Locatio - conductio

Locatio - conductio

Strony umowy

Strony umowy

►

Locator (wynajmujący) – podmiot który
„lokuje” („daje”) rzecz lub usługę

►

Conductor (najemca) – ten, który zabiera
rzecz ze sobą (con-ducere)

Rodzaje najmu, strony

Rodzaje najmu, strony

►

Locatio-conductio rei – najem rzeczy

Locatio-conductio rei – najem rzeczy

►

Locatio-conductio operis – najem dzieła

Locatio-conductio operis – najem dzieła

►

Locatio-conductio operarum – najem pracy

Locatio-conductio operarum – najem pracy

Locator

Conductor (bierze rzecz)

Płaci czynsz

res

Locator
(„lokuje” zaufanie i
materiał)

Płaci wynagrodzenie

Conductor
(bierze materiał -
wykonuje dzieło)

Locator
(daje usługę)

Conductor

Płaci wynagrodzenie

Locatio-conductio rei

Locatio-conductio rei

– cechy umowy

– cechy umowy

►

Umowa „starannego działania”

Umowa „starannego działania”

►

Wydanie przez wynajmującego najemcy rzeczy

Wydanie przez wynajmującego najemcy rzeczy

(zazwyczaj niezużywalnej) w dzierżenie

(zazwyczaj niezużywalnej) w dzierżenie

UWAGA !!!

UWAGA !!!

najemca nie miał ochrony interdyktalnej

najemca nie miał ochrony interdyktalnej

►

Rzecz mogła, ale nie musiała, przynosić pożytki

Rzecz mogła, ale nie musiała, przynosić pożytki

(dzisiejsza umowa dzierżawy mieściła się w całości w

(dzisiejsza umowa dzierżawy mieściła się w całości w

kontrakcie najmu)

kontrakcie najmu)

►

Najemca nabywał własność pożytków przez

Najemca nabywał własność pożytków przez

perceptio

perceptio

►

Roszczenia wynajmującego zabezpieczało

Roszczenia wynajmującego zabezpieczało

prawo

prawo

zastawu

zastawu

na rzeczach wniesionych przez najemcę

na rzeczach wniesionych przez najemcę

►

Podnajem był dopuszczalny, jeśli strony nie

Podnajem był dopuszczalny, jeśli strony nie

wykluczyły tego same w zawartej umowie

wykluczyły tego same w zawartej umowie

Locatio-conductio rei

Locatio-conductio rei

– obowiązki stron

– obowiązki stron

►

Wynajmujący (

Wynajmujący (

locator

locator

) powinien

) powinien:



Dostarczyć rzecz

Dostarczyć rzecz w stanie nadającym się do

przeznaczonego użytku



Utrzymywać rzecz

Utrzymywać rzecz w tym stanie (np. wykonywać

poważniejsze naprawy)

►

Jeśli

Jeśli

locator

locator

nie wywiązuje się z umowy

nie wywiązuje się z umowy

:



Traci czynsz

Traci czynsz w odpowiednim stosunku do czasu, w

którym rzecz nie nadawała się do użytku



Utrata czynszu jest

niezależna od jego winy

niezależna od jego winy !!!



Jeśli niemożność korzystania z rzeczy jest zawiniona

przez wynajmującego – powstaje obowiązek

pokrycia strat (np. w postaci lucrum cessans), jakie

poniósł najemca w związku z niemożnością

korzystania z rzeczy

Locatio-conductio rei

Locatio-conductio rei

– obowiązki stron

– obowiązki stron

►

Najemca (

Najemca (

conductor

conductor

) powinien:

) powinien:



Płacić czynsz

Płacić czynsz



Zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym (zarazem

Zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym (zarazem

p

ponosi koszta bieżącej eksploatacji rzeczy)

►

W wypadku zniszczenia rzeczy:

W wypadku zniszczenia rzeczy:



Bez winy najemcy

Bez winy najemcy (vis maior, casus, wyłączna wina

wynajmującego): obowiązek zwrotu wygasa



Z winy najemcy:

Z winy najemcy: płaci odszkodowanie + czynsz za

okres niekorzystania z rzeczy



Najemca odpowiada za omnis culpa – więc także

wówczas, gdy szkoda wynikła z zaniedbania lub

nieumiejętnego wykorzystywania przez niego rzeczy

Locatio-conductio operarum

Locatio-conductio operarum

– obowiązki

– obowiązki

stron

stron

►

Przedmiot:

Przedmiot:

świadczenie gotowości

świadczenie gotowości

do

do

pracy

pracy

►

Conductor

Conductor

(„

(„pracodawca

”)

”)



Zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia oraz

ewentualnie do dostarczenia materiałów i narzędzi

►

Locator

Locator

(„

(„pracownik

”)

”)



Obowiązek stawienia się do pracy



Niezdolność do pracy (niezależna od winy !!!) =

brak wynagrodzenia



Odpowiedzialność za złe wykonanie pracy

Locatio-conductio operis

Locatio-conductio operis

– obowiązki

– obowiązki

stron

stron

►

Umowa rezultatu –

Umowa rezultatu – liczy się fakt dostarczenia dzieła

►

Locator

Locator („zamawiający”)



Dostarczenie materiałów



Zapłata za dzieło [po jego odebraniu]

►

Conductor

Conductor („wykonawca”)



Wykonanie dzieła zgodnie z zamówieniem (wykonawca w
sposób domniemany gwarantuje, że potrafi go wykonać)



Dostarczenie dzieła



UWAGA !!! Krawiec oraz czyściciel odzieży

UWAGA !!! Krawiec oraz czyściciel odzieży odpowiadają
za

custodia

custodia

Locatio-conductio operis

Locatio-conductio operis

– obowiązki

– obowiązki

stron

stron

►

Conductor

Conductor

mógł

mógł

powierzyć wykonanie

powierzyć wykonanie

dzieła osobie trzeciej, jeśli nie sprzeciwiało

dzieła osobie trzeciej, jeśli nie sprzeciwiało

się to naturze świadczenia jakie miało

się to naturze świadczenia jakie miało

zostać spełnione

zostać spełnione

►

Jeśli

Jeśli

conductor

conductor

powierzył wykonanie dzieła

powierzył wykonanie dzieła

osobie trzeciej odpowiadał względem

osobie trzeciej odpowiadał względem

locatora

locatora

za „winę w wyborze” danej osoby

za „winę w wyborze” danej osoby

(

(

culpa in eligendo

culpa in eligendo

– wina w wyborze)

– wina w wyborze)

►

Punkt wyjścia do ukształtowania odpowiedzialności

Punkt wyjścia do ukształtowania odpowiedzialności

dłużnika wykonującego swoje zobowiązanie za pomocą

dłużnika wykonującego swoje zobowiązanie za pomocą

lub przy współudziale osób trzecich na zasadzie ryzyka

lub przy współudziale osób trzecich na zasadzie ryzyka

(por. art. 474 KC).

(por. art. 474 KC).

Locatio-conductio operis

Locatio-conductio operis

– ryzyko

– ryzyko

stron

stron

►

Spór co do zasady kogo obciąża ryzyko

Spór co do zasady kogo obciąża ryzyko

przepadku rzeczy

przepadku rzeczy



Początkowo do chwili wydania rzeczy

Początkowo do chwili wydania rzeczy

conductor

conductor

odpowiadał za przypadkową jej

odpowiadał za przypadkową jej

utratę (

utratę (

periculum conductoris

periculum conductoris

)

)



Jeśli rzecz została zniszczona (choćby bez

Jeśli rzecz została zniszczona (choćby bez

winy

winy

conductora

conductora

) przed jej odbiorem przez

) przed jej odbiorem przez

locatora

locatora

, ten ostatni był zwolniony z

, ten ostatni był zwolniony z

obowiązku zapłaty wynagrodzenia

obowiązku zapłaty wynagrodzenia



W okresie późniejszym przyjmowano kazuistycznie

W okresie późniejszym przyjmowano kazuistycznie

zasadę, że jeżeli zniszczenie dzieła nastąpiło w

zasadę, że jeżeli zniszczenie dzieła nastąpiło w

skutek siły wyższej

skutek siły wyższej

conductor

conductor

może mieć prawo do

może mieć prawo do

wynagrodzenia, jeśli przemawiają za tym względy

wynagrodzenia, jeśli przemawiają za tym względy

słuszności

słuszności

Locatio-conductio operis

Locatio-conductio operis

– ryzyko

– ryzyko

stron

stron

►

Labeon D. 19.2.62:

Labeon D. 19.2.62:

„Jeśli zawrzesz umowę wykopania kanału i

„Jeśli zawrzesz umowę wykopania kanału i

wykonasz go, ale zanim zostanie przyjęty

wykonasz go, ale zanim zostanie przyjęty

[przez wynajmującego], zostanie on

[przez wynajmującego], zostanie on

zniszczony w wyniku wypadku, ryzyko

zniszczony w wyniku wypadku, ryzyko

będzie twoje. Paulus, mówi natomiast, że

będzie twoje. Paulus, mówi natomiast, że

jeśli wypadek miał miejsce w wyniku

jeśli wypadek miał miejsce w wyniku

obsunięcia się ziemi, strona wynajmująca

obsunięcia się ziemi, strona wynajmująca

będzie za to odpowiedzialna, ale jeśli to

będzie za to odpowiedzialna, ale jeśli to

się stało, z tego względu, że dzieło było

się stało, z tego względu, że dzieło było

wykonane wadliwie, będziesz musiał sam

wykonane wadliwie, będziesz musiał sam

ponieść stratę.”

ponieść stratę.”

Najem dzieła a sprzedaż

Najem dzieła a sprzedaż

►

Gdy wykonawca dzieła dostarcza materiał



Aulus zamówił u Brutusa złoty pierścień, który miał

zostać wykonany ze złota Brutusa

►

Sabinianie: decyduje pochodzenie materiału



Od zamawiającego – najem dzieła (substancja

rzeczy nie zmienia się)



Od wykonawcy – sprzedaż (najem nie może

przenosić własności)

►

Prokulianie: decyduje wkład pracy



Niezależnie od pochodzenia materiału, bo własność

i tak należy do przetwórcy i dlatego najem może

przenieść własność



Jeśli powstało nowe dzieło – najem dzieła

Umowa o transport morski

Umowa o transport morski

►

Problem: jaki to najem

Problem: jaki to najem

►

Najem rzeczy: miejsca na statku

Najem rzeczy: miejsca na statku

(czyli możliwość umieszczenia towaru na statku)

(czyli możliwość umieszczenia towaru na statku)



Należy się zapłata za czas, w którym można
było korzystać z miejsca na statku,
niezależnie od tego, czy rzecz dopłynęła

►

Najem dzieła: przedmiotem jest

Najem dzieła: przedmiotem jest

dowiezienie rzeczy do miejsca

dowiezienie rzeczy do miejsca

przeznaczenia

przeznaczenia



Zapłata należy się dopiero po zawinięciu do
portu (umowa rezultatu!)

Lex Rhodia de iactu

Lex Rhodia de iactu

►

Zasada podziału ryzyka przy zrzucie

Zasada podziału ryzyka przy zrzucie

►

W przypadku utraty

W przypadku utraty

(de facto celowego

(de facto celowego

wyrzucenia za burtę)

wyrzucenia za burtę)

części towaru w celu

części towaru w celu

odciążenia okrętu:

odciążenia okrętu:



Rozliczenia między osobą, której towary

Rozliczenia między osobą, której towary

wyrzucono a kapitanem statku oraz

wyrzucono a kapitanem statku oraz

kapitanem a resztą przewożących

kapitanem a resztą przewożących

proporcjonalnie do ilości przewożonych

proporcjonalnie do ilości przewożonych

towarów w stosunku do ilości utraconych

towarów w stosunku do ilości utraconych

rzeczy

rzeczy

Rozkład skarg przy

Rozkład skarg przy

Lex Rhodia de

Lex Rhodia de

iactu

iactu

►

Najem rzeczy

Najem rzeczy

►

Najem dzieła

Najem dzieła

Kapitan
(locator)

Właściciele towarów
(conductores)

Właściciel
wyrzuconego
towaru

kapitan

Inni właściciele
towarów

a.conducti

a.locati

Właściciel
wyrzuconego
towaru

kapitan

Inni właściciele
towarów

Kapitan
(conductor)

Właściciele towarów
(locatores)

a.conducti

a.locati