Teorie starzenia

się



Teorie stochastyczne



Starzenie się jest wynikiem
kumulacji niekorzystnych
zdarzeń przypadkowych



Teorie niestochastyczne



Starzenie się jest procesem
pierwotnie zdeterminowanym

Teorie

stochastyczne



Teoria katastrofy błędów



Teoria wiązań krzyżowych



Teoria zużycia



Teoria wolnych rodników

Teorie

niestochastyczn

e



Teorie zegara biologicznego



Zaprogramowane starzenie się
układu immunologicznego



Zaprogramowane starzenie się
układu neuroendokrynnego
(„hormon śmierci”)



Teorie genetyczne



Gen starzenia się

Wzrost populacji

w wieku

emerytalnym

%

o

f

P

o

p

u

la

ti

o

n

6

5

-8

4

Najstarsi



Liczba osób w najstarszym

przedziale wiekowym

przyrasta najszybciej



85+: 38%

pomiędzy1996 i 2000

US Department of Commerce: Economics and Statistics
Administration

The 65 years and over population – 2000 Brief

Procent osób w wieku

> 84 lat

Wiek i inwalidztwo



W 1990 13.2 miliony Amerykanów (70.5 na
1000) dorosłych nie mogło wyjść o własnych
siłach z domu lub potrzebowało stałej
pomocy w czynnościach codziennych (ADL),
połowa miała powyżej 65 lat



Występowanie inwalidztwa narasta z
wiekiem,



Częstość u kobiet i mężczyzn jest podobna
ale kobiety żyją dłużej, dlatego przeważają
wśród niepełnosprawnych.

Choroba i

Inwalidztwo



Śmiertelność wzrasta wraz ze wzrostem

niepełnosprawności



Liczba przewlekłych schorzeń u danej

osoby koreluje z występowaniem i

stopniem inwalidztwa (chociaż nie

zawsze)

Inwalidztwo w

wieku podeszłym -

statystyka



1 na każde 5 osób
będzie miała pewien
stopień inwalidztwa



Połowa ludzi 65 + jest
niepełnosprawna

US Department of Commerce: Economics
and Statistics Administration

Disabilities Affect One-Fifth of all
Americans – 2000 Census Brief

Czy wraz ze wzrostem

długości życia wzrasta ilość

lat inwalidztwa



Czy ostatnio notowany przyrost długości
życia spowoduje wzrost ilości osób
niepełnosprawnych??



Teoria kompresji chorobowości przewiduje
w przyszłości skrócenie okresu życia z
ciężkimi chorobami i w inwalidztwie



W badaniach powinno się oceniać
przewidywaną aktywną długość życia
(bez inwalidztwa)



Niektórzy niepełnosprawni powracają do
aktywnego życia

Choroby w

wieku

podeszłym



Problemy zdrowotne mają

charakter nawracający



Typowe problemy: brak łaknienia,

utrata masy ciała, zaburzenia

wodno-elektrolitowe, zaburzenia

regulacji cieplnej, omdlenia,

trudności w poruszaniu się,

upadki, demencja, nietrzymanie

moczu, przewlekły ból,

zaburzenia snu, odleżyny

Cechy

charakterystyczne

chorób w wieku

podeszłym



Większość chorób objawia się najpierw

upośledzeniem czynnościowym i

wiążącą się z tym utratą niezależności



Często początkowo brak jest objawów

typowych dla danej choroby, natomiast

chorzy skarżą się na upośledzenie

funkcji (trudności z poruszaniem się,

nietrzymanie moczu, splątanie,

osłabienie)



Pierwszym objawem choroby (np.:

zapalenia płuc, niewydolności krążenia

czy cukrzycy) jest często zmniejszenie

samodzielności osoby dotychczas

dobrze funkcjonującej

Niedobory

żywieniowe u

osób starszych



↓ spożycia białka



↓ spożycia witamin i soli
mineralnych (Ca, K)

Przyczyny

niedożywienia u

osób starszych



Osłabiony smak i węch



Szybko osiągane uczucie sytości



Braki w uzębieniu, suchość w jamie

ustnej, zaburzenia połykania



Zaburzenia psychiczne, alkoholizm



Przewlekłe schorzenia (zakażenia,

nowotwory, POChP, niewydolność

krążenia)



Stosowanie leków (np.: digoksyna)



Niesprawność fizyczna



Ubóstwo, samotność

Skutki

niedożywienia

białkowo-

kalorycznego



Uwiąd starczy (marasmus)



↓ masy mięśniowej



↓ zapasów tłuszczu



Poziom białka i czynność
narządów są prawidłowe



Wyniszczenie (Kwashiorkor)



Hypoalbuminemia

Schorzenia

powstające z

powodu

niedożywienia

białkowo-

kalorycznego



Zaburzenia świadomości



Anergia



Zwiększona męczliwość



Zmniejszona siłą mięśniowa



Osteoporoza i złamania szyjki kości udowej



Hipotonia ortostatyczna



Odleżyny



Obrzęki stóp



Osłabienie funkcji układu odpornościowego



Niedokrwistość

Skutki

niedożywienia

białkowo-

kalorycznego



Opóźnione gojenie się ran i złamań



Przedłużenie procesu leczenia



Wzrost ilości powikłań
okołooperacyjnych



Wzrost ilości powikłań
wewnątrzszpitalnych

Zaburzenia wodno-

elektrolitowe u ludzi

starszych



Upośledzenie zdolności
zagęszczania moczu przez nerki



Wzmożone wydzielanie
hormonu antydiuretycznego
(ADH)



Upośledzenie zdolności nerek
do zatrzymywania sodu



Osłabione uczucie pragnienia

HYPOWOLEMIA I
ODWODNIENIE

OBJAWY ODWODNIENIA

U OSÓB STARSZYCH



Zaburzenia psychiczne



Stany letargiczne



Zawroty głowy



Omdlenia



W badaniu fizykalnym:



Wiotka skóra



Suche śluzówki



Hipotonia ortostatyczna

Zaburzenia

elektrolitowe w

podeszłym

wieku



Hiponatremia



Hipernatremia



Hipokaliemia



Hiperkaliemia

Hiponatremia w

podeszłym

wieku



Df: stężenie sodu (Na) w osoczu <136 mEq/l



Przyczyny:
biegunki, wymioty, obrzęki z różnych przyczyn,
SIADH (↑ sekrecji ADH); odżywki o niskiej
zawartości sodu (dzienne zapotrzebowanie to
ok.100mEq)



Objawy: często bezobjawowo; przy stężeniu sodu
<125mEq/l: brak łaknienia i mdłości, senność i
śpiączka, osłabienie, kurcze mięśniowe; przy
stężeniu sodu <15mEq może nastąpić zgon

Hiponatremia w

podeszłym wieku -

leczenie



Ustalenie przyczyny i jej
leczenie



Ograniczenie podaży płynów
do 1000-1500ml/dobę



Doraźnie można podać r-r
chlorku sodu IV



Wyrównywanie poziomu sodu
nie powinno być zbyt szybkie

Hipernatremia



Df.: wzrost stęzenia sodu w
surowicy > 140mEq/l



Częste zjawisko u osób w
podeszłym wieku



Hipernatremia zwiększa ryzyko
zgonu

Hipernatremia w

wieku

podeszłym -

przyczyny



Ograniczenie spożycia wody



Zaburzenia pragnienia



Zaburzenia umysłowe



Zwiększona utrata wody



Gorączka, hiprwentylacja



Pocenie się



Biegunki



Leki moczopędne



Zwiększona podaż sodu

Hipernatremia w

wieku

podeszłym -

objawy



Objawy:
Osłabienie, senność.
Przy Na>152 mEq/l zaburzenia
świadomości, stupor, śpiączka i
drgawki



Leczenie: uzupełnienie
niedoboru płynów ustrojowych

Hipokaliemia w

wieku

podeszłym



Df.: obniżenie stężenia potasu w surowicy

<3,5 mEq/l



Przyczyny:

•

niedobór potasu w diecie

•

utrata potasu przez przewód pokarmowy

(wymioty, biegunka, środki

przeczyszczające, przetoki)

•

utrata potasu przez nerki (leki

moczopędne, antybiotyki, sterydy,

hiperaldosteronizm)

•

przesunięcie potasu do komórek

•

Zaburzenia hematologiczne

Hipokaliemia w

wieku

podeszłym



Objawy:



Zmęczenie, splątanie,

osłabienie siły mięśniowej,

kurcze



Porażenie mięśni, niedrożność

atoniczna (potas < 2,5mEq/l)



Arytmie, zatrzymanie serca



Leczenie:



Usunięcie przyczyny



Uzupełnienie potasu

Hiperkaliemia w

wieku

podeszłym



Df.: stężenie potasu w surowicy>
5mEq/l



Przyczyny: niewydolność nerek, leki
oszczędzające potas, hemoliza



Objawy: osłabienie, parestezje, bloki
przewodzenia, asystolia



Leczenie: przyczynowe



Furosemid, glukonian wapnia IV, wlew
IV glukozy z insuliną, hemodializa

Omdlenia



Nagła, przejściowa utrata świadomości i
kontroli nad postawą ciała



Przyczyny:



Sercowe (wady zastawkowe, choroba
niedokrwienna serca, arytmie)



Naczynioruchowe (hipotonia ortostatyczna,
hipotonia poposiłkowa, zespół zatoki szyjnej,
odruch wazowagalny, leki
naczyniorozszerzające i obniżające ciśnienie)



Hipowolemia



Hipoglikemia, hipoksemia



Choroby naczyń mózgowych



Zator tętnic płucnej

Omdlenia u osób

starszych



Zwykle kilka przyczyn



Wywiad, badanie
przedmiotowe



Próba ortostatyczna



Diagnostyka kardiologiczna i
neurologiczna

Upadki i

zaburzenia

chodu



Upadki stanowią duży problem
u ludzi w podeszłym wieku



Upadki są wynikiem
krótkotrwałych zaburzeń
równowagi u osób starszych



W populacji ludzi starszych
obarczone są najwyższą liczbą
powikłań i śmiertelnością

Epidemiologia

upadków



W grupie >65r.ż. upadki są
główną przyczyną śmierci
wśród zgonów spowodowanych
nieszczęśliwymi wypadkami



33% ludzi starych ma
przynajmniej jeden upadek na
rok. Jeśli mieszkają domu
opieki to 67% ma przynajmniej
jeden upadek na rok

Przyczyny

upadków



Wewnętrzne



Zmiany inwolucyjne związane
z wiekiem



choroby



Zewnętrzne



Śliskie, nierówne podłoże



Niewłaściwe oświetlenie



Brak poręczy

Zmiany inwolucyjne

związane z wiekiem

sprzyjające upadkom



osłabienie wzroku



Upośledzenie akomodacji



Pogorszenie ostrości wzroku



Zaburzenie adaptacji do ciemności i

światła



Pogorszenie widzenia obwodowego



osłabienie słuchu i zmysłu równowagi



Upośledzenie rozróżniania mowy



Podwyższenie progu słyszenia



Zmiany w układzie nerwowym



Wydłużenie czasu reakcji



Upośledzenie czucia położenia ciała



Chód starczy

Choroby sprzyjające

upadkom



Zaburzenia neurologiczne



Choroby sercowo-naczyniowe



Schorzenia żołądkowo-jelitowe



Zaburzenia metaboliczne



Zaburzenia moczowo-płciowe



Choroby narządu ruchu



Zaburzenia psychiczne



Leki (uspokajające,
przeciwdepresyjne, hipotensyjne,
moczopędne, odurzające)

Następstwa

upadków



5% złamania (kość ramienna,

dalsza nasada kości promieniowej,

miednica, szyjka kości udowej)



10-20% urazy tkanek miękkich

(zwichnięcia, rany)



Spośród osób starszych

hospitalizowanych z powodu

upadku 50% nie przeżywa 1 roku



Lęk przed upadkiem i obniżenie

aktywności fizycznej (zespół

poupadkowy)

Profilaktyka

upadków



Określenie środowiskowych
czynników ryzyka i ich likwidacja /
poprawa



Leczenie schorzeń
towarzyszących ew. zmiana leków



Fizjoterapia: zwiększenie siły
mięśniowej, poprawa równowagi,
trening w chodzeniu z
balkonikiem i/lub laską

ODLEŻYNY

(decubitus)



Powstają wskutek zaburzeń
ukrwienia i następowej
martwicy obejmującej skórę,
tkankę podskórną, często
mięśnie pokrywające
wyniosłość kostną



Przyczyny: krótkotrwały silny
ucisk, lub długotrwały niewielki
ucisk

ODLEŻYNY -

stadia



Stadium I: rumień w obrębie

nieuszkodzonej skóry



Stadium II: uszkodzenie nie

obejmuje całej grubości

skóry(otarcie, nadżerka, pęcherz)



Stadium III: odleżyna obejmuje całą

grubość skóry, z uszkodzeniem lub

martwicą tkanki podskórnej



Stadium IV: odleżyna obejmuje

skórę, tkankę podskórną, mięśnie,

ścięgna a nawet kości

ODLEŻYNY

STADIUM II STADIUM III

ODLEŻYNA

STADIUM IV

ODLEŻYNY

zapobieganie



Ocena ryzyka rozwoju odleżyn



Codzienna kontrola stanu skóry



Postępowanie zapobiegawcze



Program zmian pozycji ciała pacjenta



Ograniczyć czas spędzany w pozycji
siedzącej do 2h na dobę



Nauczyć chorego zmieniać pozycję ciała



Dobrać odpowiednie łóżko i materac



Utrzymanie czystości skóry



Monitorowanie stanu odżywienia

Nietrzymanie

moczu



15-30% ludzi w podeszłym
wieku



Jest to zawsze objaw
patologiczny i u większości
chorych można go poprawić a
nawet wyleczyć

Nietrzymanie moczu

a wiek



Zmiany występujące wraz z
wiekiem:



↓ pojemności pęcherza



↓ szybkości wypływu moczu



gwałtowne skurcze pęcherza



↑ objętości moczu
zalegającego



Zmiana rytmu dobowego –
wydalanie płynów w nocy

Klasyfikacja

nietrzymania moczu



Przejściowe nietrzymanie
moczu



Utrwalone nietrzymanie moczu

Przejściowe nietrzymanie

moczu - przyczyny



Delirium



Infekcja dróg moczowych



atroficzne zapalenie cewki moczowej i pochwy



Leki



Zaburzenia psychiczne (zwł. depresja)



Nadmierna objętość wydalanego moczu



Ograniczenie ruchów



Kałowe zatkanie odbytnicy

Utrwalone

nietrzymanie moczu -

przyczyny



Nadpobudliwość mięśnia wypieracza



SM, udar, ch. Parkinsona, Alzheimera, rak,

zapalenie pęcherza, kamica pęcherza



Obniżona aktywność wypieracza



Dyskopatia, uszkodzenie chirurgiczne,

neuropatia autonomiczna



Niewydolność drogi odpływu moczu



Prostatektomia radykalna, zabiegi na sterczu



Niedrożność drogi odpływu moczu



Uszkodzenie rdzenia, przerost i rak stercza,

zwężenie cewki przedniej

Nietrzymanie

moczu -

konsekwencje



Izolacja społeczna, depresja



Kierowanie do domów opieki



Odleżyny



Nawracające infekcje dróg
moczowych



Upadki i złamania

Nietrzymanie

moczu -

postępowanie



Diagnostyka



Wywiad i badanie fizykalne



Badanie ginekologiczne i per rectum



Badania laboratoryjne



Badanie urodynamiczne



Leczenie



Przyczynowe



Farmakoterapia



Ćwiczenia pęcherza



Leczenie chirurgiczne



Okresowe cewnikowanie pęcherza



Jednorazowe pieluchy