Wykonała Ewelina Ampuła



Służą jako wydajne źródło energii zarówno bezpośrednio, jak i potencjalnie, gdy

odłożone są jako materiał zapasowy w tkance tłuszczowej podskórnej



Tłuszcze w tkance tłuszczowej podskórnej chronią przed nadmiernym wydzielaniem

ciepła i pozwalają na adoptowanie się w niskiej temperaturze



Wewnątrz organizmu utrzymują narządy w stałym położeniu i służą do mechanicznej i

termicznej izolacji.



W tłuszczach zawartych w naturalnych pokarmach znajdują się witaminy rozpuszczalne

w tłuszczach ( A, D, E, K ) oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe



Pełnią funkcję budulcową, są składnikami błon komórkowych



Połączenia tłuszczów z białkami ( lipoproteiny) służą jako środek transportu lipidów w

osoczu.



Steroidy i niektóre fosfolipidy służą jako hormony i drugie przekaźniki



Tłuszcze wchłonięte z pokarmów oraz syntetyzowane w wątrobie i

tkance tłuszczowej muszą być transportowane między różnymi

tkankami i narządami, aby mogły być zużywane i magazynowane.



Długołańcuchowe kwasy tłuszczowe wiążą się z albuminami,

krótkołańcuchowe rozpuszczają się w osoczu, natomiast inne

lipidy transportowane są w kompleksach lipoproteinowych,

które w osoczu krwi występują w kilku rodzajach,

różniących się wielkością i składem:



Chylomikrony, powstające z wchłanianych w jelicie

triacylogliceroli



Lipoproteiny o bardzo małej gęstości (VLDL), formowane

głównie w wątrobie, pełnią funkcję eksportera triacylogliceroli

z tego narządu



Lipoproteiny małej gęstości (LDL), będące przedstawicielem

końcowych produktów katabolizmu VLDL



Lipoproteiny o dużej gęstości (HDL),biorące udział w

metabolizmie VLDL i chylomikronów, a także w przemianie

cholesterolu



Lipoproteiny są kulistymi agregatami, w

których skład wchodzą lipidy i apoproteiny.



Typowa lipoproteina składa się z rdzenia

lipidowego, zawierającego głównie

niepolarne triacyloglicerole i estry

cholesterolu, otoczonego warstwą

powierzchniową złożoną z amfipatycznych

cząsteczek fosfolipidów i cholesterolu



Białkowa część lipoprotein stanowi od ok.

70% masy niektórych HDL do zaledwie 1%

masy chylomikronów. Rozmieszczenie

apolipoprotein jest charakterystyczne dla

danej danej lipoproteiny



Apolipoproteiny spełniają kilka funkcji:

A.

tworzą część struktury lipoprotein np. apo

B

B.

Są kofaktorami enzymów np. apo C-II

lipazy lipoproteinowej

C.

Działają jako ligandy z receptorami

lipoprotein w tkankach np. apoB-100 i

apoE w interakcji z receptorami LDL



Chylomikrony uczestniczą w transporcie triacylogliceroli z jelita do

tkanek. Na powierzchni śródbłonka naczyń włosowatych tkanek

pozawątrobowych (głównie mięśni i tkanki tłuszczowej), lipaza

lipoproteinowa hydrolizuje większość triacylogliceroli. Uwolnione

kwasy tłuszczowe i glicerol wchłaniane są do komórek, a

chylomikrony przechodzą stopniowo w chylomikrony resztkowe

usuwane z krwi przez wątrobę.



VLDL, IDL, LDL są ze sobą ściśle spokrewnione. Wytwarzane w

wątrobie VLDL transportują triacyloglicerole, cholesterol i

fosfolipidy do innych tkanek. Pod wpływem lipazy lipoproteinowej

przechodzą stopniowo w IDL i LDL Komórki mające zapotrzebowanie

na cholesterol wiążą LDL przez oddziaływanie swoich receptorów

LDL z apoB-100 i wchłaniają całe cząsteczki na drodze endocytozy



HDL również pochodzą z wątroby. Sprowadzają do niej z powrotem z

tkanek cholesterol. Podczas transportu cholesterol ulega acylowaniu

przez LCAT.



Jadalne tłuszcze zwierzęce i oleje roślinne są stosunkowo

dobrze przyswajalne przez człowieka. Większość z nich

przedostaje się z żołądka do dwunastnicy w postaci

niezmienionej, ponieważ ich trawienie w żołądku jest

raczej niewielkie. Tak więc proces hydrolizy i wchłaniania

lipidów przebiega przede wszystkim w dwunastnicy i

początkowym odcinku jelita czczego, gdzie ulegają niemal

całkowitej resorpcji (wchłonięciu).



Trawienie lipidów jest poprzedzone ich rozdrobnieniem

dokonującym się z udziałem soli kwasów żółciowych. Sole

te wykazują zdolność do zmniejszania napięcia

powierzchniowego, dzięki czemu lipidy

ulegają zawieszeniu, czyli tworzą emulsję.

Następuje wówczas dyspersja lipidów do kropelek.



pewną aktywność przejawia u ludzi lipaza wydzielana przez ślinianki języka
(lipaza językowa ślinowa). Uwolnione pod wpływem lipazy ślinowej
krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe przenikają przez ścianę żołądka
bezpośrednio do żyły wrotnej, natomiast kwasy o długich łańcuchach
rozpuszczają się w kroplach tłuszczowych zawieszonych w treści żołądkowej,
skąd przedostają się do dwunastnicy.



Trawienie lipidów pokarmowych następuje przede wszystkim w jelicie
cienkim pod wpływem lipazy trzustkowej, która katalizuje hydrolizę prawie
wszystkich triacylogliceroli pokarmowych. Enzym ten działa na granicy fazy
wodnej i tłuszczowej kropelek tłuszczowych w obecności soli kwasów
żółciowych, koliazy, fosfolipidów i fosfolipazy A2, również występującej w
soku trzustkowym. W obecności soli kwasów żółciowych zmniejsza się
aktywność lipazy, ale dzięki kolipazie lipaza odzyskuje pełną zdolność
hydrolizy triacylogliceroli.



Oprócz enzymów w procesie trawienia tłuszczów niezbędne są sole kwasów
żółciowych i wodorowęglany. Pierwsze emulgują tłuszcze i dzięki swoim
micelom rozpuszczają produkty lipolizy w fazie wodnej w jelitach, drugie
utrzymują optymalne pH dla działania enzymów lipolitycznych.



Micele utworzone z kwasów żółciowych pełnią funkcję przenośnika
nierozpuszczalnych w wodzie produktów lipolizy z miejsca ich powstania na
powierzchni kropelek tłuszczowych na powierzchnię błony śluzowej jelita,
skąd w wyniku zwykłej dyfuzji dostają się enterocytów, czyli komórek
chłonnych kosmków jelitowych.



Liapaza trzustkowa ssaków katalizuje hydrolizę wiązań estrowych kwasów
tłuszczowych z pierwszorzędowymi grupami hydroksylowymi glicerolu.
Produktem reakcji są kwasy tłuszczowe i 2-monoacyloglicerol.



Około 75% lipidów pokarmowych ulega resorpcji w postaci 2-
monoacyloglicerolu i kwasów tłuszczowych, reszta zostaje całkowicie
rozłożona przez lipazę 2-monoacyloglicerolową do glicerolu i kwasów
tłuszczowych.



Produkty lipolizy, bezpośrednio po ich wniknięciu

do enterocytów podlegają resyntezie do

triacylogliceroli, które po przyłączeniu innych

lipidów i białka tworzą duże kompleksy zwane

chylomikronami.



Chylomikrony jako specyficzne lipoproteiny, są

następnie transportowane z enterocytów do

układu chłonnego i dalej wraz z chłonką za

pośrednictwem przewodu piersiowego dostają się

do ogólnego krwioobiegu.



W krwioobiegu chylomikrony ulegają bardzo

szybko rozkładowi. Biologiczny okres półtrwania

tych cząsteczek wynosi mniej niż 1h.

Triacyloglicerole chylomikronów są hydrolizowane

przez lipazę lipoproteinową.



Triacyloglicerole są głównymi lipidami tłuszczu zapasowego organizmu i

tłuszczu zawartego w pokarmach.



Glicerol z kwasami tłuszczowymi może tworzyć mono-, di- lub triestry

zwane odpowiednio: triacyloglicerol, diacyloglicerol, monoacyloglicerol.



Triacyloglicerole są estrami alkoholu trójwodorotlenowego–glicerolu i trzech

kwasów tłuszczowych



Trzy reszty acylowe cząsteczki triacyloglicerolu mogą się różnić długością

swych łańcuchów oraz liczbą podwójnych wiązań, czego konsekwencją jest

duża liczba możliwych kombinacji pojedynczych cząsteczek



Nienasycone kwasy tłuszczowe przeważnie znajdują się przy środkowym

atomie węgla glicerolu.



Fosfoglicerole syntetyzowane są albo z 1,2-

diacyloglicerolu albo z fosfatydanu np.

fosfatydyloinozytol, który drogą kolejnych drogą

kolejnych fosforylacji przekształcany jest w

fosfatydyloinozytolo-4,5-bisfosforan.



Fosfoglicerole są głównymi lipidowymi składnikami błon

komórkowych



Dipalmitoilofosfatydylocholina (syntetyzowana krótko

przed porodem) jest głównym składnikiem surfaktantu

płucnego, którego brak u wcześniaków jest przyczyną

zespołu niewydolności oddechowej (RDS) noworodków.



Fosfolipidy inozytolowe w błonie komórkowej są

prekursorami wtórnych przekaźników działania

hormonów –DAG (diacyloglicerol–aktywuje kinazę białek

C) i IP3 (inozytolo-1,4,5-trifosforan–otwiera kanały

Ca2+)



Cholesterol występuje we

wszystkich tkankach oraz w

lipoproteinach osocza jako wolny

cholesterol albo, w połączeniu z

długołańcuchowymi kwasami

tłuszczowymi, jako estry cholesterolu.



Syntetyzowany jest z acetylo-

CoA(wszystkie 27 atomów węgla

cholesterolu z niego pochodzi) i

ostatecznie wydalany z organizmu z

żółcią jako cholesterol lub sole kwasów

żółciowych.



Cholesterol jest typowym produktem

metabolizmu zwierzęcego, więc

znajduje się w pokarmach

pochodzenia zwierzęcego np. żółtkach

jaj, wątrobie, mięsie.



Odgrywa główną role w transporcie i metabolizmie

lipidów:



Ułatwia trawienie i wchłanianie lipidów z przewodu

pokarmowego, dlatego że wytwarza żółć zawierającą

cholesterol i sole kwasów żółciowych syntetyzowane w

wątrobie



Ma aktywne układy enzymatyczne niezbędne do

syntetyzowania i utleniania kwasów tłuszczowych,

syntetyzowania triacylogliceroli, fosfolipidów i

cholesterolu



Syntetyzuje lipoproteiny osocza



Przekształca kwasy tłuszczowe w ciała ketonowe



Odgrywa integrującą rolę w przemianie lipoprotein

osocza

Tkanka tłuszczowa może wytworzyć warstwę izolującą

lub pełnić funkcje amortyzatora, gdy występuje

pomiędzy wewnętrznymi narządami jamy brzusznej.

Szczególnym rodzajem tkanki jest tzw.

Brunatna tkanka tłuszczowa, rozmieszczona pod

skórą (w okolicy grzbietu) lub w sąsiedztwie

niektórych narządów. Zadaniem tej tkanki jest

produkcja znacznej ilości ciepła co chroni młody

organizm przed znacznymi nawet spadkami

temperatury. Pozwala to przetrwać organizmom

niekorzystne warunki. Wykazano, że tkanka ta jest

aktywna u ludzi zdrowych, natomiast u ludzi otyłych

ilość tej tkanki jest znacznie mniejsza bądź jej brak.

Ten fakt tłumaczy dlaczego niektóre osoby

spożywają stosunkowo dużo pokarmu, a nie są otyłe.



Insulina ––hamuje uwalnianie wolnych

kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej,

czego następstwem jest zmniejszenie

stężenia WKT w osoczu. Wzmaga lipogenezę,

syntezę acylogliceroli i utlenianie glukozy do

CO2 w szlaku pentozofosforanowym



Glukagon, adrenalina, noradrenalina,

hormony tarczycy–przyspieszają uwalnianie

wolnych kwasów tłuszczowych z tkanki

tłuszczowej dzięki temu, że zwiększają

szybkość lipolizy zapasów triacylogliceroli.

Prowadzi to do zwiększenia stężenia WKT w

osoczu.



„Biochemia kręgowców” PWN 2007



„Biochemia Harpera” PZWL