Nederlandse

literatuurgeschiedenis 1800-

2012: werk- en hoorcollege

Siegfried Huigen

Werkcolleges

• Werkcollege: zoveel mogelijk close

reading en deelname van studenten

• Drie docenten: Barbara Kalla, Bożena

Czarnecka, Siegfried Huigen

• Toetsing: op grond van 3 werkstukken

(500 woorden per werkstuk),

presentaties, aanwezigheid en

deelname aan discussies. Ieder van

ons kijkt een werkstuk na;

aanwezigheid

Hoorcollege

• Het brede kader van de ontwikkeling van de

Nederlands en Vlaamse literatuur vanaf 1800

• Ook veel aandacht voor specifieke teksten
• Zelf 4 romans lezen (drie mogen in vertalig

gelezen worden)

• Delen bestuderen uit: Van Boven &

Kemperink, Literatuur van de Moderne Tijd

(lenen)

• Toetsing: examen over wat besproken is

tijdens colleges en verplichte leesstof (zelf

lezen); verplichte aanwezigheid

Verplichte aanwezigheid

• Je mag maximaal maar 2 werk- of

hoorcolleges missen (anders gaat het
punten kosten)

Bronnen op het internet

• DBNL: Digitale Bibliotheek voor de

Nederlandse letteren:

http://www.dbnl.org/

• BNTL: Bibliografie voor de Nederlandse taal-

en literatuurwetenschap:

http://www.bntl.nl/bntl/

• Uitzending gemist: Nederlandse tv-

programma’s van de publieke omroep:

http://www.uitzendinggemist.nl/

(het

programma Boeken)

• Nederlandse wikipedia

In de bibliotheek

• Kritisch lexicon van de

Nederlandstalige literatuur na 1945

(Geeft per auteur een biografisch

overzicht en een kritische beschouwing

van het werk, waarbij ingegaan wordt

op de relatie leven/werk, de thematiek,

traditie, techniek, kunstopvatting,

ontwikkeling e.d.)

• Literatuurgeschiedenissen en

encyclopedieën

Je Woordenboek!

Vertelkundige begrippen (nuttig

gereedschap bij analyses van

verhalen)

1. Verhaal
2. Verteller
3. Focalisator
4. Personages
5. Tijd
6. Ruimte
7. (Genres)
8. (Intertextualiteit)

1. Verhaal

• Een fabula (story, geschiedenis) kan worden

omschreven als de gebeurtenissen in hun

chronologisch en logisch verband,

onafhankelijk van de manier waarop zij

worden voorgesteld. De suzjet (plot) wordt

beschouwd als het resultaat van een reeks

technische en artistieke procédés – op het

vlak van perspectief, woordgebruik,

structuur, stijl, enz. – die worden toegepast

op de fabula, het ruwe materiaal van een

verhaal.

• Een motief is hier de kleinste

betekeniseenheid van een verhaal.

2. Verteller

• Wie vertelt?
• Verteller en auteur: de auteur van

een verhaal mag niet worden
verward met de verteller ervan.

• De verteller heeft in het verhaal een

mediërende functie, in die zin dat
alle informatie die de lezer krijgt,
gefilterd wordt door de verteller

Soorten vertellers

• Verteller is wel/geen deel van

verhaalgebeuren (intradiëgetisch vs.

extradiëgetische verteller)

• Primaire/ingebedde verteller

(‘gevonden manuscript’)

• Ik-verteller (vertelt eigen ervaringen)
• Hij-verteller (vertelt ervaringen van

anderen)

• Onbetrouwbare verteller?

3. Perspectief (focalisatie)

• Wie ziet?
• De instantie die het gebeuren in een

verhaal ervaart hoeft niet dezelfde te
zijn als degene die vertelt

• Bijvoorbeeld: vaste interne focalisatie

(fixe): de verteller richt zich op het
perspectief van slechts één
personage

4. Personage

• Expliciete karakterisering (door

verteller)

• Impliciete karakterisering (door

handelingen, taal, omgeving, naam
etc.)

5. Tijd

• Tijd van het verhaal (verteltijd) en

tijd van de geschiedenis die verteld
wordt (vertelde tijd)

• Chronologisch of achronologisch

(flash back, vooruitblik)

6. Ruimte

• Verhaalruimte wordt in deze context

gedefinieerd als de plaats waar het
verhaalgebeuren zich afspeelt

• Via een directe of een indirecte

presentatie

7. Genres

• Roman
• Novelle (‘korte roman’)
• Kortverhaal

8. Intertextualiteit

• Een tekst staat steeds in relatie staat

tot andere teksten; lezen met de
kennis van andere teksten

• Citaten, verwijzingen, toespelingen

(allusies) - parodie

• andere (literaire) teksten, maar ook

andere cultuurproducten (schilderijen,
film, tv, muziek, digitale media, etc.)

Vonne van der Meer (1952),

‘Afscheid van Phoebe’

• ‘Afscheid van Phoebe’ is afkomstig uit Het

limonadegevoel en andere verhalen (1985)

• Informatie over de auteur op de DBNL:

www.dbnl.org

• Eigen website:

http://www.vonnevandermeer.nl/

• Ze is getrouwd met de schrijver Willem Jan

Otten (ook op DBNL en uitzending gemist)

• Recent interview met Vonne van der Meer

(2011) op Boeken:

http://www.uitzendinggemist.nl/aflevering

en/1108383

Uit Kritisch Lexikon (alfabetisch

ingedeeld op achternaam van

schrijvers)

• ‘Afscheid van Phoebe’ is Van der Meers debuut, in

1980 gepubliceerd in Hollands Maandblad

• Later (1986) verschenen in Het limonadegevoel en

andere verhalen (ook debuut): reflectie van

vrouwelijke hoofdfiguren over wat hen is

overkomen

• Overeenkomst met andere buitenlandse vrouwelijke

auteurs, maar geen feministische component

• ‘Afscheid van Phoebe’: ‘denkbeeldig relaas van een

moeder aan haar doodgeboren kindje’

• Van der Meer schrijft om de werkelijkheid beter te

kunnen begrijpen (ook in zichzelf)

Uit een interview uit 1996 in

Opzij

'Toen ik dat ['Afscheid van Phoebe‘], liet lezen aan mijn

redacteur bij de Bezige Bij zei hij: dat is goed, Von, nu weten

jouw lezers hoe het met Phoebe is afgelopen. Zelf gebruik ik

als ik aan haar denk nooit een woord als beschermengel, dat

heeft iets zoets, suggereert ook dat je het zou weten. Vlak

na haar dood was ik alleen een wandelende wond, het

schrijven van het verhaal heeft me geholpen. Dat was een

soort grafzerkje. Ik ga nu praten over dingen die moeilijk

onder woorden te brengen zijn, maar laat ik het maar

proberen. Ik was gebeld dat het verhaal gepubliceerd ging

worden. Het zou mijn eerste publikatie zijn en ik ging heel

gelukkig slapen. Ineens zag ik een zwaaiend handje voor

me. Een klein dag-zeggend handje. Dat heb ik niet hoopvol

bij elkaar gefantaseerd. Dat handje was er.

(http://www.opzij.nl/WAD-Mediabank-pagina/Ik-bloei-op-als-

ik-over-taboes-kan-pratenSchrijfster-Vonne-van-der-Meer-

over-geloof-de-dood-en-pornografieINTERVIEW.htm)

Weer voorzichtig met info van

het internet

• Als je zoekt naar ‘Afscheid van

Phoebe’:

•

http://www.youtube.com/watch?v
=2amzWmNvV_4