background image

Niebezpieczne substancje i 

Niebezpieczne substancje i 

materiały

materiały

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Niebezpieczne substancje i materiały

Transport 

lądowy 200 

mln. t

Transport 

morski, 50 

mln. t

Transport 

kolejowy, 38 

mln. t

Transport 

dóbr  46 

mln. t

Żegluga między 

lądowa, 51 mln.t

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Niebezpieczne substancje i materiały

 

Ustalenie celu szkolenia 

Największe grożące niebezpieczeństwo

Zapobiec niebezpieczeństwu i zapewnić 

właściwy przebieg akcji

Rota nacierająca musi rozpoznać na miejscu 

akcji substancje niebezpieczne

OCENIĆ

ROZPOZNAĆ

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Niebezpieczne substancje i materiały

Ustalenie celu szkolenia

Funkcjonariusz straży pożarnej 

powinien

wiedzieć

jakie istnieją możliwości ustalenia 

stanu faktycznego po zaistnieniu 

zdarzenia 

z udziałem materiałów i substancji 

niebezpiecznych,

nauczyć się,

 jakie środki przeciwdziałania można 

przedsięwziąć.

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Niebezpieczne substancje i materiały

zarządzenia, zasady techniczne

 „Zarządzenie o przewożeniu materiałów niebezpiecznych po 

drogach publicznych “

 „ Zarządzenie o przewożeniu materiałów niebezpiecznych na kolei

 

 „ Zarządzenie o przewożeniu materiałów niebezpiecznych w 

żegludze śródlądowej

 „ Zarządzenie o przewożeniu materiałów niebezpiecznych po 

drogach publicznych

 

w żegludze morskiej

 „Ruch powietrzny

 Zarządzenie o substancjach niebezpiecznych

 Krajowe (landowe) zarządzenia o płynnych substancjach palnych

 Zasady techniczne odnoszące się gazów będących pod ciśnieniem

 Ustawa o materiałach wybuchowych

 Ochrona przeciwpożarowa w odniesieniu do amunicji

 Krajowe oznaczenia rurociągów

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Niebezpieczne substancje i materiały

Definicja substancji niebezpiecznych

Substancja niebezpieczna, to substancja która może 
szkodzić lub zagrażać zdrowiu ludzkiemu lub środowisku 
naturalnemu poprzez

 chemiczne właściwości (np.palne, żrące)

 fizyczne właściwości (np. bardzo niska lub wysoka 
temp.)

 stopień koncentracji/ilość (np.gazy duszące)

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Zarządzenie o substancjach niebezpiecznych

Zarządzenie 

materiałach 

niebezpiecznych 

reguluje 

postępowanie 

substancjami 

niebezpiecznymi.

Substancjami  niebezpiecznymi  w 
tym 

sensie 

są 

(ustawa 

chemikaliach) :

nieznacznie trujące

trujące

bardzo trujące

żrące 

drażniące

istnieje zagrożenie wybuchem

wzmagające pożar

wysoko/łatwo zapalne

zapalne

     powodujące raka

uszkadzające płód

zmieniające kod genetyczny

Nickelcarbonyl

(Nickeltetracarbonyl)

Wskazania dot. szczególnego zagrożenia

może powodować raka
możliwe nieodwracalne szkody

Zalecenia z zakresu bezpieczeństwa

nie wdychać par
przechowywać pojemniki w 

bezpiecznym 

miejscu

Zakłady Chemiczne

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Zarządzenie o substancjach palnych

Temperatura zapłonu cieczy:
„najniższa  temperatura,  przy  której 
powstaje  wystarczająca  do  zapalenia 
się  mieszanina  par  cieczy  palnej  z 
powietrzem...“

20°C

60°C

55-100°C

21-55°C

poniżej21°C

100 °C

55 °C

21 °C

0 °C

Przykłady:

-fenol (79°C)

-ciężki
olej opałowy (>65°C)

-benzyna do prób(30-35°C)

-spirytus (12°C)

-benzyna (<20°C)

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Kwasy i zasady

Wartość pH- jako miara agresywności

kwas

zasada

Obszar neutralny

7

1

3

11

14

Czysta woda

Kwasy solne

octy

Roztwory sody

Ług sodowy

 Miejsce rozlania ograniczyć 

piaskiem, ziemią lub folią PE

 Nosić ubranie 

ochronne/sprzęt ochrony 
dróg oddechowych

 Środki neutralizujące (BC-

proszek)

 Szczególna ostrożność przy 

stężonych kwasach (gwałtowna 
reakcja egzo-termiczna z wodą)

 Oparzenia wywołane kwasami lub 

zasadami spłukiwać dużą ilością 
wody

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznaczenia wynikające z przepisów o zabezpieczeniu miejsc wypadków

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznaczenie butli na sprężony gaz zgodnie z normami europejskimi

Gaz

Kolor

Gwint łączący

Acetylen

żółty

Zamknięcie pałąkowe

Inne gazy palne

czerwony

Gwint lewy 

zewnętrzny

tlen

niebieski

Gwint prawy 

zewnętrzny

azot

zielony

Gwint prawy 

zewnętrzny

Sprężone powietrze

Szary

Gwint prawy 

wewnętrzny

Inne nie palne gazy

szary

Gwint prawy 

zewnętrzny

Zawartość butli na sprężony gaz można oznaczyć poprzez :
 naklejkę z oznaczeniem o niebezpiecznej zawartości na szyjce butli (jedyne prawnie 
wiążące)
 oznaczenie kolorystyczne
 zamknięcia pałąkowe
 wybite oznaczenie gazu na grzbiecie 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznaczenie butli na sprężony gaz zgodnie z normami europejskimi

1. Ryzyko i stopień bezpieczeństwa
2. Ulotki informujące o niebezpieczeństwie
3. Skład gazu
4. Oznaczenie wytwórcy
5. EWG-Numer przy pojedynczych substancjach
6. Pełna nazwa gazu
7. Wskazania producenta
8. Nazwa, adres, numer telefonu producenta

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

 

Substancje i materiały niebezpieczne

 

Znakowanie butli ze sprężonym gazem zgodnie z normą 

DIN EN 

DIN EN 

1089-3

1089-3

Informacja dot. zawartości i 

wynikających z tego tytułu 

zagrożeń zgodnie z nowym 

oznaczeniem będzie do 

odczytania na szyjce butli na 

podstawie koloru.

 

W przypadku mieszanki 
gazu kombinacja 
kolorystyczna będzie 
informowała o składzie, jak i 
grożących 
niebezpieczeństwach

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

 

 

 

 

 

 

STARE                  NOWE

STARE                  NOWE

        

        

nie 

nie 

palny

palny

 

Xenon, Krypton, 

Xenon, Krypton, 

Neon,

Neon,

spręż.pow

spręż.pow

mieszanka 

mieszanka 

a

a

rgon /

rgon /

dwutlenek pow.

dwutlenek pow.

Dwutlenek węgla

Helium

Helium

Argon

Argon

Azot

Azot

Znakowanie butli gazowych zgodnie z normą 

Znakowanie butli gazowych zgodnie z normą 

DIN EN 1089-3

DIN EN 1089-3

Gaz do celów produkcyjnych

Gaz do celów produkcyjnych

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Stare                      nowe           palne

Stare                      nowe           palne

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wodór

Wodór

Gaz formowany

Gaz formowany

(

(

mieszanka

mieszanka

 

 

azotu

azotu

 /

 /

wodoru

wodoru

)

)

wzmagające pożar

wzmagające pożar

 

 

Tlen

Tlen

 

 

Acetylen

Acetylen

Znakowanie butli gazowych zgodnie z normą 

Znakowanie butli gazowych zgodnie z normą 

DIN EN 1089-3

DIN EN 1089-3

Gaz do celów produkcyjnych

Gaz do celów produkcyjnych

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Stare                                                                               

Stare                                                                               

              Nowe

              Nowe

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dwutlenek węgla do celów 

Dwutlenek węgla do celów 

med

med

.

.

Podtlenek azotu

Podtlenek azotu

 med.

 med.

Powietrze

Powietrze

 /

 /

syntetyczne 

syntetyczne 

powietrze

powietrze

(

(

mieszanka

mieszanka

tlenu

tlenu

 

 

i

i

 

 

azotu

azotu

)

)

Mieszanka

Mieszanka

 

 

tlenu

tlenu

 / 

 / 

h

h

e

e

lu

lu

Mieszanka tlenu 

Mieszanka tlenu 

/

/

dwutlenku 

dwutlenku 

węgla

węgla

Podtlenek azotu

Podtlenek azotu

Znakowanie butli gazowych zgodnie z normą 

Znakowanie butli gazowych zgodnie z normą 

DIN EN 1089-3

DIN EN 1089-3

Gaz do celów produkcyjnych

Gaz do celów produkcyjnych

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

palny

trujący / żrący

utleniający

bierny

 / n

eut

ralny

Szczególny przypadek: 

Acetylen

Znakowanie butli gazowych zgodnie z normą 

Znakowanie butli gazowych zgodnie z normą 

DIN EN 1089-3

DIN EN 1089-3

 

Znakowanie pomocnicze

Znakowanie pomocnicze

 /

 /

niebezpieczeństwa

niebezpieczeństwa

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Butle z acetylenem

C

2

H

2

C

2

H

2

Od 1,4 bar, ab 160 °C

65%

25%

10%

Acetylen 

rozpuszczony 

w acetonie

Przestrzeń 

bezpieczeństw

a

Porowata 

masa

20 °C

75%

25%

65 °C

Wybuch 

fizyczny

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Klasy zagrożeń zgodnie z normą GGVS/ADR

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Klasy zagroiżeń GGVS/ADR

1. Wybuchowe substancje i przedmioty

2. Sprężone, płynne i pod ciśnieniem rozpuszczone 

gazy

3. Palne substancje płynne
4. Palne substancje stałe

5. Substancje wzmagające pożar i nadtlenki 

organiczne

6. Trujące, grożące zakażeniem i wzbudzające 

odrazę subst.

7. Substancje radioaktywne
8. Substancje drażniące
9. Inne niebezpieczne substancje i przedmioty

Grupa           Właściwości substancji

Klasa 1.1 do 1.6, w zależności od wybuchowości

Klasa 4.1 do 4.3

Klasa 5.1 i 5.2

Klasa 6.1 i 6.2

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

1

2

3

Klasa           Oznaczenie                  Zagrożenie         Dodatkowe zagrożenia/wskazówki

1.1 do 1.3     1.4 do 1.6

Substancje

wybuchowe

Alternatywnie białe lub czarne

Substanc

je

gazowe

Dodatkowe oznaczenie  w 

połączeniu  z toksycznością i 

palnością

Niebezpieczeństwo 

wybuchu i detonacji

gazów palnych

Niebezpieczeństwo 

wybuchu mieszanki 

powietrze/gaz; 

Rozerwanie butli, 

odmrożenia;

Główne zagrożenia:

Klasse 1.1Ciśnienie 
detonacyjne
Klasse 1.2 Tworzenie odłamków
Klasse 1.3 Ogień

Niebezpieczeństwo 

wybuchu mieszanki 

powietrze/gaz;

 

rozprzestrzenianie;
trujące gazy palne;

Przeważnie w postaci oparów

Gazy trujące, ochrona dróg 

oddechowych

otwarte 

powierzchnie pokryć pianą.

Substancje

płynne

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Klasa           Oznaczenie           Zagrożenie                  Dodatkowe zagrożenia/wskazówki

5.1

Stałe 
substancje 
palne

Substancje 
(utleniające)
palne

Niebezpieczeństwo 

wybuchu w postaci 

pyłów

trujące gazy spalania

Możliwa gwałtowna 

reakcja z wodą; 

trujące gazy spalania;

Wszystkie klasy można także 
transportować jako gorące 
szkliwo.

4.2

Samozapalające 
substancje stałe

4.3

Substancje, 
które przy 
kontakcie z 
wodą tworzą 
palne gazy

5.2

Organiczne
nadtlenki

Płomień żgący i wyfuknięcia; 

trujące i drażniące opary i 

spaliny

;

Niebezpieczeństwo wybuchu; 

uwolnienia

tlenu;reakcja powolna;

Możliwe

dodatkowe oznaczenia

4.1

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Klasa                 Oznaczenie               Zagrożenia       Dodatkowe 
zagrożenia/wskazówki

6.1

7

Substancj

e

trujące

Opary i spaliny są 

toksyczne ;

Niebezpieczeństwo 

infekcji poprzez wirusy, 

bakterie i inne.; 

możliwość 

rozprzestrzenienia

 

przez 

wodę gaśniczą

6.2

Szkodliwe promieniowanie

Możliwe dodat. 

oznaczenie

Przesyłka-

oznaczenie 

kategorii, wg. 

Aktywności i 

rodzaju 

promieniowania

Oznakowanie pojazdów

Możliwość 

zakażenia

Substancje 

radioaktyw

ne

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Klasa                Oznaczenia               Zagrożenie        Dodatkowe 
zagrożenia/wskazówki

9

Różne 

substancje 

niebezpiecz

ne

Niebezpieczeństwo 

podrażnienia, skóry, płuc, 

oczu;

rozprzestrzenianie się; 

niebezpieczne reakcje z 

wodą

8

Drażniąc

substanc

je

Rozmaite zagrożenia; możliwe 

szkody dla środowiska 

naturalnego. Długotrwałe 

oddziaływanie

Możliwe

dodat. znakowanie dla 

podgrzanych substancji

Przykłady:

Azbest, 

Subst. tworzące 

dioksyny, stary olej

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Znakowanie śr. transportu zgodnie z GGVS/ADR

Naklejka na

 

Przesyłka

 Zbiornik

 zbiorniki pojazdów

 zbiorniki nasadzane

 min. 10cm x 10cm

Pomarańczowa tablica ostrzegawcza

 znakowanie śr. transportujących

 co najmniej w kier. jazdy z przodu i z tyłu

 zawsze substancje radioaktywne

 waga netto > 50 kg  Klasy 6.2, 1.1-1.5

 waga netto > 1000 kg  Klasy 2, 3, 4, 5, 6.1, 8 i 9 

 szczególnie niebezpieczne substancje

 40cm x 30cm (osobowe 30cm x 12cm)

 

Tylko w ruchu drogowym

Zbior. od 1000 l w ruchu 
drogowym

Zbior. od 3000 l w ruchu 
szynowym

Subst. 

które 

są 

wyszczególnione 
w załącz. B5 der GGVS

X 423

1428

X 423

1428

Nr. zagrożenia.

Nr.substancji

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Numeracja zagrożeń

2

Ulatnianie się gazu na skutek ciśnienia 
lub reakcji chemicznej

3

Możliwość zapalenia się gazów,płynów 
lub oparów lub substancji  płynnych 
samo nagrzewających się

4

Możliwość zapalenia się lub zdolność do 
samo rozgrzania się substancji stałych

5

Utleniające (działanie wspomagające 
pożar)

6

Niebezpieczeństwo otrucia lub 
zakażenia

7

Radioaktywność

8

Działanie drażniące

9

Niebezpieczeństwo spontanicznej, 
gwałtownej reakcji

2

Ulatnianie się gazu na skutek ciśnienia 
lub reakcji chemicznej

3

Możliwość zapalenia się gazów,płynów 
lub oparów lub substancji  płynnych 
samo nagrzewających się

4

Możliwość zapalenia się lub zdolność do 
samo rozgrzania się substancji stałych

5

Utleniające (działanie wspomagające 
pożar)

6

Niebezpieczeństwo otrucia lub 
zakażenia

7

Radioaktywność

8

Działanie drażniące

9

Niebezpieczeństwo spontanicznej, 
gwałtownej reakcji

Zagrożenie można opisać 
przy 

pomocy 

cyfr, 

dlatego zawieszamy   0

Podwójna 

ilość 

cyfr 

oznacza 

zwiększenie 

zagrożenia

 

Jeżeli 

substancja 

reaguje 

sposób 

niebezpieczny  z  wodą 
wówczas 

stawiamy 

przodu  X

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

Przykład: Transport substancji płynnych

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

Przykład: Samochód cysterna z dwoma 

substancjami płynnymi rozmieszczonymi w 

trzech zbiornikach

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

Przykład: Transportsubstancji 

wybuchowych

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

Przykład: Transport stałych substancji palnych

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

Przykład: Transport materiałów wybuchowych

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Przykład: Benzyna

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Przykład:Kwas solny

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Przykład: Ciągnik i naczepa mają załadowany niebezpieczny 

ładunek.

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Przykład:Ciecze palne.

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Przykład:Trująca substancja.

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportowych w ruchu drogowym

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie śr. transportu w kolejnictwie

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

Przykład:Oznaczenie wagonu kolejowego.

background image

Przykład:ditlenek azotu NO

2

1067 – UN-Numer: ditlenek azotu 

NO2

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie środków transportu w kolejnictwie

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Przykład: Formaldehyd

Substancje i materiały niebezpieczne

Oznakowanie środków transportu w kolejnictwie

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka 

Szczególne 

działania 

zapobiegające

 Jaka 

istnieje 

możliwość 

rozprzestrzeniania się zagrożenia?

 Czy 

zachodzi 

możliwość 

przedostania  się  substancji  do 
kanalizacji?

 Dla 

jakich 

osób 

istnieje 

bezpośrednie niebezpieczeństwo?

25m

50 m

Działania ogólne

 Miejsce akcji obszernie 

zabezpieczyć i odgrodzić

 Identyfikacja substancji
 Ochrona ratowników
 Ratownictwo ludzi
 Zagrożonym osobom 

przekazać sposoby zachowań

 Przygotować akcję gaśniczą
 Zaangażować specjalistyczną 

pomoc

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Nieszczęśliwe wypadki z udziałem niebezpiecznych 

substancji 
i materiałów są to zdarzenia podczas których 
substancje chemiczne :

 występują w dużych ilościach,

 wydostają się w sposób niekontrolowany, 

 zagrażają ludziom i zwierzętom,

 zagrażają środowisku naturalnemu i wartościom 

rzeczowym. 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania- zasada 1: “ rozpoznać zagrożenie“

 meldunek z akcji, rozmową z kierowcą (personelem 

zakładu),

 oznakowanie (tablice ostrzegawcze, naklejki 

ostrzegawcze, symbole, napisy), 

ważne: poznać właściwości substancji! ,

 ustalić zagrożenia główne i dodatkowe!,

 dokumenty transportowe, plany strażackie, 

pozostałe załączniki,

 zranienia/objawy u osób poszkodowanych,

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania - zasada 2: “ zabezpieczenie miejsca akcji“

 przy nieznanej sytuacji: granica odgrodzenia ok.50 

m,

 można tą granicę zmniejszyć lub zwiększyć,

 wstęp do strefy odgrodzonej tylko w ubraniu 

ochronnym,

 zabezpieczenie miejsca akcji taśmą ostrzegawczą 

(z reguły przez policję).

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania - zasada 3: “ ratowanie życia ludzkiego“

 przestrzegać własnego bezpieczeństwa! W razie 

wątpliwości czekać na jednostkę wyposażoną w 
specjalistyczny sprzęt do usuwania zagrożeń 
chemicznych.

 decyzja,o prowadzeniu natarcia,leży w gestii 

kierownika akcji,

  wyposażenie ochronne: (osobiste wyposażenie 

ochronne możliwie szczelnie zamknięte!), aparat 
oddechowy na sprężone powietrze, kask ochronny z 
przyłbicą, obuwie gumowe, rękawice gumowe,

 przebywać w strefie ochronnej możliwie najkrócej, 

angażować możliwie najmniejszą ilość ratowników!,

 uwolnione gazy strącać przy pomocy prądu 

kroplistego.

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania

 

- zasada 3: “ ratowanie życia ludzkiego“

         c.d.

 bezwzględnie unikać kontaktu z substancjami 

niebezpiecznymi,

 zachować ostrożność

 

przy kontakcie z 

rannymi,którzy mieli kontakt z substancjami 
niebezpiecznymi. Ubiór zdejmować tylko w strefie 
ochronnej!. 

 po zakończonej akcji ubranie ochronne zdjąć w 

strefie specjalnej (dekontaminacja),

 bezwzględny zakaz palenia, jedzenia, picia na 

miejscu akcji!,

 obserwować ratowników którzy byli w akcji,w razie 

potrzeby skierować do lekarza specjalistycznego, 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania - zasada 4: “ żądać specjalistycznego 
wsparcia“

Podczas przekazywania meldunku podać: 

 Rodzaj substancji? (UN-numer /nr. zagrożenia, 

nazwę?)

 Przybliżoną ilość? Jaka może się uwolnić /uwolniła 

się

 Powstała chmura pary czy gazu? Czy jest 

zagrożona kanalizacja? Ilość rannych? Rodzaj 
zranień?

 Ilość osób w obszarze zagrożonym?

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Jednostki specjalistyczne:

 zakładowa straż pożarna,

 służby gazownicze,

 doradcy techniczni,

 pobliskie jednostki strażackie,

 prywatne przedsiębiorstwa (np. 
oczyszczania,spedycyjne),

 inne służby specjalistyczne (ochrona 
środowiska,służby porządkowe,służby meteo).

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania - zasada 4: “ żądać specjalistycznego 
wsparcia“

background image

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania - ocena istniejącej sytuacji

Sytuacja 

ogólna

Miejscowe warunki

rodzaj terenu
rodzaj zabudowy itd.

Pogoda (kierunek wiatru)
Zależność czasowa (pora roku/pora dnia)
Sytuacja w ruchu drogowym
Zachowanie osób nie poszkodowanych

Opis 

zagrożeń
Opis szkód 

Rodzaj, przyczyna powstania i rozmiar szkody i  istniejące 

zagrożenie  a także przewidywany rozwój sytuacji, w 

szczególności dot. Poszkodowanych osób i zwierząt

Opis własnej 

sytuacji

Liczba i rodzaj użytych własnych sił a także dodatkowych siły 

wspierających.
Siły trzymane w odwodzie operacyjnym

przydatność do akcji
dostępność

Sytuacja zaopatrzeniowa
Łączność 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

 Wywiad wśród uczestników nieszczęśliwego 

zdarzenia i osób odpowiedzialnych za pojazdy.

 Użycie sprzętu pomiarowego i rejestrującego.
 Ściągnięcie rzeczoznawców.
 Uzyskanie informacji u nadawcy, odbiorcy lub 

u producenta.

 Uzyskanie informacji od innych 

specjalistycznych służb.

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania - pomoc w zakresie identyfikacji substancji

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

 Czy istnieje możliwość przedostania się niebez. 

substancji do ziemi, wód gruntowych lub 
otaczającej atmosfery?

 Czy istnieje możliwość przedostania się niebez. 

substancji do kanalizacji, niżej położonych 
pomieszczeń lub przewodów zaopatrzeniowych?

 Czy wskutek tego istnieje niebezpieczeństwo dla 

znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie 
obiektów 
(np. szkół, szpitali, domów mieszkalnych itd.)?

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania

 

-  U

stalenie sytuacji na miejscu akcji

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Na zakończenie akcji należy podjąć między innymi 

następujące czynności:

 Podjęcie prac porządkowych.
 Przekazanie miejsca akcji, informacja dla  

właściwych służb. 

 Dekontaminacja sprzętu i wyposażenia.

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka działania -  działania kończące akcje

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Klasa 

zagroż. 

Szczególne działania 

Dodatkowe wskazówki

1.1 do1.3

 ewakuacja podczas pożaru
 pracować za osłoną (np. działko 

wodne. ) 

o zwracać szczególną 

uwagę na oznaczenia 

wojskowe;
o główne niebez. to: 

wybuch, ciśnienie, 

odłamki;
o dodatkowe niebez. to: 

zatrucia, podrażnienia;
o przykłady:mat. 

wybuchowe,amunicja, 

sztuczne ognie;
o spostrzeżenia: 

bezpieczna odległość do 

1000 metrów!

1.4
1.5

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka -  klasy zagrożeń - grupy:subst. wybuchowe

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Klasa 

zagrożenia 

Szczególne działania

Dodatkowe wskazówki

2

 przewidzieć ochronę dróg 

oddech. i ciał ratowników
strącać chmury gazu przy 

użyciu prądu kroplistego 
 schładzać Palące się 

pojemniki,
 nie gasić płonącego gazu, 

odciąć dopływ gazu
 uszczelniać miejsca wycieku
 zabezpieczyć studzienki 

kanalizacyjne, piwnice i wody 

gruntowe
 użyć sprzętu pomiarowego

stosować sprzęt 

zabezpieczający przed 

wybuchem

w pomieszczeniu 

zagrożonym wybuchem 

nie używać sprzętu 

łącznościowego nie 

zabezpieczonego

nie należy spryskiwać 

gazu w stanie płynnym.

zwracać uwagę na 

niebezpieczeństwo 

rozerwania butli 

ciśnieniowych

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka -  klasa zagrożeń - grupa: subst. w postaci gazu

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Klasy zagrożeń 

Szczególne działania 

Dodatkowe wskazówki 

3

 przewidzieć ochronę dróg 

oddechowych i ciał ratowników
 schładzać pojemniki podczas 

pożaru 
 zapobiegać rozprzestrzenianiu 

się pożaru, zbierać subst. płynne, 

uszczelniać miejsca wycieku
 płyny pokryć pianą
 zabezpieczyć studzienki 

kanalizacyjne,szyby,piwnice i 

wody gruntowe
 używać aparatury pomiarowej 

o uważać na 

wyładowania 

elektrostatyczne jako 

źródła zapłonu.
o stosować sprzęt 

odpowiednio 

zabezpieczony ( nie 

iskrzący)
o w pomieszczeniu 

zagrożonym 

wybuchem nie używać 

sprzętu 

łącznościowego nie 

zabezpieczonego
o zapobiegać 

tworzeniu się oparów 

poprzez utworzenie 

warstwy z piany

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka -  klasy zagrożeń - grupy: palne substancje płynne

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Klasa 

zagrożenia

Szczególne działania

Dodatkowe wskazówki

4.2

Przewidzieć ochronę dróg 

oddechowych jak i ciał 

ratowników

o niebezpieczeństwo wybuchu w 

przypadku substancji w postaci 

proszkowej!
o produkty spalania mogą być silnie 

drażniące lub trujące.
o substancje te mogą być 

transportowane pod postacią 

płynnych gorących roztworów.

4.3

w przypadku naklejki o stopniu 

zagrożenia 4.3 lub X przed 

numerem zagrożenia: gwałtowne 

reakcje z wodą.

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka - klasy zagrożeń - grupy

palne substancje 

palne

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Klasa zagrożeń

Szczególne działania

Dodatkowe wskazówki

5.1

 przewidzieć ochronę 

dróg oddechowych jak i 

ciał ratowników
 w przypadku pożaru 

prowadzić akcje gaśniczą 

przy użyciu dużej ilości 

wody z bezpiecznej 

odległości (np.armatki 

wodne). 

o same substancje nie palą 

się.
o metoda 

gaśnicza„ zduszenie“jest 

nieskuteczna
o unikać mieszania z 

substancjami palnymi!
o nie zbierać przy użyciu 

organicznych śr. wiążących! 

5.2

o Wrażliwe na temperaturę, 

uderzenia, pocieranie.
o często są transportowane 

w stanie głębokiego 

zamrożenia 

(niebezpieczeństwo przy 

awarii chłodzenia).
o substancje te są 

jednocześnie palne jak i 

wzmagające proces palenia! 

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka -  klasy zagrożeń - grupa: substancje samozapalne 
i utleniające

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Klasy zagrożeń 

Szczególne środki

Dodatkowe wskazówki

6.1

  przewidzieć ochronę 

dróg oddechowych i ciała 

ratowników
 zapobiec 

rozprzestrzenianiu się, 

substancji a miejsce 

wycieku uszczelnić
 zabezpieczyć 

studzienki 

kanalizacyjne,szyby,piwn

ice i wody gruntowe
 stosować przyrządy 

pomiarowe

o główne zagrożenie: zatrucie
o zagrożenia dodatkowe: 

podrażnienia, pożar/wybuch, 

szkody w środowisku 

naturalnym
o uwagi: wiele trucizn może 

być wchłonięte poprzez skórę! 

6.2

o główne zagrożenie: 

/zachorowania,  infekcja 
o dodatkowe zagrożenia: 

radioaktywność(rzadko)
o uwagi: ratownicy którzy brali 

udział w akcji muszą być 

poddani badaniom lekarskim!

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka -  Gklasy zagrożeń - grupy: trujące substancje

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Klasy zagrożeń 

Szczególne środki

Dodatkowe wskazówki

7

 przewidzieć ochronę 

dróg oddechowych i ciał 

dla ratowników
 zachowywać 

bezpieczną odległość od 

źródeł promieniowania
 wykorzystywać ekrany 

ochronne 
 ograniczyć czas 

przebywania
 stosować sprzęt 

pomiarowy 

o główne zagrożenie: 

promieniowanie radioaktywne
o dodatkowe zagrożenia: z 

reguły brak
o przykłady: aparaty 

rentgenowskie, pręty 

paliwowe

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka -  klasy zagrożeń - grupy: substancje radioaktywne

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Klasy zagrożeń 

Szczególne środki

Dodatkowe wskazówki

8

 przewidzieć ochronę dróg 

oddechowych i ciała 

ratowników 
 zapobiec 

rozprzestrzenianiu, 

wyłapywać substancję i 

uszczelniać wycieki
chmury gazu i pary 

neutralizować przy użyciu 

prądu kroplistego 
zabezpieczyć studzienki 

kanalizacyjne,szyby,piwnic

e i wody gruntowe
 stosować sprzęt 

pomiarowy

o główne zagrożenie: 

podrażnienie, zniszczenie 

żywych tkanek
o dodatkowe zagrożenia: 

zatrucia,pożar, szkody w 

środowisku naturalnym
o przykłady: kwasy,zasady, 

środki czyszczącel
o uwagi: unikać kontaktu, 

przy kontakcie ze skórą 

spłukiwać dużą ilością wody

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka - klasy zagrożeń - grupa:substancje drażniące

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Klasy 

zagrożeń 

Szczególne środki

Dodatkowe wskazówki

9

 przewidzieć ochronę dróg 

oddechowych i ciała dla 

ratowników

o zagrożenie główne: 

rozmaite
o zagrożenie dodatkowe: 

rozmaite
o przykłady: moduły air 

bags,masa bitumiczna, 

asbest, płynne metale
o uwagi: najrozmaitsze 

zagrożenia, przeważnie 

jednak dla środowiska 

naturalnego lub zagrożenie 

spowodowane wysoką temp.

Substancje i materiały niebezpieczne

Taktyka - klasy zagrożeń - grupa:rozmaite substancje

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego

background image

Prezentacja powstała na bazie materiałów:

„Fire Brigades Rehabilitation Upgrading in the Greater 

Manicipalityof Adapazace (Province of Sakarya) and the 

Greater Manicipility of Kocaeli (Province of Kocaeli)” – 

Berlin Fire Brigade and Association of German Fire 

Safert (vfdb).

Tłumaczenie: 

Andrzej Ludwig

Prezentacja: 

Arkadiusz Wilk

Opracowanie: 

kpt. Robert Żuczek

mł. kpt. Radosław Mól

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

CSPSP / Wydział Doskonalenia 

Pedagogicznego

Pedagogicznego


Document Outline