Nieodpłatna

praca kobiet

„Obowiązki domowe to ciężka praca,

która tylko tym różni się od każdej innej pracy,

że jest nie policzalna i nie wynagradzana i nigdy

się nie kończy.”

Stereotypowa wizja

kobiety

Należy ona do sfery

prywatnej i jest

odpowiedzialna

za wypełnianie

obowiązków domowych

i opiekuńczych.

Czynności domowe są

traktowane

jako „naturalny” atrybut

jej roli rodzinnej.

Trochę historii

- Bardzo krótka historia nieodpłatnej pracy kobiet

jako kategorii analizy i opisu funkcjonowania

społeczeństw

-Podział pracy na produkcyjną i nieprodukcyjną

(socjalizm)

-Lata 60-te i 70-te przedstawiony przez Magdalenę

Sokołowską i Helen Lopata-Znaniecki problem

„nieznanego środowiska pracy – gospodarstwa

domowego”

-Lata 70-te budżet czasu

Dotychczasowa wiedza w

zakresie tematu badań

1. Badania opisujące budżety czasu - GUS

2. Badania sondażowe -CBOS, OBOP i inne

ośrodki badawcze

Próba oszacowania

ekonomicznego wymiaru

pracy domowej kobiet

-Lucyna Szczerbińska (1983) – ogólna wartość nakładów

pracy w gospodarstwie domowym w 1980 roku

stanowiła 35,5 % wartości konsumpcji globalnej

-Beata Mikuta (2000) – czas poświęcony na obowiązki

domowe to w miastach 5,5 godziny dziennie, a na

wsiach 6,5. Porównanie czynności domowych do 25

zawodów i przypisanie im stawek godzinowych. Wartość

pracy domowej porównywalna z wielkością przeciętnego

miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

Powiększa ona wartość dochodu narodowego brutto o

około 23 %.

Nieodpłatna praca kobiet –

skomplikowany status

Ruchy feministyczne traktują ją jak zjawisko ważne,

ponieważ zajmuje kobietom dużo czasu, jest

nieodpłatna i jest eksploatowaniem kobiet przez

mężczyzn

Z drugiej strony wśród niepracujących zawodowo

kobiet, zwłaszcza żon robotników praca w

gospodarstwie jest racja ich istnienia

Po 1995 roku zmiana oficjalnego statusu pracy

domowej

Kobiecość-Natura; Męskość-

Kultura

Praca Ortner (1993)

Kobiety deprecjonowane przez swoją rolę

(rodzenie i wychowywanie dzieci,

zajmowanie się domem)

Mężczyźni aktywności związane z kulturą;

wyżej w hierarchii.

-Kobiety bardziej zewnątrzsterowne

Mężczyźni androginiczni bardziej

wewnątrzsterowni niż kobiety

androginiczne

Przebywanie w związkach intensyfikacja

negatywnego obrazu własnej osoby ( u

kobiet mniejsze równoważenie

wizerunku pozytywnymi cechami)

Lokalizacja ośrodka kontroli i

obraz własnej osoby

Typy kobiet

Kobieta asertywna

Matka-Polka

Kobieta sfrustrowana

Kobieta-powój

Kobieta egocentryczna

Nieodpłatna praca kobiet jako

podstawowy desygnat sfery

prywatnej

Nieodpłatna praca kobiet w

gospodarstwie domowym jest normą

kulturową o uniwersalnym –

obejmującym obie płcie – głęboko

zinternalizowanym sposobie

funkcjonowania.

Współczesna myśl feministyczna – nie

„sprawiedliwość” ale redystrybucja

pracy kobiet

Przyjęta strategia i metoda

badania

Perspektywy:

1. „subiektywna” - metody jakościowe –

metoda badań fokusowych i pogłębione

wywiady

2. „obiektywna” - metody ilościowe –

kwestionariusz ankieta, w którym

uwzględniono Skalę Madrycką mierzącą

rozmiar nieodpłatnej pracy kobiet

Badanie i jego przebieg

I etap – grudzień 2001 – jakościowe:

3 wywiady pogłębione – mężczyźni 34-40 lat

Badanie fokusowe(zogniskowany wywiad

grupowy)

-10 kobiet 37-45 lat

Ten sam scenariusz (pytania o pojęcie domu

i skojarzenia z nim związane, o różnice w

spostrzeganiu domu przez kobiety i

mężczyzn, o wykonywane czynności

domowe i traktowanie ich w kategoriach

pracy, o definicję opieki i sposoby

sprawowania opieki nad różnymi osobami,

o stosunek do pomysłu płacenia kobietom

za pracę wykonywaną w gospodarstwie

domowym

II etap – badanie kwestionariuszowe

realizowane przez Ośrodek Realizacji

Badań Socjologicznych IFiS PAN.

Wrzesień – grudzień 2002, losowa,

reprezentatywna próba ludności Polski

obejmująca 1038 osób w przedziale

wieku 18-65

Próba realizowana „do wyczerpania”;

schemat jak w badaniu Europejski

Sondaż Społeczny; charakter imienny

próby; dobrana z operatu Rządowego

Centrum Informatyki PESEL. Próba

założona 1542 osoby, zrealizowana 1038

(67,3 %)

III etap – badanie empiryczne

Kwiecień 2004

2 badania fokusowe:

-pierwsze powtórzenie badania

przeprowadzonego w grupie kobiet w

grudniu 2001, tym razem w grupie

mężczyzn

-tematem drugiego była kategoria

odpowiedzialności, w kontekście

zagadnień nieodpłatnej pracy kobiet;

4 mężczyzn i 5 kobiet; charakter

konfrontacyjny

Prace domowe ujęte w

badaniu

45 pozycji pogrupowane w kategorie

Badani pytani o podział prac w ich domu

Większość czynności w kategoriach

posiłki, sprzątanie, dbanie o odzież,

zakupy wykonują kobiety – 70%

Drobne naprawy domowe domeną

mężczyzn, ale i tu co 7 kobieta

deklaruje, że odnawianiem mieszkania

zajmuje się ona

Najmniej kobiet 3% zajmuje się naprawą

samochodu

Hipotezy:

1.Mężczyźni wykonują prace, ale kobiety

tego nie dostrzegają

2.Mężczyźni „przeceniają” swój udział w

pracach domowych

3.Chęć pokazania się jako partnera

„nowoczesnego”

Zamężne kobiety uważają, że tak

Żonaci mężczyźni (zwłaszcza Ci męscy),

że nie

Czynności związane z prowadzeniem

gospodarstwa domowego – 85,5 %

Opieka nad innymi osobami – tylko 45,4 %

uważa ją za pracę

Czy to czym się zajmują

kobiety w domu, jest pracą ?

Czy płacić kobietom za prace

domowe?

51,5 zamężnych kobiet uważa, że powinno

się płacić i 56,3 % zamężnych mężczyzn

Jednak nie w kategoriach płacy za pracę,

ale raczej jako zasiłek lub rekompensatę

36,7 kobiet i 34,8 % mężczyzn uważa, że

nie powinno się płacić

Próby oszacowania

nieodpłatnej pracy kobiet –

dwa kierunki

1. Nadanie jej wartości pieniężnej

2. Nadanie jej wymiaru ilości czasu, jaki

musi być poświęcony na prace związane

z obsługą członków rodziny.

-Mimo chęci dążenia do egalitaryzmu w

polskich rodzinach nadal większość prac

wykonują kobiety

-Niechęć mężczyzn do prac domowych, i

ograniczanie ich do minimum

-Kulturowa kobiecość wiąże się z

większym zadowoleniem z wykonywania

prac domowych, ale u mężczyzn sprzyja

egalitaryzmowi, a u kobiet go hamuje

-Zadowolone z prac domowych są kobiety

starsze, rolniczki, z niższym

wykształceniem

Podsumowanie

Bibliografia:

Titkow, A., Duch-Krzysztoszek, D.,

Budrowska, B.(2004). Nieodpłatna praca

kobiet. Mity, realia, perspektywy.

Warszawa: IFiS PAN

Wykonała:

Marta Kłucjasz