1. Periodisering van de Nederlandse literatuur

1. Eerste teksten in (resp. sporen van) het (Oud)Nederlands - nog geen literatuur! --> [Author:A]

• `Lex Salica' - VI eeuw - (mogelijk) eerste zin "Maltho thi afrio lito" ('[Ik] meld: [ik] bevrijd je, laat') en talrijke glossen

• `Wachtendonckse Psalmen' - X eeuw (ca 900)- kanunnik Arnold Wachtendonck (leefde in de XVI eeuw!) = eigenaar - klooster Munsterbilzen (waar de handschrift was, toen het ontdekt werd) - interlineaire vertaling uit het Latijn naar het Nederfrankisch = ondertiteling = losse woordverklaringen

• Egmondse/Leidse`Williram' - 1100 - Williram = auteur - Egmond (waar de vertaling 1100 ontstond), universiteitsbibliotheek van Leiden (waar zich de tekst sinds einde XVI eeuw bevindt) - vrije vertaling van een Oudduits commentaar op het Hooglied

• `Hebban olla vogala' - XII eeuw - onbekende auteur - gevonden in St. Andrews (Engeland)/ nu Oxford Library - probatio pennae - eerste tekst, die geen vertaling is! - kan als een kwatrijntje, dageraadslied of kharjas worden geclassificeerd.

2. Periodisering

1) Middeleeuwen

- 1170 - 1275 --> eerste tijdvak[Author:A]

- 1275 - 1430 tweede tijdvak

--> 2) Overgangsperiode (Middeleeuwen → Renaissance)

- 1430 -1517

- 1517 - 1567[Author:A]

3) Renaissance

- 1567 - 1605 vroege renaissance

- 1605 - 1669 hoge renaissance

4) Frans Classicisme 1669-1731

5) Verlichting 1731-1770

6) Sentimentalisme 1770-1820 (voorloper van latere Romantiek - 19e eeuw)

7) Romantiek 1820-1840 (1830 - 1850)

8) Realisme 1840-1880

9) --> Fin de siècle [Author:A] 1890 - 1914 (algemeen)

^ In Nederland: 1885 - 1910- afwisselen van nieuwe richtingen en bewegingen - tijd van vernieuwing - stromingen: naturalisme, sensitivisme, symbolisme, Jugendstil, estheticisme, decadentisme

- Beweging van Tachtig - '80 van de XIX eeuw

- `Van Nu en Straks' - '90 van de XIX eeuw (Vlaanderen!)

- Naturalisme - feitelijk sinds 1888 (met Een Liefde en Juffrouw Lina)

- Neoromantiek - vanaf '90 van de XIX eeuw

10) Interbellum 1916 - 1945

- Modernisme (historische avant-garde) 1920 - 1940

- Dadaïsme

- surrealisme

- expressionisme

- Nieuwe zakelijkheid

- facsisme

- vitalisme

11) Literatuur van de oorlog

12) Jaren `50

- Vijftigers (poëzie)

- ging terug op modernisme; moeilijke, experimentele gedichten

- associatief taalgebruik, veel beeldspraak (afwijkend van vaste beelden), emotioneel,

zintuiglijk en lichamelijk taalgebruik; geen interpunctie, vrije versvorm, veel alliteratie en assonantie;

- poëzie vroeg om een andere leeshouding -> zelf verbanden leggen, actief!

- existentialisme (proza)

13) Jaren `60

- Zestigers

- poëzie: dada, ready mades, neorealisme

- proza: realisme, autobiografisch, defictionalisering = werkelijkheid tot literatuur gemaakt

14) Jaren `70

- proza - richtingen/stromingen/ontwikkelingen

- a) sommige auteurs - verbeelding/ b) sommigen - realisme - in beide gevallen maatschappelijk engagement ontbreekt (iktijdperk)

- c) wel maatschappelijke betrokkenheid (binnen realistische kader)

- d) postmodernisme

- poëzie:

- taligheid en autonomie van het gedicht wordt benadrukt (invloed Kouwenaar)

- persoonlijke ervaringen, uitdrukken van gevoelens (Kopland)

15) Jaren '80 tot nu

- proza:

- Enerzijds:

- afwijzen realisme; verbeelding staat centraal (Nooteboom, Kellendonk)

- `mentale' gesteldheid/ontwikkeling neemt belangrijke plaats in (herinnering/geheugen)

- filosofische of levensbeschouwelijke problematiek

- gelaagdheid

- Anderzijds:

- Generatie Nix -> er is niets nieuws onder de zon, alles is al eerder gedaan/gemaakt.

- aansluiten bij realistische traditie (Zwagerman, Giphart)

- openlijk over seksualiteit (inmiddels niet schokkend meer)

- poëzie:

- Enerzijds - autobiografisch

- Anderzijds - autonomie

Polecam: http://books.google.pl/books?id=TnQMCTP0ZqsC&pg=PA261&lpg=PA261&dq=de+zestigers&source=bl&ots=qizW-ueMai&sig=oRNLVs0fuzEdVt-Jpf1BsbYUN40&hl=pl&ei=adE0Su7gCIT6_AbZ_KGvCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7#PPA273,M1

4

Może być o to pytanie w kontekście periodyzacji, ale nie zaczynamy od tego, bo to jeszcze NIE literatura! :P

Eerste literatuur - driehoek Maastricht, Luik, Aken

Van Veldeke - eerste teksten in volkstaal

Nadat culturele centra:

Vlaanderen 12 - 13 eeuw

Brabant 14 - 16 eeuw

Holland ≥ 16 eeuw

toenemende belangstelling voor de klassieke Latijnse literatuur = Renaissance van de 12de eeuw!

emancipatie van de burgerij;

literatuur: voor adel > voor burgerij (zichtbaar bv. bij Maerlant)

1517 = REFORMATIE!

1450 - uitvinding van de boekdrukkunst;

literatuur: elitair > humanitair

1568 - `Het Wilhelmus'

1585 - val van Antwerpen

od tego miejsca w książkach totalny miszmasz. To tylko moja interpretacja. Jeśli ktoś ma inną (lepszą) propozycję, by to jakoś upchnąć i uporządkować - słać!

Tu posiłkowałam się `Het verloren paradijs: de Nederlandse literatuur en cultuur van het fin de siècle' M. G. Kemperink

XVIII eeuw

1820 - 1880

---