1

OS PIP

WROCŁAW

Uprawnienia

pracowników związane

z rodzicielstwem

•uprawnienia

pracowników związane z

rodzicielstwem

• urlop wychowawczy

2

OS PIP

WROCŁAW

Podstawy prawne:

*

Dział VIII Kodeksu pracy

•

Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r w sprawie
wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia
kobiet ( Dz.U. 96.114.545 z póź. zm.)

•

Rozporządzenie MGPiPS z 16 grudnia 2003 w sprawie
szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego
(Dz.U. 03.230. 2291)

•

Ustawa z dnia 28 listopada 2003 o świadczeniach rodzinnych
(Dz.U. 03. 228. 2255 z póź. zm.)

3

OS PIP

WROCŁAW

Zakres ochrony



ogólna -

dotyczy wszystkich kobiet i mężczyzn

pracujących i wychowujący dzieci



szczególna:

–

Okres ciąży i urlopu macierzyńskiego

–

Okres wychowywania dzieci do 14 lat

4

OS PIP

WROCŁAW

Prace szczególnie uciążliwe lub

szkodliwe dla zdrowia kobiet

Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie

uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet

Zakres podmiotowy – dotyczy ogółu kobiet zatrudnionych w zakładzie

pracy

w tym kobiet będących w ciąży i w okresie karmienia

Zakres przedmiotowy – prace związane z wysiłkiem fizycznym,

transportem

ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała

- prace wzbronione dla kobiet w określonych warunkach
środowiska pracy

art. 176 kp

5

OS PIP

WROCŁAW

Ochrona szczególna

-

Okres ciąży i urlopu macierzyńskiego

* ochrona trwałości stosunku pracy
* szczególna ochrona zdrowia
* uprawnienia związane z ciążą i

macierzyństwem

- Okres wychowywania dzieci do 14 lat

6

OS PIP

WROCŁAW

Ochrona szczególna

Ochrona trwałości stosunku pracy

* zakaz wypowiadania i rozwiązywania umowy o

pracę
* zakaz stosowania wypowiedzenia zmieniającego
* obowiązek uzyskania zgody związków

zawodowych przy rozwiązywaniu umowy

(art..52kp)

art.177 kp

7

OS PIP

WROCŁAW

Ochrona szczególna

Umowa na okres

próbny

1 miesiąc

zaświadczenie o ciąży

pracodawca może wypowiedzieć

lub rozwiązać umowę o pracę

8

OS PIP

WROCŁAW

Ochrona szczególna

*umowa na okres

próbny przekraczający jeden

miesiąc

* umowa na

czas określony

* umowa na

czas wykonania określonej pracy

* nie dotyczy umowy o prace zawartej w celu

zastępstwa pracownika

poród

Termin

rozwiązania

umowy

po 3-m miesiącu ciąży

9

OS PIP

WROCŁAW

Ochrona szczególna

umowa na

czas nieokreślony

zaświadczenie o

ciąży

3 miesiące

wypowiedzenie

wypowiedzenie

zaświadczenie o ciąży

poronienie

wypowiedzenie

stwierdzenie ciąży

10

OS PIP

WROCŁAW

Ochrona szczególna

Rozwiązanie umowy o pracę z kobietą w ciąży na mocy

ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z

pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących

pracowników:

- pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe

warunki

pracy i płacy

obniżenie wynagrodzenia

wypłata dodatku wyrównawczego

11

OS PIP

WROCŁAW

Szczególna ochrona zdrowia

* zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych i w

porze nocnej
/

pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży w porze

nocnej

jest obowiązany zmienić rozkład czasu pracy umożliwiający pracę

poza pora nocną - przy braku

możliwości – przenosi do

innej pracy lub zwalnia z obowiązku świadczenia pracy.

* zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy

– bez

zgody pracownicy

* zakaz zatrudniania w przerywanym czasie pracy

art. 178 kp

12

OS PIP

WROCŁAW

Szczególna ochrona zdrowia

* zatrudnianie kobiet w ciąży lub karmiących

piersią przy pracach szczególnie uciążliwych lub

szkodliwych dla zdrowia

•

obowiązek przeniesienia do innej pracy

lub

•

zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy

Jeżeli przeniesienie lub zwolnienie obniża

wynagrodzenie – pracodawca

wypłaca dodatek

wyrównawczy

art.179kp

13

OS PIP

WROCŁAW

Szczególna ochrona zdrowia

* zatrudnianie kobiet w ciąży lub karmiących piersią przy

pozostałych pracach wymienionych w przepisach o

pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla

zdrowia jest obowiązany:

•

dostosować warunki pracy do obowiązujących wymagań lub

•

ograniczyć czas pracy

* obowiązek przeniesienia do innej pracy

* zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy

Jeżeli przeniesienie lub zwolnienie obniża

wynagrodzenie – pracodawca wypłaca dodatek

wyrównawczy

14

OS PIP

WROCŁAW

Szczególna ochrona zdrowia

* przeniesienie do innej pracy lub
* zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy

również na podstawie orzeczenia

lekarskiego stwierdzającego
przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania
dotychczasowej pracy
Pracownica w okresie zwolnienia z obowiązku
świadczenia pracy zachowuje prawo do
wynagrodzenia

15

OS PIP

WROCŁAW

Szczególna ochrona zdrowia

badania lekarskie związane z ciążą

zlecenie lekarskie

godziny pracy prawo do
wynagrodzenia

art.185 kp.par.2

16

OS PIP

WROCŁAW

Uprawnienia związane z ciążą

* Urlop macierzyński

wymiar:

18 tygodni

pierwszy poród

20 tygodni

każdy następny

28 tygodni

urodzenie więcej niż
jednego dziecka

art.180 kp.par.1

17

OS PIP

WROCŁAW

Uprawnienia związane z ciążą

*sposób wykorzystania urlopu

macierzyńskiego:

- co najmniej dwa tygodnie przed porodem

po porodzie:

- urlop macierzyński nie wykorzystany

przed

porodem

do wyczerpania przysługującego

wymiaru urlopu

18

OS PIP

WROCŁAW

Uprawnienia związane z ciążą

pracownica wykorzystując po porodzie 14
tygodni urlopu macierzyńskiego może z reszty
urlopu zrezygnować na rzecz pracownika –
ojca dziecka

Pisemny wniosek pracownicy

7 dni

przed zakończeniem urlopu + zaświadczenie
pracodawcy zatrudniającego ojca dziecka
potwierdzające rozpoczęcie urlopu macierzyńskiego

19

OS PIP

WROCŁAW

Uprawnienia związane

z wychowywaniem dziecka

Skrócony urlop macierzyński

/8 tygodni/

* urodzenie martwego dziecka
* zgon dziecka przed upływem 8 tygodni

życia ( nie krócej niż 7 dni od zgonu

dziecka)

* opieka szpitalna nad dzieckiem dłużej niż 8

tygodni
* rezygnacja z wychowanie dziecka i oddanie go

celem przysposobienia

20

OS PIP

WROCŁAW

Uprawnienia związane

z wychowywaniem dziecka

urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego

Art. 183§ 1 i 2

*

18 tygodni – nie dłużej niż do ukończenia

przez dziecko 7 lat

-

przyjęcie dziecka na wychowanie i wystąpienie

do sądu o przysposobienie dziecka) lub przyjęcie dziecka na wychowanie jako

rodzina

zastępcza, z wyjątkiem, rodziny zastępczej zawodowej nie

spokrewnionej z dzieckiem

*

18 tygodni - nie dłużej niż do ukończenia przez

dziecko

10 roku życia –

jeżeli wobec dziecka podjęto decyzję o

odroczeniu obowiązku

szkolnego

* 8 tygodni – przyjęcie dziecka na wychowanie w

wieku

do 7 roku

21

OS PIP

WROCŁAW

Uprawnienia związane

z wychowywaniem dziecka

* zakaz zatrudniania pracownika opiekującego
się dzieckiem w wieku do 4 lat bez jego zgody:

- w godzinach nadliczbowych,
- porze nocnej,
- przerywanym czasie pracy
- delegowania poza stałe miejsce pracy

art.178 par 2 kp

22

OS PIP

WROCŁAW

Uprawnienia związane

z wychowywaniem dziecka

* przerwy na karmienie:

2 x 30 min
2 x 45 min – więcej niż jedno dziecko

* czas pracy:

4 – 6 godz. - jedna przerwa
do 4 godz. - przerwy nie przysługują

art.187 kp

23

OS PIP

WROCŁAW

Prawo do 2 dni wolnych od pracy z

zachowaniem prawa do wynagrodzenia na
dzieci do 14 lat

- nie wykorzystane w roku przepadają
- udzielane łącznie - za zgodą zakładu

art. 188 kp

24

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Zakres regulacji:
*

Art.. 186 – 186 kodeksu pracy

* Rozporządzenie MGP i PS

z 16 grudnia 2003 w sprawie

szczegółowych warunków udzielania

urlopu

wychowawczego
(Dz.U. Z 2003r., nr 230,poz.2291)
* Ustawa z dnia 28 listopada 2003 o świadczeniach rodzinnych
(Dz.U. z 2003r. Nr 228 poz. 2255 z póź. zm.)

25

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Cel urlopu wychowawczego:

zapewnienie rodzicom lub opiekunom możliwości

sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w okresie

pierwszych lat jego życia, z uwagi na konieczność szczególnie

troskliwej, w tym okresie, pielęgnacji niezbędnej dla jego

prawidłowego rozwoju.

Z urlopu wychowawczego może skorzystać:

* pracownik – posiadający co najmniej 6

miesięczny ogólny staż pracy
* sprawujący osobistą opiekę na dzieckiem

26

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Wymiar urlopu wychowawczego:

* 3 lata - nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4 roku życia

* 3 lata ( niezależnie od wykorzystania urlopu na ogólnych

warunkach), nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18

roku życia
- jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego
orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopnia

niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika

27

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Sposób wykorzystania urlopu:

*

najwyżej w w 4 częściach

* co do zasady tylko jedno z rodziców lub opiekunów
- wyjątek: przez okres nie przekraczający 3

miesięcy

rodzice lub opiekunowie dziecka

mogą jednocześnie

korzystać z takiego

urlopu

28

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Zasady udzielania urlopu wychowawczego:

* na wniosek pracownika
* na okres wskazany we wniosku

Wymogi formalne i treść wniosku:
* forma pisemna
* co najmniej na tygodnie przed rozpoczęciem

okresu, w którym

zamierza się skorzystać

* data rozpoczęcia i zakończenia urlopu
* dotychczasowy okres wykorzystania urlopu

wychowawczego na

dane dziecko

29

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Dokumenty które należy dołączyć do wniosku:

pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o braku
zamiaru korzystania

z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we

wniosku

orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka

dodatkowy urlop wychowawczy

pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o okresie

(do 3 miesięcy), w którym zamierza on korzystać z urlopu
równoczesne korzystanie rodziców z urlopu

Pracownik może wycofać wniosek o udzielenie urlopu

wychowawczego na 7 dni przed rozpoczęciem urlopu
pisemne oświadczenie

30

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Rezygnacja z urlopu:
- w każdym czasie - za zgodą pracodawcy
- po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy – najpóźniej

na 30 dni przed

terminem zamierzonego podjęcia pracy

Odwołanie z urlopu:
pracodawca ma prawo wezwać pracownika do stawienia się do pracy we

wskazanym terminie, nie później niż w w ciągu 30 dni od powzięcia wiadomości

i nie wcześniej iż w ciągu 3 dni od dnia wezwania jeżeli:
ustali że pracownik zaprzestał sprawowania

osobistej opieki

stwierdzi równoczesne korzystanie z urlopu przez rodziców bądź opiekunów

( nie dotyczy wyjątku 3 miesięcy)

31

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Uprawnienia pracownika korzystającego z

urlopu wychowawczego:
-

podjęcie pracy zarobkowej u dotychczasowego lub innego

pracodawcy,
- podjęcie innej działalności
- odbywanie nauki lub szkolenia
- złożenie wniosku o obniżenie jego wymiaru czasu pracy

do wymiaru nie niższego niż połowa wymiaru czasu pracy

w okresie, w którym mógłby on korzystać z takiego

urlopu
pracodawca jest obowiązany

wniosek uwzględnić

32

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Szczególna ochrona stosunku pracy

pracownika na urlopie wychowawczym

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o
pracę

w okresie od dnia złożenia wniosku o udzielenie

urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu
wyjątki:
- ogłoszenie upadłości lub likwidacji
- gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie

umowy

o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

- gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie

umowy

o pracę z przyczyn nie dotyczących pracownika (

ustawa z 13 marca 2003 o szczególnych zasadach...)

33

OS PIP

WROCŁAW

Urlop wychowawczy

Powrót z urlopu wychowawczego

Obowiązek pracodawcy:
- dopuszczenie pracownika do pracy

na

dotychczasowym

stanowisku, a jeżeli to niemożliwe
- na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed
rozpoczęciem

urlopu, lub

- innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom
zawodowym za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia
za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy
na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem

34

OS PIP

WROCŁAW

PRAKTYCZNA NAYKA ZAWODU

Celem praktycznej nauki zawodu jest opanowanie przez

uczniów lub

młodocianych umiejętności

zawodowych, niezbędnych do podjęcia pracy w danym
zawodzie.

Miejsce realizacji praktycznej nauki zawodu:

dla uczniów

– szkoła lub pracodawca

dla młodocianych

- pracodawca

Czas pracy dla uczniów do 16 lat – 6 godz.

powyżej 16 lat

– 8 godz.

35

OS PIP

WROCŁAW

PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU

Praktyki zawodowe

/ dla uczniów /

Cel – zastosowanie i pogłębienie wiedzy i umiejętności

zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy.

Zasady organizowania – u pracodawców lub w

indywidualnych gospodarstwach rolnych podczas roku
szkolnego lub w czasie ferii

Nadzór nad praktykami – pracodawca lub wyznaczeni

pracownicy lub osoby prowadzące gospodarstwa.

36

OS PIP

WROCŁAW

Praca dzieci

Art. 304

Dotyczy dzieci do lat 16 wykonujących pracę na rzecz podmiotu

prowadzącego działalność:
* kulturalną
* artystyczną
* sportową
* reklamową

Wykonywanie pracy wymaga zgody:

- przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka
- inspektora pracy – decyzja na zezwolenie wykonywania pracy

Odmowa wydania zezwolenia dotyczy sytuacji:

- zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego

dziecka
- zagrożeń w wypełnianiu obowiązku szkolnego