ROZWIJANIE

RELACJI

TERAPEUTYCZNEJ

Jerzy Mellibruda

MECHANIZMY I ZJAWISKA W

PSYCHOTERAPII

Tresć relacji

a) Przez relację terapeutyczna, rozumiemy

specyficzną więź i

wzajemne ustosunkowanie

terapeuty i pacjenta oraz zbiór

różnorodnych zjawisk i procesów występujących w czasie ich

wspólnych spotkań.

b) Treść i jakość relacji terapeutycznej jest wypadkową różnych

czynników związanych z osobą pacjenta i terapeuty oraz ich

wzajemnych interakcji.

c)

Sojusz terapeutyczny- „jakość i siła opartej na współpracy

relacji pomiędzy klientem i terapeutą” ma trzy główne
komponenty:

 Zgoda terapeuty i klienta co do celów

terapii: tj. docelowych

rezultatów ich pracy.

 Konsensus terapeuty i klienta co do zadań

terapeutycznych:

tj. zachowań i procesów mających miejsce podczas terapii,
które stanowią istotę ich pracy.

 Istnienie pozytywnej więzi afektywnej

pomiędzy terapeutą i

klientem: tj. pozytywnego osobistego przywiązania pomiędzy
terapeutą i klientem, w którym zawiera się poziom
wzajemnego zaufania, akceptacji i pewności.

Od czego zależy jakość relacji ?

Istnieje kilka czynników charakteryzujących

funkcjonowanie interpersonalne terapeuty,

które są

najważniejsze dla kształtowania relacji. Należą

do nich;

– empatyczne zrozumienie i

komunikowanie,

– Wewnętrzna spójność i

autentyczność,

– niezaborcza życzliwość oraz
– zdolność do akceptacji i szacunek dla

pacjenta,

Relacja terapeutyczna a proces

zmiany

Szczególnie ważne perspektywy;

• uczestnictwo i zaangażowanie klienta w relację z terapeutą

tworzy

okazję do uzyskiwania znaczących doświadczeń

,

• Ich ślady mogą zapisywać się w kontekście śladów

doświadczeń z innymi ważnymi osobami w jego życiu oraz
korygować skutki tych doświadczeń.

• Emocjonalna treść relacji terapeutycznej oraz empatyczny

styl komunikacji

tworzy warunki do podejmowania przez

klienta prób

samopoznania i wyrażania siebie.

• Relacja terapeutyczna tworzy

warunki niezbędne do

wywierania przez terapeutę różnych form wpływu

na

kształt sytuacji terapeutycznych za pomocą różnych metod
i technik terapeutycznych.

• Skuteczność tych metod zależy w znacznym stopniu od

poziomu gotowości klienta do poddawania się temu
wpływowi, co jest ściśle związane z

poziomem zaufania do

terapeuty i nadziei

ze jego wpływ będzie bezpieczny i

korzystny

Tworzenie przymierza terapeutycznego na

początku terapii

1.

Od pierwszego spotkania między terapeuta i klientem

zaczyna się

budowanie bezpiecznego środowiska

współpracy.

2.

W pierwszych spotkaniach terapeuta i klient wspólnie

poszukują

podstawowych tematów

wokół których

będzie koncentrować się terapia. Ważna role odgrywa

poczucie tego, co jest ważne lub centralne dla klienta.

3.

Dalej, współpraca koncentruje się ma

uzgadnianiu

celów

terapii, na uzyskiwaniu porozumienia

dotyczącego tego, na czym terapia będzie się

koncentrować.

4.

W dalszej kolejności klient i terapeuta tworzą

porozumienie

dotyczące tego, jak będą pracować dla

osiągnięcia uzgodnionych celów. i oczekiwania

dotycząc terapii.

5.

Gdy udaje się stworzyć produktywne środowisko

interpersonalna dla współpracy u klienta zaczyna się

umacniać

zaufanie do terapeuty

i rośnie jego

zaangażowanie we współpracę.

Różne rodzaje typowych trudności i

zakłóceń w relacji terapeutycznej.

Wg Safrana i Murrana zakłócenia w relacji można podzielić na

dwie kategorie;

a) różne reakcje

konfrontacyjne

i narzekanie na

terapeutę jako osobę, na jego kompetencje i

formy zachowanie, na aspekty organizacyjne

terapii oraz na brak postępów.;

b) różne formy

wycofywania się

klienta z relacji

i współpracy ujawniające się jako;

–

zaprzeczanie – klient zaprzecza różnym stanom

emocjonalnym, które jednak ujawnia w relacji

–

minimalizowanie reakcji – klient daje krótkie i

zdawkowe odpowiedzi na pytania i próby

eksploracji prowadzone przez terapeutę

–

zmienianie tematu lub intelektualizowanie,

–

rozwijanie mało istotnych opowieści o innych

ludziach lub anegdot

RÓŻNE RODZAJE TYPOWYCH TRUDNOŚCI

I ZAKŁÓCEŃ W RELACJI TERAPEUTYCZNEJ.

L. Greenberg

zwraca uwagę na inne

f

ormy zakłóceń w relacji,;

1. Skrępowanie, opór i wycofywanie się związane z

czujnością i strachem wobec przeżywania uczuć i

utraty kontroli

nad zbyt szybkim procesem

pogłębiania eksploracji.

2. Problemy związane z nadmierna wrażliwością

klientów na

asymetrię wpływu

w relacji i

dominacje terapeuty – mogą na to reagować

konfrontacyjne lub wycofywać się

3. Problemy dotyczące więzi i przywiązania – u

klientów może pojawiać się poczucie, że

terapeuta okazuje

niedostateczne

zainteresowanie i opiekę

lub że jest zbyt mało

ciepły i życzliwy.

4. Czasem klient pomimo zewnętrznego

okazywania podporządkowania doświadcza

ukrytego i

zamaskowanego oporu

i się wycofuje

Kończenie terapii

.

1.

Kończenie terapii

jest ważnym elementem w całym procesie

współpracy między klientem i terapeutą oraz w ich wzajemnej

relacji.

2.

Potrzeba rozpoznawania przez terapeutę różnorodnych

doświadczeń klienta – zarówno lęku, smutku i poczucia utraty jak i

nadziei, ulgi i dumy.

3.

Czas trwania terapii i ilość sesji

powinny być określone i

czytelne przez cały okres terapii – chociaż ustalenia w tej sprawie

mogą ulegać wzajemnie uzgadnianym korektom.

4.

Dla niektórych klientów ważnym źródłem problemów życiowych jest

deficyt konstruktywnego przebiegu procesu oddzielania się

i separacji

od dziecięcych przywiązań do rodziców i wynikające

stąd zakłócenia procesu indywiduacji i budowania podstaw

autonomii psychologicznej i samostanowienia.

5.

Podejmowanie decyzji o zakończeniu

terapii nie powinno

opierać się tylko na formalnym odliczeniu zaplanowanej ilości sesji

– powinno także uwzględniać stan gotowości klienta do

zakończenia współpracy.

6.

W wielu przypadkach

ustalenie że cele terapii zostały

osiągnięte w sposób satysfakcjonujący dla klienta jest trudne

.

Zdarza się także, że terapia kończy się w momencie, gdy obie

strony mają świadomość że tak się nie stało, ze nie są zadowolone

z uzyskanych efektów.

W czasie końcowych sesji mogą być

użyteczne różne działania

a) terapeuta powinien pomagać klientowi w dokonaniu

przeglądu

postępów, empatycznie wspierać

porównywanie przez klienta aktualnego stanu i

doświadczeń z początkiem terapii

b) pożądana jest

eksploracj

a tego, jak aktualnie

klient doświadcza zakończenie terapii

c) użyteczne może być przedstawienie i rozważenie

aktualnych i przyszłych projektów życiowych

klienta,

co zostaje jeszcze do zrobienia

jako

kontynuacja pracy terapeutycznej

d) pożyteczne też będzie dzielenie się przez

terapeutę własnymi doświadczeniami związanymi

z przebiegiem terapii i jej zakończeniem.