Motywowane poznanie

społeczne

Motywowane poznanie społeczne

•

3 etapy w ujmowaniu relacji pomiędzy

procesami motywacyjnymi i poznawczymi

konflikt
dusza rozumna vs dusza namiętna
pierwszeństwo i przewaga jednych procesów nad

drugimi
dysonans poznawczy vs autopercepcja
próba integracji
dualistyczne modele perswazji
integracja
teoria poznania potocznego
motywacje specyficzne vs motywacje niespecyficzne
potrzeba poprawności
potrzeba poznawczego domknięcia
przegląd badań
potrzeba poznania
potrzeba ewaluacji

Psychologia poznania
społecznego...

... zajmuje się badaniem procesów,

dzięki którym ludzie konstruują
swoją interpretację rzeczywistości
społecznej, na podstawie której
potem podejmują decyzje i
działania.

Czy wystarczy w tym celu badać tylko

przebieg procesów poznawczych?

Motywowane poznanie społeczne

• Procesy poznawcze dotyczą formowania wiedzy w

naszym umyśle; percepcji, reprezentacji umysłowych,
pamięci itd.

• Motywacja zaś rozumiana najprościej to wszelkie

formy “chcenia”, potrzeby, cele, nadzieje czy
preferencje.

•  
• Pytanie brzmi:
• Jaka jest relacja procesów motywacyjnych - naszych

pragnień, potrzeb i namiętności - wobec procesów
poznania – przetwarzania informacji, formułowania sądów
i podejmowania decyzji?

3 podejścia:

• I. KONFLIKT: Motywacja i

procesy poznawcze są
jakościowo różne; mogą na
siebie oddziaływać ale jeden typ
procesów ma podstawowe
znaczenie.

3 podejścia:

• II. INTEGRACJA Isza PRÓBA:

powiązanie indywidualnego
zaangażowania w proces
poznawczy z systematycznym i
dokładnym przetwarzaniem
informacji i braku osobistego
zaangażowania z
heurystycznymi i
powierzchownym
przetwarzaniem informacji.

3 podejścia:

• III. INTEGRACJA II: motywacja

stanowi nieodłączy aspekt
poznania.

I. KONFLIKT:

Arystoteles – konflikt duszy rozumnej z duszą namiętną (serca z

głową), gdy dusza rozumna dominuje poznanie jest obiektywne i
racjonalne.

 Freud (1923) konflikt pomiędzy popędowym Id i racjonalnym Ego

preferences need no inferences:

“Dokładnie mówiąc

prawie każde poznanie i percepcja zawiera ocenę… Nie można
postrzegać obiektów lub działań społecznych bez jednoczesnego
oceniania ich na wymiarach takich jak dobry/zły,
przyjemny/nieprzyjemny. (Strictly speaking, nearly all cognition and
perception is evaluative. ... It is not possible to view a social object or a
social act without at the same time making an assessment on
dimensions closely corresponding to good/bad, pleasant/unpleasant,
etc. Marcus & Zajonc, 1985)

Inferences need no preferences:

najpierw ma miejsce

poznawcza interpretacja sytuacji a dopiero po niej nastepuje jej ocena
w kategoriach przyjemny/nieprzyjemny; dobry/zły

Dysonans poznawczy vs autopercepcja

Krytyka poznawcza:

Większość zjawisk motywacyjnych można

wytłumaczyć w terminach procesów poznawczych

Teoria dysonansu poznawczego

• Gdy dobrowolnie podjęte działania są sprzeczne z

ważnymi lub/i istotnymi dla “ja” postawami i
przekonaniami, wówczas powstaje stan fizjologicznego
pobudzenia i nieprzyjemnego napięcia (dysonans
poznawczy), który motywuje ludzi do zmiany postaw i
przekonań tak, aby były one zgodne z podjętymi
działaniami.

• Festinger 1957
badania w paradygmacie wymuszonego posłuszeństwa

Teoria autopercepcji

• wiedzy o sobie i swoich postawach i przekonaniach

nabywamy na podstawie obserwacji naszych działań

• Daryl Bem 1967
• W badaniach w paradygmacie wymuszonego

posłuszeństwa osoby badane, których wiedza na

temat własnych postaw jest ograniczona wnioskują

swoje postawy ze swoich ‘wymuszonych’ zachowań

• Tetlock & Levi (1982) – nie można rozstrzygnąć,

która interpretacja – motywacyjno-poznawcza czy

poznawcza jest bardziej adekwatna w wyjaśnianiu

badań w paradygmacie wymuszonego

posłuszeństwa lub badań nad atrybucjami w służbie

ego dopóki nie zostanie stwierdzona obecność

motywującego pobudzenia fizjologicznego.

Dysonans poznawczy vc autoprecepcja

(motywowane poznanie społeczne czy tylko

poznanie społeczne?)

• Croyle & Cooper 1984 – pomiar pobudzenia w

trakcie doświadczania dysonansu poprzez
reakcję skórno-galwaniczną. Fizjologiczne
popudzenie odczuwane jako negatywne
faktycznie pojawia się, gdy osoba napotyka
informacje niezgodne z własnymi opiniami lub
zachowuje się niezgodnie ze swoimi postawami.
Ma ono motywujący wpływ na dalsze procesy
poznawcze i nie można go przypisać czemuś
innemu niż właśnie tej niezgodności.

•

4 warunki, które muszą zostać

spełnione, aby zaszła zmiana postaw

lub/i przekonań pod wpływem

dysonansu poznawczego:

Cooper & Fazio (1984)

1. Jednostka musi zdać sobie sprawe z tego, że

rozbieżność pomiędzy jej postawami a
zachownaiem ma negatywne konsekwencje np.
negatywny wpływ na innych;

2. Jendostka musi przyjąć osobistą

odpowiedzialność za działanie niezgodne z
przekonaniami.

3. Jednostka musi doświdaczyć fizjologicznego

pobudzenia i nieprzyjemnego napięcia.

4. Jednostka musi przypisać dysonans sprzeczności

pomiędzy działaniami a postawami.

Jak pobudzenie związane z dysonansem

prowadzi do zmiany postaw (Kunda,

1990):

• Zmiana jest wynikiem motywowanego przez

konkretny cel, selektywnego przeszukiwania
pamięci w poszukiwaniu dowodów na to, że ma
się daną postawę lub żywi dane przekonanie

• Dlatego zmiana postawy w badaniach nad

dysonansem nigdy nie jest bardzo duża, bo
jednak jest ograniczona przez to, co osoba ma
we wcześniejszych przekonaniach lub w swojej
pamięci

Motywowane poznanie społeczne

• 3 etapy w ujmowaniu relacji pomiędzy

procesami motywacyjnymi i poznawczymi

konflikt
dusza rozumna vs dusza namietna
pierwszeństwo i przewaga jednych procesów nad

drugimi
dysonans poznawczy vs autopercepcja

próba integracji
dualistyczne modele perswazji

integracja
teoria poznania potocznego
motywacje specyficzne vs motywacje niespecyficzne
potrzeba poprawności
potrzeba poznawczego domknięcia
przegląd badań
potrzeba poznania
potrzeba ewaluacji

II. INTEGRACJA Isza PRÓBA

• Jeśli osoba ma motywację (np. istotność problemu dla ‘ja’) i

czas to będzie systematycznie przetwarzać informacje i nie

będzie ich upraszczać, ani zniekształcać. Ale, gdy nie ma

motywacji lub/i czasu to będzie swoje sądy formułować

opierając się na niemerytorycznych przesłankach -- różnym

typom motywacji towarzyszą różne procesy poznawcze,

rodzaje przetwarzanych informacji i sposoby wnioskowania.

• Petty & Cacioppo (1984) Model Wypracowania

Prawdopodobieństw (Elaboration Likelihood Model

(ELM))

“central processing” vs “peripheral processing”
• Chaiken & Eagly (1976) Model perswazji systematyczno

– heurystycznej (Heuristic-Systematic Model (HSM))

“systematic processing” vs “heuristic processing”

Motywowane poznanie społeczne

•

3 etapy w ujmowaniu relacji pomiędzy

procesami motywacyjnymi i poznawczymi

konflikt
dusza rozumna vs dusza namietna
pierwszeństwo i przewaga jednych procesów nad

drugimi
dysonans poznawczy vs autopercepcja
próba integracji
dualistyczne modele perswazji

integracja
teoria poznania potocznego

motywacje specyficzne vs motywacje niespecyficzne
potrzeba poprawności
potrzeba poznawczego domknięcia
przegląd badań
potrzeba poznania
potrzeba ewaluacji

III. INTEGRACJA II: motywacja stanowi
nieodłączy aspekt poznania

• Lay-epistemic theory Kruglanski

1996 – aby poznanie było w ogóle

możliwe jednostki muszą być

motywowane do tego, aby zdobywać

wiedzę i formować sądy.

• Motywacja działa na poznanie w ten

sposób, że zwiększa dostępność

przesłanek i informacji istotnych z

punktu widzenia motywacji czy z

punktu widzenia celu jakiemu ma

służyć proces poznawczy.

III. INTEGRACJA II: motywacja stanowi
nieodłączy aspekt poznania

• Lay-epistemic theory Kruglanski 1996
• Motywacja określa zakres i kierunek procesów

poznawczych, ale nie to, jakiego rodzaju

informacje będą brane pod uwagę, czy jakie

procesy się odbędą systematyczne czy

heurystyczne. Jedyny wymóg jest taki, aby to, co

poznawczo przetwarzane było dostępne i istotne

z punktu widzenia celu, który wyznacza proces

poznawczy.

• w motywowanym postrzeganiu świata jesteśmy

ograniczeni przez rzeczywistość, przez to, co

pamiętamy i wiemy o naszych doświadczeniach

oraz przez chęć zachowania ‘iluzji obiektywności’

Motywowane poznanie społeczne

•

3 etapy w ujmowaniu relacji pomiędzy

procesami motywacyjnymi i poznawczymi

konflikt
dusza rozumna vs dusza namietna
pierwszeństwo i przewaga jednych procesów nad

drugimi
dysonans poznawczy vs autopercepcja
próba integracji
dualistyczne modele perswazji
integracja
teoria poznania potocznego

motywacje specyficzne vs motywacje niespecyficzne

potrzeba poprawności
potrzeba poznawczego domknięcia
przegląd badań
potrzeba poznania
potrzeba ewaluacji

Motywacje specyficzne

• sformułownia określonej, konkretnej

konkluzji

• atrybucje w służbie ego (self-enhancing attributions) Miller

& Ross 1975

• atrybucje obronne: nierealistyczny optymizm (Weinstein,

1980) lub wiara w sprawiedliwość świata (Lerner 1980)

• Życzeniowa atrybucja cech nieznanej osoby w zależności

od przewidywanego typu interakcji (Klein & Kunda, 1992)

Motywacje niespecyficzne

• celem nie jest sforumłowanie

konkretnej konkluzji lecz określony

przebieg procesu poznawczego

• Potrzeba adekwatności
• Potrzeba poznawczego domknięcia
• Potrzeba poznania
• Potrzeba ewaluacji

Motywowane poznanie społeczne

•

3 etapy w ujmowaniu relacji pomiędzy

procesami motywacyjnymi i poznawczymi

konflikt
dusza rozumna vs dusza namietna
pierwszeństwo i przewaga jednych procesów nad

drugimi
dysonans poznawczy vs autopercepcja
próba integracji
dualistyczne modele perswazji
integracja
teoria poznania potocznego
motywacje specyficzne vs motywacje niespecyficzne

potrzeba poprawności

potrzeba poznawczego domknięcia
przegląd badań
potrzeba poznania
potrzeba ewaluacji

Potrzeba adekwatności, dokładności

poznania (accuracy goal) (Kruglanski &

Freund, 1983).

• motywacja, aby w danej sytuacji sformułować

możliwie najbardziej poprawną i adekwatną
opinię; opóźnia przedwczesne i zbyt pochopne
formułowanie sądów; prowadzi do
wykorzystywania takich strategii poznawczych,
co do których można sądzić, że pozwolą
najbardziej adekwatną opinię sformułować.

• Gdy ludzie są motywowani przez cel poprawności

wkładają więcej wysiłku w poznawanie, w
przetwarzanie informacji, większą uwagę
przywiązują do informacji które analizują,
analizują je bardziej dogłębnie i w bardziej
złożony sposób, poświęcają na to więcej czasu.

Wysoka potrzeba adekwatności

• Gdy osobiste konsekwencje sformułowania złej

opinii lub podjęcia złej decyzji są wysokie np:

• -  oczekiwanie oceny za wynik procesu

poznawania

• -  oczekiwanie konieczności uzasadnienia

swoich konkluzji i opinii wobec innych

• -  oczekiwanie, że opinie i decyzje zostaną

upublicznione

• -  oczekiwanie, że ocena opinii i konkluzji

wpłynie jakoś na dalsze życie

Gdy mamy podejrzenia co do cudzych intencji
Gdy oczekujemy przyszłych relacji z innymi

Pod wpływem motywacji poprawności...

- w mniejszym stopniu ulega się efektowi pierwszeństwa (

w

postrzeganiu innych osób nasze pierwsze wrażenie na temat danej
osoby wpływa na dalsze sądy o tej osobie

) (Tetlock, 1983);

- w mniejszym stopniu kieruje się stereotypami etnicznymi w

ocenie eseju napisanego przez osoby reprezentujące grupy
etniczne;

- - w mniejszym stopniu kieruje się heurystyką zakotwiczenia

(

w formułowaniu sądów zwł. o wielkości lub ilości punkt startu

kształtuje całość percepcji

) w formułowaniu sądów o

prawdopodobieństwie wydarzeń;

w mniejszym stopniu ulega się fundamentalnemu błędowi

atrybucji (lub tzw. złudzeniu korespondencji) (

w wyjaśnianiu

zachowania tendencja do przeceniania czynników dyspozycyjnych i
niedoceniania czynników sytuacyjnych

) (Tetlock, 1985; Pittman &

D’Agostino, 1985);

tworzy się bardziej złożone i adekwatne opinie na temat innych,

nieznanych im osób – lepiej przewiduje się odpowiedzi tych osób
w inwentarzu osobowości (Tetlock & Kim, 1987)

Motywowane poznanie społeczne

•

3 etapy w ujmowaniu relacji pomiędzy

procesami motywacyjnymi i poznawczymi

konflikt
dusza rozumna vs dusza namietna
pierwszeństwo i przewaga jednych procesów nad

drugimi
dysonans poznawczy vs autopercepcja
próba integracji
dualistyczne modele perswazji
integracja
teoria poznania potocznego
motywacje specyficzne vs motywacje niespecyficzne
potrzeba poprawności

potrzeba poznawczego domknięcia
przegląd badań

potrzeba poznania
potrzeba ewaluacji

POTRZEBA DOMKNIĘCIA

POZNAWCZEGO

 

Kruglanski A. (1996) Motivated Closing of the Mind:
"Seizing" and "Freezing", Psychological Review 103 (2),
263 - 283.

• Potrzeba domknięcia procesu poznawczego to

dążenie do uzyskania pewnej, jednoznacznej i
w miarę możliwości szybkiej informacji
rozwiewającej niepewność związaną z nową
sytuacją czy problemem; potrzeba
sformułowania i utrzymania jasnej

opinii.

• Potrzeba ta skłania jednostkę do
poszukiwania jakiejkolwiek
informacji, która zredukuje
poziom doświadczanej niepewności.

POTRZEBA DOMKNIĘCIA

POZNAWCZEGO

Podwyższają poziom potrzeby domknięcia poznawczego:
presja czasowa
zewnętrzne zakłócenia w napływie informacji, czynniki ograniczające

komfort przetwarzania informacji np. hałas

zmęczenie
trudne, męczące lub nudne zadanie
szybkie podejmowanie decyzji lub formułowanie opinii jest pozytywnie

wartościowane, akceptowane lub zalecane przez autorytety

 
Obniżają poziom potrzeby domknięcia poznawczego:
interesujące, sprawiające przyjemność, pobudzające zadanie
pozytywna ocena szczegółowej i rozbudowanej analizy przez

autorytety.

sytuacja stawiająca na dokładność, prawdziwość, adekwatność analizy

i na odpowiedzialność osób za jej jakość, gdy błąd w ocenie lub

decyzji może być kosztowny np. sytuacja ekspozycji, konieczność

uzasadnienia swojej decyzji czy sądu

SKALA POTRZEBY DOMKNIĘCIA POZNAWCZEGO

Webster D.M. Kruglanski A. (1994) Individual differences in need
for cognitive closure, Journal of Personality and Social Psychology,
67, 1049 - 1062.

I. Potrzeba struktury i uporządkowania

•

1. Odpowiada mi zorganizowany tryb życia, gdzie wszystko odbywa się zgodnie z planem

•

35. Lubię, gdy wszystko jest na swoim, właściwym miejscu

 
II. Preferencja przewidywalności zdarzeń

•

11. Nie lubię wchodzić w sytuacje, po których nie wiem, czego się spodziewać 

•

26. Wole towarzystwo „starych znajomych”, ponieważ wiem, czego mogę się po nich

spodziewać

 
• III. Skłonność do podejmowania szybkich i pewnych decyzji

•

13. Kiedy napotykam jakiś problem, zwykle bardzo szybko dostrzegam jego najlepsze

rozwiązanie

•

16. Ważne decyzje zwykle podejmuję szybko i bez wahania

• IV. Nietolerancja niejednoznaczności

•

3. Nie lubię niepewnych sytuacji

•

14. Bardzo mnie denerwują sytuacje, kiedy nie wiem, co mam sądzić o jakiejś ważnej

sprawie.

 
• V. Zamykanie się na nowe doświadczenie

•

4. Nie lubię pytań, które mają wiele różnych odpowiedzi

9. Odczuwam rozdrażnienie, gdy jakaś osoba nie zgadza się z opinią większości

POTRZEBA DOMKNIĘCIA: 2 FAZY

FORMUŁOWANIA OPINII

I FAZA FORMOWANIA OPINII: BRAK OPINII,

POSZUKIWANIE INFORMACJI

• (za Kruglanski, Peri, Zakai 1991, Kruglanski et.al 1993)
• Tendencja nagląca (urgency tendency)
• Proces nabywania informacji (seizing)
• Efekt (przykład): uleganie perswazji, poszukiwanie osób

poinformowanych, przekonywujących (search of peruasive

partner, change-self strategy)

II FAZA FORMOWANIA OPINII: OPINIA

SFORMUŁOWANA, ZAMKNIĘCIE NA INFORMACJE

SPRZECZNE

• Tendencja utrwalająca (premanency tendency)
• Proces krzepnięcia opinii (freezing)
• Efekt: odporność na perswazję, poszukiwanie osób

podobnie myślących lub dających się przekonać (search of

persuadable partner, change other strategy)

Osoby o podwyższonej potrzebie
poznawczego domknięcia:

I. przetwarzają mniej informacji zwykle opierając się

najbardziej na pierwszych dopływających

większa podatność na efekt pierwszeństwa w

formowaniu opinii na temat innych (Ash 1949) ---
Freund, Kruglanski, Schpitzajen 1985,
Kruglandski, Freund 1983

większa podatność na heurystykę zakotwiczenia

(Tverski, Kahneman 1974) – Kruglanski, Freund
1983

większa podatność na fundamentalny błąd atrybucji

(Jones 1979) --- Webster 1993

większy efekt kategoryzacji grupowej (Tajfel, Turner

1986) –

większy językowy efekt kategoryzacji międzygrupowej –

Maas, Arcuri 1996

większa podatność na torowanie – Webster,

Kruglanski 1994

Osoby o podwyższonej potrzebie
poznawczego domknięcia:

II. generują mniej hipotez i alternatywnych

interpretacji lub rozwiązań problemu

       Mayseless, Kruglanski 1987
 
III. poszukują informacji prototypowych -

większa stereotypowość sądów

       Kruglanski, Freund 1983
IV. są bardziej odporne na zmianę raz

uformowanych opinii

       poszukują osób o podobnych opiniach,

odrzucają osoby o odmiennych opiniach –
Kruglanski, Webster 1991, Kruglanski et
al 1993

Potrzeba poznawczego domknięcia a
poglądy polityczne

Jost, Kruglanski, Simon (1999), Kemmelmeier (1997)

• Związek wysokiej potrzeby domknięcia z

określaniem własnych poglądów

politycznych jako konserwatywnych,

preferencją partii konserwatywnych i

polityków tych partii

• Związek wysokiej potrzeby domknięcia z

popieraniem takich poglądów jak:

wprowadzenie kary śmierci, delegalizacja

aborcji, obecność religii w szkołach,

zwiększenie wydatków na zbrojenia,

hierarchiczna organizacja społeczna,

nierówność ekonomiczna

Konserwatyzm polityczny

• (1)   Doktryna próbująca łączyć trzy

zasadnicze idee: wolność ekonomiczną i

obywatelską,  zachowanie tradycyjnych

wartości (zwykle narodowych i

religijnych) w życiu społecznym i

wreszcie wizję państwa rządzonego przez

prawo i porządek. Docenia takie wartości

i instytucje jak religia, rodzina, prawo,

wolność, własność czy sprawiedliwość,

powinny one stanowić fundament

organizacji państw i społeczeństw.

Konserwatyzm polityczny

• (2)   Poglądy polityczne wyrażające

tendencję do zachowania istniejącego

status quo w organizacji stosunków

społecznych, unikanie szybkich zmian i

innowacji, pozytywne wartościowanie

porządku i stabilności i unikanie

ekstremów

Korelacje

(2)

Korelacje

,305**

,001

112

-,235

*

-,337

**

,015

,000

106

119

Korelacja Pearsona

Istotność

(dwustronna)

N

Korelacja Pearsona

Istotność

(dwustronna)

N

Korelacja Pearsona

Istotność

(dwustronna)

N

Potrzeba

poznawczego

domknięcia

Prawicowość

tożsamościowa

Prawicowość

ekonomiczna

potrzeba

poznawczego

domknięcia

Prawicowość

tożsamościowa

Prawicowość

ekonomiczna

Korelacja jest istotna na poziomie 0.01 (dwustronnie).

**.

Korelacja jest istotna na poziomie 0.05 (dwustronnie).

*.

POTRZEBA DOMKNIĘCIA A POGLĄDY

POLITYCZNE W POLSCE

• wysoka potrzeba domknięcia wiąże się z

konserwatyzmem w sensie funkcjonalnym
czyli preferencją rozwiązań zachowujących
status quo

• Badani Polacy za konserwatywne uważają

poglądy prawicowe na wymiarze
tożsamościowym i lewicowe na wymiarze
ekonomicznym.

• potrzeba poznawczego domknięcia wiąże

się pozytywnie z prawicowością
tożsamościową (tradycjonalizm
obyczajowy) i lewicowością ekonomiczną
(socjalizm).

Potrzeba domknięcia poznawczego a

funkcjonowanie w grupach:

• Shah, Kruglanski i Thompson (1998) osoby o

wysokiej potrzebie domknięcia wyżej oceniają

grupę własną i bardziej deprecjonują grupy obce

(in-group bias effect). Zależność ta pojawia się

jednak tylko, gdy grupa własna jest spójna i

jednomyślna.

• Kruglanski, Shah, Pierro, Mannetti, (2002)

osoby o wysokiej potrzebie domknięcia nie lubią

grup heterogenicznych nawet jeżeli są to grupy

'własne' i preferują grupy homogeniczne, nawet

jeśli są to grupy 'obce'. Preferują grupy o

autorytarnej strukturze i same takie grupy tworzą

• Kruglanski, Webster, Klem, (1993) osoby o

wysokiej potrzebie domknięcia także z większą

niechęcią odnoszą się do grupowych

nonkonformistów i dysydentów

Potrzeba domknięcia a funkcjonowanie w
konflikcie:

• De Dreu, Koole, Oldersma, (1999) osoby o wysokim

poziomie potrzeby poznawczego domknięcia stereotypowo

postrzegają partnerów negocjacji; są schematyczni, rzadko

wychodzą poza najłatwiej dostępne i najbardziej oczywiste

informacje, co utrudnia rozumienie perspektywy partnera i

osiąganie zadawalającego porozumienia

• Golec, Federico,Cisłak,Dial, (2004); Federico, Golec,

Dial, (2005) osoby o wysokiej potrzebie domknięcia chętniej

akcpetują siłowe rozwiązania w konfliktach politycznych np.

chętniej popieraja inwazję na Irak wśród badanych

Amerykańskich. Interakcja potrzeby domknięcia z

nacjonalizmem. Najchętniej zaatakowałyby Irak osoby o

wysokiej potrzebie domknięcia i nacjonalistyczne –

przekonane o wyższości własnego narodu nad innymi

• Golec, Federico, (2004) w konflikcie zwolenników i

przeciwników integracji europejskiej wysoka potrzeba

domknięcia wiąże się z preferencją startegii eskalacyjnych i

siłowych rozwiązań w konflikcie, szczególnie wśród

polityków w partiach, które akceptują takie podejście czyli

radykalnych, ekstremistycznych (w młodzieżówce LPR ale

nie w UW)

Efekt interakcji partii i potrzeby

domknięcia dla strategii eskalujących

konflikt

Partia

MC

MW

pr

ef

er

en

cj

a

es

ka

la

cj

i n

ad

k

oo

pe

ra

cj

a

2,0

1,5

1,0

,5

0,0

-,5

-1,0

-1,5

Potrzeba domkniecia

niska

wysoka

Motywowane poznanie społeczne

•

3 etapy w ujmowaniu relacji pomiędzy

procesami motywacyjnymi i poznawczymi

konflikt
dusza rozumna vs dusza namietna
pierwszeństwo i przewaga jednych procesów nad

drugimi
dysonans poznawczy vs autopercepcja
próba integracji
dualistyczne modele perswazji
integracja
teoria poznania potocznego
motywacje specyficzne vs motywacje niespecyficzne
potrzeba poprawności
potrzeba poznawczego domknięcia
przegląd badań

potrzeba poznania

potrzeba ewaluacji

Potrzeba poznania: need for cognition; (John T.
Cacioppo, Richard E. Petty, Jeffrey A. Feinstein
& W. Blair G. Jarvis, 1996)

• Potrzeba poszukiwania okazji do poznawczego wysiłku.

Tendencja do angażowania się w proces poznawczy i
czerpania z tego przyjemności; wpływa na to, jak
przetwarzane są informacje, jakie informacje są
poszukiwane, wpływa na postrzeganie, sądzenie i
zachowanie ludzi.

• Potrzeba poznania pozytywnie wiąże się z tendencją do

formułowania złożonych atrybucji, ciekawością,
otwartością na nowe idee, wartości, odczucia, potrzebą
wyzwań poznawczych; preferencją zadań wymagających
wysiłku poznawczego; z inteligencją, otwartością na
doświadczenie i sumiennością

• Potrzeba poznania negatywnie wiąże się z dogmatyzmem,

potrzebą domknięcia i jej aspektami: potrzebą porządku,
przewidywalności, decyzyjnością i zamkniętym umysłem

Need for Cognition Scale

• 1. I would prefer complex to simple problems.
• 2. I like to have the responsibility of handling a situation that requires a lot of thinking.
• 3. Thinking is not my idea of fun. a
• 4. I would rather do something that requires little thought than something that is sure to
• challenge my thinking abilities?
• 5. I try to anticipate and avoid situations where there is a likely chance I will have to

think in

• depth about something."
• 6. I find satisfaction in deliberating hard and for long hours.
• 7. I only think as hard as 1 have to. a
• 8. I prefer to think about small, daily projects to long-term ones?
• 9. I like tasks that require little thought once I've learned them?
• 10. The idea of relying on thought to make my way to the top appeals to me.
• 1 I. I really enjoy a task that involves coming up with new solutions to problems.
• 12. Learning new ways to think doesn't excite me very much?
• 13. I prefer my life to be filled with puzzles that I must solve.
• 14. The notion of thinking abstractly is appealing to me.
• 15. I would prefer a task that is intellectual, difficult, and important to one that is

somewhat

• important but does not require much thought.
• 16. 1 feel relief rather than satisfaction after completing a task that required a lot of

mental effort?

• 17. It's enough for me that something gets the job done; I don't care how or why it

works?

• 18. I usually end up deliberating about issues even when they do not affect me personally.

Motywowane poznanie społeczne

•

3 etapy w ujmowaniu relacji pomiędzy

procesami motywacyjnymi i poznawczymi

konflikt
dusza rozumna vs dusza namietna
pierwszeństwo i przewaga jednych procesów nad

drugimi
dysonans poznawczy vs autopercepcja
próba integracji
dualistyczne modele perswazji
integracja
teoria poznania potocznego
motywacje specyficzne vs motywacje niespecyficzne
potrzeba poprawności
potrzeba poznawczego domknięcia
przegląd badań
potrzeba poznania

potrzeba ewaluacji

Potrzeba ewaluacji (oceny): Need to
evaluate W. Blair G. Jarvis & Richard E.
Petty 1996

• Potrzeba oceniania wydarzeń i obiektów otaczającego

świata, umieszczania ich na skali dobre vs złe

• Osoby o wysokiej potrzebie oceny mają silniejsze i

bardziej skrystalizowane postawy w ogóle

• Mężczyźni mają nieco większą skłonność do

pochopnego oceniania niż kobiety.

• Federico (2003) postawy polityczne osób o wysokiej

potrzebie oceny są zwykle bardziej ekstremalne, a
schematy dotyczące obiektów postawy bardziej spójne i
lepiej zorganizowane i zintegrowane. Ich postawy
polityczne są bardziej zgodne z ideologią polityczną
czyli systemem przekonań politycznych, które uznają

• Potrzeba oceny wiąże się z potrzebą poznania, potrzebą

kontroli, potrzebą struktury, tendnecja do
monitorowania własnej aktywności

Motywowane poznanie społeczne

•

3 etapy w ujmowaniu relacji pomiędzy

procesami motywacyjnymi i poznawczymi

konflikt
dusza rozumna vs dusza namietna
pierwszeństwo i przewaga jednych procesów nad

drugimi
dysonans poznawczy vs autopercepcja
próba integracji
dualistyczne modele perswazji
integracja
teoria poznania potocznego
motywacje specyficzne vs motywacje niespecyficzne
potrzeba poprawności
potrzeba poznawczego domknięcia
przegląd badań
potrzeba poznania
potrzeba ewaluacji