 min do 2 godz.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Odwracalne zabarwienie skóry i błon śluzowych na
jasnoczerwony-różowy kolor, zabarwienie moczu na
kolor ciemnoczerwony.

INTERAKCJE

Osłabienie działania przez równoczesne podanie
tiosiarczanu sodu.

PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI

- Dawkowanie u dzieci takie samo jak u dorosłych
- Odtrutka droga, ale skuteczna; jako substancja
sucha trwała przez 30 miesięcy.

Hydroksyetyloskrobia

(roztwory)

HAES w Polsce

WSKAZANIA

Wstrząs z niedoboru objętości krwi wskutek utraty krwi

lub osocza, rozcieńczenie krwi, zaburzenia

mikrokrążenia.

DZIAŁANIE

Koloidalny środek zastępczy krwi z grupy wielocukrów.

HAES produkowany jest z amylopektyn różnych zbóż.

PRZECIWWSKAZANIA

Hiperwolemia, ciężka niewydolność serca, alergia na

hydroksyetyloskrobię, ostra niewydolność nerek z

oligurią lub anurią, krwawienia wewnątrzczaszkowe.

DAWKOWANIE

- Wstępnie 10-20 ml/kg m.c. jako infuzja (dzieci nie
więcej niż 15 ml/kg m.c./godz.)
- Przy ostrej utracie infuzja do 1500 ml/d, w
zależności od stanu klinicznego nawet więcej.
Szybkość wlewu w zależności od objawów
ok.500ml/godz., w razie potrzeby do 500ml w ciągu
5 min.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Reakcja anafilaktyczna (bardzo rzadka!),
podwyższenie poziomu amylazy surowicy,
dekompensacja lewokomorowej niewydolności serca
przy podaniu nadmiernej ilości, hiperwolemia.

UWAGA

- Wytrącenie w roztworach zawierających
fosforany i węglany
- Zmniejszenie dawki w niewydolności nerek.

Insulina

WSKAZANIA

Hiperglikemia, początek leczenia insuliną, cukrzyca

insulinozależna, przerywane leczenie insuliną
(zabieg operacyjny, zakażenia), kontynuacja
leczenia insuliną u cukrzyków typu I, duże dawki
glukozy przy odżywianiu pozajelitowym.

DZIAŁANIE

Poprawa pobierania glukozy przez komórki, wzmożona

produkcja glikogenu, pobudzenie produkcji białek i
tłuszczów. Czas działania: t

½

po podaniu i.v. 3-10

min, przy podaniu s.c. w zależności od dawki
insuliny, po 10 j.m. 6-9 godz. maks. działanie po 1-3
godz.

PRZECIWWSKAZANIA

Hipoglikemia, insulinoma.

DAWKOWANIE

- Pojedyncze dawki na ogół 8 do maks. 24j.m.s.c., w
śpiączce i.v.
- Perfuzor: 50 j.m. na 50 ml 0,9% NaCl, dawkowanie w
zależności od poziomu cukru we krwi, najczęściej 2-6
j.m./godz. = 2-6 ml/godz.
- Pozajelitowe odżywianie: 500ml 50% glukozy + 32 j.m.
insuliny ludzkiej + 40 mmoli KCl, podawać 20-6- ml/godz.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Przy przedawkowaniu hipoglikemia, reakcje alergiczne,
lipodystrofia

.

UWAGA

- Przy leczeniu insuliną zawsze uwzględniać
przesunięcie K

+

do wnętrza komórek

- Nie podawać insuliny przed hospitalizacją!

Ipratropium bromek (Berodual)

WSKAZANIA

Zaburzenia rytmu serca z bradykardią (bradykardia zatokowa,

bradyarytmia przy bloku zatokowo-przedsionkowym, blok

przedsionkowo-komorowy II°, typu Wenckebacha,

bradyarytmia zupełna przy migotaniu przedsionków),

przewlekłe zapalenie oskrzeli (dozowany aerozol)

DZIAŁANIE

Blokada receptora przy pozazwojowym neuronie

parasympatycznym → zniesienie muskarynowych efektów

acetylocholiny.

PRZECIWWSKAZANIA

- Bezwzględne: jaskra, przerost stercza, mechaniczna

niedrożność przewodu pokarmowego, zaburzenia rytmu z

częstoskurczem

- Względne: wczesny okres ciąży.

DAWKOWANIE

- Indywidualnie różne, i.v. 1 amp., doustnie 2-3×10-15-
20mg/d
- Dychawica oskrzelowa: spray 1-2 dawek 3 ×d, maks.
12 dawek
- Leczenie długotrwałe: doustnie 10-15 mg 2-3 ×d

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Uczucie pełności, brak apetytu, zaparcie (przewlekłe),
niedrożność jelit (odwracalna), suchość w jamie ustnej,
zaburzenia akomodacji, utrudnienie opróżniania
pęcherza moczowego, nadkomorowe i komorowe
zaburzenia rytmu sreca z tachykardią.

INTERAKCJE

Wzmocnienie działania wszystkich środków
antycholinergicznych

UWAGA

Odtrutka: 0,01-0,05 mg/kg m.c. fizostygminy
powoli i.v.

Klonazepam

[Rivotril,Rivotril(D)]

WSKAZANIA

Lek przeciwdrgawkowy, padaczka petit mal, uogólnienie

drgawki toniczno-kloniczne, wszystkie postaci stanu
padaczkowego.

DZIAŁANIE

Pochodna benzodiazepiny, zmniejszenie pobudzenia neuronów

wegetatywnych w korze, wzgórzu i układzie rąbka przez
wzmocnienie hamujących neuronów GABA-ergicznych.

PRZECIWWSKAZANIA

Narkomania, miastenia, niewydolność oddechowa, zatrucie

alkoholem, lekami przeciwpadaczkowymi, neuroleptykami,
lekami nasennymi i przeciwbólowymi, litem, lekami
przeciwdepresyjnymi, zespół bezdechu sennego, ciężkie
uszkodzenia wątroby; troskliwy dozór pacjentów z depresją i
skłonnością do samobójstwa, ciążą, okres karmienia.

DAWKOWANIE

Stan epileptyczny: 1 mg i.v.do maks. 13 mg/d.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Uczucie zmęczenia, spowolnienie, bóle głowy,
zaburzenia artykulacji, zwiotczenie mięśni, amnezja,
ataksja, pobudliwość, uspokojenie, silne wydzielanie
śluzu w drogach oddechowych, depresja
oddychania, reakcje paradoksalne, zakrzepowe
zapalenie żył, ew. zakrzepy.

INTERAKCJE

Wzmocnienie działania przez leki deprymujące OUN
i alkohol

PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI

- Klonozepam ma najsilniejsze działanie
przeciwdrgawkowe spośród wszystkich
benzodiazepin
- Lek pierwszego wyboru w napadzie drgawek
- 1 mg klonazepamu odpowiada w działaniu
przeciwdrgawkowym 5-10 mg diazepamu
- Przy odporności stanu padaczkowego na leczenie:
wprowadzenie do znieczulenia ogólnego przez
podanie 5-7 mg/kg m.c. tiopentalu, intubację i
sztuczne oddychanie
- Przy ścisłym przestrzeganiu wskazań można podać
także w ciąży
- Możliwa paradoksalna reakcja u starszych
pacjentów

Kwas

acetylosalicylowy(ASA)

WSKAZANIA

Ostre i przewlekłe bóle (działanie przeciwbólowe);

gorączka (nie stosować u dzieci ani u młodocianych

ze względu na zespół Reye’a). Ostre i przewlekłe

stany zapalne, zwłaszcza schorzenia reumatyczne.

Zawał serca (hamowanie agregacji płytek krwi).

Zapobieganie zaburzeniom ukrwienia mózgu i serca.

DZIAŁANIE

Pochodna kwasu benzoesowego o właściwościach

przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i

przeciwzapalnych. Hamowanie syntezy

prostaglandyn. Hamowanie agregacji trombocytów

(hamowanie syntezy płytkowego tromboksanu A

2

).

PRZECIWWSKAZANIA

Choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy,
nadwrażliwość na salicylany, skaza krwotoczna,
dzieci przed 12 rokiem życia (wywoływanie zespołu
Reye’a), trzeci trymestr ciąży ( opóźnienie porodu,
zwiększone niebezpieczeństwo krwawienia, u
dziecka możliwe przedwczesne zamknięcie
przewodu Botalla), okres karmienia, niedobór
dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, dychawica
oskrzelowa.

DAWKOWANIE

- Działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i
przeciwgorączkowe: 0,5-1,0 i.v., i.m.,0,5-1,0
doustnie
- Hamowanie agregacji płytek krwi: 1-3 mg/kg m.c.
i.v. (pierwsza dawka u dorosłych 500 mg i.v.

)

- Choroba wieńcowa

:

100 mg dziennie.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Skurcz oskrzeli, niebezpieczeństwo sprowokowania
ataku dychawicy oskrzelowej, reakcje
anafilaktyczne, nudności, wymioty, zapalenie błony
śluzowej żołądka, choroba wrzodowa, przedłużenie
czasu krwawienia, szum w uszach, otumanienie,
hiperwentylacja, odwracalne zwiększenie
aktywności transaminaz.

UWAGA
-

ASA w dużych dawkach wzmaga wydalanie

moczanów
- Standardowe leczenie w zawale serca, w
ostrej chorobie wieńcowej.

Mannitol

WSKAZANIA

Leczenie obrzęku mózgu, udar niedokrwienny,

grożący zaklinowaniem, groźne dla życia
krwawienie śródmózgowe, rozpoczynająca się
ostra niewydolność nerek ( diureza osmotyczna:
kwestia sporna), jaskra, wymuszona diureza.

DZIAŁANIE

Wiązanie wolnej wody przez wytwarzanie gradientu

osmotycznego na barierze krew- mózg z
obniżeniem lepkości krwi, wtórne rozszerzenie
naczyń, spadek ciśnienia wewnątrzmózgowego i
tym samym poprawa ukrwienia mózgu.

PRZECIWWSKAZANIA

Utrzymująca się oliguria/anuria po próbnym wlewie
(podanie ok. 0,2 g mannitolu/kg m.c. w ciągu 5 min
powinno wywołać diurezę co najmniej 40-50
ml/godz.), niewyrównana niewydolność serca, stany
odwodnienia, obrzęk płuc, krwawienia
śródczaszkowe.

DAWKOWANIE

Ciśnienie śródmózgowe: 3×1,5-2,0 ml/kg m.c. przez
30-60 min i.v.; przy 70 kg m.c. = 3 ×100-140 ml.
Maks. dziennie 7 ml/kg m.c.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Niewydolność serca, obrzęk płuc, podrażnienie żył.

Metamizol (Pyralgin)

WSKAZANIA

Ostre i przewlekłe stany bólowe, zwłaszcza z

komponentem spastycznym (działa analgetyczno-
spazmolityczne), bóle nowotworowe, gorączka
niereagująca na inne leczenie ( doskonałe
działanie przeciwgorączkowe)

DZIAŁANIE

Analgetyk z grupy pochodnych pirazolonu o silnym

działaniu przeciwbólowym, dobrym
przeciwgorączkowym i spazmolitycznym.

1 mg metamizolu odpowiada działaniu

przeciwbólowemu 2-4 mg morfiny

PRZECIWWSKAZANIA

Nadwrażliwość na metamizol, brak dehydrogenazy
glukozy-6-fosforanowej, pierwsze trzy miesiące i
ostatnie 6 tygodni ciąży (zaburzenia hematopoezy, u
dziecka możliwe przedwczesne zamknięcie przewodu
Botalla), ostra wątrobowa porfiria.

DAWKOWANIE

Początkowo 1,0-2,5 g metamizolu powoli i.v. (maks. 1
ml/min!)

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Nietolerancja z gorączką i niedrożnością dróg
oddechowych, spadek ciśnienia, wstrząs anafilaktyczny
( zbyt szybkie wstrzyknięcie- możliwy do 1 godz. Po
podaniu i.v. występuje 1:5000! Zdarzały się przypadki
śmiertelne), agranulocytoza z gorączką, dreszcze, bóle
gardła, trudności w połykaniu, nekrotyzujace stany
zapalne w okolicach naturalnych otworów ciała.

UWAGA

- Spośród wszystkich NLPZ metamizol ma
najsilniejsze działanie przeciwbólowe i
przeciwgorączkowe
- Metamizol należy stosować tylko w ciężkich
przypadkach, jeżeli inne analgetyki
nieopioidowe nie są wystarczająco skuteczne
lub są przeciwwskazane
- Nie są znane interakcje z alkoholem( pod
względem nasilenia objawów niepożądanych z
OUN, depresji oddychania) ani ze środkami
hamującymi krzepnięcie
- Możliwe zabarwienie moczu na czerwono –
nie ma znaczenia
- Metamizol dopuszczony jest tylko jeszcze do
krótkotrwałego stosowania ze względu na
agranulocytozę cechującą się dużą
śmiertelnością

Metoklopramid

WSKAZANIA

Nudności, wymioty, czkawka, premedykacja, przed

wprowadzeniem do znieczulenia ogólnego, podanie
opiatów, chemioterapia, zaburzenia motoryki
górnej części przewodu pokarmowego, gastropatia
cukrzycowa.

DZIAŁANIE

Blokowanie ośrodków receptorów D

2

-dopaminowych

w polu najdalszym (area postrema) → działanie
przeciwwymiotne. Działanie cholinergiczne na
motorykę przewodu pokarmowego → przyspieszone
opróżnianie żołądka i pasażu jelita cienkiego.

PRZECIWWSKAZANIA

Nie stosować u dzieci < 2 r.ż (z powodu objawów
niepożądanych pozapiramidowych), mechaniczna
niedrożność jelit, krwawienie z przewodu
pokarmowego, guzy nadnerczy, prolaktynoma,
padaczka, ciąża w 1. trymetrze, później ściśle
przestrzegać wskazań; okres karmienia.

DAWKOWANIE

- Początkowo 1-3 amp. = 10-30 mg i.v., i.m.
- Dzieci< 14 r.ż.: 0,1 mg/kg m.c.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Uczucie zmęczenia, lęk, zawroty i bóle głowy, reakcje
pozapiramidowe, ostra dystonia, akatyzja (tylko po
większych dawkach), biegunka, hiperprolaktynemia,
ginekomastia, mlekotok, zaburzenia cyklu
miesiączkowego.

INTERAKCJE

Neuroleptyki: wzmocnienie objawów niepożądanych
pozapiramidowych.

Metoprolol

WSKAZANIA

Choroba wieńcowa, okres po zawale serca, nadciśnienie,

arytmia zupełna z szybkim przewodzeniem, tachykardia

przedsionkowa, tachykardia zatokowa przy hipertyreozie,

zatrucie naparstnicą z tachykardią przedsionkową.

DZIAŁANIE

Β-adrenolityk, lek antyarytmiczny klasy II

PRZECIWWSKAZANIA

- Bezwzględne: ciężka niedomoga serca, zespół węzła

zatokowego, blok zatokowo-przedsionkowy, blok

przedsionkowo-komorowy II°i III°, wstrząs, bradykardia,

phaeochromocytoma (podać wcześniej α-adrenolityk)

- Względne: dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli z

niedrożnością, nadreaktywność oskrzeli, blok

przedsionkowo-komorowy I° (aż czas PQ< 0,23 s).

DAWKOWANIE

- i.v. przy zaburzeniach rytmu serca z tachykardią:
1-2 amp. = 5-10 mg powoli i.v. (1 mg/min). Po 5-10
min dopuszczalne powtórzenie. Maks. dawka/d 20
mg
- p.o.: nadciśnienie 2×dz. 1 tabl. = 50 mg; choroba
wieńcowa: 1-2 tabl. po 50 mg/d; niemiarowość z
tachykardią: 1-2 tabl. po 100 mg/d.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Także przy swoistości β

1

możliwa niedrożność

oskrzeli. Spadek ciśnienia, uczucie zmęczenia,
koszmary senne, depresje.

UWAGA

Dozwolone stosowanie w ciąży.

Metyloprednizolon

WSKAZANIA

(1) Uraz kręgosłupa
(2) Anafilaksja, wstrząs anafilaktyczny, stan astmatyczny.

DZIAŁANIE

Krótko działający, niefluorowany glikokortykoid o silnym

działaniu przeciwalergicznym, przeciwzapalnym i
stabilizującym błony komórkowe.

DAWKOWANIE

-

(1) przy urazie kręgosłupa (schemat Brackena, NASCIS III):
początkowo 30 mg/kg m.c.i.v. w ciągu pierwszych 8 godz.
Po urazie, potem 5,4 mg/kg m.c./godz. Przez 24-48 godz.

-

(2) dorośli: 250-500 mg i.v.

-

(2) dzieci: 1-2 mg/kg m.c. i.v.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Przy szybkim wstrzyknięciu: nudności, uczucie
gorąca, zaczerwienienie, powstanie pęcherzyków

UWAGA

Stosowanie dużych dawek metyloprednizolonu
przy urazie kręgosłupa wpływa dobrze na stan
neurologiczny (zapobieganie wtórnemu
urazowi rdzenia kręgowego).

Morfina

WSKAZANIA

Najsilniejsze bóle, np. zawał serca, zastój w płucach

wskutek ostrej niewydolności lewokomorowej.

DZIAŁANIE

Agonista opioidowy o silnym działaniu

przeciwbólowym, uspokajającym i
przeciwkaszlowym.

PRZECIWWSKAZANIA

Nadwrażliwość na morfinę, ostra wątrobowa

porfiria, ciąża i okres karmienia ( tylko przy
ścisłym przestrzeganiu wskazań), silna ośrodkowa
depresja oddychania, kolka żółciowa.

DAWKOWANIE

- Dawkowanie zależne od nasilenia bólów, odstęp przy
podawaniu i.v. zwykle 4 godz., przy podawaniu
doustnym 8 godz.
- Początkowo 5-10 mg (rozcieńczone wodą do
zastrzyków 1:10) odpowiednio do nasilenia bólów
powoli i.v. W razie nudności dodatkowo 1 amp. = 10 mg
Metoklopramid i.v.
- Perfuzor: 1 amp 100 mg na 50 ml 0,9% NaCl: 1-4
mg/godz. = 0,5-2 ml/godz.
- Maks. dawka dzienna (orientacyjnie, decyduje stan):
pozajelitowo 100 mg, doustnie 300 mg.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Uspokojenie, senność, rzadko stany podniecenia,
ośrodkowe porażenie oddychania (przy zbyt szybkim
wstrzyknięciu), bradykardia, nudności, wymioty,
rozszerzenie naczyń, spadek ciśnienia.

INTERAKCJE

- Wzmocnienie działania przez leki deprymujące
ośrodkowo
- Ew. wzmocnienie przez inhibitory MAO
- Wzmocnienie działania hipotensyjnego przez leki
hipotensyjne i neuroleptyki fenotiazynowe

UWAGA

- Korzystny przy ostrym zawale serca
(zmniejszenie obciążenia wstępnego→
odciążenie małego krążenia
- Odtrutka: nalokson i.v.

Nalokson

WSKAZANIA

Depresja oddychania i splątanie spowodowane przez

opiaty i syntetyczne narkotyki, np. fentanyl,
metadon, pentazocynę, dekstropropoksyfen,
tilidynę. Depresja oddychania u noworodka, jeżeli
matka otrzymywała w czasie porodu opiaty. Do
rozpoznania różnicowego przy podejrzeniu zatrucia
opiatami (np. nieprzytomny pacjent z danymi
wskazującymi na uzależnienie od opiatów).

DZIAŁANIE

Swoisty antagonista opiatów, działanie kompetycyjnie

na wszystkie podtypy receptorów opioidowych.
Nalokson blokuje działania agonistów opioidowych.

PRZECIWWSKAZANIA

Względne: ciąża (przechodzi przez łożysko), przebyte
schorzenie serca.

DAWKOWANIE

- Przy przedawkowaniu opiatu początkowo sposobem
miareczkowania:1 amp. = 0,4 mg powoli i.v.,
powtórzenie po 2-3 min, dopuszczalne do 10 mg
- Dzieci: 0,01 mg/kg m.c. powoli i.v., ew. także i.m.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

U uzależnionych ostry zespół odstawienia. Przy zbyt
szybkim wstrzyknięciu: nudności, wymioty, ciśnienie↑

INTERAKCJE

Nie są znane.

UWAGA

- Unikanie nudności i wymiotów: wstrzykiwać
nalokson i.v. powoli w ciągu ok. 30s
- Z powodu krótkiego okresu półtrwania
naloksonu w przeciwieństwie do opiatów:
staranna obserwacja przez dłuższy czas.
Zawsze należy pacjenta przetransportować na
oddział zajmujący się leczeniem zatruć
- Jeżeli po podaniu dawki całkowitej 10 mg nie
ma reakcji, nie jest to prawdopodobnie zatrucie
opiatem

Roztwór Ringera

WSKAZANIA

Utrata płynu pozakomórkowego, wstępne uzupełnienie

objętości przy (wielu) urazach, odwodnienie

izotoniczne, odwodnienie hipotoniczne, wstępnie przy

odwodnieniu hipertonicznym (np. śpiączce

cukrzycowej). Utrzymywanie dostępów żylnych

obwodowych i centralnych, nieznaczna zasadowica

hipochloremiczna.

DZIAŁANIE

Fizjologiczny (izotoniczny) roztwór – płyn zastępczy o

właściwościach słabo zakwaszających.

DAWKOWANIE

Odpowiednio do objawów klinicznych do kilku litrów

(przy przedawkowaniu hiperwolemia z niewydolnością

serca, obrzęk płuc). Przy objawach ciężkiego wstrząsu:

20-40ml/kg m.c. i.v. wlew pod ciśnieniem.

Sodu chlorek

WSKAZANIA

Odwodnienie izotoniczne, do początkowego leczenia

przy odwodnieniu hipertonicznym, np. w śpiączce

cukrzycowej, odwodnienie hipotoniczne,

rozpuszczalnik leków, utrzymanie dostępu do

obwodowych i centralnych dróg podawania leków.

DZIAŁANIE

Izotoniczny płyn do terapii zastępczej.

PRZECIWWSKAZANIA

Hipernatremia, stany hiperhydratacji.

DAWKOWANIE

Do 500 ml/godz.i.v.

.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Podrażnienie żył, ostra niewydolność serca, obrzęk
płuc, hipernatremia przy przedawkowaniu.

INTERAKCJE

Nie są znane.

Węgiel lekarski

WSKAZANIA

Zatrucia pokarmowe, zatrucia metalami ciężkimi i

lekami.

DZIAŁANIE

Adsorpcja trucizn rozpuszczalnych w tłuszczach i w

wodzie przez błony mikrokapilarne ziarenek węgla

(1000-2000m

2

/g węgla!)

PRZECIWWSKAZANIA

Zatrucia kwasami i ługami ( węgiel nie ma zdolności ich

wiązania), zatrucia środkami ochrony roślin.

DAWKOWANIE

Przy zatruciach jednorazowo 0,5-1,0 g/kg m.c. (ok.30-

70 g) albo początkowo 10 g i co 4 godz. ponownie 10-

20 g p.o.ew. przez sondę żołądkową. Węgiel rozbić

wodą w ilości ok. 10-30 ml wody na 10 g węgla.

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

Po zastosowaniu bardzo dużych dawek (>80 g) w
pojedynczych przypadkach niedrożność jelit.

INTERAKCJE

Działanie podanych doustnie leków może ulec
osłabieniu lub zniesieniu, np. środków
antykoncepcyjnych, przeciwpadaczkowych itd.

UWAGA

- Węgiel jest często stosowany w zbyt małych
dawkach!
- Stosowanie jest celowe nawet jeszcze
kilkanaście godz. po zatruciu