PROJEKTY GENERUJĄCE
DOCHÓD
METODYKA WYLICZANIA POZIOMU
DOFINANSOWANIA
(analiza luki w finansowaniu)
Rzeszów, kwiecień 2009r.
Jan Staroń
WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE
PROJEKTY GENERUJĄCE
DOCHÓD
METODYKA WYLICZANIA POZIOMU
DOFINANSOWANIA
(analiza luki w finansowaniu)
Rzeszów, kwiecień 2009r.
Jan Staroń
WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE
METODYKA WYLICZENIA
POZIOMU DOFINANSOWANIA
PROJEKTÓW GENERUJĄCYCH
DOCHÓD
Dokumenty metodologiczne
1. Wytyczne KE - Dokument roboczy nr 4 „ Wytyczne
dotyczące metodologii przeprowadzania analizy kosztów i
korzyści z sierpnia 2006r.
2. Część E i H.2 załącznika XXI do rozporządzenia 1828/2006 -
algorytm wyliczania dofinansowania
3. Wytyczne MRR w zakresie wybranych zagadnień
związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych,
w tym generujących dochód, 15 stycznia 2009 r.
Wskaźnik luki w
finansowaniu
Głównym parametrem wyznaczającym poziom dofinansowania
projektów generujących dochód jest wskaźnik luki w
finansowaniu w danym projekcie.
„Luka w finansowaniu” w danym projekcie oznacza zdyskontowaną
część kosztu inwestycji, która nie jest pokryta dochodem netto z
projektu.
Kwota luki w finansowaniu wynika z analizy finansowej projektu.
Odpowiada ona wielkości zaktualizowanej wartości netto.
kwota luki w finansowaniu = (-) NPV
Wskaźnik luki w finansowaniu „R” to relacja kwoty luki w
finansowaniu do zdyskontowanej wartości nakładów inwestycyjnych.
R = Kwota luki w finansowaniu / Zdyskontowane całkowite
nakłady inwestycyjne
Wskaźnik samofinansowania
Wskaźnik samofinansowania wyraża relację zdyskontowanego zysku
netto do zdyskontowanych całkowitych kosztów inwestycyjnych
gdzie:
Di – dochód operacyjny generowany przez projekt w okresie referencyjnym
WR – wartość rezydualna
i – kolejne lata okresu rezydualnego
n – ostatni rok okresu rezydualnego
I – wartość inwestycji
r – stopa dyskontowa
n
i
i
i
n
i
n
i
i
r
I
r
WR
r
D
WS
1
1
)
1
(
)
1
(
)
1
(
Wskaźnik samofinansowania
(WS ) =
zdyskontowany dochód netto
zdyskontowana wartość
inwestycji
Ustalanie wskaźnika samofinansowania -
przykład
‘
Porównanie wyników przy wariancie gdzie przyrost KON jest elementem inwestycji
a wariantem obowiązującym wg wytycznych MRR tj. gdy KON jest elementem
pomniejszającym dochody
Wariant z przyrostem KON jako elementu korekty dochodu netto wykazuje niższą wartość wskaźnika
samofinansowania. czyli wyższą stopę luki w finansowaniu. Rozwiązanie obowiązuące jest więc korzystne dla
beneficjentów. Analogicznie sytuacja wygląda z nakładami odtworzeniowymi.
Podstawy określenia luki finansowej:
Tak samo jako do obliczania NPV podstawą określenia luki finansowej są
przepływy pieniężne dotyczące działalności operacyjnej tj. przychody (z
wartością rezydualną) i koszty operacyjne oraz wydatki inwestycyjne.
W praktyce często bierze się pod uwagę przychody i koszty w ujęciu
księgowym przyjmując że odpowiadają one wpływom i wydatkom
operacyjnym, po korekcie kosztów o amortyzację jako pozycji
niepieniężnej.
Może jednakże zachodzić potrzeba uwzględnienia kwot angażowanych w
przyrost kapitału obrotowego netto (inwestycje dodatnie i ew. ujemne).
Kapitał obrotowy netto to różnica pomiędzy krótkoterminowymi
aktywami operacyjnymi, a krótkoterminowymi zobowiązaniami o
charakterze operacyjnym.
W niektórych przypadkach należy uwzględnić także inwestycje
odtworzeniowe .
Rezerw na nieprzewidziane wydatki choć mogą być uwzględniane w
kosztach kwalifikowalnych (tj. kwalifikują się do dofinansowania z
funduszy UE), nie uwzględnia się dla potrzeb wyliczania wskaźnika luki
w finansowaniu, z uwagi na fakt, iż nie stanowią one przepływu
środków pieniężnych. Kwota rezerw jako część wartości kwalifikowalnej
projektu bierze natomiast udział w obliczeniu tzw. kwoty decyzji (DA) tj.
podstawy określenia dofinansowania (DA)
Struktura finansowa projektu generującego
dochód
Całkowity koszt projektu/inwestycji jako
kryterium weryfikacji projektów
podlegających przepisom o stosowaniu art. 55
ust. 1- 4 rozp. 1083/2006
/
Całkowity koszt projektu/inwestycji: wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane, ponoszone
do momentu zakończenia realizacji projektu.
Obejmuje m.in. nakłady inwestycyjne na realizację projektu, powiększone o ewentualne
rezerwy na nieprzewidziane wydatki (jeżeli instytucja zarządzająca przewiduje taką
możliwość), koszty ogólne oraz inne koszty nie mające charakteru pieniężnego, o których
mowa w wytycznych o kwalifikowalności wydatków, których wartość ustalana jest na
zasadach określonych w tych wytycznych.
Zgodnie z wytycznymi MRR „Całkowity koszt inwestycji powinien zawierać podatek VAT,
niezależnie od tego czy przepisy krajowe przewidują możliwość jego odzyskania, czy
też taka możliwości nie została przewidziana. Podatek VAT powinien być ujęty w tabeli
kosztu całkowitego jako osobna kategoria”.
Całkowity koszt inwestycji brany jest pod uwagę przy określaniu, czy dany projekt należy do
kategorii dużych projektów, o których mowa w art. 39 rozporządzenia Rady (WE) nr
1083/2006 oraz - w przypadku projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego lub Funduszu Spójności - czy dany projekt podlega reżimowi
prawnemu art. 55 ust. 1-4 ww. rozporządzenia (patrz definicja dużych projektów oraz
definicja projektów genenerujących dochód).”
Komentarz JS: Zgodnie z art. 55 ust. 5 wg brzmienia nadanego Rozporządzeniem Rady (WE) z
dnia 18 grudnia 2008r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1083/2006 „Ustępy 1-4
niniejszego artykułu stosuje się wyłącznie w odniesieniu do operacji współfinansowanych
przez EFRR lub Fundusz Spójności, których całkowity koszt przekracza 1.000.000 EUR.”
Wobec wyżej zacytowanych wytycznych MRR chodzi tu o wartość w ujęciu brutto tj. łącznie
z podatkiem VAT – także w odniesieniu dla projektu dla którego istnieje możliwość
odzyskania podatku VAT.
Nakłady (koszty) inwestycyjne –
jako element wskaźnika luki w
finansowaniu
W ustaleniu stopy luki w finansowaniu nie bierze udziału kategoria
„całkowite koszty inwestycji” lecz kategoria „nakłady
inwestycyjne”. Rozróżnienie tych kategorii ma znaczenie zwłaszcza z
punktu widzenia podatku VAT.
(JS: DIC to suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych.)
Zgodnie z wytycznymi MRR „Nakłady inwestycyjne na realizację
projektu (koszty inwestycji): wydatki ponoszone w związku z
realizacją projektu do momentu oddania powstałego majątku do
użytkowania.
Nakłady inwestycyjne na realizację projektu obejmują głównie nakłady na
środki trwałe, wartości niematerialne i prawne oraz nakłady na
przygotowanie projektu (w tym przygotowanie dokumentacji
projektowej, doradztwo).
Podatek VAT, który może zostać odzyskany w oparciu o przepisy
krajowe, nie powinien być uwzględniony”. (str. 11 wytycznych
MRR)
Jeżeli na rzecz projektu wnoszony jest wkład niepieniężny powinien on
również zostać uwzględniony w nakładach inwestycyjnych oraz przy
określaniu wartości rezydualnej.
Dochód netto jako element
wskaźnika luki w finansowaniu
Dochód netto jest to różnica między wartością bieżącą
przychodów w rozumieniu art. 55 ust. 1 rozporządzenia
Rady (WE) nr 1083/2006 oraz wartością bieżącą
kosztów operacyjnych, spodziewanych w trakcie
realizacji projektu oraz w późniejszym okresie
funkcjonowania.
Jeżeli różnica ta jest dodatnia zdyskontowany przychód netto
należy powiększyć o zdyskontowaną wartość rezydualną.
Dla projektów, dla których nie można obiektywnie oszacować
dochodu z wyprzedzeniem – jest to różnica pomiędzy
rzeczywistymi przychodami wygenerowanym w okresie
do 5 lat po zakończeniu projektu a rzeczywistymi kosztami
operacyjnymi projektu.
Oszczędność kosztów
operacyjnych
W przypadku niektórych typów projektów, tj. termomodernizacja lub
modernizacja ich realizacja może spowodować oszczędność kosztów
operacyjnych w stosunku do scenariusza bez projektu.
Dla projektów, o których mowa w art. 55 ust.1 rozporządzenia Rady (WE) nr
1083/2006
oszczędność
kosztów
operacyjnych
powinna
zostać
uwzględniona w analizie luki w finansowaniu, chyba że nastąpi
równoważne zmniejszenie środków dotychczas otrzymywanych od
podmiotów publicznych, np. dotacji na działalność operacyjną.
JS – w takim przypadku „model podstawowy” zawierający oszczędności jest
korygowany o zmniejszenie dotacji (jeśli nie były one uwzględnione w
modelu podstawowym.
Oszczędność kosztów może zostać pominięta jeżeli beneficjent przedstawi
szczegółowy mechanizm ustalania wysokości otrzymywanej dotacji,
zgodnie z którym korzyści wynikające z oszczędności kosztów operacyjnych
będą równe co do wartości obniżeniu kwoty dotacji dla danego podmiotu.
Przy obliczaniu luki w finansowaniu można pominąć tylko oszczędności
kosztów operacyjnych do wysokości kwoty obniżenia dotacji.
Dla projektów, które nie generują przychodów w rozumieniu art. 55 ust. 1
rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, samo wystąpienie oszczędności
kosztów operacyjnych nie jest czynnikiem, który przesądza o konieczności
zastosowania metody luki w finansowaniu.
Kroki jakie należy podjąć przy ustalaniu
dotacji z UE
1. Ustalenie stopy luki w finansowaniu (The funding-gap rate) R
R = Max EE / DIC
gdzie
Max EE (maximum eligible expenditure) oznacza maksymalne kwalifikowalne wydatki (kwotę
luki w finansowaniu)
Max EE = DIC - DNR
DIC (discounted investment cost) jest zdyskontowanym kosztem inwestycji
DNR (Discounted Net Revenue) oznacza zdyskontowany dochód netto = zdyskontowane
przychody - zdyskontowane koszty operacyjne + zdyskontowana wartość rezydualna
2. Ustalenie „kwoty decyzji" (DA - decision amount), czyli podstawy ustalania
poziomu współfinansowania:
DA = EC * R
gdzie EC (eligible cost) oznacza koszty kwalifikowalne
3. Obliczenie maksymalnej kwoty dotacji UE:
Dotacja UE = DA * Max CRpa
gdzie Max CRpa oznacza maksymalną wielkość współfinansowania przewidzianą dla osi
priorytetowej w decyzji Komisji o przyjęciu programu operacyjnego (art. 53 ust. 6).
Przykład:
Określenie dotacji UE
Przykład wg Wytycznych KE dotyczących metodologii
przeprowadzania analizy kosztów i korzyści
rok
nr roku
wsp.dysk.
IC
NR
DIC
DNR
2007
1
0,952381
25
23,8
2008
2
0,907029
25
22,7
2009
3
0,863838
25
21,6
2010
4
0,822702
25
20,6
2011
5
0,783526
2
0,0
1,57
2012
6
0,746215
2
0,0
1,49
2013
7
0,710681
2
0,0
1,42
2014
8
0,676839
2
0,0
1,35
2015
9
0,644609
2
0,0
1,29
2016
10
0,613913
2
0,0
1,23
2017
11
0,584679
2
0,0
1,17
2018
12
0,556837
2
0,0
1,11
2019
13
0,530321
2
0,0
1,06
2020
14
0,505068
2
0,0
1,01
2021
15
0,481017
2
0,0
0,96
2022
16
0,458112
2
0,0
0,92
2023
17
0,436297
2
0,0
0,87
2024
18
0,415521
2
0,0
0,83
2025
19
0,395734
2
0,0
0,79
2026
20
0,376889
7
0,0
2,64
100
37
88,65
19,72
Przykład - obliczenia
1. Ustalenie stopy luki w finansowaniu R
Kwota luki w finansowaniu
EE
68,9
stopa luki w finansowaniu
R
77,76%
wsp. samof.
22,24%
2. Ustalenie podstawy ustalania poziomu dofinansowania DA
Koszty kwalifikowalne EC
100,00
DA = EC*R
77,8
3. Obliczenie wielkości maksymalnej dotacji UE
Dotacja UE = DA *
Crpa
Maksym. stopa współfinans. osi priorytet. Crpa
75,00%
Dotacja UE
58,3
Prostszy sposób ustalenia dotacji
(J S)
Stopa dotacji UE = R * Crpa
58,32%
Kwota dotacji UE = stopa dotacji UE * EC
58,3
Przykład
Założenia:
• Koszt budowy oczyszczalni ścieków – 10 mln zł
zdyskontowany koszt budowy - 9,5 mln zł,
• Bieżąca wartość przyszłych dochodów – 1,5 mln zł,
• Poziom dofinansowania w działaniu – 70%.
Wyliczenia:
• Stopa luki finansowej = (9,5 mln zł – 1,5 mln zł) / 9,5 mln zł = 84,2%,
• Kwota decyzji = (10 mln * 84,2%) = 8,42 mln zł,
• Poziom dofinansowania: 8,42 mln zł * 70% = 5,89 mln zł.
Efektywna stopa dofinansowania wynosi – 58,9%.
Sprawdzenie:
efektywna stopa dofinans. proj. = stopa luki fin. * stopa dofinans.
działania = 84,2% x 70% = 58,9%
Kwota dofinansowania = efektywna stopa dofinans. proj. x wart.
kwalifik =
58,9% x 10 mln zł = 5,89 mln zł
Przykład
Założenia:
• Wartość projektu
100 mln
euro
• Koszty kwalifikowane –
90 mln euro, koszty niekwalifikowane – 10 mln euro.
• Stopa luki w finansowaniu:
80%
• Współczynnik dofinansowania osi priorytetowej
85%
Stopa dofinansowania priorytetu/działania
Kwota decyzji: = 90 mln euro * 80% = 72 mln euro
72 mln euro * 85% = 61,2 mln euro
Realna stopa dofinansowania: 61,2 / 90 = 68,0%
Inne podejście:
1. Kwota luki w finansowaniu całego projektu = 80 mln euro
2. Kwota luki w finansowaniu przypadająca na część kwalifikowalną projektu:
- udział części kwalifikowalnej w całkowitej wartości nominalnej 90% x luka w
finans. Całego proj. 80 mln zł = 72 mln zł
3. Ustalenie dofinansowania: Współczynnik dofinansowania osi priorytetowej
85% x
Kwota luki w finansowaniu przypadająca na część kwalifikowalną
projektu tj. 72 mln zł = 61,2 mln zł
4. Realna stopa dofinansowania: 80% x 85% = 68%
Wkład własny
Beneficjent musi wnieść wkład własny w kwocie: 90 mln euro –
61,2 mln euro = 28,8 mln euro, co odpowiada 32,0% wartości
kwalifikowalnej. Oprócz tego musi sfinansować w całości
wydatki niekwalifikowane 10 mln zł.
Na wkład własny w ramach kosztów kwalifikowalnych składają się:
- część odpowiadająca wartości samofinansowania się projektu (1
– wsk. luki finan.) * wart. kwalifik. = 20% * 90 mln euro = 18
mln euro
- pozostała część nie znajdująca pokrycia w zdyskontowanej
kwocie przyszłych dochodów, ani w dofinansowaniu unijnym
(100% - 20% - 68%) = 12% 12% * 90 mln euro = 10,8 mln
euro.
Beneficjent musi więc ponieść 15% wydatków kwalifikowanych
(czyli 15% luki w finansowaniu) oraz całość wydatków
wykraczających poza lukę
Montaż finansowy projektów
generujących dochód
W kwocie wynikającej z wskaźnika samofinansowania projekt będzie się
samofinansował z generowanych przez siebie dochodów.
W zakresie w jakim dochody generowane przez projekt nie pokrywają
jego kosztu realizacji konieczne jest znalezienie dodatkowych źródeł
sfinansowania.
Źródłami tymi są środki krajowe (zwykle środki własne beneficjenta)
oraz środki UE.
Luka w finansowaniu jest pokrywana z powyższych źródeł stosownie
do proporcji określonych dla projektów nie generujących dochodu w
danym działaniu np. 15% wkład własny beneficjenta oraz 85%
dofinansowania z UE.
W przykładzie wkład UE finansowaniu luki w finansowaniu wyniesie
85%, a całej wartości kwalifikowalnej 68%.
Łączny wkład własny beneficjenta będzie wiec wynosił sumą
- wskaźnika samofinansowania oraz
- wskaźnika określonego przez iloczyn stopy luki finansowej * wsk.
wkładu własnego dla projektów nie generujących dochodu.
W przykładzie łączny wkład własny wyniesie: 20% + 80% * 15% = 32%
Zasady kontroli
Kontroli podlega rzetelność przeprowadzonej prognozy dochodu
netto.
Sprawdzeniu podlega czy prognoza dochodu:
• jest oparta na prawdziwych (zgodnych ze stanem faktycznym)
przesłankach i uwzględnia wszelkie dostępne dane i informacje
mające wpływ na kształtowanie się zmiennych określających
wskaźnik samofinansowania (brane są pod uwagę dane i
informacje jakimi beneficjent mógł dysponować w momencie
sporządzania prognozy, a nie powstałe w terminie późniejszym).
• jest spójna z danymi zawartymi we wniosku aplikacyjnym oraz
w studium wykonalności
• jest opracowana zgodnie z przyjętą metodologią oraz ze
standardami księgowymi
• nie zawiera błędów
Potencjalne błędy
•
niezgodność przedstawionej we wniosku aplikacyjnym deklaracji co do
niegenerowanie przez projekt dochodów, a ustalonym przez podstawie danych ze
studium wykonalności zestawieniami liczbowymi,
•
brak założeń, lub brak wiarygodnych założeń do prognozy przychodów i kosztów
operacyjnych,
•
niespójność danych uwzględnianych przez beneficjenta przy obliczeniach wskaźnika
samofinansowania (wielkości luki w finansowaniu) z analizą finansową,
•
wykluczające się sprzeczności: niski wskaźnik samofinansowania przy wykazaniu
przez beneficjenta np. dodatniej wartości zaktualizowanej netto (NPV.)
•
nieprawidłowa metoda ustalania luki w finansowaniu,
•
brak danych pozwalających ustalić poziom rentowności projektu (np. zbyt krótki okres
prognozy, nieustalona wartość rezydualna),
•
brak uzasadnień do przyjętych założeń – zwłaszcza gdy założenia te mogą być
uznane za mało racjonalne (np. wykazywanie kosztów przy braku przychodów,
nieuzasadniony poziom strat, zbyt niska wartość rezydualna).
•
nieprzejrzyste założenia,
•
niespójne stosowanie założeń – część danych jest wyrażona w cenach stałych, część
danych jest wyrażona w cenach zmiennych,
•
nieuwzględnienie wartości rezydualnej, lub jej uwzględnienie w niezdyskontowanej
wysokości,
•
pominięcie niektórych kosztów operacyjnych,
•
uwzględnienie kosztów niekwalifikowalnych przy wyliczaniu luki,
•
uwzględnienie amortyzacji w kosztach operacyjnych,