Jak badać rozwój ?
-organizacja badań umożliwiająca uchwycenie
zmian rozwojowych
[spostrzeżenie problemu, ustalenie programu badań,
dobór metod i technik badania] – ustalenie podejścia
badawczego
-ustalenie formuły badania
Zwykle przyjmuje się, że: R= f(W) - ta formuła nie przynosi
wyjaśnień; prowadzi do ustalenia tego, co jest wspólne;
podejście poprzeczne; grupy zasadnicze
Jest stosowana, bowiem: wyraża znaczną część wiedzy
o rozwoju; ujmuje stałe związki R – W; pozwala przewidywać
-formuła R=F(W, P, Ś) – pozwala uchwycić różnice
Indywidualne; podejście podłużne; grupy E i K
Tematy do badań:
- samorzutne występowanie zjawiska (klasyfikacja
i diagnoza)
- regularność, prawidłowości występowania zjawiska
- dostępność narzędzi badania
- określone hipotezy
- przyjęcie istniejącej teorii
Specyfika badań nad rozwojem:
- konieczność takiej organizacji badań, by można było
uchwycić zmiany rozwojowe
- pewne zjawiska występują jedynie w określonych
momentach rozwoju (cechy utracone)
- należy uwzględniać specyfikę zachowania dziecka
w danym okresie rozwojowym
- stosowanie technik niewerbalnych we wczesnych okresach
- panowanie nad całym zachowaniem dziecka
- pamiętać o możliwym wpływie badacza na dziecko
- uwzględniać wymogi instytucji, w której prowadzone
są badania
Podejście = organizacja sposobu rozwiązywania
problemu polegająca na spostrzeżeniu problemu,
ustaleniu programu badań, doborze grup badanych,
metod i technik badania
Rodzaje podejść badawczych:
- longitudinalne/podłużne
- transwersalne/poprzeczne
- ukośne
Podejście longitudinalne:
-badanie tej samej grupy osób na przestrzeni wielu lat
-zbieranie wielu, możliwie jak największej liczby danych
-każda osoba badana jest wielokrotnie, w różnym wieku
-zachowanie tych samych zmiennych
Walory podejścia longitudinalnego:
- pozwala uchwycić dynamiczny charakter zmienności
zachowań
-pozwala na badanie tempa zmian
- pozwala na badanie zmienności/stałości cech
- pozwala określić model zmian wewnątrzosobniczych
- daje pewność, że klasa badanych zachowań jest ta
sama w każdym momencie badania
-daje pewność, że zmiany zależą od wieku a nie innych
zmiennych
- pozwala na stwierdzenie wpływu wcześniejszych cech
na późniejsze
- pozwala przewidywać dalszy rozwój
- pozwala na badanie utraconych właściwości
Ujemne cechy podejścia longitudinalnego:
- trudności z doborem/utrzymaniem grupy
- trudności z doborem metod
- angażowanie wielu badaczy
- kosztowność badania
Podejście transwersalne:
- badanie kilku grup osób w różnym wieku w tym samym
czasie
- każda grupa badana jednorazowo
- zakłada się, że różnice wieku są równoważne ze zmianami
rozwojowymi
Walory podejścia transwersalnego:
-pozwala na badanie tendencji rozwojowych
- badania mało kosztowne
- krótki czas zbierania danych
- badania może prowadzić jedna osoba
- łatwość statystycznego opracowania danych
Ujemne cechy podejścia transwersalnego:
- traci się z oczu zmiany indywidualne
- uzyskuje się dane uśrednione
- trudno określić wpływ innych zmiennych
Podejście ukośne:
- badane są osoby z różnych pokoleń w tym samym wieku
- badania w różnym czasie
- pomiar jednorazowy
- pozwala na ujawnienie wpływu kohorty
- pozwala na zestawienie podejścia longitudinalnego
i transwersalnego
Alternatywa badań podłużnych – wywiad
(należy rozważyć dokładność informacji
otrzymywanych
od rodziców i wychowawców dziecka)
W badaniach nad rozwojem należy uwzględnić
wewnątrzosobniczą zmienność oraz wieloprzyczynowość
(co daje zmienność międzyosobniczą)
podejści
e
Podłużne
poprzeczne
ukośne
Grupa
jedna
Kilka
kilka
Wiek
różny
różny
ten sam
Czas
badania
różny
ten sam
różny
Liczba
pomiaró
w
wiele
jednorazowy
jednorazo
wy
Rodzaje podejść w badaniach nad rozwojem
Metoda – racjonalny sposób rozwiązania problemu
Metody psychologii rozwojowej:
-obserwacja (uważne i celowe obserwowanie zjawiska;
rodzaje obserwacji; cele badania obserwacyjnego)
-eksperyment naturalny, quasi eksperyment,
eksperyment laboratoryjny)
- testy
- skale
- kwestionariusze
- metoda kliniczna Piageta
- metoda mikrogenetyczna
Dobór osób do badania:
- reprezentatywność próby (dobór losowo-celowy)
- osoby, które odpadają w badaniach (wybierane są te,
które zgadzają się)
- optymalna liczba badanych
Etyczny aspekt badań nad rozwojem:
-chronić od ewentualnych negatywnych następstw
- do trzeciego roku życia badać w obecności opiekuna
- zgoda rodziców na badanie dziecka
- przekazywanie wyników badań
Wyjaśnianie wyników badań:
- interpretacja przez analogię (uzyskane wyniki pozostają
w zgodzie z..)
- interpretacja wyjaśniająca (w kontekście przyjętej teorii...)