Handel ludźmi - werbowanie, transport, przekazywanie lub przyjmowanie osób z zastosowaniem gróźb lub użyciem siły lub też wykorzystaniem innej formy przymusu, uprowadzenie, oszustwo, wprowadzenie w błąd, nadużycie władzy lub wykorzystanie słabości, wręczanie lub przejęcie płatności lub korzyści dla uzyskanie zgody osoby mającej kontrolę nad inną osobą, w celu wykorzystania. Wykorzystanie obejmuje jako minimum wykorzystanie prostytucji innych osób lub inne formy wykorzystanie seksualnego pracę lub usługi o charakterze przymusowym, niewolnictwo lub praktyki podobne do niewolnictwa, zniewolenie albo usunięcie organów, zgoda ofiary handlu ludźmi na jakiekolwiek wykorzystanie nie ma znaczenia, jeżeli posłużono się którąkolwiek z metod, o której mowa wcześniej, to także werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie dziecka(osoba do 18 r. ż.) celem jego wykorzystania, uznawane nawet wówczas, gdy nie obejmuje żadnej z metod, o których bywa mowa wcześniej.
Handel żywym towarem - w prawie międzynarodowym uprowadzanie, zwabianie lub dostarczanie osób w celu uprawianie nierządu, nawet za ich zgodą, handel żywym towarem jest zakazany przez m.in. konwencje: paryską z 1910, genewskie z 1921, 1933; protokół z 1947 oraz konwencje z 1950 - O zwalczaniu handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji cudzej, których stroną jest również Polska, wg prawa polskiego handel żywym towarem jest karany niezależnie od obywatelstwa sprawcy i przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia tego przestępstwa(tzw. represja wszechświat.) i jest zbrodnią unormowaną w Kodeksie karnym z 1997 zagrożoną karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat, przestępstwem jest też organizowanie adopcji dzieci wbrew przepisom ustawy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
Handel ludźmi - to przedmiotowe zawłaszczanie innego człowieka bez jego woli, zgody lub możliwości wyrażania takiej zgody, w celu zarobienia na nim. Bywa nazywana współczesnym niewolnictwem. Najbardziej kojarzy się z kobietami podstępnie wywożonymi i zmuszanymi do pracy za granicą.
Handel ludźmi obejmuje wykorzystywanie jednostki w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, lub innych i nie musi wiązać się z przerzucaniem za granicę, a więc nie zawsze ma charakter międzynarodowy. W związku z feminizacją ubóstwa, dyskryminacją ze względu na płeć oraz brakiem szans edukacyjnych i zawodowych w państwach pochodzenia, ofiarami handlu ludźmi padają głównie kobiety.
POLSKA
Problem handlu kobietami w Polsce jest mało popularny. Powszechnie wiadomo, że takowy proceder ma miejsce, jednak nie ma żadnej instytucji rządowej, która byłaby koordynatorem działań zapobiegającym handlu kobietami. Istnieje tylko jedna organizacja pozarządowa zajmująca się ofiarami tego procederu, „La Strada”. To stosunkowo za mało biorąc pod uwagę fakt, że Polska jest krajem pochodzenia, krajem tranzytowym ,a także krajem docelowym.
Kraj pochodzenia to kraj, z którego pochodzą ofiary; kraj tranzytowy- w którym ofiara przebywa czasowo; kraj docelowy- w którym ofiara docelowo kończy swoją podróż. Polskie ofiary handlu kobietami są głównie przewożone do Zachodnich krajów Europy i tam są wykorzystywane seksualnie, zostają prostytutkami. Z opublikowanych dotychczas danych wynika, że ofiarami handlu padają dziewczyny i kobiety z małych miast o wysokim bezrobociu. W dużej liczbie są to mieszkanki wsi(szczególnie tych biednych po pegeerowskich)gdzie świadomość zagrożeń jest znacznie niższa niż wśród kobiet z dużych miast, co wynika z niskiego poziomu wykształcenia i obniżonego stopnia oczekiwań. Na ogół ofiary tego procederu są zwabiane na dwa sposoby: „na pracę” i „na miłość”. W pierwszym przypadku kobiety werbowane są za pomocą atrakcyjnych ofert pracy za granicą, a następnie groźbą, szantażem bądź przemocą zmuszane do prostytucji. W drugim przypadku sprawca procederu udając emocjonalne zaangażowanie nakłania swoją przyszłą ofiarę do odwiedzenia go za granicą, a dalej sprawy przebiegają tak samo jak w sytuacji rekrutacji „na pracę”. Niejednokrotnie kobietom podawane są narkotyki, środki odurzające i alkohol. Oprawcy nagrywają gwałty i szantażują ofiary, że nagrania prześlą rodzinie.
Jeśli ofierze uda się wydostać z rąk oprawców, prawo nie staje po jej stronie. Są skazywane za nielegalną pracę i pobyt za granicą, Nie potrafią sobie dać rady z powrotem do rzeczywistości, mają problemy natury psychicznej. Często same nie decydują się na powrót do Polski z uwagi na obawę przed ujawnieniem przeszłości lub też z obawy przed brakiem pracy i pieniędzy.
W nielicznych przypadkach kobiety zaczynają akceptować taki sposób funkcjonowania i już dobrowolnie zostają w domach publicznych na zachodzie Europy, nie widząc dla siebie przyszłości ekonomicznej i życiowej w Polsce.
W naszym kraju wykorzystywane są natomiast obywatelki byłego Związku Radzieckiego i Bułgarii. Pracują jako prostytutki - niektóre z nich trafiły do Polski dobrowolnie, inne w ramach handlu „żywym towarem”. Procederem tym zajmują się wielkie mafie, które czerpią z tego ogromne korzyści.
Dokładne dane dotyczące tej patologii nie są do końca znane. Wyroki, które zapadły w tych sprawach to tylko wierzchołek góry lodowej. Wiele spraw jest w toku, niektóre nie kończą się skazaniem sprawców. Wiadomo również, że nie wszystkie przypadki handlu kobietami znajdują swój finał w sądzie.
Oprócz przeznaczenia kobiet do prostytucji notuje się także zmuszanie ofiar do ciężkiej pracy fizycznej w polach czy fabrykach, oraz handel narządami.
Handel kobietami w Polsce nie jest powszechnym tematem. Jeśli pisze się o tym procederze w prasie to artykuły ograniczają się tylko do opisu „ciekawych przypadków” i do podtrzymywanie atmosfery sensacji kosztem ofiar handlu ludźmi. Powszechne jest przedmiotowe traktowanie ofiar. Brakuje specjalistycznych ośrodków, które udzielałyby pomocy ofiarom takiego procederu. Chodzi szczególnie o specjalistyczną pomoc w zakresie terapii oraz przeorganizowania życia.
Wciąż za mała jest wiedza na temat patologii, jakim jest handel kobietami. Skutkiem tego są wciąż nowe ofiary.
ŚWIAT
Wg Departamentu Stanu USA corocznie przerzuca się 800000 - 9000000 ofiar handlu ludźmi (zwłaszcza dzieci i kobiety) z czego 2/3 do USA. Jednak rząd Stanów Zjednoczonych podejmuje liczne działania przeciw temu procederowi. Powołane organizacje mają pomóc nie tylko USA, ale wszystkim państwom. Na całym świecie, Stany Zjednoczone przeznaczają fundusze na specjalne placówki pobytu ofiar, kampanie informacyjne, uwalnianie ofiar ze zniewolenia, oraz wiele innych.
Wielka Brytania dobrze chroni ofiary handlu kobietami. Powstał dom dla ofiar „Poppy Project” . Organizacje proponują szkolenia i kursy w celu znalezienia pracy przez kobiety. Ofiarowana jest także pomoc psychologiczna.
Włochy wprowadziły nowy model sądzenia w sprawach o handel kobietami. Nie chronią członków mafii, nie ofiarują im bycia świadkami koronnymi, skupiają się na ofiarach. To kobiety są chronione przez wymiar sprawiedliwości. Na chwilę obecną skazano już 7585 oskarżonych(w tym około 16% oskarżonych stanowiły kobiety). Ofiary w postępowaniach o handel ludźmi stanowiły liczbę 2741.
Jednak nie wszędzie jest tak dobrze w działaniach dotyczących ofiar handlu kobietami. W Azji na przykład kobiety uciekają z Korei Północnej od zabójczej pracy fizycznej do Chin. Jednak tam spotyka je rozczarowanie. Nie dość, że muszą pracować fizycznie to także stają się ofiarami gwałtów. Żeby przetrwać muszą się sprzedawać, a raczej oddawać, ponieważ nie dostają za to żadnych pieniędzy. Po tych doświadczeniach i tak większość z nich wraca do Korei lub umiera.
Głośny jest również handel kobietami i dziećmi w Afryce Północnej. Kobiety zostają prostytutkami, dawcami organów. Są zmuszane do ciężkiej pracy fizycznej.
W krajach rozwiniętych temat handlu kobietami jest dosyć powszechny, istnieją organizacje, które działają profilaktycznie, takie, które mają pomagać ofiarom. Działania jak najbardziej powinny iść w tym kierunku oraz rozwijać się.
Jednak należy zająć się tworzeniem organizacji, które będą działać profilaktycznie w krajach rozwijających się i ubogich. Tam gdzie świadomość na temat handlu kobietami jest niedostateczna. Pomocą powinny służyć kraje, które lepiej radzą sobie z tym procederem, nie tylko Stany Zjednoczone.
Bibliografia:
1. Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2002, Wydawnictwo Naukowe PWN, tom 11
2. Irena Pospiszyl, „Patologie społeczne”, Warszawa 2008,Wydawnictwo Naukowe PWN
3. Zbigniew Lasocik red., „ Handel ludźmi. Zapobieganie i zwalczanie.”, Warszawa 2006, Ośrodek badań praw człowieka katedra kryminologii i polityki kryminalnej Uniwersytet Warszawski
4. Dziennik Ustaw z 2005 roku, numer 18, pozycja 160.
(Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu i karaniu za handel ludźmi w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 15 listopada 2000 r. Dz. U. z 2005r, Nr. 18, poz. 160)
Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2002, Wydawnictwo Naukowe PWN, tom 11, str. 129
Irena Pospiszyl, „Patologie społeczne”, Warszawa 2008,Wydawnictwo Naukowe PWN, str. 270
.
Zbigniew Lasocik red., „ Handel ludźmi. Zapobieganie i zwalczanie.”, Warszawa 2006, Ośrodek badań praw człowieka katedra kryminologii i polityki kryminalnej Uniwersytet Warszawski, str. 154 Gert Vermeulen