Szczególne kwalifikacje: elektromonter sprzętu
elektrycznego do 1 kV

Zagrożenia metanowe
Stosowanie i eksploatacja urządzeń
budowy przeciwwybuchowej



Rozporządzenie Ministra

Spraw Wewnętrznych i
Administracji



z dnia 14 czerwca 2002 r.



w sprawie zagrożeń

naturalnych w zakładach
górniczych

§ 8. 1. Ustala się cztery kategorie zagrożenia metanowego w

podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel

kamienny.



2. Udostępnione pokłady lub ich części zalicza się do:



1)

pierwszej kategorii zagrożenia metanowego

, jeżeli

stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w

ilości od 0,1 do 2,5 m

3

/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję

węglową,



2)

drugiej kategorii zagrożenia metanowego,

jeżeli

stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w

ilości powyżej 2,5 m

3

/Mg, lecz nie większej niż 4,5 m

3

/Mg, w

przeliczeniu na czystą substancję węglową,



3)

trzeciej kategorii zagrożenia metanowego,

jeżeli

stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w

ilości powyżej 4,5 m

3

/Mg, lecz nie większej niż 8 m

3

/Mg, w

przeliczeniu na czystą substancję węglową,



4)

czwartej kategorii zagrożenia metanowego,

jeżeli

stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w

ilości powyżej 8 m

3

/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję

węglową, lub wystąpił nagły wypływ metanu albo wyrzut

metanu i skał.



§ 12. 1. Wyrobiska w polach metanowych w

podziemnych zakładach górniczych

wydobywających węgiel kamienny zalicza się do

wyrobisk:



1) niezagrożonych wybuchem metanu,

stanowiących wyrobiska ze

stopniem „a”

niebezpieczeństwa wybuchu metanu, jeżeli

nagromadzenie metanu w powietrzu

powyżej 0,5 %

jest wykluczone,



2) ze

stopniem „b”

niebezpieczeństwa wybuchu

metanu, jeżeli w normalnych warunkach

przewietrzania nagromadzenie metanu w

powietrzu

powyżej 1 % jest wykluczone,



3) ze

stopniem „c”

niebezpieczeństwa wybuchu

metanu, jeżeli nawet w normalnych warunkach

przewietrzania nagromadzenie metanu w

powietrzu

może przekroczyć 1 %.



Rozporządzenie Ministra
Gospodarki



z dnia 28 czerwca 2002 r.



w sprawie bezpieczeństwa i
higieny pracy, prowadzenia ruchu
oraz specjalistycznego
zabezpieczenia
przeciwpożarowego
w podziemnych zakładach
górniczych



§ 247. 1. W przypadku gdy w wyrobisku

zawartość metanu wynosi powyżej 2%,

niezwłocznie:



1) wycofuje się ludzi z zagrożonych

wyrobisk,



2)

wyłącza sieć elektryczną,



3) unieruchamia maszyny i urządzenia,



4) zagradza wejścia do tych wyrobisk,



5) zawiadamia najbliższą osobę dozoru

ruchu.



2. Obowiązek wyłączenia nie dotyczy

urządzeń elektrycznych, które mogą być

eksploatowane przy dowolnej zawartości

metanu w powietrzu.



§ 278. 1. W przypadku uszkodzenia

urządzenia metanometrii automatycznej w

zakresie wyłączania ruch maszyn i urządzeń

elektrycznych nie może być prowadzony do

czasu usunięcia uszkodzenia.



2. W przypadku uszkodzenia metanometrii

automatycznej w zakresie transmisji i

rejestracji pomiarów u dyspozytora ruch

maszyn i urządzeń elektrycznych może być

prowadzony do końca zmiany, pod

warunkiem wykonywania pomiarów

zastępczych i przekazywania ich wyników

do dyspozytora, na zasadach określonych

przez kierownika ruchu zakładu górniczego,

jednak nie rzadziej niż co 0,5 godziny.



§ 610. 1. W wyrobiskach zagrożonych

wybuchem instaluje się maszyny i

urządzenia budowy przeciwwybuchowej

spełniające zasadnicze wymagania

określone w przepisach dotyczących

wyrobów podlegających ocenie zgodności.



2. W wyrobiskach niezagrożonych

wybuchem albo niezagrożonych wybuchem

metanu i zaliczonych do klasy A zagrożenia

wybuchem pyłu węglowego mogą być

instalowane maszyny i urządzenia o

stopniu ochrony co najmniej IP 54,

spełniające zasadnicze wymagania

określone w przepisach dotyczących

wyrobów podlegających ocenie zgodności.



Załącznik nr 5



Do Rozporządzenia Ministra

Gospodarki



z dnia 28 czerwca 2002 r.



w sprawie bezpieczeństwa i

higieny pracy, prowadzenia ruchu

oraz specjalistycznego

zabezpieczenia

przeciwpożarowego

w podziemnych zakładach

górniczych



10.1.

W polach metanowych zakładów

górniczych w wyrobiskach
(pomieszczeniach) zaliczonych do
stopnia „b” lub „c” niebezpieczeństwa
wybuchu w środowisku gazowym
należącym do grupy wybuchowości I lub
w pomieszczeniach zagrożonych
wybuchem pyłu węglowego instaluje się
maszyny lub urządzenia o konstrukcji
dostosowanej do rodzaju zagrożenia.



10.5. Za prawidłowy stan

techniczny użytkowanych urządzeń
zapewniający bezpieczeństwo
odpowiedzialne są wyznaczone
osoby obsługi, które w razie
stwierdzenia nieprawidłowości
powinny je natychmiast wyłączyć i
zgłosić osobie dozoru ruchu
elektrycznego.



10.6.

W zakładach górniczych

posiadających wyrobiska zagrożone

wybuchem metanu lub pyłu węglowego za

prawidłowe użytkowanie urządzeń

odpowiedzialna jest osoba dozoru ruchu

wyznaczona przez kierownika ruchu zakładu

górniczego, która powinna zorganizować

właściwy nadzór nad eksploatacją,

konserwacją oraz naprawą urządzeń.



10.7.

W zakładach górniczych, mających

pola metanowe trzeciej i/lub czwartej

kategorii zagrożenia metanowego, osoba, o

której mowa w pkt 10.6, powinna posiadać

kwalifikacje osoby wyższego dozoru ruchu

elektrycznego.



10.9. Kierownik ruchu zakładu

górniczego na wniosek osoby, o

której mowa w pkt 10.6, powinien

powołać służbę nadzoru nad

urządzeniami.



10.9.1.Służba nadzoru, o której

mowa w pkt 10.9, powinna

kontrolować wszystkie urządzenia

znajdujące się w posiadaniu zakładu

górniczego i odpowiednio podmiotów

wykonujących prace w tym zakładzie.



10.9.2. Służba nadzoru, o której

mowa w pkt 10.9, obejmuje kontrolą

również:



1) górnicze lampy osobiste,



2) elektryczny sprzęt strzałowy,



3) metanomierze,



4) urządzenia telekomunikacyjne i

systemów bezpieczeństwa, przyrządy

sejsmograficzne, geofony, lasery,

przenośną aparaturę pomiarową,

elektryczny sprzęt ratowniczy.



10.11.1.

Ewidencję urządzeń

prowadzi służba nadzoru powołana

zgodnie z pkt 10.9, która przechowuje

wszystkie dokumenty dotyczące

urządzeń, w szczególności:



1) karty ewidencyjne urządzeń,



2) zaświadczenia fabryczne lub

deklaracje zgodności WE,



3) wykazy rodzajów i typów urządzeń

stosowanych w zakładzie górniczym.



10.11.2.

Wszystkie urządzenia

zakładu górniczego i podmiotów
wykonujących roboty w ruchu
tego zakładu powinny być
zewidencjonowane zgodnie z pkt
10.11.1.



10.11.3.

Karta ewidencyjna

powinna być wystawiona dla każdego

urządzenia oraz zawierać informację o:



1) urządzeniu, poprzez wskazanie:

typu, numeru fabrycznego, rodzaju

budowy przeciwwybuchowej,

producenta, numeru certyfikatu

badania typu WE i numeru

identyfikacyjnego jednostki

notyfikowanej, która go wystawiła,



2) miejscu eksploatacji,

przechowywania i dokonywanych

naprawach.



10.12. Wszystkie urządzenia

(wraz z siecią zasilającą) przed
ich uruchomieniem w
wyrobiskach (pomieszczeniach)
powinny być poddane przez
osobę dozoru ruchu
elektrycznego odbiorowi
technicznemu.



10.12.1.

Odbiory techniczne

urządzeń (wraz z siecią zasilającą)

nowo zainstalowanych w wyrobiskach

(pomieszczeniach) zaliczonych do

stopnia „b” lub „c” niebezpieczeństwa

wybuchu w polach trzeciej i czwartej

kategorii zagrożenia metanowego

powinny być wykonywane tylko przez

rzeczoznawcę. Odbiorom tym nie

podlegają urządzenia, o których

mowa w pkt 10.9.2.



10.12.4.

Zezwala się w wyrobiskach

(pomieszczeniach), o których mowa w pkt 10.12.1, na

wymianę uszkodzonego urządzenia i oddanie go do

ruchu, pod warunkiem że:



1) urządzenie rezerwowe, zgodnie z dokumentacją

techniczno-ruchową, będzie wymienne z urządzeniem

zainstalowanym,



2) urządzenie rezerwowe będzie posiadało identyczne

parametry znamionowe,



3) urządzenie rezerwowe będzie odebrane przez

rzeczoznawcę,



4) wymiana będzie odbywała się pod nadzorem osoby

dozoru ruchu elektrycznego, przeszkolonej zgodnie z

wymaganiami pkt 10.10, która dokona odbioru

technicznego urządzenia po zainstalowaniu, a wynik

odbioru wpisze do książki oddziałowej ruchu

elektrycznego oraz zawiadomi w celach ewidencyjnych

służbę nadzoru, o której mowa w pkt 10.9.



10.12.5.

Urządzenia powinny

być eksploatowane, naprawiane,
konserwowane i przechowywane
w sposób zapewniający
zachowanie budowy
przeciwwybuchowej, zgodnie z
dokumentacją techniczno-
ruchową.



10.12.6.

W przypadku

stwierdzenia, że urządzenia nie

odpowiadają warunkom budowy

przeciwwybuchowej, powinny posiadać

skasowaną w sposób trwały cechę

budowy przeciwwybuchowej i

odpowiedni znak dopuszczenia lub

oznakowanie CE; kartę ewidencyjną

należy skasować przez przekreślenie

lub opieczętowanie z odpowiednią

adnotacją (data i podpis) osoby lub

zespołu dokonującego kasacji cechy.



10.13.1. Naprawy urządzeń prowadzi się

przez wymianę uszkodzonych części lub

podzespołów na fabrycznie nowe znajdujące

się w wykazie części zamiennych danego

urządzenia, zawartym w dokumentacji

techniczno-ruchowej.



10.13.2. Naprawy urządzeń wykonane przez

użytkownika, zgodnie z pkt 10.13.1.,

powinny być odnotowane w „Książce

napraw urządzeń budowy

przeciwwybuchowej”.



10.13.3. Eksploatacja urządzenia po

naprawie może nastąpić tylko po dokonaniu

odbioru technicznego zgodnie z pkt 10.12

lub 10.12.1.



10.13.4. Remonty urządzeń mogą być

wykonywane przez producenta lub

podmiot posiadający ocenę zdolności do

wykonywania remontów, wydaną przez

jednostkę notyfikowaną.



10.13.5. Wyremontowane urządzenie,

zgodnie z pkt 10.13.4, może być odebrane

po stwierdzeniu przez producenta lub

podmiot posiadający ocenę zdolności do

wykonywania remontów, wydaną przez

jednostkę notyfikowaną, że odpowiada ono

dokumentacji techniczno-ruchowej, oraz

poświadczeniu zgodności w karcie

ewidencyjnej.



10.14. Urządzenia eksploatowane w

wyrobiskach (pomieszczeniach)

zaliczonych do stopnia „b” lub „c”

niebezpieczeństwa wybuchu metanu

lub w pomieszczeniach zagrożonych

wybuchem pyłu węglowego powinny

być, niezależnie od bieżących kontroli,

kontrolowane również przez uprawnione

osoby dozoru ruchu w okresach

ustalonych przez kierownika działu

energomechanicznego według zaleceń

określonych w dokumentacji

techniczno-ruchowej, jednak nie

rzadziej niż co 3 miesiące.