Odwadnianie kopalin
pospolitych.

Wydział Górnictwa i Geoinżynierii

Katedra Górnictwa Okrywkowego

Kraków , 20 kwietnia 2010r.

Odwadnianie

Czynności związane z obniżeniem źródła zwierciadła wód

podziemnych np. w celu osuszenia złoża, osuszenie wykopów
fundamentowych, czy poprawnienie warunków wilgotnościowych
gleby.

Odwadnianie kopalni-

jest to zespół przedsięwzięć powodujących

drenaż wód podziemnych pochodzących z górotworu
otaczającego wyrobiska kopalni ,usuwanie wód dopływających do
wyrobisk podczas ich wykonywania i eksploatacji, oraz
odprowadzenie tych wód poza teren kopalni.

W zależności od stosowanych metod wyróżnia się:
• Odwadnianie sposobem górniczym;
• Odwadnianie sposobem studziennym;
• Odwadnianie otwarte;
• Odwadnianie kombinowane;[lit.poz.1]

Podział kopalin

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 (wg stanu prawnego na dzien 1 stycznia 2006r.)

Prawo Geologiczne i Górnicze określa ściśle że do kopalin podstawowych

zalicza się:

1) gaz ziemny, ropę naftową oraz jej naturalne pochodne, węgiel

brunatny, węgiel kamienny i metan z węgla kamiennego;

2) kruszce metali szlachetnych, rudy metali (z wyjątkiem darniowych rud

żelaza) i metale w stanie rodzimym, łącznie z rudami pierwiastków

rzadkich i rozproszonych oraz pierwiastków promieniotwórczych;

3) apatyt, baryt, fluoryt, fosforyt, gips i anhydryt, piryt, siarkę rodzimą,

sole potasowe i potasowo-magnezowe, sole strontu, sól kamienną;

4) azbest, bentonit, diatomit, dolomit, gliny biało wypalające się i

kamionkowe, gliny i łupki ogniotrwałe, grafit, kaolin, kamienie szlachetne i

ozdobne, kwarc, kwarcyt, magnezyt, miki, marmury i wapienie

krystaliczne, piaski formierskie i szklarskie, skalenie, ziemię

krzemionkową.

W myśl tych przepisów kopaliną POSPOLITĄ mogą być np.. Darniowe rudy

żelaza, czy żwiry.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia

28 czerwca 2002 r. w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy

,prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego

zabezpieczania przeciwpożarowego w

odkrywkowych zakładach wydobywających

kopaliny pospolite.

W rozdziałach 1-3 stanowi że:

•

Główne urządzenia i systemy odwadniania należą do podstawowych obiektów i

urządzeń zakładu górniczego, zatem wymagają one zatwierdzenia i zezwolenia

właściwego organu nadzoru górniczego,chyba że urządzenia te znajdują się w obiekcie

budowlanym który mieści się poza wyrobiskiem górniczym.

•

Do obiektów budowanych zakładu górniczego zaliczamy również obiekty i urządzenia

odwadniania , one również wymagają zatwierdzenia przez organ nadzoru górniczego.

•

Zatwierdzenie jest wydawane na wniosek kierownika ruchu zakładu górniczego na

podstawie dokumentacji technicznej i protokołu odbioru technicznego.

•

Wszystkie istotne zmiany konstrukcyjne i przebudowy powinny być zatwierdzane

odpowiednim zezwoleniem wprowadzenia do użytkowania wydanego przez wyższy

organ nadzoru górniczego.

•

Wyrobiska odkrywkowe zabezpiecza się przed napływem wód z terenów przyległych ,

w celu ograniczenia ich dopływu i działania erozyjnego (niszczenia) na skarpach

,półkach, pochylniach i poziomach roboczych.

•

Na takie zabezpieczenie kierownik ruchu zakładu górniczego może nie wyrazić zgody ,

w przypadkach uzasadnionych przesłankami technicznymi i techniczno ruchowymi.

Jednak wówczas jest zobowiązany powiadomić to tym właściwy organ nadzoru

górniczego.

Rozdział 4. Odwadnianie

•

Sposób odwadniania wyrobisk odkrywkowych określa dokumentacja techniczna

,sporządzona na podstawie warunków hydrologicznych i hydrogeologicznych oraz

zatwierdzona przez kierownika ruchu zakładu górniczego. W przypadku braku

dokumentacji sposób odwadniania określa kierownik ruchu zakładu górniczego.

•

W przypadku gdy w pobliżu zakładu górniczego znajdują się rzeki, stawy lub inne

zbiorniki wodne a ich wody mogą dostać się do wyrobisk górniczych wyrobiska te są

chronione w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

•

Kierownik ruchu zakładu górniczego zatwierdza lokalizację zbiorników, osadników, oraz

rowów odwadniających budowanych na stałych elementach wyrobiska górniczego,

zwałowiska i składowiska, jeżeli nie dokonano tego w projekcie technicznym.

•

Niedopuszczalne jest utrzymanie zbiorników wodnych niezwiązanych z ruchem zakładu

górniczego na poziomach roboczych wyrobiska górniczego, zwałowiska i składowiska,

oraz w pobliżu krawędzi wyrobiska wgłębnego.

•

Częstotliwość kontroli zwierciadła wody jest ustalana przez kierownika ruchu zakładu

górniczego, jednak nie może być to rzadziej jak raz na 6 miesięcy.

•

Podczas projektowania odwodnienia zakładu górniczego określa się przewidywane

dopływy wody (w m

3

/min) wynikające z dokumentacji hydrogeologicznych (wody

podziemne) oraz obliczeń hydrologicznych (wody opadowe)

•

Określenia dopływów wód podziemnych prowadzi się na podstawie badań i

obserwacji ,jeżeli warunki hydrogeologiczne nie unikają drastycznym zmianom.Z kolei

wody pochodzące z opadów w obrębie zlewni wyrobiska górniczego i

zwałowiska,oblicza się na podstawie maksymalnego opadu dobowego o

prawdopodobieństwie 10%.

c.d.

•

Jednostką odpowiedzialną za badanie stosunków wodnych oraz wykonywanie pomiarów

hydrogeologicznych i prowadzenie ich ewidencji jest służba geologiczna zakładu

górniczego

•

Wydajność pomp powinna zapewnic odprowadzenie w ciągu 24 godzin

przewidywanego dobowego odpływu wod podziemnych , oraz w ciągu 36 godzin

odprowadzenie przewidywanego dobowego dopływu wód opadowych

•

W przypadku możliwości retencjonowania wód opadowych na poziomach

eksploatacyjnych wydajność pomp powinna umożliwić odprowadzenie dobowego

dopływu wód opadowych w czasie 48 godzin.

•

Pompownie w których przewidywany sumaryczny dobowy dopływ wód podziemnych i

wód opadowych przekracza 1m

3

/min wyposaża się w rezerwowe pompy o wydajności

nie mniejszej niż 50%

Literatura:

1.

http://www.ekologia.pl/słownik-Hydrologiczny

2.

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 (wg stanu prawnego na dzien 1 stycznia

2006r.) Prawo Geologiczne i Górnicze

3.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. 2 sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy ,prowadzenia ruchu oraz

specjalistycznego zabezpieczania przeciwpożarowego w odkrywkowych

zakładach wydobywających kopaliny pospolite.