KRÓTKA HISTORIA NURKOWANIA

OD DZWONU NURKOWEGO

DO AQAULUNGU

"...historia rozwoju techniki nurkowania stała się

zarazem

historią pasji poznawczej człowieka, historią jego

myśli

technicznej i coraz lepszego rozumienia natury

zagrożeń

związanych z zanurzaniem się głębiej pod wodę.

Jest zresztą również historią jego zachłanności

narażania życia

dla zdobycia cennych muszli, korali, gąbek itd. ..."

Stanisław Kozłowski, "Granice przystosowania"

Z perspektywy stuleci

wyróżniamy dwa główne nurty

koncepcji rozwiązania problemu

pobytu człowieka pod wodą:

Pierwszy z nich obejmował

konstrukcje, w których wnętrzu

utrzymywane jest podczas

zanurzenia ciśnienie

atmosferyczne.

W drugim można spotkać

urządzenia, które nie

zabezpieczają nurkującego

człowieka przed wpływem

ciśnienia otaczającej go wody, a

powietrze którym się oddycha

sprężone jest do wartości

ciśnienia otoczenia.

Współczesnymi przedstawicielami

pierwszej koncepcji są batyskafy,

łodzie podwodne i skafandry

pancerne. Drugi nurt, najbardziej

znany, zaowocował powstaniem

aparatu oddechowego, nazwanego

przez swoich wynalazców

„aqualungiem”.

Historia wynalazków nurkowych jest

bardziej historią pomyłek i ślepych

uliczek niż milowych kroków. Jednak i

tu można spotkać konstrukcje, które

przetrwały stulecia i dla całych pokoleń

stanowią rozwiązanie problemu pobytu

pod wodą. Jedną z takich konstrukcji

jest dzwon nurkowy: najprostsze

urządzenie, jakie kiedykolwiek

wymyślono w celu zanurzenia się pod

wodę.

Jego działanie można opisać tak:

Odpowiednio uszczelnioną skrzynię

lub beczkę odwraca się do góry dnem i

po odpowiednim jej dociążeniu

opuszcza pod powierzchnię. W trakcie

zanurzania poziom wody w dzwonie

podnosi się, pozostawiając jednak pod

sufitem warstwę powietrza, w której

może przebywać człowiek.

Pierwszy, oparty na wiarygodnych

źródłach opis zastosowania tego

urządzenia pochodzi z roku 1538. W

hiszpańskim Toledo, w obecności

Karola V, jego dworu i około 10 tys.

widzów doszło do pokazu zanurzenia w

dzwonie nurkowym.

W jego wnętrzu, na dnie rzeki Tag,

opuściło się dwóch Greków. Zanurzenie

trwało dwadzieścia minut i zrobiło na

publiczności ogromne wrażenie.

Dzwon nurkowy

Dzwonem nurkowym (zwykłą,

dużą beczką obitą blachą i

stosownie dociążoną) posłużył

się w czasie eksploracji jednego

z wraków „Srebrnej Floty”,

poszukiwacz skarbów z XVII w. –

William Phips. W ciągu trzech

miesięcy jego ekipa wydobyła

spod wody złoto, srebro i

monety o wartości ówczesnych

200 000 funtów. Człowiek

znajdujący się wewnątrz beczki

pracował wysuwając spod jej

krawędzi ręce, bądź nurkując i

powracając do dzwonu, aby

zaczerpnąć powietrza.

Pojedyncze zanurzenie dzwonu

nie trwało dłużej niż kilkanaście

minut, bo po tym czasie kończył

się niewielki zapas zamkniętego

pod beczką powietrza.

William Phips

Szkice dzwonów

wodnych

Osobą, która rozwiązała problem

odświeżania zapasów powietrza w dzwonie

nurkowym był znany angielski astronom sir

Edmunt Halley. Jego pomysł polegał na

opuszczaniu poniżej dolnej krawędzi

dzwonu, obciążonych, szczelnie

zamkniętych beczek zawierających

powietrze. Po wciągnieciu do dzwonu

podłączonego do beczki przewodu i

otwarcia zaworu, do wnętrza dzwonu

wpływało świeże powietrze. Dzwon Halley’a

posiadał również inne usprawnienia:

Umieszczony na suficie zawór służący do

usuwania zużytego powietrza,

Okna w ścianach bocznych,

Ławki wokół ścian,

System zawieszonego balastu pozwalający

na lekkie wyhamowanie nad oknem.

Mimo, że w konstrukcji zaproponowanej

przez Halley’a w roku 1690 nie było nic

nowoczesnego, jeżeli chodzi o samą zasadę

działania, wprowadzone przez niego

modernizacje uczyniły z dzwonu nurkowego

wygodne jak na tamte czasy narzędzie prac

podwodnych.

W XVIII wieku zastosowano do

przewietrzania dzwonu pompę tłokową

pozwalającą na swobodne dostarczanie

powietrza z nad powierzchni. Problem

długotrwałej pracy pod wodą został

rozwiązany. Niezmiennie jednak nurek

musiał przebywać wewnątrz dzwonu, co

znacznie ograniczało możliwości i zasięg

jego

działania.

Edmunt

Halley

Dzwon nurkowy z systemem

wymiany powietrza Halley’a

Wydarzeniem, które zmieniło ten stan rzeczy

było powstanie klasycznego skafandra

nurkowego, indywidualnego ubioru

umożliwiającego człowiekowi wykonywanie

dłuższych prac pod wodą. Jego autorem był

mieszkający w Anglii Saksończyk, August

Siebe, a o trafności jego pomysłu świadczy

fakt, że skafander klasyczny stosowany jest w

prawie niezmienionej formie od momentu

powstania w roku 1837 do dnia dzisiejszego.

W pierwszej wersji skafander Siebe’go składał

się z miedzianego hełmu z iluminatorem,

przynitowanego do skórzanej, sięgającej

bioder kurtki z umocowanymi na pasie

obciążnikami. Powietrze pod ciśnieniem

tłoczone było do hełmu z powierzchni, a jego

nadmiar swobodnie uchodził spod kurtki.

Skafander ten był więc rodzajem małego

dzwonu nurkowego obejmującego górną

połowę ciała. Jego główna wada polegała na

tym, że zmuszał do pracy w pozycji pionowej.

Każde pochylenie tułowia, a tym bardziej

upadek prowadziło do grożącego utonięciem

zalania skafandra. Nie bez znaczenia było

również szybkie wychładzanie się organizmu

nurka. Z uwagi na te wady ostateczna wersja

zaopatrzona była w kostium z gazoszczelnej

tkaniny, który okrywał całe ciało nurka. Stroju

dopełniały ciężkie buty z ołowianymi

podeszwami oraz obciążniki na piersiach i

plecach. W tym skafandrze nurek mógł już w

pełni regulować swoją pływalność i opróżniając

bądź napełniając skafander powietrzem,

przemieszczać się w kierunku pionowym w

wodzie.

Hełm

Siebe’go

Pierwszy hełm Siebe’go

Mimo, iż skafander Augusta Siebego

pomyślnie przeszedł wszystkie próby,

zdobywając z czasem przydomek

"klasycznego", ciężki, nie pozwalający na

pływanie - jedynie na wędrówkę po dnie -

nie spełniał marzeń człowieka o

swobodnym poruszaniu się w podwodnym

świecie.

Już w 1825 roku Anglik James wpadł na

pomysł aby uniezależnić nurka od dostaw

powietrza z powierzchni, zaopatrując go w

umieszczone na ciele zbiorniki powietrza.

Nie znano jednak wówczas zbiorników

ciśnieniowych i zapas powietrza

zmagazynowanego w nich był nader

skromny. Wynalazek James'a nie znalazł

więc szerszego zainteresowania.

Konstrukcją przełomową stał się dopiero

wynalazek pary Francuzów: Rouquayrola i

Denayrouse' a. W zaprojektowanym i z

powodzeniem wypróbowanym przez nich w

1865 roku aparacie nurkowym nazwanym

aerophone

, zastosowano po raz pierwszy

automatyczny regulator podający nurkowi

powietrze pod ciśnieniem otaczającej go

wody oraz zbiornik sprężonego do 30

atmosfer powietrza. Według instrukcji

admiralicji francuskiej z 1888 roku, aparat

systemu Rouquayrol - Denayrouse mógł

być używany do głębokości 50 metrów.

Uzupełnienie wyposażenia stanowiły

obciążone ołowiem buty i zacisk na nos.

Masek wówczas nie używano co musiało

znacznie obniżać komfort nurkowania. Jak

z powyższego opisu widać aerophone jest

bez wątpienia pierwowzorem obecnych

aparatów powietrznych do nurkowania

swobodnego.

Rozwój techniki umożliwiał dalszą ewolucję

sprzętu nurkowego. W roku 1925 pojawił się

nowy aparat zbudowany przez Le Prieur'a, w

którym po raz pierwszy zastosowano (podobne

do dzisiaj stosowanych) butle ładowane

powietrzem do ciśnienia 150 atmosfer.

Le Prieur był zdania, że ustnik przeszkadza

nurkowi i dla tego zastosował okrągłą połączoną

z aparatem oddechowym maskę zakrywającą

prawie całą twarz. Powietrze wpływało do maski

z usytuowanej na brzuchu butli ciągłym

strumieniem, pod ciśnieniem regulowanym

ręcznie przez nurka. Nadmierne straty

powietrza i ręczna regulacja jego przepływu były

oczywistymi mankamentami tego systemu. Od

optymalnego rozwiązania amatorów nurkowania

dzielił już jednak tylko jeden krok.

Uczynił go w 1943 roku porucznik marynarki

Jacques Yves Cousteau wraz z inżynierem

Mauricem Gagnan. W swoim aparacie

oddechowym wykorzystali oni reduktor

powietrza stosowany w popularnych w tamtych

czasach samochodach z generatorem gazowym.

Ich aqualung (czyli w wolnym tłumaczeniu

"płuca wodne") łączył w sobie cechy

automatycznego regulatora aparatu

Rouquayrola i Denayrouse'a oraz zaopatrzonego

w wysokociśnieniowe zbiorniki aparatu Le

Prieur'a. Butla powędrowała na plecy nurka

zapewniając większą swobodę ruchów.

Dziesięć lat wcześniej, w roku 1933 były oficer

marynarki, komandor Louis de Corlieu wynalazł

płetwy oddając w ręce nurka wspaniałe

narzędzie umożliwiające szybkie i mało męczące

poruszanie się w wodzie. Z niezależnym

aparatem oddechowym na plecach i w płetwach

na nogach człowiek rozpoczął erę nurkowania

swobodnego, stał się płetwonurkiem.

Minęło pół wieku od powstania aparatu

Cousteau-Gagnan, a współczesne aparaty

oddechowe są jedynie wariacjami na temat

pierwowzoru z czasów wojennej zawieruchy. Z

roku na rok poprawiane są ich parametry,

minimalizowana jest awaryjność ale zasada

działania pozostaje niezmiennie ta sama. Dobre

rozwiązania potrafią bardzo długo opierać się

próbie czasu, wydaje się więc że nieprędko

doczekamy

się kolejnego przełomu w technice

nurkowania.

Costeau

PSYCHOLOGIA

Woda nie jest naturalnym środowiskiem

człowieka, a kontakt z nią jest dla wielu ludzi

źródłem stresu.

Stres towarzyszący nurkowaniu jest ''cichym''

czynnikiem stojącym za większością wypadków

nurkowych.

Dla potrzeb nurkowania można go określić jako

nieprzyjemną interakcję pomiędzy nurkiem a

bodźcami fizycznymi lub emocjonalnymi.

Nurkowie mogą doświadczać dwóch typów stresu:

• Fizjologicznego, np. choroba morska,

hipotermia, zmęczenie itp.

• Psychologicznego np. obawa, lęk, zakłopotanie,

panika itp.

Stres fizjologiczny

Łatwiej jest dostrzec przyczyny stresu niż

reakcje organizmu na te przyczyny. Np.

łatwo jest określić temperaturę wody w

której może pojawić się hipotermia, ale

trudniej jest rozpoznać wyziębionego nurka

pod wodą. Jednym z objawów hipotermii

jest zaburzenie funkcji motorycznych, lecz

widoczne jest to dopiero w sytuacjach

ekstremalnych. Należy brać pod uwagę, że

początkujący nurkowie mogą być całkowicie

nieświadomi faktu, że doznają stresu

fizjologicznego, a w związku z tym

wymagają bacznej obserwacji. Niektóre

przykłady stresu fizjologicznego zależne są

w dużym stopniu od osobniczych

predyspozycji nurka np. choroba morska,

skurcze mięśniowe. narkoza azotowa czy

zmęczenie. Inne mogą być wywołane słabą

kondycją fizyczną, chorobą, brakiem snu,

lekami czy alkoholem. Ból w wyniku

wzrastającego ciśnienia, dyskomfort z

powodu boleśnie przymocowanego

wyposażenia, nieszczelna maska to

następne przykłady.

Stres psychologiczny

Stres psychologiczny jest dużo groźniejszy w swoich

skutkach. Może być rezultatem stresu fizjologicznego, a to

dlatego że do reakcji fizycznej dołącza się niepożądana

reakcja emocjonalna. Inne przyczyny to osobowość i

postawa nurka. Czynnik stresujący może być całkiem realny

np. ekstremalnie zimna woda, lub zupełnie wyimaginowany

np. lęk przed pierwszym nocnym nurkowaniem. Lecz bez

względu na przyczynę efekt jest ten sam i podobny jest do

spadającego domina czyli reakcji łańcuchowej.

Można sobie wyobrazić trzy osoby zamierzające nurkować

po raz pierwszy w nocy z grupą doświadczonych kolegów.

Grupa zachęca, wręcz nalega na nurkowanie. Dla

pierwszego nurka zachęta grupy jest mile widziana. Drugi

nurek wolałby aktualnie nie nurkować. Odpowiada : nie

dziękuję bardzo, nie dzisiaj. Jeżeli nurek ten jest

przekonany, że jego odpowiedź była naprawdę OK i jeżeli nie

ma w nim wewnętrznych konfliktów nie będzie się źle czuł w

tej sytuacji. U trzeciego nurka zachęcanie grupy budzi

sprzeczne emocje. Zachęcanie jest odbierane przez niego

jako wywieranie nacisku i powoduje reakcję stresową. Jego

reakcja indywidualna zależeć będzie od typu osobowości i

postawy. Stres może ciągle rosnąć, wywoływać wewnętrzne

napięcia, lęk, zaburzenia funkcjonowania pod wodą, a w

sytuacjach skrajnych panikę.

Rozpoznanie stresu

Nauczenie się rozpoznawania objawów stresu wymaga rozwijania umiejętności

obserwacji i prawidłowej identyfikacji zachowania nurka. Oznaki stresu mogą być

subtelne i czasami trudne do interpretacji. Najlepszą metodą rozpoznawania

stresu jest zadawanie pytań, o ile jest to możliwe. Np. widząc drżenie ciała,

przyciśnięte ramiona i łokcie do klatki piersiowej, partner powinien zadać pytanie

"Czy jest ci zimno?"

A oto inne przykłady zachowań nurków w sytuacjach stresowych.

Osoby mające skłonności do choroby morskiej wyglądają na zmęczone, poruszają

się wolno, są ciche i trzymają się na uboczu. Dodatkowo, większość osób jest

zakłopotana swoją chorobą, zwłaszcza gdy inni zwracają na to uwagę. Należy

stworzyć taką atmosferę w grupie aby nurek nie czuł się zobligowany do

nurkowania gdy naprawdę nie jest w stanie lub tego nie chce.

Przed nurkowaniem napięcie wewnętrzne może objawiać się jako nieustające

mówienie, wysoko tonowy, nienaturalny śmiech, drażliwość, złość, kłopoty ze

sprzętem czy ociąganie się.

W wodzie należy obserwować każde zachowanie odbiegające od zwykłych,

wyuczonych umiejętności - zła kontrola pływalności, woda pozostająca w masce,

kłopoty z wyposażeniem, niepotrzebne lub nagłe ruchy płetw zwłaszcza gdy nurek

jest na powierzchni, niespodziewane ruchy.

Skurcze mięśniowe są bardzo kłopotliwe i bolesne. Pomoc nurkowi cierpiącemu z

tego powodu jest często potrzebna. Lecz jak się o tym dowiedzieć? Skurcze

pojawiają się zwykle nagle i bez ostrzeżenia. Należy być wyczulonym na takie

zachowania jak nierówne ruchy płetw czy próby masażu w celu zmniejszenia bólu.

Narkoza azotowa zaburza funkcje psychofizyczne. Należy zwracać uwagę na

dziwne, powtarzające się zachowanie nurka, odstępstwa od ustalonego planu

nurkowania, oderwanie od grupy czy nawet na nieadekwatny uśmiech.

Panikę lub sytuacje jej bliskie rozpoznaje się jako brak odpowiedzi na sygnały,

niewykonanie poleceń, nagłe i agresywne zachowanie, szeroko otwarte oczy,

zimne i nieobecne spojrzenie, zerwanie maski lub ustnika, próby dopłynięcia do

obiektów na powierzchni (boja, łódź, partner itp.)

Jak sobie radzić ze stresem ?

W czasie nurkowania każdy nurek

spotyka się z różnymi problemami,

które rozwiązuje na bieżąco bez lęku

czy paniki. Dzieje się tak dlatego,

ponieważ każdy posiada pewne

umiejętności i doświadczenia w

radzeniu sobie ze stresem. Przyczyna

stresu jest najpierw rozpoznawana

przez nurka, następnie rozwijany

zostaje plan działania. Jeżeli plan jest

skutecznie realizowany to problem

jest likwidowany lub minimalizowany.

Łatwo zauważyć, że rozwiązanie

problemu jest również zwalczaniem

stresu. Tego typu myślenia

analitycznego można się nauczyć.

Reasumując, gdy problem jest

rozpoznany, należy się zatrzymać,

pomyśleć a następnie działać.

Techniki likwidacji stresu

W sytuacjach awaryjnych instruktor może być postawiony przed problemami

''stresorodnymi''.

Obowiązuje ta sama zasada likwidacji stresu, lecz można nauczyć się innych

technik.

Techniki likwidacji stresu :

- szybkie uzmysłowienie sobie gdzie problem jest wyimaginowany, a gdzie realny;

łatwiej wtedy o prawidłowe rozwiązanie,

- częste szkolenie swoich umiejętności, a wtedy reakcje będą prawie automatyczne,

- ćwiczenie koncentrowania się na rozwiązaniu problemu, a nie myślenie o

konsekwencjach.

Najlepszą metodą opanowania stresu jest niewątpliwie zapobieganie jego

wystąpieniu

Sposób rozmowy instruktora z nurkiem jest bardzo ważny. Powinien być pozbawiony

ocen, nie wzbudzający strachu, delikatny, wyrażający szczerą troskę. Zdecydowane

opinie wyrażane w najlepszych intencjach mogą być odbierane jako zarozumiałe,

wzbudzające lęk i dystans.

Bardziej efektywne i dydaktyczne jest zapytanie o problem niż powiedzenie o nim.

Dla dobrej rozmowy charakterystyczne jest pytanie ze strony instruktora o naturę

spodziewanego problemu np. ''Czy coś cię niepokoi w tym nurkowaniu?''. Następnie

należy spróbować dowiedzieć się dlaczego nurek jest wylękniony, pełen obaw np.

''Co cię niepokoi w tym nurkowaniu?''. Znając przyczynę można wyjaśnić ją za

pomocą pytań i przykładów co spowoduje uspokojenie nurka.

Z grupą nurków należy tak postępować, aby nie powodować wzrostu poczucia

zagrożenia, nie zachęcać, nie ośmielać w nadmierny sposób. Najważniejsze jest, aby

umożliwić nurkowi robienie tego na co naprawdę ma ochotę i czego się nie boi.

Stres jest obecny w każdej działalności nurkowej. Zadaniem instruktora jest między

innymi pomoc w rozwiązywaniu problemów na jakie napotyka nurek, szczególnie

początkujący. Instruktor powinien również zapobiegać lub minimalizować sytuacje

stresorodne, w których

nurkowi zagraża niebezpieczeństwo. Ważną umiejętnością instruktora jest wnikliwa

obserwacja zachowania i szybkie rozpoznawanie objawów stresu u nurka.

Umiejętność ta może być rozwinięta jedynie wtedy, kiedy instruktor osiągnie wysoki

poziom odpowiedzialności, pewności siebie, empatii i doświadczenia w różnych

warunkach.

GDZIE SIĘ SZKOLIĆ I JAKI

SYSTEM SZKOLENIA

WYBRAĆ?

Na własną rękę?

Wiele osób zainteresowanych

uprawianiem płetwonurkowania

często zastanawia się czy nie

można tej sztuki zdobywać w

oparciu o lekturę podręczników i

poradników, gazet nurkowych

oraz najzasobniejszego w

informację medium czyli

Internetu. Tymczasem podstaw

nurkowania nie powinniśmy

zdobywać samodzielnie. Nie

chodzi tu tylko o czas, który

zaoszczędzimy korzystając z usług

fachowców. Błędy, które możemy

popełnić w trakcie samodzielnego

zdobywania wiedzy nurkowej

mogą okazać się dużo

poważniejsze w skutkach niż

pomyłki zachodzące podczas

samodzielnej nauki języka obcego

czy gry na pianinie .

Kto w Polsce uczy

płetwonurkowania?

Płetwonurek turysta

Najdłuższą tradycję w szkoleniu płetwonurków w Polsce

posiada Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze.

Działalność nurkowa w ramach PTTK realizowana jest od

1956 roku przez Komisję Działalności Podwodnej (KDP),

zgodnie z wytycznymi szkoleniowymi Światowej Konfederacji

Działalności Podwodnej (CMAS), do której KDP należy jako

polska federacja narodowa.

W praktyce szkolenie w systemie CMAS realizują instruktorzy

działający w centrach nurkowych i klubach płetwonurków

zrzeszonych w PTTK. Szkolenia w systemie KDP/CMAS

prowadzą także sekcje płetwonurków straży pożarnej, kluby

harcerskie i inne organizacje nie będące członkami PTTK ale

afiliowane przy Komisji Działalności Podwodnej. Nie ma

żadnej wątpliwości, że w obecnej chwili większość polskich

płetwonurków legitymuje się uprawnieniami KDP/CMAS.

Płetwonurek żołnierz

Drugą, polską instytucją posiadającą bogatą tradycję

szkoleniową jest Liga Obrony Kraju i działające w jej

ramach kluby nurkowe. Organizacja ta, przez wiele

osób krytykowana (często niesłusznie) za paramilitarny

charakter szkolenia i nie aktualizowane wytyczne

szkoleniowe, nie powinna być pomijana a priori w

rozważaniach dotyczących wyboru szkoły nurkowej,

bowiem pomimo problemów organizacyjnych w jakich w

ostatnich latach znalazła się "Liga" wiele klubów nadal

działa prężnie, dostosowując metody szkolenia, sprzęt i

poziom kadry instruktorskiej do współczesnych

standardów. Główny argument, który działa na

niekorzyść LOK-u polega na lokalnym charakterze

wydawanych przez tą organizację uprawnień

nurkowych. Nie zawsze są one uznawane poza terenem

naszego kraju, ponieważ LOK nie jest zrzeszony w

żadnej międzynarodowej organizacji nurkowej.

Klubowicz

Dla obydwu struktur organizacyjnych (PTTK i LOK)

typowy jest "klubowy" (co nie oznacza "niefachowy")

model szkolenia, przejawiający się stosunkowo długim

(nie obligatoryjnym ale zwyczajowo stosowanym) cyklem

szkolenia oraz silnym związkiem wychowanków z ich

"barwami" klubowymi.

W sezonie od jesieni do wiosny prowadzone są dla

adeptów nurkowania zajęcia basenowe, wiosną odbywają

się pierwsze nurkowania na wodach otwartych, latem

zaś obozy szkoleniowe (najczęściej) nad jeziorami polski

północnej. Ukoronowaniem rocznej aktywności nurkowej

są wyprawy nad morza ciepłe, najczęściej w rejon M.

Śródziemnego. Ze względu na przedział wiekowy osób

zrzeszanych w klubach ( najczęściej 15 - 25 lat) było by

grzechem nie wspomnieć o bogatym życiu towarzyskim i

niezapomnianej (nawet po wielu latach) atmosferze,

związanej z tym "klubowym" charakterem nauki

nurkowania...

W szponach profesjonalistów

W połowie lat 90-tych pojawiły się w Polsce

pierwsze firmy założone przez instruktorów

płetwonurkowania, zajmujących się

kompleksowym szkoleniem, organizacją

wyjazdów nurkowych i sprzedażą sprzętu

nurkowego. Kursy podstawowe w takich

szkołach i centrach nurkowych prowadzone

są przez okrągły rok a klientelę ze względu

na nieco wyższe ceny usług, stanowią zwykle

osoby już pracujące. Działalność

instruktorską cechuje elastyczne podejście

do potrzeb szkoleniowych klienta,

przejawiające się organizacją indywidualnych

kursów, wyjazdów nurkowych na zamówienie

oraz serwowaniem specjalnych cen dla grup

zorganizowanych...

Ponieważ tutaj nie "zapisujemy się" ani nie

"wstępujemy", nauka nurkowania jest nie

tylko przygodą ale i wykupioną usługą co z

jednej strony mobilizuje kadry szkoleniowe

do maksymalnego zaangażowania, z drugiej

zaś daje nam przeświadczenie, że wiemy za

co płacimy. Te "handlowe" stosunki nie

przekreślają oczywiście układów

towarzyskich. Co więcej, typowa jest zwykle

dbałość "firmy" o maksymalne

usatysfakcjonowanie klienta o co tym łatwiej,

że jak powszechnie wiadomo "nurkowanie

zbliża".

W jakim systemie?

Kluby LOK i PTTK prowadzą oczywiście szkolenie

zgodne z wytycznymi ich organizacji. W jakim

systemie szkoli się zaś płetwonurków w szkołach i

centrach nurkowych?

Oczywiście w takim w jakim życzy sobie klient (o

ile szkoła nie jest związana wyłącznie z jednym

systemem, np. tylko CMAS lub tylko PADI). Z

punktu widzenia szkoły nurkowej, nie istnieją "złe"

systemy szkolenia, chociaż w danych warunkach

korzystniejszy może się okazać konkretnie jeden z

nich. W praktyce stajemy tu przed wyborem

jednego z dwóch systemów: najpopularniejszego w

Polsce KDP/CMAS oraz obecnego w Polsce od 1996

roku PADI.

Dla "mięczaków"?

PADI (Stowarzyszenie Zawodowe Instruktorów Nurkowania) jest amerykańskim

systemem nauki nurkowania cechującym się dużą kondensacją materiału i

efektywnością przekazywania wiedzy. System ten jest na świecie powszechnie znany

i traktowany w tej dziedzinie rekreacji jako standard. W Polsce jego popularność z

roku na rok wzrasta, a uczestnicy kursów chwalą sobie spójną formę prowadzenia

zajęć

i świetnie przygotowane pomoce szkoleniowe. Oparcie szkolenia na tzw.

"standardach szkoleniowych" sprawia (przynajmniej w teorii), że kurs

przeprowadzony przez polskiego instruktora PADI nad, dajmy na to, jeziorem

Powidz, nie powinien w głównych aspektach różnić się od szkolenia w Tajlandii

prowadzonego w holenderskiej bazie PADI przez gruzińskiego instruktora ? Do

wymienianych najczęściej "wad" szkoły PADI należy przestrzeganie zasady

przekazywania w ramach kursu precyzyjnie określonej porcji wiadomości, co

sprowadza się do tego, że za uzyskanie następnej porcji trzeba zapłacić na kolejnym

szkoleniu . Często zwraca się również uwagę na fakt iż szkoła ta powstała w ciepłych

rejonach świata, gdzie przyjazne warunki panujące pod wodą sprzyjają skróceniu

cyklu szkoleniowego. Osoby wyszkolone w takich warunkach, teoretycznie rzecz

biorąc, mogą być zaskakiwane przez tzw. "warunki nurkowania w polskich wodach".

Odwracając zagadnienie, zadawane jest pytanie, czy 4-5 dniowe szkolenia (w innej

wersji 5 basenów i 4 nurkowania na wodach otwartych) okażą się w polskich wodach

wystarczająco efektywne aby wychować "bezpiecznego" płetwonurka.

Co więcej PADI kreujące obraz rekreacyjnego, "ogólnie dostępnego" nurkowania stoi

w opozycji

do 40-letniego polskiego etosu "elitarności" tej dyscypliny. Na tych oraz innych nie

dyskutowanych tutaj płaszczyznach, wykwita nieufność i niechęć rodzimych szkół do

PADI, manifestowana ironicznym traktowaniem płetwonurków wyszkolonych w tym

systemie oraz próbami dyskredytowania ich kwalifikacji.

Dla "twardzieli"?

CMAS (Światowa Konfederacja Działalności Podwodnej)

powstawała z założenia jako organizacja non profit. Jej

założyciele, obok promocji nurkowania swobodnego, zajęli

się wspieraniem tworzenia federacji narodowych oraz

ujednolicaniem programów szkoleniowych, pozostawiając

jednak dużą swobodę w opracowaniu szczegółów

programowych władzom federacji krajowych. Programy

szkolenia w poszczególnych krajach członkowskich CMAS

zostały więc opracowane z uwzględnieniem warunków

panujących w wodach typowych dla danego kraju, co

polskim adeptom nurkowania narzuciło wysokie

wymagania szkoleniowe. Kiepskiej jakości, trudno

dostępny sprzęt nurkowy stanowił przez wiele lat kolejne

ostrze selekcji dla amatorów tej dyscypliny. Nie było

jednak tak źle... Klubowy (pozbawiony śladów komercji),

prawie rodzinny charakter nauki sprzyjał pełnemu i

radosnemu przekazywaniu wiedzy zgodnie z zasadą

"powiem ci tyle ile wiem sam". Długie okresy zajęć

basenowych pozwalały na doskonalenie pływania oraz na

"maltretowanie" ćwiczeniami z zatrzymanym oddechem,

kursantów cieszących się z rosnącej tężyzny fizycznej.

System ten wychowywał przez całe lata bardzo sprawnych psycho-fizycznie i

technicznie płetwonurków, którzy wyposażeni w kiepski sprzęt potrafili sobie

jednak doskonale radzić w trudnych polskich wodach. Nie sposób jednak

przekonywać, że w było to zajęcie dla każdego...

Dla popularyzacji nurkowania w Polsce przełomowa stała się zmiana przepisów

szkoleniowych KDP/CMAS, do której doszło w 1997 roku. Ograniczyła ona

uprawnienia płetwonurka stopnia podstawowego (z maksymalnej głębokości 30m

do 20m), skracając jednocześnie cykl szkolenia z 14 dni do 7 dni ( w LOK

pozostał on nadal 14-dniowy). Większą uwagę zwrócono na typowo "nurkowe"

ćwiczenia ze sprzętem powietrznym, który w między czasie stał się prawie

niezawodny i co najważniejsze finansowo dostępny. Co tu dużo mówić zrobiło się

trochę jak w PADI...

Generalnie jednak, w kurs CMAS trzeba włożyć trochę więcej "potu", otrzymując

w zamian solidną dawkę wiedzy i ćwiczeń. Opinia nurkowego świata o CMAS jest

mieszana: z jednej strony uznanie dla intensywności szkolenia, z drugiej

zdziwienie jak komuś chciało się poświęcić na to tyle czasu ? . Pamiętajmy

jednak, że tą opinią szafują najczęściej nurkowie wychowani nad cieplejszymi niż

u nas wodami...

Podsumowując, nie ma złych systemów nauki nurkowania a wskazanie, który jest

lepszy, a który gorszy będzie zawsze obarczone dawką subiektywizmu, wynikającą

z gustów i doświadczeń osoby wygłaszającej opinię. Niekończące się (nie tylko w

Polsce) debaty prowadzone "przy piwku", na stronach periodyków nurkowych i na

łamach internetowych list dykusyjnych nt.: "który lepszy", prowadzą tylko do

personalnych zadrażnień, a w końcu niezmiernie, niezmiernie męczą. Programy

szkolenia na poszczególne stopnie są w "konkurencyjnych" systemach względnie

wyrównane, rozpoczynając więc naukę nurkowania w CMAS możemy (na

podstawie porozumień pomiędzy organizacjami) następne stopnie zdobywać

przykładowo w PADI i na odwrót...

Co w takim razie ma być podstawą właściwego

wyboru

miejsca i systemu w jakim

zamierzamy odebrać szkolenie?

Niezależnie od tego, który system wybierzesz najważniejsze jest KTO

będzie twoim instruktorem czyli KTO będzie cię uczył nurkowania.

Wybór instruktora (lub grupy instruktorów) powinien być kluczem do

bezpiecznej i w kompetentny sposób prowadzonej nauki nurkowania.

Pytaj, zbieraj rekomendacje i wybieraj - to wolny rynek.

1. Marka - to kolejny element, na który należy zwrócić uwagę. Wiele

klubów, szkół czy centrów nurkowania w Polsce posiada wyrobioną

przez lata, dobrą opinię gwarantującą udane spotkanie z

nurkowaniem.

2. Miejsce i Czas - czyli gdzie i o jakiej porze roku organizowane

będzie szkolenie. Wyboru musisz dokonać sam biorąc pod uwagę

swoje możliwości wakacyjne, urlopowe i oczywiście (najbardziej

brutalny czynnik) finansowe. Pamiętaj jednak o tym że w dowolnie

wybranym systemie łatwiej i przyjemniej zdobywać umiejętności

jeżeli nurkujesz w ciepłej i przejrzystej wodzie.

3. Pieniądze - czyli "za ile?". Kryterium to, aczkolwiek

dyskwalifikujące część ofert nie powinno stać się jedynym. Pamiętaj,

że wybierając z pośród najtańszych ofert często oszczędzasz tym

samym na jakości sprzętu i zaplecza organizacyjno-szkoleniowego -

słowem na własnym bezpieczeństwie.

Kryteria wyboru systemu

szkolenia…

O co pytać?

1. O licencję: czy instruktorzy, z których usług

korzystasz są uprawnieni do prowadzenia szkolenia czyli

czy posiadają ważne (aktualne) licencje szkoleniowe w

swojej organizacji,

2. O praktykę: ile osób rocznie szkoli dana placówka

nurkowa

3. O ubezpieczenie: czy klub, szkoła, centrum zapewniają

ci ubezpieczenie KL i NW na okres szkolenia oraz czy

szkoła i jej instruktorzy posiadają ubezpieczenie OC.

4. O materiały szkoleniowe: czy organizator szkolenia

zapewnia materiały dydaktyczne zgodne z prowadzonym

programem szkolenia,

5. zabezpieczenie medyczne: czy na akcji szkoleniowej,

nurkowej (w bazie) ZAWSZE jest zestaw tlenowy

(podstawowe "lekarstwo" w przypadku zaistnienia

wypadku nurkowego)

Krótko o nurkowaniu na

zatrzymanym oddechu…

Prawdopodobnie najlepsze podejście do zagadnień nurkowań na zatrzymanym

oddechu i przede wszystkim hiperwentylacji prezentowane jest w podręczniku U.S.

Navy Diving Manual (Volume 1, Air Diving): "hiperwentylacja powietrzem przed

nurkowaniem na zatrzymanym oddechu jest prawie standardową procedurą i jest

względnie bezpieczna pod warunkiem że nie jest prowadzona zbyt energicznie i przez

zbyt długi okres czasu. Nie powinna przekraczać trzech do czterech głębokich

oddechów, a nurek powinien rozpocząć wynurzanie jak tylko pojawią się pierwsze

sygnały domagające się zaczerpnięcia wdechu". Powyższe stwierdzenie jest mocno

dyskutowane w środowisku medycznym. Część lekarzy jest zdania że jakakolwiek

forma hiperwentylacji podnosi znacznie ryzyko nurkowania co jest związane z trudną

do przewidzenia zmiennością osobniczą i dużą ilością czynników biorących udział i

mających wpływ na wystąpienie uśnięcia pod wodą. Nikt nie dyskutuje natomiast z

faktem, że przedłużona hiperwentylacja, prowadzona przez długi okres czasu, której

towarzyszą objawy hipokapni - jest procedurą nie do przyjęcia.

Znalazło to potwierdzenie w badaniach japońskich nurków AMA, którzy przed

rozpoczęciem nurkowania wykonują łagodną hiperwentylację ograniczoną do 3-4

wdechów z towarzyszącymi wydechami poprzez zaciśnięte wargi, a następnie

wykonują jeden głęboki wdech przed samym zanurzeniem.

W innych badaniach znaleziono pewną prawidłowość co do profilu psychologicznego

osób szczególnie zagrożonych hiperwentylacą i w efekcie uśnięciem pod wodą. Są to

najczęściej ludzie młodzi, podejmujący nurkowanie z komponentą współzawodnictwa,

starający się pobić swoje rekordy co do głębokości lub czasu zanurzenia. Często

również dotyczy to łowców podwodnych, którzy w pogoni za rybą, lub zaaferowani

znajdującą się w polu widzenia zdobyczą, lekceważą, bagatelizują, lub nie zauważają

wewnętrznego głosu nakazującego przerwać nurkowanie.

Jak zwykle w przypadku działań mogących

spowodować zagrożenie zdrowia lub życia, dużego

znaczenia nabiera świadomość podejmowanego

ryzyka i odpowiednia prewencja. Przystępując do

nurkowania na zatrzymanym oddechu należy

pamiętać że:

- nie należy wykonywać gwałtownej hiperwentylacji

- maksymalnie redukować wysiłek fizyczny pod wodą

- nie starać się osiągnąć cel za wszelką cenę

- unikać zbyt forsownych nurkowań,

współzawodnictwa

- dostosować pas balastowy tak aby posiadać

dodatnią pływalność w zakresie głębokości do 3

metrów

- w razie problemów natychmiast zrzucić pas

balastowy

- na każde nurkowanie zapewnić sobie adekwatną

asekurację.

Document Outline