Mechaniczna
obróbka drewna

Urządzenia

Urządzenia

Zagrożenia

Zagrożenia

Ochrona

Ochrona

Mechaniczna obróbka
drewna

Urządzenia do
mechanicznej obróbki
drewna



Piły tarczowe, frezy i wały nożowe



Pilarki



Narzędzia ręczne z napędem

elektrycznym



Strugarki



Frezarki



Tokarki



Szlifierki



Przenośniki



Inne urządzenia i narzędzia

Mechaniczna obróbka
drewna

Do większości wypadków ciężkich i

śmiertelnych przy obsłudze obrabiarek

do drewna dochodzi w wyniku:



bezpośredniego kontaktu ciała

operatora z pracującym narzędziem



wskutek uderzenia odrzuconym

przedmiotem obróbki albo jego

fragmentem.

Mechaniczna obróbka
drewna

Piły tarczowe, frezy i wały
nożowe

Piły, frezy, głowice frezowe i wały nożowe

oraz inne narzędzia skrawające stanowią
główne źródło zagrożeń występujących
przy maszynowej obróbce drewna.
Związane są z nimi przede wszystkim,
najczęściej występujące podczas obróbki
drewna zagrożenia mechaniczne.

Mechaniczna obróbka
drewna

Piły tarczowe, frezy i wały
nożowe

Zagrożenia:



skaleczeniem o nieruchome, nieosłonięte narzędzie,



obcięcie palców rąk przez pracujące (najczęściej

obracające się) narzędzie,



odrzut przedmiotu obróbki w stronę operatora

wskutek nagłego wzrostu sił skrawania lub

zakleszczenia się narzędzia (piły tarczowej) w

materiale,



porwanie i przerzucenie przez obracające się

narzędzie, w stronę operatora, odciętych fragmentów

materiału oraz wiórów,



uderzenie oderwanych części narzędzia wskutek jego

rozpadu lub odłamania się fragmentów noży tnących.

Mechaniczna obróbka
drewna

Wymagania dla narzędzi i
elementów do mechanicznej
obróbki drewna wg normy EN
847-1

Wymagania narzucone przez normę

można pogrupować wg:



kształtu i wymiarów



wyważenia statycznego i dynamicznego



badań dynamicznych (testy wirowania

oraz odrzutu)



oznakowania



instrukcji dla użytkownika

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki



Pilarki tarczowe stołowe i formatowe

(tarczówki i formatówki)



Pilarki tarczowe poprzeczne (kapówki)



Przenośne pilarki łańcuchowe



Ręczne pilarki tarczowe



Pilarki taśmowe stolarskie, rozdzielcze

i do kłód

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki tarczowe stołowe

Pilarki tarczowe stołowe są najczęściej

spotykanymi i używanymi
obrabiarkami do drewna. Należą
również do najbardziej
niebezpiecznych maszyn.
Przeznaczone są zwłaszcza do
wzdłużnego, a także skośnego
piłowania tarcicy lub fryzów.

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki tarczowe stołowe

Do najczęściej występujących zagrożeń podczas

pracy na tarczówkach stolarskich należą:



zaprószenie oczu trocinami



odrzut piłowanego elementu lub jego odciętych

części



bezpośredni kontakt ręki z piłą.

Do podstawowych urządzeń ochronnych pilarek

tarczowych stołowych zalicza się:



osłonę górną piły tarczowej



osłonę dolną piły



hamulec



klin rozszczepiający rzaz



popychacze i przesuwadła

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki tarczowe
formatowe

Pilarki tarczowe formatowe są obrabiarkami

przeznaczonymi do dokładnego obrzynania
z czterech stron lub do dzielenia na
mniejsze formaty płyt z materiałów
drzewnych oraz do dokładnego przecinania
tarcicy na długość. Od zwykłych pilarek
tarczowych stołowych różnią się tym, że są
wyposażone w przesuwny stół z liniałem i
ogranicznikami oraz w podcinacz

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki tarczowe
formatowe

Zagrożenia takie jak w przypadku pilarek

tarczowych stołowych. Dodatkowe

zagrożenia mogą stwarzać mechanizmy

przesuwnych stołów (wkręcenie lub

zmiażdżenie palców)

Ochrona
- osłony górne umożliwiające całkowite

osłonięcie obu pił tarczowych

- osłony na rolki prowadzące powinny
- gumowe osłony na zderzaki

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki tarczowe
poprzeczne

Pilarki tarczowe poprzeczne z ręcznym lub

mechanicznym posuwem służą do

piłowania drewna w poprzek włókien.

Stosowane są najczęściej do przecinania

desek lub bali na krótsze odcinki o

określonej długości. Spośród wielu typów

konstrukcji tych maszyn do najbardziej

popularnych i jednocześnie stwarzających

największe zagrożenia należą:



Pilarki górnowrzecionowe



Pilarki dolnowrzecionowe

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki tarczowe
poprzeczne

Zagrożenia:
Najważniejszym zagrożeniem przy obsłudze tych

maszyn są urazy rąk w wyniku bezpośredniego

kontaktu z narzędziem lub w trakcie manipulacji

obrabianym drewnem. Wynika to z konieczności

ciągłego operowania rękoma w strefie skrawania

pilarki oraz ręcznego przytrzymywania materiału

podczas piłowania. Zbyt bliskie ułożenie rąk lub

przypadkowe przemieszczenie zespołu piły z

położenia spoczynkowego może doprowadzić do

ciężkich okaleczeń palców i dłoni.

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki tarczowe
poprzeczne

Urządzenia ochronne pilarek górnowrzecionowych



dwuczęściowa osłona piły, składająca się ze stałej części górnej -

osłaniającej niepracującą część piły oraz z samozamykającej się

dolnej części, która w górnym, spoczynkowym położeniu całkowicie

osłania piłę od dołu a odsłania ją podczas ruchu głowicy w dół, w

celu umożliwienia piłowania



mechaniczny rygiel zapobiegający przypadkowemu opuszczeniu się

głowicy



urządzenie powodujące, po zwolnieniu głowicy, jej samoczynny ruch

powrotny do góry

Urządzenia ochronne pilarek dolnowrzecionowych



osłona stała piły



osłona tunelowa z fartuchami ochronnymi, która obejmuje strefę

piłowania



osłony pedału lub dźwigni posuwu, chroniące przed przypadkowym

naciśnięciem i przesunięciem piły z położenia spoczynkowego



urządzenie powodujące samoczynny ruch powrotny głowicy do

dołu, po zwolnieniu głowicy



amortyzator – tłumiący efekt odbicia głowicy i powrotu do strefy

piłowania

Mechaniczna obróbka
drewna

Przenośne pilarki
łańcuchowe



Przenośne pilarki z piłą

łańcuchową do drewna

(pilarki łańcuchowe) są

potencjalnie bardzo

niebezpiecznymi

maszynami zwłaszcza w

rękach niedoświadczonego

użytkownika.



W budownictwie maszyny te

stosuje się do przecinania

elementów drewnianych a

sporadycznie do ścinania

drzew i obcinania ich gałęzi.

Mechaniczna obróbka
drewna

Przenośne pilarki
łańcuchowe

Urazy:

Mechaniczna obróbka
drewna

Przenośne pilarki
łańcuchowe

Zagrożenia:



Kontakt z ruchomą piłą łańcuchową



Odbicie - ciężkie urazy twarzy oraz górnych części

ciała



Hałas - pogorszenie słuchu



Drgania - przyczyną powstawania choroby wibracyjnej



Prąd elektryczny – porażenie prądem



oleje do smarowania, gazy spalinowe i samo paliwo -

poza szkodliwym działaniem na organizm człowieka

mogą one powodować zagrożenie pożarem i

wybuchem.

Mechaniczna obróbka
drewna

Ręczne pilarki tarczowe

Ręczne pilarki

tarczowe – maszyny
trzymane i
prowadzone w ręku
podczas piłowania, o
niedużej masie i małej
średnicy tarczy piły,
wynoszącej zazwyczaj
od 130 do 250 mm.

Mechaniczna obróbka
drewna

Ręczne pilarki tarczowe

Urazy:
44 ÷ 55% (palce), 18 ÷ 26%

(dłonie), 6 ÷ 14% (uda) oraz

po około 1,5 do 3,5 % głowa i

prawa stopa.

W przypadku kończyn górnych

przeważają urazy palców

lewej ręki (od 30 do 50%

więcej, niż prawej),

natomiast w przypadku nóg,

urazy umiejscowione są

zazwyczaj prawostronnie i

najczęściej dotyczą uda,

rzadziej stopy.

Mechaniczna obróbka
drewna

Ręczne pilarki tarczowe

Zjawiska niebezpieczne
Odbicie - polegają na gwałtownym, niespodziewanym i

szybkim ruchu powrotnym pilarki, spowodowanym

zakleszczeniem się piły w materiale lub niedostatecznie

pewnym jej prowadzeniem przez operatora albo

gwałtownym przyrostem sił skrawania wskutek np.

ukruszenia się zęba piły, zetknięcia się pracującej piły z

twardym obcym ciałem w materiale, np. gwoździem lub

napotkanie miejscowego stwardnienia, sęka itp.

Ochrona:
Ze względu na szybkość tego zjawiska, nawet

zamykająca się samoczynnie osłona ruchoma piły,

nie zawsze jest w stanie na czas osłonić operatora. W

ten sposób najczęściej dochodzi do wypadków w

efekcie których operatorzy doznają zwykle urazów

palców i dłoni lewej ręki lub prawego uda.

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki taśmowe
stolarskie

Pilarki taśmowe stolarskie

nazywane również trakami
taśmowymi są przeznaczone do
piłowania wzdłużnego drewna
okrągłego. Wyróżniamy:



Pilarki taśmowe rozdzielcze



Pilarki taśmowe stolarskie

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki taśmowe
rozdzielcze

Zagrożenia:



pęknięcia piły w czasie pracy



duże zagrożenie stanowi sama kłoda
- ze względu na swój ciężar



bezpośredni kontakt z pracującą piłą
taśmową

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki taśmowe
rozdzielcze

Do urządzeń zabezpieczających pilarek taśmowych do kłód i

rozdzielczych zalicza się przede wszystkim:



osłony kół taśmowych



osłonę nastawną niepracującego odcinka piły w strefie piłowania



specjalne szczotki zgarniające trociny, zabezpieczające wieńce kół

taśmowych przed gromadzącymi się na nich zanieczyszczeniami

mechanicznymi



szczotki przed kołami ruchomej głowicy lub wózka zgarniające trociny

z szyn torowiska oraz chroniące przed dostaniem się pod koła ręki

obsługującego



hamulec koła taśmowego, niezbędny w przypadku wystąpienia

jakiejkolwiek awarii



w niektórych typach pilarek stosowany jest samoczynny chwytak piły

taśmowej, zaciskający piłę taśmową zaraz po jest zerwaniu się lub

zsunięciu z kół, co w dużym stopniu zapobiega nieszczęśliwym

wypadkom wynikającym z tych powodów



prowadniki pił zapobiegające zerwaniu piły, które zmniejszają

swobodną długość pracującego odcinka piły, a więc zwiększają jej

sztywność



zbiornik i instalacja płynu adhezyjnego do nawilżania piły podczas

pracy, zwiększający znacznie jej żywotność

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki taśmowe
stolarskie

Zagrożenia:



zetknięcie się ręki obsługującego z piłą

powodujące zwykle ciężkie okaleczenia ręki,

obcięcie palców.



zerwanie lub zsunięcie się piły z kół

taśmowych, które może być przyczyną

ciężkich obrażeń ciała



pochwycenie odzieży i części ciała przez

obracające się koła pilarki lub inne ruchome

części prowadzące do okaleczeń

Mechaniczna obróbka
drewna

Pilarki taśmowe
stolarskie

Podstawowymi urządzeniami zabezpieczającymi

pilarek taśmowych stolarskich są:



osłony kół taśmowych



osłona prostoliniowego odcinka piły nie biorącego

udziału w skrawaniu (często połączona z osłoną

koła taśmowego



nastawna osłona piły w strefie roboczej. Wysokość

tej osłony jest regulowana w zależności od grubości

piłowanego materiału. Korzystne jest aby dolna

część osłony była wykonana z przezroczystego,

odpornego na stłuczenie tworzywa (poliwęglanu)

umożliwiającego ciągłą obserwację procesu

piłowania.



osłona pasków klinowych, niezbędna w przypadku

pośredniego napędu koła taśmowego czynnego.

Mechaniczna obróbka
drewna

Narzędzia ręczne z
napędem elektrycznym

Narzędzia ręczne z napędem elektrycznym

stwarzają podobne zagrożenia jak maszyny
stacjonarne spełniające tę samą funkcję.
Dodatkowo maszyny ręczne z napędem są
źródłem własnych zagrożeń. Z powodu
szczególnej ruchliwości takich narzędzi, ich
ostrza mogą łatwo wejść w kontakt z ciałem
operatora, a trudno jest je kompletnie
osłonić. Istnieje również możliwość złamania
narzędzia w wyniku upadku lub
niewłaściwego trzymania.

Mechaniczna obróbka
drewna

Narzędzia ręczne z
napędem elektrycznym



Wiertarki



Pilarki tarczowe



Pilarki o ruchu posuwisto zwrotnym



Wyrzynarki



Szlifierki i polerki



Frezarki

Zagrożenia: typowe urazy powodowane przez

te narzędzia to obcięcia i zgniecenia,

uszkodzenia oczu przez wióry. Częstym

źródłem urazów jest też porażenie prądem

elektrycznym.

Mechaniczna obróbka
drewna

Strugarki



Strugarki grubiarki



Strugarki wielostronne



Strugarki wyrówniarki

Mechaniczna obróbka
drewna

Strugarki grubiarki i
strugarki wielostronne



Strugarki grubiarki przeznaczone są do strugania

elementów drewnianych celem nadania im

określonej grubości lub szerokości oraz gładkości

obrobionej powierzchni.



Strugarki wielostronne służą do równoczesnego

strugania płaskiego lub profilowego czterech

stron elementów drewnianych. Znajdują

zastosowanie do produkcji np. parkietu, boazerii i

wszelkiego rodzaju listew, zwłaszcza profilowych.

Mechaniczna obróbka
drewna

Strugarki grubiarki i
strugarki wielostronne

Zagrożenia:



w wyniku odrzutu materiału
struganego



podczas wymiany noży.

Ochrona:
Urządzenia przeciwodrzutowe

Mechaniczna obróbka
drewna

Strugarki wyrówniarki



Strugarki wyrówniarki przeznaczone są do

wyrównywania i wygładzania powierzchni elementów

z litego drewna.



Do najczęściej zdarzających się wypadków przy pracy

na strugarkach wyrówniarkach należą okaleczenia rąk

spowodowane kontaktem w wałem nożowym. Z tego

względu najważniejszymi urządzeniami

zwiększającymi w dużym stopniu bezpieczeństwo

pracy na tych obrabiarkach są osłony wału nożowego.



Ochrona - Osłony

Mechaniczna obróbka
drewna

Frezarki pionowe
dolnowrzecionowe

Frezarki dolnowrzecionowe są przeznaczone do

płaskiego lub profilowego frezowania prostoliniowych

lub krzywoliniowych elementów z drewna litego.

Frezarki dolnowrzecionowe stwarzają

niebezpieczeństwo powstawania urazów i okaleczeń

na skutek:



kontaktu rąk z obrabiającym się narzędziem



wyrwania z zacisku lub odrzutu obrabianego elementu

przez narzędzie



rozerwania się narzędzia



uszkodzenia trzpienia frezarskiego



odłupania się frezowanego drewna

Mechaniczna obróbka
drewna

Frezarki pionowe
dolnowrzecionowe

Urządzenia ochronne:



osłona do frezowania prostoliniowego



prowadnice wzdłużne



przedłużenie stołu lub podpora rolkowa



popychacze i dociskacze ręczne



dostawny mechanizm posuwowy



nastawne urządzenia dociskowe



Odboje



grzebienie dociskowe



osłona do frezowania krzywoliniowego



prowadnica do frezowania krzywoliniowego



uchwyty technologiczne oraz szablony



stół przesuwny z liniałem i zaciskiem



osłony do czopowania

Mechaniczna obróbka
drewna

Frezarki
górnowrzecionowe



Frezarka pionowa górnowrzecionowa jest popularną

obrabiarką, często stosowaną w stolarniach.



Głównym urządzeniem ochronnym frezarki

górnowrzecionowej jest pierścieniowa osłona

narzędzia, która przymocowana jest do suportu

zespołu roboczego.

Dwie podstawowe przyczyny wypadków:



Przejście obrabianego materiału zbyt daleko (poza

ustalone położenie)



Usuwanie ręką wiórów ze stołu.

Mechaniczna obróbka
drewna

Tokarki

Tokarki do drewna przeznaczone są do wykonywania zarówno z

drewna litego jak i materiałów drewnopodobnych

przedmiotów o różnym kształcie brył obrotowych, tj. takich,

których przekrój prostopadły do osi obrotu bryły ma zawsze

kształt kołowy.

Zagrożenia:



wyrwania obrabianego przedmiotu z uchwytu podczas

toczenia



zaprószenie oczu



zagrożenie zaczepienia i pociągnięcia ubrania lub ciała

operatora przez obracający się przedmiot lub uchwyt

Ochrona:



osłony przekładni napędowych,



osłony ekranowe osłaniające obrabiany przedmiot



okulary ochronne

Mechaniczna obróbka
drewna

Szlifierki

Szlifierki taśmowe do drewna (szeroko i wąskotaśmowe)

przeznaczone są do szlifowania dużych powierzchni płaskich

elementów z drewna litego, płytowych, okleinowanych lub

nieokleinowanych, surowych lub lakierowanych.

Zagrożenia:



zsunięcie się taśmy ściernej z kół



zerwanie taśmy iskrzenie  pożar (wybuch)



wyrwanie elementu małowymiarowego trzymanego w ręku

Ochrona:



osłony kół taśmowych



ssawy do odprowadzania pyłu



warstwy ochronne

Szlifierki walcowe przeznaczone są do szlifowania elementów

płytowych w celu wygładzenia lub nadania elementom

określonej jednolitej grubości. Szlifierki walcowe należą do

obrabiarek bezpiecznych, gdyż są całkowicie obudowane.

Mechaniczna obróbka
drewna

Zagrożenia zawodowe
występujące w sektorze
przetwórstwa drewna



Zapylenie



Pożar i wybuch



Hałas



Wibracje

Mechaniczna obróbka
drewna