Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości
w Poznaniu

Sylwia Kołodziejska

Organy Unii Europejskiej-

-kompetencje decyzyjne

Praca magisterska

napisana pod kierunkiem

doktora Ryszarda Balickiego

Poznań 2004

SPIS TREŚCI

WSTĘP …………………………………………………………………..……..3

ROZDZIAŁ I - INICJATYWA LEGISLACYJNA - KOMISJA

EUROPEJSKA………..……………………………..………..6

ROZDZIAŁ II - RADA UNII EUROPEJSKIEJ ………………………...….12

ROZDZIAŁ III - UPRAWNIENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO W

PROCESIE DECYZYJNYM …………………………….24

ROZDZIAŁ IV - EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI ….....30

ROZDZIAŁ V - ORGANY DORADCZE UNII EUROPEJSKIEJ ……..…..34

ZAKOŃCZENIE ………………….………………………………………….38

BIBLIOGRAFIA …………………………………….……………………….39

WSTĘP

Unia Europejska stanowi ukoronowanie półwiecza procesów integracyjnych w Europie. Traktat z Maastricht zawarty 7 lutego 1992 roku, który powołał ją do życia, nie pozbawił osobowości prawnej istniejących uprzednio trzech Wspólnot Europejskich - Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali i Europejskiej Wspólnoty Atomowej, ani też nie wyposażył Unii Europejskiej w osobowość prawną.. Tak, więc Unia Europejska nie jest formalnie podmiotem na arenie międzynarodowej, a wszelkie umowy z krajami trzecimi są nadal zawierane przez Wspólnoty, w ramach ich kompetencji, lub przez państwa członkowskie wspólnot Europejskich. Unia Europejska nie ma też własnych, odrębnych organów, korzysta zaś dla realizacji swych zadań z organów Wspólnot Europejskich. Taki jest stan formalno-prawny, praktycznie natomiast w języku potocznym i w literaturze Unia Europejska jest często utożsamiana ze Wspólnotami Europejskimi.

W pracy niniejszej chciałabym przedstawić rolę poszczególnych instytucji Unii Europejskiej w procesie decyzyjnym.

Praca podzielona została na pięć rozdziałów, w których przeanalizowana została rola poszczególnych organów Unii Europejskiej w procesie podejmowania decyzji.

Rozdział pierwszy zawiera omówienie zakresu uprawnień i obowiązków Komisji Europejskiej oraz przebiegu procesu inicjatywy legislacyjnej wewnątrz tej instytucji.

W rozdziale drugim przedstawiono rolę, zasady funkcjonowania oraz ewolucję najważniejszej instytucji wspólnotowej w procesie podejmowania decyzji, czyli Rady Unii Europejskiej .

W pozostałych trzech rozdziałach zawarto analizę pozostałych instytucji UE biorących udział w procesie decyzyjnym ( Parlament Europejski, Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Organy Doradcze Unii europejskiej), których rola ogranicza się w większości do opiniowania i doradzania .

Proces decyzyjny we Wspólnotach Europejskich to sposób podejmowania decyzji w ramach Unii Europejskiej. Kształtował się w ciągu rozwoju integracji europejskiej.

Obejmuje 3 etapy - inicjatywę, opinię i decyzję. Biorą w nim udział instytucje UE: Komisja Europejska jako organ inicjujący, Parlament Europejski w wyznaczonych przez Traktat z Maastricht granicach i Rada Unii Europejskiej, która podejmuje ostateczną decyzję jako organ prawodawczy. 4 główne procedury procesu: konsultacja, zgoda, współpraca i współdecydowanie.

Od chwili Jednolitego Aktu Europejskiego (1987) i po modyfikacjach wprowadzonych przez Traktat z Maastricht zaczął obowiązywać następujący mechanizm: Komisja wysuwa projekt z własnej inicjatywy, na wniosek Parlamentu lub Rady UE, która jednak nie może podjąć decyzji bez formalnego wniosku Komisji; wnioski trafiają do Rady UE, potem do doradczych komitetów oraz Parlamentu. Opinie Parlamentu oraz Komitetu Ekonomiczno-Społecznego są przekazywane Komisji, która może je uwzględnić. Projekty wracają do drugiego czytania do Rady UE i parlamentu, następnie trafiają do Rady, która podejmuje decyzje. Parlament może odrzucić projekt legislacyjny w zakresie: swobody przenoszenia się pracowników, wzajemnego uznawania dyplomów, ochrony środowiska, harmonizacji prawa niezbędnej do funkcjonowania wspólnego rynku sieci transeuropejskiej, edukacji, kultury i zdrowia publicznego. Jeśli Rada nie godzi się z decyzją Parlamentu, może jedynie doprowadzić do zwołania Komitetu Pojednawczego, ale w przypadku braku kompromisu - projekt upada.

Osobną rolę pełni Rada Europejska, jako inspirator procesów integracyjnych, na podstawie jej dyrektyw Rada UE ma podejmować decyzje w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Dalsze modyfikacje procesu decyzyjnego były rozważane w trakcie Konferencji Międzyrządowej, zakończonej podpisaniem Traktatu w Amsterdamie (1997). Jednak nie zdobyto się na przeprowadzenie zapowiadanych reform instytucjonalnych. Spór toczy się m.in. o całkowite lub bardzo szerokie odstąpienie od zasady jednomyślności na rzecz głosowania większościowego (biorąc pod uwagę liczbę ludności w krajach).

Reforma procesu decyzyjnego w kierunku większej przejrzystości i efektywności działania jest niezbędna szczególnie w kontekście poszerzenia UE o nowych członków.

Literatura dotycząca omawianego tematu nie jest zbyt obszerna. Brak jest szczegółowych opracowań dotyczących działalności instytucji europejskich. Dominują leksykony i ogólne prace dotyczące Unii Europejskiej. Ważnym źródłem informacji odnośnie omawianego tematu są strony internetowe zawierające zarówno najważniejsze dokumenty dotyczące tematu niniejszej pracy, jak również ich analizę.

Chciałabym również podziękować pracownikom Regionalnego Centrum Informacji Europejskiej w Bydgoszczy za udostępnienie materiałów i szereg pomocnych informacji wykorzystanych przy pisaniu niniejszej pracy

ROZDZIAŁ I

Inicjatywa Legislacyjna- Komisja Europejska

Układ instytucjonalny Wspólnot Europejskich wywodzi się z sytemu demokratycznego przyjętego przez ich państwa członkowskie. Jednostkowe rozwiązania i kompetencje poszczególnych organów są wprawdzie w skali wspólnotowej inne niż w skali narodowej, ale zachowano podstawową dla systemu demokratycznego zasadę rozdzielenia władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
Statutowe instytucje Wspólnot Europejskich, w tym instytucje główne: Rada UE, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy oraz instytucje pomocnicze: Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów, zostały utworzone na podstawie odpowiednich zapisów traktatowych. Najwyższa natomiast instytucja, jaką jest Rada Europejska, powstała w sposób samoistny, bez stosownych zapisów umownych, i dopiero Jednolity Akt Europejski z 1986 r. stworzył podstawę prawną dla jej funkcjonowania, nie czyniąc z niej jednak organu Wspólnot Europejskich, ani też nie definiując jednoznacznie jej zadań. Wiodąca rola Rady Europejskiej została przypieczętowana przez Traktat z Maastricht z 1992 r.
Unia Europejska, powołana na mocy Traktatu z Maastricht, nie dysponuje własnymi instytucjami, opiera się natomiast w swej działalności na wspomnianych wyżej instytucjach Wspólnot Europejskich.
W ramach przygotowań do rozszerzenia Unii Europejskiej na Wschód istniała potrzeba przeprowadzenia reformy wspólnotowych instytucji, tak aby nawet przy znacznie powiększonym składzie członkowskim Unii mogły one efektywnie funkcjonować. Zmiany instytucjonalne w wyniku Traktatu Amsterdamskiego z 1997 r. (który wszedł w życie 1 maja 1999 r.), okazały się w tym kontekście niewystarczające. W związku z tym, podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Kolonii w czerwcu 1999 r. uzgodniono zwołanie w 2000 r. Konferencji Międzyrządowej w tej sprawie. Konferencja rozpoczęła się 14 lutego 2000 r. w Brukseli, podczas posiedzenia Rady ds. Ogólnych, a jej agenda objęła trzy podstawowe kwestie (tzw. pozostałości po szczycie UE w Amsterdamie): 1/zakres decyzji podejmowanych jednomyślnie, większością kwalifikowaną i zwykłą większością głosów; 2/system "ważenia" głosów w Radzie Unii Europejskiej; 3/skład Komisji Europejskiej; a ponadto - problematykę tzw. wzmocnionej współpracy. Konferencja zakończyła się podjęciem stosownych decyzji i uzgodnieniem tekstu nowego traktatu w trakcie szczytu UE w Nicei, w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r.

Komisja Europejska

Komisja Europejska (European Commission) jest głównym organem wykonawczym Wspólnot Europejskich, ale jej kompetencje i powierzone jej traktatami zadania wykraczają poza funkcje czysto wykonawcze. Komisja jest organem kolegialnym, ponadnarodowym. Jej członkowie nie reprezentują interesów poszczególnych państw, z których pochodzą. Odwrotnie, wymagana jest od nich troska i dbałość przede wszystkim o interes wspólny Unii Europejskiej. Traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich ( Rzymskie- o Wspólnocie europejskiej i EORATOM-ie) nazywają ją po prostu Komisją. Traktat Paryski określił ją „Wysoką Władzą”. Po wejściu w życie Traktatu z Maastricht Komisja na mocy decyzji własnej przybrała nazwę Komisji Europejskiej. Komisja wspólna dla wszystkich organizacji, działa od 1 lipca 1967roku, kiedy to weszła w życie konwencja o fuzji. Komisja działa na podstawie Traktatu ( zwłaszcza art.211-219) oraz Regulaminu Komisji z 18.09.1999 roku. Komisja Europejska podejmuje decyzje na zasadzie zwykłej większości głosów jej członków - zwanych komisarzami, przy zachowaniu kworum 11 komisarzy obecnych podczas głosowania. Składa się ona obecnie z dwudziestu osób: z dużych państw członkowskich (Francji, Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch) pochodzi po dwóch, a z pozostałych - po jednym komisarzu. Przewodniczący Komisji Europejskiej musi zostać wybrany, na zasadzie konsensusu, przez państwa członkowskie UE. Przewodniczącym Komisji jest od września 1999 r. Włoch - Romano Prodi. Kandydaci na komisarzy, po wcześniejszych konsultacjach między rządami, są proponowani przez poszczególne państwa członkowskie. Od czasu Traktatu Amsterdamskiego (wszedł w życie 1 maja 1999 r.) dużą rolę do odegrania, jeśli chodzi o skład Komisji i podział obowiązków pomiędzy komisarzy ma również nominowany wcześniej jej przewodniczący. Ostatnie słowo należy jednak do Parlamentu Europejskiego, który - również na mocy Traktatu Amsterdamskiego - wyraża zgodę na nominację przewodniczącego Komisji (poprzednio miał tylko prawo opiniowania kandydatury, ale ta opinia nie była wiążąca) i proponowany skład Komisji. Kadencja Komisji Europejskiej trwa pięć lat. Kwestia składu Komisji Europejskiej była jednym z głównych punktów obrad Konferencji Międzyrządowej w sprawie reformy instytucjonalnej UE, która zakończyła się w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. uzgodnieniem Traktatu Nicejskiego. W myśl postanowień tego Traktatu, począwszy od 1 stycznia 2005 r. każde państwo członkowskie UE będzie desygnować do Komisji jednego swego obywatela. Tak będzie do czasu, kiedy do UE przestąpi 11 nowych państw. Po przystąpieniu do UE kolejnego, dwudziestego siódmego państwa, Rada UE, działając jednomyślnie, ograniczy liczbę komisarzy do mniejszej niż liczba państw członkowskich, wprowadzając zarazem w Komisji system rotacyjny, oparty na zasadzie równości państw członkowskich.Siedzibą Komisji Europejskiej jest Bruksela. Za organizację pracy całej Komisji odpowiada jej Sekretariat Generalny. Każdy komisarz nadzoruje natomiast pracę jednej lub kilku Dyrekcji Generalnych. Poszczególne Dyrekcje Generalne zajmują się konkretnymi dziedzinami: stosunkami zewnętrznymi, rozszerzeniem UE, gospodarką i finansami, handlem, przedsiębiorstwami, społeczeństwem informacyjnym, konkurencją, rynkiem wewnętrznym, rolnictwem, rybołówstwem, transportem, energią, cłami i podatkami, zatrudnieniem i sprawami społecznymi, ochroną środowiska, zdrowiem i ochroną konsumentów, badaniami naukowymi, edukacją i kulturą, budżetem, kontrolą finansową, polityką regionalną, polityką na rzecz rozwoju i pomocą humanitarną, sprawiedliwością i sprawami wewnętrznymi itd.

Komisja Europejska spełnia cztery główne funkcje: 

1. przedstawia Parlamentowi i Radzie projekty aktów prawnych;

2. zarządza i realizuje politykę i budżet UE;

3. egzekwuje prawo wspólnotowe (razem z Trybunałem Sprawiedliwości);

4. reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej, na przykład podczas negocjowania umów między UE a innymi krajami

1. Inicjatywa Legislacyjna

Na mocy Traktatu, Komisji przysługuje "prawo inicjatywy". Innymi słowy, Komisja sama jest odpowiedzialna za opracowywanie propozycji nowych przepisów wspólnotowych, a następnie przedstawianie ich Parlamentowi i Radzie. Celem tego typu wniosków musi być ochrona interesów Unii i jej obywateli, a nie pojedynczych krajów lub sektorów gospodarki.
Przed zgłoszeniem jakichkolwiek propozycji, Komisja musi zapoznać się z nowymi wydarzeniami i problemami w Europie oraz rozważyć, czy legislacja UE jest najlepszym sposobem ich rozwiązania. Dlatego Komisja na bieżąco kontaktuje się z wieloma różnymi grupami interesów oraz dwoma organami doradczymi - Komitetem Ekonomiczno-Społecznym (złożonym z przedstawicieli pracodawców i związków zawodowych) oraz Komitetem Regionów (złożonym z przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych). Komisja stara się również poznać opinię parlamentów i rządów krajowych.
Komisja proponuje podjęcie działania na szczeblu UE tylko wtedy, gdy uzna, że dany problem nie może zostać skuteczniej rozwiązany w drodze podjęcia działań na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym. Ta zasada podejmowania działań na możliwie najniższym szczeblu zwana jest "zasadą subsydiarności".
Jeśli jednak Komisja stwierdza, że legislacja UE jest konieczna, wówczas opracowuje ona projekt aktu prawnego, który jej zdaniem skutecznie rozwiąże problem i zaspokoi możliwie najszerszy zakres interesów. Dbając o prawidłowość szczegółów technicznych, Komisja konsultuje się z ekspertami wchodzącymi w skład jej różnorakich komitetów i grup roboczych.

2. Realizacja polityki i budżetu UE

Będąc organem wykonawczym Unii Europejskiej, Komisja jest odpowiedzialna za zarządzanie i realizację budżetu Unii, kierunków jej polityki oraz programów przyjętych przez Parlament i Radę. Choć większość faktycznej pracy, tak jak i wydatków, jest wykonywana przez władze krajowe i lokalne, Komisja jest odpowiedzialna za nadzór.

3. Egzekwowanie prawa wspólnotowego

Komisja działa jako "strażniczka traktatów". Oznacza to, że Komisja wraz z Trybunałem Sprawiedliwości jest odpowiedzialna za upewnienie się, że przepisy prawa UE są właściwie stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

4. Reprezentowanie UE na arenie międzynarodowej

Komisja Europejska jest znaczącą rzeczniczką Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej. Pozwala ona 15 państwom członkowskim mówić "jednym głosem" na forum międzynarodowym, np. forum Światowej Organizacji Handlu (WTO).
Komisja jest również odpowiedzialna za negocjowanie umów międzynarodowych w imieniu UE. Przykładem może być Umowa z Cotonou, w której przedstawiono warunki ważnego partnerstwa w zakresie pomocy i handlu między UE a rozwijającymi się krajami Afryki, Morza Karaibskiego i Pacyfiku.

ROZDZIAŁ II Rada Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej ( Council of the European Union) inaczej zwana Radą Ministrów jest zasadniczym ciałem decyzyjnym w Unii Europejskiej. Początkowo każda ze Wspólnot miała odrębny przedstawicielski organ międzyrządowy. W oparciu o postanowienia traktatu o ustanowieniu jednej Komisji i jednej Rady dla trzech Wspólnot Europejskich, podpisanego 8 kwietnia 1965 r. i obowiązującego od 1 lipca 1967 r. powstał wspólny organ naczelny- Rada.

Poczynając od 8 listopada 1993 r. a więc po wejściu w życie traktatu z Maastricht, rada na mocy podjętej przez siebie decyzji nosi nazwę Rady Unii. Jest ona organem plenarnym, w skład, którego wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, po jednym z każdego kraju. Zarówno traktat rzymski o WE, jak i traktat o fuzji niektórych organów Wspólnot nie określał bliżej rangi tych przedstawicieli. Zrobił to dopiero traktat z Maastricht, który uściślił postanowienia art.146 traktatu rzymskiego WE, stwierdzając że członkami Rady są reprezentanci państw członkowskich na szczeblu ministerialnym, upoważnieni do działania w imieniu rządu danego państwa.

Skład personalny Rady ulega oczywiście zmianom w przypadku zmiany rządu bądź w skutek zmian w składzie rządu. Członkowie Rady w swej działalności są związani instrukcjami rządów i reprezentują interesy swych państw. Fakt, że są oni członkami Rady, która jest organem Wspólnot, nie zmienia w niczym ich statusu prawnego.

Funkcję przewodniczącego Rady pełnią jej członkowie przez 6 miesięcy w dwóch cyklach sześciomiesięcznych według porządku alfabetycznego oryginalnych nazw każdego kraju.

Państwo przewodniczące Radzie Unii pełni równocześnie funkcje przewodniczącego rady europejskiej. Przewodniczącym Rady Unii jest minister spraw zagranicznych, zaś funkcję przewodniczącego Rady Europejskiej sprawuje szef rządu.

W zależności od rodzaju spraw, które są przedmiotem obrad Rady Unii, przedstawicielami rządów są ministrowie spraw zagranicznych, ministrowie rolnictwa, finansów, przemysłu, kultury itd.

Rada obraduje z reguły raz w tygodniu i jest zwoływana na wniosek jej przewodniczącego lub jednego z członków. Z wnioskiem o zwołanie posiedzenia Rady może wystąpić również Komisja Europejska.

Członkowie Rady, będąc rzecznikami interesów narodowych poszczególnych krajów członkowskich, za całokształt swej działalności odpowiedzialni są wyłącznie przed swoimi rządami. Istnieje jednak pewien rodzaj odpowiedzialności Rady jako całości przed Trybunałem Wspólnot.. Istota tej odpowiedzialności tkwi w tym, że zgodnie z postanowieniami traktatowymi, Trybunał może wypowiadać się w sprawie legalności i ważności decyzji podejmowanych przez Radę Unii.

Rada Unii jest najważniejszym organem, w którego kompetencji znalazły się najbardziej istotne dla rozwoju Wspólnot i Unii sprawy. Uprawnienia tego organu określa w sposób ramowy art. 145 traktatu rzymskiego o WE, stwierdzając, że Rada zapewnia koordynację ogólnej polityki gospodarczej członków Wspólnoty i ma prawo do podejmowania decyzji.

Zgodnie z tymi dyspozycjami Rada Unii jest jedynym organem Wspólnot, którego zakres uprawnień do podejmowania uchwał został sformułowany ogólnie, bez rozróżnienia rodzaju stanowionych aktów prawnych. Oznacza to, że w gestii tego międzynarodowego organu Wspólnot leży podejmowanie wszystkich zarówno wiążących, jak i pozbawionych mocy wiążącej, uchwał przewidzianych w traktacie postanowieniami wspólnymi dla wszystkich organów. Przyznając Radzie Unii powyższe uprawnienia, traktat rzymski nakłada na nią jednocześnie obowiązek podejmowania określonych uchwał.

Postanowienia art. 145 traktatu rzymskiego o WE, określającego zakres kompetencji Rady Unii, zostały uzupełnione o dyspozycje art.10 Jednolitego Aktu Europejskiego. Przyjmuje on jako generalna zasadę, przekazanie Komisji władzy wykonawczej w odniesieniu do wszystkich uchwał podjętych przez Radę Ministrów. W gestii Rady pozostaje jednak prawo do decyzji co do określenia sposobu sprawowania przez Komisję europejską jej uprawnień wykonawczych. Procedura realizacji przez Komisje kompetencji wykonawczych jest ustalana przez Radę Unii jednomyślnie, na wniosek Komisji i po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego. W szczególnych przypadkach może ona zająć się realizacją podjętych przez siebie uchwał.

Oprócz przypadków wyraźnie przewidzianych przez traktat, w którym Rada ma obowiązek działania, została ona wyposażona w ogólne kompetencje do podejmowania wszystkich rodzajów uchwał zawsze, gdy wymaga tego funkcjonowanie i interes Wspólnoty. Mówią o tym dyspozycje art.235 traktatu rzymskiego o WE. Zgodnie z tym artykułem Rada ma generalne kompetencje do stanowienia aktów prawnych we wszystkich sprawach, które okażą się „ niezbędne do realizacji jednego z celów Wspólnoty”, a które nie zostały przewidziane w traktacie. Postanowienia art. 235 jednoznacznie określają miejsce i rolę Rady w systemie instytucjonalnym Wspólnot i mechanizmie podejmowania decyzji.

Te niezwykle szerokie uprawnienia międzyrządowego organu Wspólnot zostały jednak w wieku przypadkach ograniczone przez fakt, iż w określonych traktatowo przypadkach podjęcie uchwały przez Radę jest uzależnione od przedłożenia projektu tej uchwały przez Komisję. Propozycja Komisji jest również warunkiem koniecznym do podjęcia przez Radę uchwały w sytuacji, o której mówią postanowienia art. 235 traktatu. Nawet jednak wtedy, gdy Rada podejmuje uchwałę na wniosek Komisji, może ona odrzucić ten wniosek, bądź też, aczkolwiek jednomyślnie, wnieść swoje poprawki do przedłożonego projektu. Tak wiec i w tym przypadku prawo do ostatecznej decyzji należy do Rady.

Traktat rzymski o WE przewiduje również wyraźnie sytuacje, w których obowiązkiem Rady przed podjęciem uchwały jest zasięgnięcie opinii Parlamentu Europejskiego oraz takich organów konsultatywnych Wspólnot, jak Komitet Ekonomiczno-Społeczny czy Komitet Walutowy. Opinie te nie wiążą jednak Rady.

Odpowiednie postanowienia traktatowe przewidują także podejmowanie samodzielnych uchwał przez Radę, bez uprzedniego wniosku Komisji.. Liczba przewidzianych przez traktat przypadków, w których Rada stanowi akty prawne bez propozycji Komisji, jest jednak znacznie mniejsza od liczby przypadków, gdy podejmuje ona uchwały na podstawie wniosków Komisji.

Rada Unii jest także uprawniona do zawierania umów międzynarodowych, co czyni przy współudziale Komisji i Parlamentu. Chodzi tu zarówno o umowy o przystąpieniu do Unii Europejskiej nowych państw członkowskich jak i o umowy z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi.

Rada Unii ma także szerokie uprawnienia przy uchwalaniu budżetu Unii.

Rada Unii mianuje również członków innych organów i instytucji Wspólnot. Dotyczy to zwłaszcza takich organów pomocniczych, wyposażonych w istotne uprawnienia doradcze jak: Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów oraz Trybunał Rewidentów Księgowych.

W istotne kompetencje wyposażył Radę Unii traktat z Maastricht powierzając jej określone zadania z zakresu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

Rada Unii została również zobowiązana do określonych działań przy współpracy państw członkowskich Unii w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Działalność Rady od początku funkcjonowania WE cechuje duża dynamika zarówno pod względem liczby stanowionych uchwał, rozszerzenia się ich zakresu przedmiotowego, jak i pod względem rozbudowy instytucjonalnych ram tego organu. Ogólną liczbę uchwał podejmowanych przez Radę w ciągu jednego roku szacuje się na kilkaset aktów prawnych. Chcąc sprostać ciążącym na niej obowiązkom, Rada obraduje średnio przez sześć dni w miesiącu, najczęściej w Brukseli, rzadziej w Luksemburgu.

W toku funkcjonowania Rady Unii wykształciły się dwa rodzaje sesji. O sesji ogólnej mówi się w przypadku gdy przedstawicielami państw członkowskich są ministrowie spraw zagranicznych. Natomiast, gdy w posiedzeniach tego organu udział biorą ministrowie reprezentujący odpowiednie resorty gospodarki mówi się o technicznej sesji Rady.

Pomimo że w czasie obrad obu rodzajów sesji podejmowane są uchwały o charakterze prawnie wiążącym, to wykształciła się jednak pewna hierarchia posiedzeń polegająca na tym że zwykła sesja Rady jest niejako ostateczną i najwyższą instancją.

Zarówno w sesjach zwykłych jak i specjalnych Rady uczestniczy na ogół 300 osób. W niektórych jednak przypadkach liczba uczestników sesji może być mniej lub bardziej ograniczona, niekiedy zaś posiedzenia odbywają się w ścisłym gronie ministrów rządów państw członkowskich.

Szczególne miejsce w procesie podejmowania uchwał przez Radę zajmują sesje -„maratony”. Odbywają się one wówczas gdy Wspólnocie grozi kryzys spowodowany niemożnością - ze względu na brak porozumienia między państwami członkowskimi- podjęcia odpowiednich decyzji w bardzo istotnych sprawach w terminie, jaki został wyznaczony bądź przez sam traktat, bądź przez uprzednie decyzje Rady. Z zasady podczas sesji „ maratonu” negocjacje trwają do momentu podjęcia kompromisowych decyzji. Często sesje te poświęcone były wspólnej polityce rolnej WE.

Podsumowując należy więc stwierdzić, że miejsce Rady Unii Europejskiej w systemie instytucjonalnym Wspólnot i UE zdeterminowane jest przez następujące fakty:

1. tylko ona ma ogólne kompetencje do podejmowana wszystkich, przewidzianych w traktatach, rodzajów uchwał;

2. oprócz ogólnych kompetencji do podejmowania odpowiednich uchwał w sprawach wymienionych w traktacie, ma ona również takie same uprawnienia w innych, nieprzewidzianych prze traktat sprawach ważnych dla funkcjonowania Wspólnot (Unii);

3. nawet w przypadkach, gdy samodzielność Rady jest ograniczona przez konieczność uprzedniego zgłoszenia odpowiedniej propozycji uchwały prze Komisje, rada zachowuje prawo do ostatecznego sformułowania treści uchwały;

4. zarówno samodzielne uchwały Rady, jak i te, które są podejmowane na wniosek Komisji, regulują bardzo ważne problemy funkcjonowania Wspólnoty (Unii);

5. koordynuje ona ogólną politykę gospodarczą państw członkowskich Unii;

6. posiada decydujący głos przy zatwierdzaniu części (tzw. Wydatki obligatoryjne) budżetu Unii;

7. realizuje określone zadania w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

8. ma szerokie kompetencje w dziedzinie zawierania umów międzynarodowych.

Szybko rozszerzający się zakres obowiązków Rady sprawił, że od pierwszych chwil funkcjonowania WE podjęła ona wiele inicjatyw, które miały na celu rozbudowę jej aparatu administracyjnego. Utworzenie stałych organów o charakterze pomocniczym i doradczym w stosunku do Rady było po prostu koniecznością, ale i stanowiło nieodzowny warunek funkcjonowania nie tylko Rady, ale i całej Wspólnoty. Jednocześnie jednak, rozbudowując i umacniając swój system organizacyjny, Rada chciała skutecznie zabezpieczyć się przed w rosnącą siłę i znaczenie biurokracją Komisji. Stworzone prze Radę organa pomocnicze oraz grupy robocze miały stanowić naturalną przeciwwagę dla licznego i, z reguły, wysoko wykwalifikowanego personelu administracyjnego Komisji.

Korzystając ze statutowych uprawnień (art. 151 traktatu o WE), Rada na swej inauguracyjnej sesji w dniu 25 października 1958 r. powołała do życia organ pomocniczy - Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER). Komitet ten jest ściśle związany ze stałymi przedstawicielstwami państw członkowskich akredytowanymi przy siedzibie Wspólnot. Szefowie tych przedstawicielstw, w randze ambasadora, są jednocześnie członkami Komitetu, a ich zastępcy pełnią również funkcje zastępców w Komitecie Stałych Przedstawicieli.

COREPER działał początkowo jedynie na szczeblu ambasadorów i dopiero na początku 1962 r. podjęto decyzję o podwojeniu jego składu i powierzeniu części obowiązków zastępcom ambasadorów. Od tego momentu Komitet pracuje na dwóch szczeblach: ambasadorów i zastępców ambasadorów.

Chcąc zapewnić sprawną realizację mandatu powierzonego mu przez Radę, COREPER powołał wiele grup roboczych o charakterze bądź stałych organów pomocniczych, bądź organów ad hoc, które po wypełnieniu konkretnych misji były likwidowane. Początkowo liczba grup roboczych była niewielka, jednakże od 1962 r., gdy została przeprowadzona reorganizacja całego COREPER-u, ich liczba, kompetencje i udział w podejmowaniu decyzji w WE wydatnie się zwiększyły (na początku lat dziewięćdziesiątych funkcjonowało około 30 stałych grup roboczych).

Powołanie do życia licznych grup roboczych postawiło do dyspozycji Rady i COREPER-u rozbudowany aparat,który ułatwia Radzi pełnienie roli naczelnego organu w procesie podejmowania uchwał we Wspólnotach. Takie działania Rady były odczytywane przez zwolenników ponadpaństwowej władzy we Wspólnocie przede wszystkim jako rodzaj ataku skierowanego przeciwko Komisji WE. Głównym zaś obiektem krytyki był Komitet Stałych Przedstawicieli. Zarzucano mu prowadzenie własnej polityki, rozszerzającą interpretację mandatu powierzonego mu przez Radę, i pretendowanie do roli „Trzeciej siły”, obok Rady i Komisji, w systemie instytucjonalnym Wspólnoty.

Należy obiektywnie stwierdzić, że znaczenie COREPER-u jako głównego, pomocniczego organu Rady, jest rzeczywiści bardzo duże. W istotny sposób wpływa on na treść uchwał podejmowanych na forum Wspólnot. Jakkolwiek jego głównym zadaniem jest przygotowanie prac Rady, to jednak coraz częściej staje się on organem, który praktycznie często podejmuje ostateczne decyzje. Wynika to z udzielania mu przez Radę coraz większych uprawnień. Rada traktuje bowiem COREPER nie tylko jako swój organ pomocniczy, ale również jako organ zastępujący ją w pewnych przypadkach.

Faktyczna rola Komitetu w procesie decyzyjnym we WE jest zdeterminowana przede wszystkim przez jego funkcje związane z przygotowaniem prac naczelnego międzynarodowego organu Wspólnot (Unii).

Sprawy, co do których na posiedzeniu Komitetu została osiągnięta jednomyślność poglądów jego członków, wpisywane są na tzw. Listę A. Po raz pierwszy procedura ta została oficjalnie zatwierdzona przez Radę w 1962 r. Istota tej procedury, polega głównie na tym, że dzięki umieszczeniu przez Komitet na jednej liście wszystkich spraw, co do których istnieje jednomyślność członków COREPER, Rada może je zaakceptować en bloc, bez dodatkowych dyskusji we własnym gronie.

Oprócz spraw znajdujących się na liście A, Komitet przekłada Radzie również sprawy umieszczone na tzw. liście B, czyli te, co do których negocjacje na forum Komitetu nie doprowadziły, w przyjętym zwyczajowo terminie, co do uzgodnienia stanowisk. Na ogół jednak znacznie większa liczba spraw trafia na listę A niż na listę B. Ambicją Komitetu jest bowiem przedkładanie Radzie jak największej liczy spraw umieszczonych na liście A, gdyż stanowi to w dużej mierze sprawdzian efektywności jego działania. W ostatnich latach około 75% wszystkich uchwał podejmowanych ostatecznie przez Radę dotyczyło spraw z listy A, więc oznaczało formalną aprobatę en bloc decyzji COREPER-u.

Funkcje administracyjne związane z funkcjonowaniem Rady i jej organów pomocniczych pełni Sekretariat, którego personel na początku lat dziewięćdziesiątych liczył ponad 2000 pracowników. Na czele Sekretariatu rady stoi Sekretarz Generalny.

Rada może podejmować swoje uchwały większością głosów państw członkowskich (wówczas gdy chodzi o kwestie mniej istotne lub o sprawy proceduralne), kwalifikowaną (ważoną) większością głosów (art. 148) oraz jednomyślnie.

Podczas głosowania większością kwalifikowaną liczbą głosów przynależnych poszczególnym państwom członkowskim jest zróżnicowana i zależy od potencjału ludnościowego i pozycji gospodarczej państwa. Poczynając od 1 stycznia 1995 r. ogólna liczba głosów w Radzie wynosi 87 i jest podzielona w następujący sposób: Francja, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania, po 10; Hiszpania - 8; Belgia, Grecja, Holandia, Portugalia po 5; Austria, Szwecja po 4; Dania, Irlandia, Finlandia po 3 i Luksemburg - 2.

Przy zastosowaniu tej procedury dla podjęcia przez Radę uchwały, bez uprzedniego wniosku Komisji, potrzebne są 62 głosy należące przynajmniej do dziesięciu z piętnastu państw członkowskich. Jeśli Rada stanowi na wniosek Komisji, to dla podjęcia uchwały potrzebne są 62 głosy, obojętnie których państw. Ryglująca mniejszość wynosi 26. Uchwała rady, podjęcie której dozwolone jest tylko na wniosek Komisji, a której treść odbiega od treści tego wniosku wymaga jednomyślności Rady. Uzgodniony w Nicei w grudniu 2000 r. nowy Traktat wprowadza nowy podział głosów w Radzie UE, przydzielając zarazem odpowiednią liczbę głosów dwunastu przyszłym nowym członkom - krajom negocjującym obecnie warunki przystąpienia do UE. Ogólna liczba głosów w przyszłej Radzie UE została ustalona na 345, w tym cztery największe państwa - Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Włochy - dysponować będą 29 głosami każde, Hiszpania - 27, Holandia - 13, Grecja, Belgia i Portugalia - po 12, Szwecja i Austria - po 10, Dania, Finlandia i Irlandia - po 7 oraz Luksemburg - 4 głosami. Analogicznie, dla nowych członków zarezerwowano: w przypadku Polski - 27 głosów, Rumunii - 14, Czech i Węgier - po 12, Bułgarii - 10, Słowacji i Litwy - po 7, Łotwy, Słowenii, Estonii i Cypru - po 4 oraz Malty - 3 głosy. Dla podjęcia decyzji kwalifikowaną większością potrzeba będzie co najmniej 258 głosów oddanych przez większość państw (jeśli głosowanie będzie się odbywać na wniosek Komisji Europejskiej) lub dwie trzecie państw (w innych przypadkach).

W wyniku zmian wprowadzonych przez postanowienia Jednolitego Aktu Europejskiego został rozszerzony zakres spraw, co do których rada może podejmować decyzje kwalifikowaną większością głosów. Dyspozycje Aktu wymieniają łącznie 17 takich przypadków dotyczących m.in. utworzenia do 1992 r. w ramach WE jednolitego rynku wewnętrznego, polityki walutowej, integracji w zakresie badań i rozwoju technologicznego, polityki socjalnej, ochrony środowiska.

W oparciu o głosowanie kwalifikowaną większością głosów podejmowane są uchwały o dużym ciężarze gatunkowym.

Jednomyślność członków Rady konieczna jest natomiast przy podejmowaniu decyzji o kluczowym znaczeniu (m.in. rozszerzenie składu członkowskiego Unii, rewizja traktatów; stowarzyszenie państw trzecich, mianowanie członków Komisji, polityka zagraniczna, bezpieczeństwo, współpraca w dziedzinie sprawiedliwości).

Jednomyślność Rady jest także wymagana w sytuacji, o której mówi art. 235 traktatu rzymskiego WE. Stwierdza on: „Jeżeli akcja Wspólnoty wydaje się konieczna, aby w ramach wspólnego rynku realizować jeden z celów Wspólnoty, a niniejszy traktat nie przewidywał potrzebnych do tego uprawnień, rada, podejmując na wniosek Komisji i po zasięgnięciu opinii Zgromadzenia decyzję, jednomyślnie uchwali odpowiednie postanowienia”. Tryb podejmowania decyzji dotyczących tych - nie regulowanych przez postanowienia traktatowe - problemów ma zasadnicze znaczenie dla ogólnej interpretacji procedury podejmowania decyzji przez Radę. Podejmowanie decyzji przez ten organ na podstawie postanowień art. 235 ma bowiem specjalny charakter, ponieważ w odróżnieniu od postanowień innych artykułów traktatu - wymaganie jednomyślności jest tutaj stałe i obowiązujące nawet po zakończeniu przejściowego okresu funkcjonowania Wspólnoty (tzn. od 1 stycznia 1970 r.). W innych przypadkach, zasada jednomyślności nie ma w traktacie charakteru statycznego, przyjęto bowiem rozwiązanie, zgodnie z którym, zakończenie drugiego etapu tego okresu (tzn. od 1 stycznia 1966 r.) w niektórych sprawach jednomyślność miała być zastąpiona głosowaniem większościowym.

W innych kwestiach jednomyślne podejmowanie uchwał miało być zastąpione kwalifikowaną większością głosów dopiero po zakończeniu okresu przejściowego (tzn. od 1 stycznia 1970r.). W stosunku do pewnych spraw, najbardziej istotnych z punktu widzenia interesów wspólnoty, traktat wyraźnie pozostawia wymaganie jednomyślności nawet po upływie okresu przejściowego.

W praktyce jednak, mimo formalnych postanowień traktatowych pozwalających Radzie na podejmowanie uchwał kwalifikowaną większością głosów w trzeciej fazie okresu przejściowego oraz po jego zakończeniu, zasada jednomyślności została utrzymana i jest nadal stosowana we wszystkich ważniejszych sprawach. Nastąpiło to w wyniku dokonanej przez państwa WE w styczniu 1966 r. poza statutowej, cichej rewizji traktatu rzymskiego o WE, której formalnym wyrazem był tzw. Protokół luksemburski. W odniesieniu do procedury podejmowania decyzji w Radzie przewidywał on w punktach 1 i 2, że: „Decyzje na wniosek Komisji mogą być podejmowane większością głosów, gdy jednak dotyczą one bardzo ważnych interesów jednego lub kilku partnerów, członkowie Rady dołożą starań, by w rozsądnym czasie osiągnąć rozwiązanie możliwe do przyjęcia przez wszystkich członków Rady z poszanowaniem ich wzajemnych interesów oraz interesów Wspólnoty.

W protokole luksemburskim nie ma formalnej rezygnacji z procedury podejmowania decyzji większością głosów, to jednak utrwala on jednak zasadę ogólnego porozumienia w sprawach, które przedstawiają „ żywotny interes” dla któregokolwiek z państw członkowskich.

Postanowienia protokołu luksemburskiego, którego postanowienia zasadniczo zaważyły na procesie decyzyjnym we WE pominięte zostały zarówno poprzez Jednolity Akt Europejski jak i traktat z Maastricht. Jednak dotychczasowa praktyka podejmowania decyzji przez Radę świadczy o tym, iż postanowienia protokołu luksemburskiego są nadal przestrzegane.

Wstrzymanie się od głosu nie stanowi przeszkody w podejmowaniu przez Radę uchwał wymagających jednomyślności.

Każdy członek Rady może podczas głosowania reprezentować tylko jednego z pozostałych członków.

Procedura stanowienia uchwał przez Radę Unii stanowiła jeden z punktów dyskusji Konferencji Międzyrządowej rozpoczętej w 1996 r. Przedmiotem krytyki jest zasada jednomyślności, która w gronie 15 państw członkowskich skutecznie blokowała procesy decyzyjne a jej utrzymanie po rozszerzeniu jest nie do pomyślenia. Zasadnicze wątpliwości, szczególnie ze strony dużych państw członkowskich, budzi także kwestia „ nad reprezentacji” małych państw członkowskich Unii podczas głosowania ważona większością głosów Rady.

ROZDZIAŁ III

Uprawnienia Parlamentu Europejskiego w procesie decyzyjnym

Pierwowzorem Parlamentu Europejskiego było Zgromadzenie Parlamentarne Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali ( EWWiS), które połączono ze zgromadzeniami Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej ( EUROATOMu) podczas fuzji instytucjonalnej trzech Wspólnot 20 marca 1958 roku. Obecna nazwę - Parlament Europejski ustalono w 1962 roku. Parlament Europejski ma dwie siedziby:

-w Strasburgu, gdzie odbywają się sesje plenarne

-w Brukseli, gdzie odbywają się sesje dodatkowe oraz spotkania komisji.

Początkowo Zgromadzenie Parlamentarne Wspólnot składało się jedynie z delegatów parlamentów krajowych. Dopiero w 1979 roku odbyły się pierwsze wybory. Wyłoniono wówczas 410 kandydatów. Wraz z powiększeniem się liczby państw członkowskich Wspólnot liczba mandatów wzrosła do 626. Obecnie rozkład miejsc w Parlamencie Europejskim wygląda następująco: Luksemburg -6, Irlandia-15, Dania-16, Finlandia-16, Austria-21,Szwecja-22, Belgia-25, Grecja-25, Portugalia-25, Holandia-31, Hiszpania-64,Francja-87, Wielka Brytania-87, Wlochy-87, Niemcy-99. W obliczu rozszerzenia UE o nowych członków podczas szczytu w Nicei, który odbył się w grudniu 2000 roku podjęto decyzje o zwiększeniu liczby deputowanych europejskich . W roku bieżącym w trakcie debaty nad Konstytucja UE rozgorzała dyskusja nad nowym rozdziałem miejsc w Parlamencie Europejskim.

Mandat do Parlamentu Europejskiego ma charakter mandatu wolnego, co oznacza, ze deputowani nie są związani instrukcjami państw, których są obywatelami. Z tego powodu organizują się oni w Parlamencie według przynależności partyjnej we frakcje.

Kadencja Parlamentu Europejskiego trwa 5 lat. Nie można rozwiązać parlamentu przed upływem kadencji. Obrady odbywają się w trybie sesyjnym. Sesje trwają jeden rok z przerwa wakacyjna.

Uprawnienia Parlamentu Europejskiego są nadal bardzo ograniczone, chociaż obecnie znacznie większe niż w momencie powołania tej instytucji.

Należą do nich:

-uprawnienia w procesie legislacyjnym

-uprawnienia budżetowe

-uprawnienia kontrolne

Cechą, która zasadniczo odróżnia Parlament Europejski od parlamentów narodowych państw członkowskich jest brak kompetencji ustawodawczych.

Jest on jedynie instytucja wspomagająca w tym zakresie Radę Unii (główny organ ustawodawczy) oraz Komisję posiadającą prawo inicjatywy legislacyjnej. Kompetencje Parlamentu Europejskiego w procesie legislacyjnym w ramach.

Unii można podzielić na kompetencje bezpośrednie i pośrednie.

Kompetencje bezpośrednie to wszystkie uprawnienia, które pozwalają na bezpośrednie włączenie się parlamentu do procesu legislacyjnego, kompetencje pośrednie zaś to te, które wynikają ze sprawowania przez Parlament funkcji kontrolnych w stosunku do innych organów, odgrywających pierwszoplanowa role w procesie prawotwórczym, co pośrednio umożliwia mu wywieranie wpływu na kierunek ich działalności.

Kompetencje bezpośrednie Parlamentu zostały skonkretyzowane w poszczególnych artykułach traktatów, które w określonych przypadkach obowiązkowy współudział tego organu w podejmowaniu decyzji. W oparciu o te postanowienia Rada Unii przed podjęciem ostatecznej uchwały, ma obowiązek zasięgnięcia opinii Parlamentu Europejskiego. Niezastosowanie się do tego wymogu jest traktowane jako naruszenie przez Radę norm traktatowych i może służyć jako podstawa do zaskarżenia i uchylenia danej decyzji Rady

Pomimo iż konsultowanie uchwal z Parlamentem Europejskim jest obowiązkowe to jego opinie nie maja charakteru wiążącego.

Rada Unii nie tylko nie musi zastosować się do opinii Parlamentu w danej sprawie, nie ma nawet obowiązku uzasadniania przyczyn swoich decyzji. Choć opinie Parlamentu nie maja charakteru wiążącego, mogą jednak stanowić narzędzie politycznego nacisku na Radę i inne organa Wspólnot, gdyż są one wyrazem stanowiska partii politycznych krajów stowarzyszonych.

Podobnie jak Rada Unii Europejskiej także Komisja Europejska jest w określonych przypadkach zobligowana do zapoznania się Europejskiego opinią Parlamentu Europejskiego przed podjęciem ostatecznej decyzji.

Obowiązkowy udział Parlamentu europejskiego w procesie legislacyjnym ograniczony jest do stosunkowo niewielu przypadków, co przy niewiążącym charakterze jego opinii sprawia, ze organ ten nie ma znaczniejszego wpływu na treść i charakter podejmowanych uchwał. Wejście w życie traktatu z Maastricht sprawiło, iż Parlament uzyskał prawo inicjatywy prawotwórczej w stosunku do Komisji, do której może zwrócić się z wnioskiem o przedłożenie przez nią wszelkich stosownych propozycji uchwal, których uchwalanie wydaje mu się konieczne dla wprowadzenia w życie postanowień traktatu.

Obok bezpośredniego udziału w procesie ustawodawczym Parlament Europejski wyposażony został w uprawnienia umożliwiające mu pośredni wpływ na kształtowanie tego procesu. Uprawnienia te ograniczają się do sprawowania funkcji kontrolnych nad działalnością Komisji Europejskiej poprzez system interpelacji, dyskusje nad projektem budżetu Unii czy tez wyrażenie wotum nieufności dla Komisji. Możliwość wpływania w ten sposób przez Parlament na podejmowanie uchwał jest w znacznym stopniu ograniczona przez fakt, iż główny organ uchwałodawczy- Rada Unii jest formalnie wyłączony spod kontroli Parlamentu.

Zagadnienie wzrostu znaczenia Parlamentu Europejskiego znalazło odbicie w postanowieniach Jednolitego Aktu Europejskiego ( uchylonych, powtórzonych lub zmodyfikowanych przez wspomniany wyżej traktat z Maastricht). W oparciu o te postanowienia Parlament Europejski może w nieco szerszym stopniu współuczestniczyć w procesie podejmowania uchwał. Artykuł 8 Aktu zmieniający postanowienia art.237 traktatu ( uchylony przez traktat z Maastricht) przewidywał ze przed podjęciem decyzji o rozszerzeniu składu członkowskiego Wspólnot, Rada musi uzyskać zgodę Parlamentu.

Kolejny element zmian przewidziany przez postanowienia Jednolitego Aktu Europejskiego stanowiła tzw. procedura współpracy. Te nowe zasady odnosiły się jednak tylko do wyraźnie określonego przez Akt zakresu spraw.

W odniesieniu do ustalonej przez Jednolity Akt Europejski tzw. procedury współpracy obowiązującej organy Wspólnot podczas procesu stanowienia uchwał, traktat z Maastricht uchylił jej postanowienia ( zachowując nazwę) i wprowadził dwie nowe procedury: procedurę współdecydowania i procedurę współpracy.

Informacje dotyczące procedury współdecydowania zostały zawarte w art.189b wprowadzonym do treści traktatu rzymskiego. Procedura ta w procesie legislacyjnym stawia Parlament Europejski na równi z Radą, ponieważ oba organy zobowiązane są do wspólnego działania. Dzięki procedurze współdecydowania wiele poprawek wnoszonych przez Parlament znajduje odbicie w prawie wspólnotowym, a żaden tekst niemoce zostać przyjęty bez formalnej zgody Parlamentu Europejskiego oraz Rady Unii Europejskiej. Procedura współdecydowania jest obecnie jednym z najważniejszych uprawnień Parlamentu. Znajduje ona zastosowanie w przypadku kwestii dotyczących swobody przepływu siły roboczej, tworzenia rynku wewnętrznego, badań oraz rozwoju technologicznego, ochrony środowiska, ochrony konsumentów, edukacji, kultury oraz ochrony zdrowia. Do najważniejszych osiągnięć Parlamentu należą:

- „Telewizja bez granic” - zakaz transmisji ważniejszych wydarzeń

sportowych jedynie w pasmach kodowanych,

- zaostrzenie norm dla materiałów pędnych i olei silnikowych celem ochrony

środowiska,

- zaostrzenie przepisów dotyczących pasz dla zwierząt hodowlanych,

- wprowadzenie na opakowaniach papierosów większych i wyraźniejszych

ostrzeżeń o szkodliwości palenia,

- wprowadzenie obowiązku ekologicznej utylizacji złomowanych samochodów

i obciążenie jej kosztami producentów.

Obecnie Parlament pracuje nad wprowadzeniem przepisów dotyczących utylizacji zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych.

Chociaż procedura współdecydowania obejmuje decyzje dotyczące większości zagadnień, w pewnych ważnych dziedzinach, jak np. w sprawach podatków czy dopłat do produkcji rolnej, rola Parlamentu Europejskiego ogranicza się jedynie do wydawania opinii.

Jeżeli traktat mówi, iż do przyjęcia jakiegokolwiek aktu ma mieć zastosowanie art.189b wówczas Komisja przedkłada propozycje uchwały Parlamentowi i Radzie.

Rada, po zapoznaniu się ze zdaniem Parlamentu, kwalifikowana większością głosów zajmuje wspólne stanowisko i przedstawia je Parlamentowi wraz z uzasadnieniem. Taka sama procedura obowiązuje Komisje.

W ciągu trzech miesięcy od tej chwili Parlament może:

- zgodzić się ze wspólnym stanowiskiem; wówczas Rada uchwala dany akt

zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami

- nie podjąć żadnej decyzji, wówczas Rada postępuje zgodnie ze swoim

stanowiskiem

- wyrazić ( bezwzględną większością głosów) zamiar odrzucenia wspólnego

stanowiska. W takim przypadku Rada zwołuje posiedzenie tzw. Komitetu

Pojednawczego dla uzasadnienia swego stanowiska. Parlament Europejski

może następnie odrzucić wspólne stanowisko ( wówczas akt uważa się za nie

przyjęty) bądź zgłosić poprawki. Rada może zatwierdzić te poprawki ( w

ciągu trzech miesięcy) kwalifikowana większością głosów. Jeżeli Rada nie

zatwierdzi poprawek wówczas zwołuje się kolejne posiedzenie Komitetu

Pojednawczego. Procedura współdecydowania stosowana jest przy

przyjmowaniu uchwal dotyczących swobodnego przepływu pracowników,

ochrony środowiska, dziedzictwa kulturowego, oświaty.

Procedura współpracy regulowana jest w oparciu o postanowienia art. 189c traktatu o WE. Procedura zaczyna się w momencie przedstawienia przez rade Parlamentowi wspólnego stanowiska( podobnie postępuję Komisja). Jeżeli Parlament w ciągu trzech miesięcy od zapoznania się ze stanowiskiem Rady zatwierdzi je lub nie podejmie decyzji Rada przyjmuje ostatecznie akt zgodnie ze wspólnym stanowiskiem.

Parlament bezwzględną większością głosów w ciągu trzech miesięcy ma możliwość propozycji zmian bądź tez odrzucenia całego projektu. Jeżeli Parlament odrzuca wspólne stanowisko Rady może ona podejmować swe decyzje w drugim czytaniu wyłącznie jednomyślnie. Jeżeli Parlament zgłasza poprawki w ciągu jednego miesiąca Komisja ponownie rozpatruje projekt aktu uwzględniając poprawki Parlamentu, przedstawiając je następnie Radzie. Poprawki te Rada może jednomyślnie przyjąć lub odrzucić. Jeżeli Rada w ciągu trzech miesięcy od przesłania przez Parlament lub Komisje poprawek nie akceptuje ich wówczas akt uważa się za nie przyjęty. Procedura ta ma zastosowanie w takich kwestiach jak: ujednolicanie polityki ekonomicznej, działalność Europejskiego Funduszu Socjalnego, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego czy ochrona środowiska.

ROZDZIAŁ IV Europejski Trybunał Sprawiedliwości

Został powołany w Traktacie Paryskim jako organ Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Traktaty Rzymskie ustanowiły Trybunał Sprawiedliwości jako wspólny organ sądowy dla trzech Wspólnot (Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej). Jego kompetencje określone są w traktatach założycielskich, a polegają zasadniczo na kontroli stosowania prawa wspólnotowego, interpretowaniu prawa wspólnotowego i wpływie na rozwój unijnej legislacji. Od 1995 roku Trybunał Sprawiedliwości składa się z piętnastu sędziów i ośmiu adwokatów generalnych. Każde państwo członkowskie mianuje jednego sędziego na sześć lat. Trybunał orzeka na sesjach plenarnych, może jednak orzekać w składzie Izby. W skład Izby wchodzi trzech lub pięciu sędziów. Wyrok Trybunału zapada większością głosów i jest ostateczny. Sesje plenarne są zwoływane obowiązkowo na wniosek państwa członkowskiego lub instytucji, będącej stroną w postępowaniu. Każde państwo ma prawo do mianowania jednego sędziego. Sędziowie są powoływani spośród osób, które dają gwarancje niezależności, spełniają w swym państwie warunki wymagane do powołania na najwyższe stanowiska w sądownictwie lub są najwyższej rangi specjalistami w zakresie prawa. Na ogół są to sędziowie Sądu Najwyższego, profesorowie akademiccy. Sędziowie objęci są w trakcie wykonywania funkcji i po jej zakończeniu immunitetem sędziowskim w zakresie spraw, które prowadzili. Nie mogą oni wykonywać żadnych funkcji politycznych, zawodowych i administracyjnych. Spośród swego grona, sędziowie wybierają na okres trzech lat przewodniczącego Trybunału.

Trybunał Sprawiedliwości w swych działaniach jest wspierany przez adwokatów generalnych, którzy posiadają te same kwalifikacje i status, co sędziowie. Wybierani są na sześć lat, z możliwością reelekcji. Co trzy lata skład adwokatów generalnych zostaje odnowiony. Zadaniem adwokata generalnego jest publiczne przedstawianie uzasadnionych opinii na temat spraw rozpatrywanych przez Trybunał Sprawiedliwości w celu wspierania jego działalności. Przygotowuje on komplet materiałów w sprawie wraz ze swoją opinią dotyczącą rozstrzygnięcia sprawy. Nie uczestniczy on jednak w naradach nad orzeczeniem i w głosowaniach, a Trybunał nie jest związany jego opinią.

Czym zajmuje się Trybunał?

Trybunał wydaje orzeczenia w przedstawionych mu sprawach. Do czterech najbardziej powszechnych typów spraw należą:

1. wnioski o wydanie orzeczenia wstępnego;

2. skargi z powodu niewykonania zobowiązania; 

3. skargi o unieważnienie aktu prawnego; 

4. skargi z powodu bezczynności.

Poniżej przedstawiono szczegółowy opis każdej z nich.

1. Orzeczenia wstępne

Organa sądowe każdego państwa UE mają obowiązek zapewnić, że prawo wspólnotowe jest właściwie stosowane w danym kraju. Istnieje jednak ryzyko, że sądy w różnych krajach mogą odmiennie interpretować prawo wspólnotowe.
Aby zapobiec takiej sytuacji, ustanowiono "procedurę wydawania orzeczenia wstępnego". Oznacza to, że jeśli sąd krajowy ma choćby cień wątpliwości co do interpretacji lub ważności prawa UE, może on, a w niektórych przypadkach wręcz musi, zwrócić się po radę do Trybunału. Takie rozstrzygnięcie jest wydawane w formie "orzeczenia wstępnego". 

2. Skargi z powodu niewykonania zobowiązania

Komisja może wszcząć postępowanie, jeśli ma podstawy by sądzić, że dane państwo członkowskie nie wykonuje swoich zobowiązań wynikających z prawa wspólnotowego. Takie postępowanie może zostać również zainicjowane przez inne państwo członkowskie.
W każdym przypadku Trybunał bada zarzuty i wydaje orzeczenie. Oskarżone państwo członkowskie, jeśli rzeczywiście zostanie uznane winnym naruszenia, musi niezwłocznie przystąpić do naprawienia danej sytuacji.

3. Skargi o unieważnienie aktu prawnego

Jeśli którekolwiek z państw członkowskich lub Rada, Komisja albo (pod pewnymi warunkami) Parlament uzna, że pewien akt prawny UE jest sprzeczny z prawem, może wystąpić do Trybunału o jego unieważnienie.
Takie "postępowanie o unieważnienie" może być również wszczynane przez osoby prywatne, które chcą by Trybunał uchylił konkretny przepis, gdyż wywiera on bezpośredni i negatywny skutek na ich osobę.
Jeśli Trybunał stwierdzi, że dany akt prawny nie został prawidłowo uchwalony lub oparty jest na niewłaściwej podstawie prawnej w traktatach, może uznać ten akt za nieważny.

4. Skarga z powodu bezczynności

Traktat nakłada na Parlament Europejski, Radę i Komisję obowiązek podejmowania pewnych decyzji w pewnych okolicznościach. Jeśli organa te zaniechają wydania decyzji, państwa członkowskie, pozostałe instytucje Wspólnoty oraz (pod pewnymi warunkami) osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa mogą wnieść do Trybunału powództwo o oficjalne ustalenie naruszenia. 

Organizacja wewnętrzna:

-prezes - przewodniczący wybierany na 3 lata , może być wybrany ponownie. Kieruje , przydziela sprawy poszczególnym sędziom. Nie może przydzielić sędziemu sprawy kraju , z którego dany sędzia pochodzi.

- posiedzenie plenarne ( 15 sędziów)

- posiedzenia izb 3, 5 lub 7 osobowe . Na czele izb stoją prezesi wybierani na rok

Administracja Trybunału Sprawiedliwości:

- sekretarz- kieruje administracją, wybierany przez Trybunał Sprawiedliwości w drodze konkursu na 6 lat

-biuro finansowe

-biuro tłumaczy

-biblioteka

-kancelaria

Trybunał Sprawiedliwości jest organem permanentnym. Posiedzenia odbywają się dwa razy w tygodniu ( wtorki i czwartki). Miejscem obrad jest siedziba Trybunału Sprawiedliwości- Luksemburg, choć zdarzają się również posiedzenia wyjazdowe. Obowiązują wszystkie języki państw UE, ale roboczym jest język francuski. Posiedzenia są publiczne i otwarte.

ROZDZIAŁ V

Organy doradcze Unii Europejskiej

Komitet Ekonomiczno-Społeczny

Historia Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (Economic and Social Committee) sięga 1958 r., kiedy to został on utworzony, na mocy Traktatów Rzymskich, jako wspólna instytucja EWG i EURATOMU. Jest to organ doradczy, zadaniem którego jest wyrażanie opinii na temat polityki gospodarczej i społecznej w ramach Wspólnot Europejskich oraz w sprawach mogących nieść z sobą reperkusje dla sytuacji ekonomicznej i społecznej we Wspólnotach. Członkami Komitetu są osobistości ze świata gospodarczego, związkowego, przedstawiciele konsumentów, reprezentanci różnych zawodów i grup społecznych, których opinie mogą pomóc pozostałym organom WE w należytym wywiązywaniu się ze swych obowiązków. Komitet składa się z 222 członków pochodzących z poszczególnych krajów UE, w tym z Niemiec, Francji, Włoch i Wielkiej Brytanii - po 24 osoby, Hiszpanii - 21, Austrii, Belgii, Grecji, Holandii, Portugalii i Szwecji - po 12, Danii, Finlandii i Irlandii - po 9 oraz z Luksemburga 6 osób. Liczby te nie zmieniły się po rozszerzeniu, mimo iż przedstawiciele z nowych państw członkowskich przyłączyli się do Komitetu. Każde z nowych państw członkowskich może wyznaczyć nastepującą liczbę członków: Polska - 21, Rumunia - 15, Bułgaria, Czechy, Wegry - 12, Litwa, Słowacja - 9, Estonia, Łotwa Słowenia - 7, Cypr - 6, Malta 5. W ten sposób Komitet składa się łącznie z 344 członków. Członków Komitetu nominuje jednomyślnie Rada UE, na podstawie wniosków przedstawionych przez poszczególne rządy państw członkowskich, na których musi się znaleźć dwukrotnie więcej nazwisk niż liczba miejsc przypadających w Komitecie danemu krajowi. Mandat członkowski Komitetu trwa cztery lata. Według uzgodnionego w grudniu 2000 r. Traktatu Nicejskiego, skład Komitetu Ekonomiczno-Społecznego nie przekroczy w przyszłości pułapu 350 osób. Krajom negocjującym obecnie warunki akcesji do UE przyznano następującą liczbę miejsc w Komitecie: Polsce - 21, Rumunii - 15, Czechom, Węgrom i Bułgarii - po 12, Słowacji i Litwie - po 9, Łotwie, Słowenii i Estonii - po 7, Cyprowi - 6 oraz Malcie - 5. Nominacja proponowanych przez państwa członkowskie kandydatów na członków Komitetu będzie się odbywać w przyszłości na podstawie decyzji Rady UE podejmowanej kwalifikowaną większością głosów.Chociaż członkowie są wyznaczani przez rządy państw UE, są oni całkowicie niezależni politycznie w wykonywaniu swoich obowiązków. Są mianowani na okres czterech lat, a ich mandat jest odnawialny.
Komitet obraduje na Zgromadzeniu Plenarnym. Debaty są przygotowywane przez sześć podkomitetów zwanych "sekcjami", z których każda zajmuje się określonymi obszarami polityki. Komitet wybiera swojego Przewodniczącego i dwóch Wiceprzewodniczących na okres dwóch lat.

Komitet Ekonomiczno-Społeczny spełnia trzy główne funkcje: 

• przedstawia swoją opinię Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu albo na ich wniosek, albo z własnej inicjatywy;

• zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego angażowania się w kształtowanie polityki UE;

• wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach nienależących do UE oraz pomaga tworzyć struktury doradcze. 

Choć członkowie Komitetu pracują w większości w krajach, z których pochodzą, tworzą oni trzy grupy, które reprezentują pracodawców, pracowników oraz różnorodne grupy interesów w dziedzinach gospodarczej i społecznej.
W skład Grupy Pracodawców wchodzą członkowie z prywatnych i publicznych sektorów przemysłowych, małe i średnie przedsiębiorstwa, izby handlowe, a także przedstawiciele handlu hurtowego i detalicznego, bankowości i ubezpieczeń, transportu i rolnictwa.
Grupa Pracowników reprezentuje zatrudnionych wszystkich kategorii, od pracowników fizycznych po kadrę kierowniczą. Członkowie tej Grupy rekrutują się z krajowych organizacji związków zawodowych.
Trzecia grupa reprezentuje różnorodne grupy interesów: organizacje pozarządowe, organizacje rolnicze, małe przedsiębiorstwa, rzemiosło i ludzi wolnych zawodów, spółdzielnie i zrzeszenia o charakterze niezarobkowym, organizacje konsumenckie i na rzecz ochrony środowiska, naukowe i akademickie społeczności i stowarzyszenia reprezentujące rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych itp.

Komitet Regionów

Komitet Regionów jest jedną z Instytucji Unii Europejskiej wyznaczającą i realizującą zadania Unii, kierują procesem integracji europejskiej i uchwalają wspólnotowe prawo. Powołany w roku 1994 na mocy Traktatu z Maastricht (1992 r.) Komitet Regionów jest organem o kompetencjach wyłącznie doradczych złożonym z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych. Członków Komitetu wyznaczają rządy państw Unii, a powołuje Rada UE na cztery lata. Są oni wybierani spośród polityków z okręgów miejskich lub regionów - mogą być prezydentami regionów, regionalnymi parlamentarzystami, radnymi miejskimi, burmistrzami dużych miast itp. Komisja i Rada SA zobowiązane do konsultowania się z Komitetem Regionów w sprawach, które bezpośrednio dotyczą władz lokalnych i regionalnych, ale mogą również porozumiewać się z Komitetem, gdy uznają to za stosowne. Ze swojej strony, Komitet może wyrażać opinie z własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie i Parlamentowi. Komitet wyraża opinie z własnej inicjatywy albo na wniosek Komisji Europejskiej lub Rady Unii Europejskiej. Członkowie Komitetu urzędują na miejscu - w swoich regionach, a nie rezydują na stałe w Brukseli. Działają w imieniu obywateli Unii, broniąc ich interesów w sprawach decyzyjnych związanych z polityką regionalną. Równocześnie przekazują mieszkańcom swoich regionów informacje o pracach w strukturach unijnych. Komitet jest niejako pośrednikiem między instytucjami europejskimi a regionami, społecznościami lokalnymi, miastami i gminami. Opinie Komitetu opracowywane są w sześciu komisjach. Pierwsza z nich zajmuje się polityką spójności regionalnej; druga - polityką społeczno-gospodarczą; trzecia - zrównoważonym rozwojem; czwarta - kulturą i edukacją; piąta - sprawami ustrojowymi i zarządzaniem; szósta - stosunkami zewnętrznymi. Obecnie Komitet Regionów składa się z 222 przedstawicieli europejskiej Piętnastki. Spotkania Komitetu odbywają się 5 razy w roku. Francuzi, Niemcy, Brytyjczycy i Włosi - największe kraje Unii - zajmują w Komitecie po 24 fotele. Hiszpanów jest 21, Austriaków, Belgów, Greków, Holendrów, Portugalczyków i Szwedów - po 12. Mniej reprezentantów mają Duńczycy, Finowie i Irlandczycy - po 9, Luksemburg - jedynie 6. Po rozszerzeniu UE do dotychczasowych członków Komitetu dołączą przedstawiciele z dziesięciu nowych krajów: z Polski - 21, z Czech i Węgier - 12, z Litwy i Słowacji - 9, z Estonii, Łotwy i Słowenii - 7, z Cypru - 6, z Malty - 5.

ZAKOŃCZENIE

"Polityka europejska jest polityką wewnętrzną" informuje o przeprowadzonej reformie Rady UE. Rada UE jest de facto organem decyzyjnym UE, mimo że czasem decyzje UE podejmowane są wspólnie z PE (w procedurze kodecyzji). Dla wtajemniczonych truizmem jest stwierdzenie, że polityka europejska jest polityką wewnętrzną - około 60 do 80% (z tendencją zwyżkową) wszystkich ustaw i polityk dotyczących gospodarki bierze swój początek pośrednio albo bezpośrednio w UE. Postulat różnych rządów państw członkowskich UE utworzenia urzędu prezydenta w UE, który kierowałby Radą UE, uzmysławia, jak wysokie wyobrażenie o Radzie UE mają obecnie najbardziej wpływowe stolice UE - Paryż, Londyn i Madryt. Najważniejszy urzędnik w Radzie UE, Boissieu już przed 3 laty mówił, że Rada stanie się ważniejsza od KE i będzie centralą polityki europejskiej, i miał rację. Kwestią kilku lat jest utrata przez KE swojej ostatniej prerogatywy władzy - monopolu inicjatywy, który tylko jej zezwala na przedstawianie projektów uregulowań wspólnotowych. Albo też KE zostanie tak upolityczniona, że będzie stanowić już tylko organ wykonawczy PE i Rady. Walka o władzę pomiędzy "jedynie demokratycznie legitymowanymi" instytucjami a KE, która uważa się za gwaranta metody wspólnotowej toczy się na wysokich obrotach.

BIOGRAFIA

1. Z. Czachór, Vademecum Europy od A do Z, Warszawa 2002.

2. Z. Czachór, C. Mojsiewicz, Leksykon Unii Europejskiej, Wrocław 2002;

3. A. Noble, Przewodnik po Unii Europejskiej: Od Rzymu do Maastricht i

Amsterdamu, Warszawa 1998;

4. T. Baibridge, A. Teasdale, Leksykon Unii Europejskiej, Kraków 1998;

5. I. Kienzler, Leksykon Unii Europejskiej, Warszawa 2003,

6. M. Malosse, Słownik Instytucji i Terminów UE, Warszawa 1997,

7. Amankowicz A., Starowieyska N.: Bliżej Europy. Łódź. 2001,

8. Michalowska -Gorywoda, Podejmowanie decyzji w UE, Warszawa 2002,

9. W. Weidenfeld., W. Wessels., Europa od A do Z. Podręcznik integracji

europejskiej, Gliwice 2002,

10. Doliwa Z., Klepacki M.: Integracja europejska. Białystok 2000

11. Dick L.: Przewodnik po UE. Warszawa 2002

12. Michałowska-Gorywoda : Podejmowanie decyzji w UE. Warszawa 2002

13. Weidenfeld W., Wessels W.: Europa od A do Z. Podręcznik integracji

europejskiej. Gliwice 2002.

14. Wojtaszczyk K. A. : Unia Europejska i jej członkowie. Warszawa 2002.

15. Ciamaga L.: Unia Europejska. Warszawa 1998

Strony internetowe:

1. Traktat Rzymski art. 145 [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

2. Traktat z Maastricht [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

3. Protokół Luksemburski [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

4. http://www.polskiejutro.com/art/c.php?p=u_pareu

5. http://www.cie.gov.pl/tem/akt/traktaty/jae.zip

6. http://www.cie.gov.pl/tem/akt/traktaty/traktat_wsp.zip

7. http://www.infoeuropa.gov.pl/html/instytucje70_.html

8. http://www.unia.edu.pl/trybunals.htm

9. http://free.ngo.pl/parlament/unia/iw_ts.html

Z. Czachór, Vademecum Europy od A do Z, Warszawa 2002. s. 38

Z. Czachór, C. Mojsiewicz, Leksykon Unii Europejskiej, Wrocław 2002;

A. Noble, Przewodnik po Unii Europejskiej: Od Rzymu do Maastricht i Amsterdamu, Warszawa 1998;

T. Baibridge, A. Teasdale, Leksykon Unii Europejskiej, Kraków 1998;

Traktat z Maastricht [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

Jednolity Akt Europejski art. 10 [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

http://www.polskiejutro.com/art/c.php?p=u_pareu

I. Kienzler, Leksykon Unii Europejskiej, Warszawa 2003, s. 214

M. Malosse, Słownik Instytucji i Terminów UE, Warszawa 1997, s. 97

A. Noble, Przewodnik po Unii Europejskiej: Od Rzymu do Maastricht i Amsterdamu, Warszawa 1998, s. 136

T. Baibridge, A. Teasdale, Leksykon Unii Europejskiej, Kraków 1998, s. 167

tamże

I. Kienzler, Leksykon …, s. 213

H.Malosse, Słownik …, s. 98

tamże, s. 99

.Traktat z Maastricht [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

Traktat Rzymski art. 145 [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

Jednolity Akt Europejski art. 10 [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

Traktat Rzymski art. 235 [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

Z. Czachór, C. Mojsiewicz, Leksykon Unii Europejskiej, Wrocław 2002, s. 169

Traktat Rzymski art. 151 [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

Traktat Rzymski art. 148 [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

Traktat Rzymski art. 235 [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

tamże

Protokół Luksemburski [w]: http://samorząd.malopolska.w.interia.pl/europa/4.htm

http://www.polskiejutro.com/art/c.php?p=u_pareu

http://www.polskiejutro.com/art/c.php?p=u_pareu

http://www.cie.gov.pl/tem/akt/traktaty/jae.zip

http://www.cie.gov.pl/tem/akt/traktaty/traktat_wsp.zip

tamże

http://www.infoeuropa.gov.pl/html/instytucje70_.html

http://www.unia.edu.pl/trybunals.htm

http://free.ngo.pl/parlament/unia/iw_ts.html

http://europa.eu.int/institutions/court/index_pl.htm

http://www.unia.edu.pl/trybunals.htm

Amankowicz A., Starowieyska N.: Bliżej Europy. Łódź. 2001, s. 56

Michalowska -Gorywoda, Podejmowanie decyzji w UE, Warszawa 2002, s. 86

tamże, s. 171

W. Weidenfeld., W. Wessels., Europa od A do Z. Podręcznik integracji europejskiej, Gliwice 2002, s. 118

Z. Czachór, Vademecum Europy od A do Z, Warszawa 2002. s. 73

tamże, s. 86

A. Amankowicz , N. Starowieyska, Bliżej Europy. Łódź. 2001, s. 72

36 Z. Czachór, Vademecum …, s. 94

I. Kienzler, Leksykon …, s. 117

http://www.futurum.gov.pl/futurum.nsf/0/90CC9CE4C0DC152FC1256C92004C2CC0

2

---