Justyna Pawłowska (modyfikacja Edyta Brzustewicz- 2014)



Ośrodki głodu i sytości

w podwzgórzu.



Czynniki oreksygeniczne

(pobudzające

łaknienie):

NPY, galanina, oreksyny A i B, beta-endorfina,

dynorfina A, enkefalina, GABA, grelina.

Czynniki anoreksygeniczne

(hamujące apetyt):

leptyna, GLP,białka gastrojelitowe.



Neuroprzekaźniki

:

noradrenalina, serotonia, dopamina.



Układ endokannabinoidowy

(receptory

CB1,CB2)

(przyjemność jedzenia, aktywacja przemiany

materii). Itd……

Zaburzenia odżywiania -/niedożywienie/ – nieprawidłowe
przyjmowanie składników energetycznych / makro i mikroelementów
- zaburza funkcjonowanie układu immunologicznego – spadek
odporności

Składowe odżywcze konieczne do prawidłowego funkcjonowania układu
immunologicznego:

 Witamina A, C, E, kwas foliowy– odporność komórkowa i humoralna

 Witamina B6 – odpowiedź limfocytów na stymulację,

 Zn, B12, ryboflawina, Fe– rozwój tkanki limfatycznej, funkcjonowanie
neutrofilii, odpowiedź limfocytów

Se, antyoksydanty

Mechanizmy odpowiedzi

immunologicznej swoistej i

nieswoistej

Źródło: Chandra RK, Nutrition and the immune system: an introduction, The American Journal of Clinical
Nutrition 1997; 66:460S-3S

Źródło: Chandra RK, Nutrition and the immune system: an introduction, The American Journal of Clinical
Nutrition 1997; 66:460S-3S

Odżywienie jako
istotny czynnik
warunkujący
odporność

niedożywienie białkowe – ogólny niedobór odporności - zwiększenie
częstości i przebiegu infekcji, atrofia grasicy i wyniszczenie obwodowej
tkanki limfatycznej – nieprawidłowości komórkowej odpowiedzi
immunologicznej
Niedożywienie (białkowe, minerałów, witamin) – atrofia grasicy –
zmniejszenie liczby i proliferacji tymocytów

Zwiększenie spożywania tłuszczy – immunomodulująca rola – proces
zapalny, autoimmunizacja

Częsty ciężki wysiłek fizyczny (zawodowe gimnastyczki) – zmniejszenie
ilości leukocytów, limfocytów, subpopulacji limfocytów T

Anorexia – leukopenia towarzysząca relatywnej limfocytozie,
zaburzenie późnej reakcji nadreaktywności , ale często bez częstszych
infekcji (ograniczenie przyjmowania węglowodanów i tłuszczy)

Jadłowstręt psychiczny (z grec. an – brak,
pozbawienie, orexis – apetyt Anorexia
nervosa) – zaburzenie odżywiania, polegające na
celowej utracie wagi wywołanej i
podtrzymywanej przez osobę chorą. Obraz
własnego ciała jest zaburzony; występują objawy
dysmorfofobii.
Po raz pierwszy opisał to zaburzenie w XVII
wieku Richard Morton. Tak oto pisał o jednej z
nich: "szkielet ledwie pokryty skórą", zmarła z
"nadmiaru trosk i namiętności umysłu"- czym
podkreślał czynnik psychiczny wywierający
wpływ na to schorzenie.
Polega na dążeniu do ograniczenia masy
ciała, wyraźnie poniżej norm przyjętych w
odniesieniu do wieku i wzrostu, przy
jednoczesnej nieprawidłowej ocenie
własnego wyglądu i współistnieniu lęku
przed przybraniem na wadze, co powoduje
drastyczne ograniczenie przyjmowanego
pożywienia.
Stan ten nie jest spowodowany
organicznymi zmianami w UN ani chorobą
somatyczną.

Wymiary Barbie:

-91-45-84 (przeciętnej
nastolatki: 96-86-101)

- masa ciała:49 kg ,
wzrost: 175cm

-BMI: 16,24 (N: 18,5-25)

-Talia Barbie ma obwód
ok. 40-45 cm. To mniej niż
obwód głowy mierzącej
ponad 55 cm. Przy takich
wymiarach w brzuchu
zmieściłoby się pół
wątroby i kilkadziesiąt
centymetrów jelita
(człowiek ma go 5-6
metrów)

•silny lęk przed przybraniem na wadze lub
otyłością, nawet przy niedowadze;

• BMI równe lub mniejsze od 17,5;

•Nieprawidłowa ocena wagi własnego ciała,
wymiary i sylwetkę;

•w okresie dojrzałości płciowej (po okresie
pokwitania) wtórny brak miesiączki w ciągu
co najmniej 3 miesięcy*

•spożywanie posiłków w samotności;

•uprawianie intensywnych ćwiczeń
fizycznych;

•kłamanie o ilości zjedzonych posiłków;

•główny temat rozmów to jedzenie, kalorie,
zawartość tłuszczu w produktach i diety

Typ bulimiczny
Anorektyk, choć zazwyczaj ogranicza
ilość przyjmowanego pokarmu,
regularnie miewa okresy przejadania
się lub prowokowania wymiotów i
nadużywania leków
przeczyszczających i moczopędnych.
Stosowane metody zwykle prowadzą
do biochemicznych zaburzeń oraz
zakłóceń czynności pewnych układów
i narządów, a także są zagrożeniem
dla życia.

Typ restrykcyjny
Charakteryzuje się tym, że chory
ogranicza przyjmowanie pokarmu do
bardzo niewielkich ilości i
nieregularnie stosuje środki
przeczyszczające.

-Zjawisko wtórne na reakcję na
nieustanny, paraliżujący lęk
spowodowany nadmiarem
neuroprzekaźnika - gł. serotoniny.
-Zwiększenie aktywności endogennych
receptorów opioidowych.
- Zaburzenia regulacji dopaminergicznej
- istotny związek z funkcjonowaniem
ośrodka przyjemności związanego z
przyjmowaniem posiłków.
- Niszczenie ośrodka mózgu odpow. za
łaknienie przez komórki układu
immunologicznego
- Zaburzenie funkcji osi podwzgórze-
przysadka-gruczoły / HPAA
- Zakłócenie osi podwzgórze-przysadka-
tarczyca obniżenie stężenia T

3

.

Niedobór cynku - spadek apetytu

Zaburzenia flory jelitowej – molekularna
mimikra – homologia do insuliny, neuropeptydu
Y, melanokortyny

Stres – zwiększenie ilości Clostridium
perfringens – homologia do ghreliny (zwiększa
apetyt) – zwiększenie ilości - oporność na
ghrelinę, zaburzenie transportu do mózgu –
brak apetytu

The new link between gut-brain axis and neuropsychiatric disorders.
Fetissov SO, Déchelotte P.Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2011
Sep;14(5):477-82. Review.

© 2011 Lippincott Williams & Wilkins, Inc. Published by Lippincott Williams & Wilkins, Inc.

2

The new link between gut-brain axis and
neuropsychiatric disorders.
Fetissov, Serguei; Dechelotte, Pierre

Current Opinion in Clinical Nutrition &
Metabolic Care. 14(5):477-482, September
2011.
DOI: 10.1097/MCO.0b013e32834936e7

Figure 1 . The role of the gut-brain axis in
development of eating disorders

Objawy somatyczne

Wyniszczenie

•utrata tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej,
zredukowany metabolizm hormonów tarczycy

• nietolerancja chłodu i trudności w utrzymaniu
podstawowej temperatury ciała poniżej 36°C

• zasinienie stóp, obrzęki

Zaburzenia sercowo-naczyniowe

• zanik mięśnia sercowego - objaw „małego serca”,
skurcze przedwczesne przedsionkowe i komorowe

• zwolnienie akcji serca do 60 uderzeń na minutę,
pojawienie się szmeru sercowego

• niedociśnienie tętnicze

• zawroty głowy

• omdlenia

• zastoinowa niewydolność serca

Zaburzenia ze strony układu trawiennego

• zaburzenia motoryki oraz opróżniania żołądka
uczucie nadmiernej pełności w śródbrzuszu, bóle brzucha
wzdęcia i zaparcia

Zaburzenia ze strony układu rozrodczego

• zanik miesiączki lub różne inne zaburzenia cyklu
menstruacyjnego

• zmiany wielkości jajników, macicy i cech śluzówki pochwy

Zmiany dermatologiczne

• łuszczenie, suchość i mała elastyczność skóry (tzw. brudna
skóra)

• czasem zanik zmian trądzikowych, pojawienie się
charakterystycznego meszku na ciele

• wypadanie włosów pod pachami i na wzgórku łonowym,
kruchość i łamliwość włosów na głowie

Zmiany w układzie kostnym

- osteopenia
- osteoporoza

Ponadto:

- możliwość pojawiania się infekcji
- możliwość pojawienia się na pierwszym planie zaburzeń
związane z wymiotami i nadużywaniem środków
przeczyszczających

Zaburzenia biochemiczne

- wzrost wskaźników nerkowych
- podwyższony poziom karotenu
- wzrost poziomu cholesterolu poprzedzony jego spadkiem
- obniżony poziom cynku, fosforu, magnezu, wapnia, potasu

Zaburzenia hematologiczne

- leukopenia
- trombocytopenia
- niski OB
- niedokrwistość (późny okres)

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0899900797002724

Zaburzenia anatomiczne szpiku kostnego – leukopenia + zwiększenie
odsetka limfocytów, możliwe brak zaburzenia ze strony układu
czerwonokrwinkowego

Może wystąpić odporność na infekcje i nowotwory (spadek
wagi <40%) – zmniejszenie spożywania Fe – zaburzenie
proliferacji bakterii

 Zmniejszenie ilości limfocytów T, NK – spowodowane
hiperkotyzolemią
Często prawidłowa ilość limfocytó w B

 Zmiany w odpowiedzi limfocytów na czynniki aktywujące, antygeny -
> lub < - zachowane spożywanie białek, zwiększenie przyswajania

 Zmniejszenie IFN-gamma (brak regulacji HPAA) , IL-2, TNFalpha , IL-
1, > TGF-beta
> IL6 - > ACTH
< składowych komplementu

 Endorfin na obwodzie > , < w CUN

The immune system in eating disorders: An overview Ascensión Marcos Nutrition Volume 13, Issue 10, October 1997, Pages
853-862

C –grupa kontrolna
M (malnutrition)- grupa osób
niedożywionych

Źródło: Chandra RK, Nutrition and the immune system: an
introduction, The American Journal of Clinical Nutrition 1997;
66:460S-3S

Współwystępowanie czynników ryzyka pochodzenia

metabolicznego, sprzyjających rozwojowi:

chorób sercowo-naczyniowych o podłożu miażdżycowym

cukrzycy typu 2.

(zgodnie z definicją WHO)

(zespół polimetaboliczny, zespół
X, zespół insulinooporności,
zespół Raevena) -

Składowe ZM ( zgodnie z NCEP-ATPIII 2005

rok):

•otyłość brzuszna

•dyslipidemia,

•podwyższone ciśnienie krwi,

•insulinooporność z lub bez upośledzonej tolerancji

glukozy,

•stan prozapalny oraz stan prozakrzepowy

Do rozpoznania konieczne jest stwierdzenie

co najmniej trzech

z poniższych nieprawidłowości:



otyłość brzuszna

określana jako obwód talii



≥ 88 cm u kobiet



≥ 102 cm u mężczyzn



Glikemia

na czczo ≥ 100 mg/dl lub terapia hipoglikemizująca



Ciśnienie tętnicze



≥ 130 mmHg skurczowe



lub ≥ 85 mmHg rozkurczowe



lub terapia hipotensyjna u chorych na nadciśnienie tętnicze



Trójglicerydy

≥150 mg/dl lub terapia hipertrójglicerydemii



Cholesterol HDL



< 40 mg/dl u mężczyzn



< 50 mg/dl u kobiet



lub odpowiednia terapia

Kryterium oceny otyłości

centralnej podaje wartość

obwodu pasa:

94 cm - mężczyźni

80 cm kobiety

populacja

Europejska

102 cm -
mężczyżni

88 cm - kobiety

populacja
USA

talia : biodra –mężczyźni >0.9, kobiety >0,85)

TRIADA LIPIDOWA:
1. Stężenie TG ≥150 mg%

2. Stężenie HDL-C <40 mg% u

mężczyzn i < 45 mg% u kobiet

3. Obecność nieprawidłowych

cząsteczek LDL (małe gęste LDL,
sdLDL)

PRZEKARMENIE

SYSTEMOWA

INSULINOOPORNOŚĆ

•Zwiększone ryzyko infekcji i
zaburzenie wytwarzania
przeciwciał

•Zmniejszenie ilości
limfocytów T (wszystkich
subpopulacji) i B

•Zmniejszenie odpowiedzi
limfocytów T na mitogen i
proliferacji

•Zwiększona ilość leptyny i
cytokin prozapalnych – rola
adipocytów

vitalab.pl

CYTOKINY I INNE
CZYNNIKI
PROZAPALNE:

TNF, IL-1, IL-6, MCP-
1, ICAM-1

ADIPOKINY :

leptyna,
rezystyna,
wisfatyna,
adiponektyna

CZYNNIKI
PROZAKRZEPOWE:

PAI-1, czynnik
tkankowy

REGULATORY
METABOLIZMU
LIPIDÓW i GLUKOZY:

CETP, lipaza
lipoproteinowa,
apoliproteina E,
białko wiążące retinol,
FFA;
adipsyna, białko
stymulujące acylację

BIAŁKA REGULUJĄCE
CIŚNIENIE KRWI:

angiotensynogen,
enzym konwertujący
angiotensynę

ENZYMY
METABOLIZMU
HORMONÓW
STEROIDOWYCH

Justyna Pawłowska, Jacek M. Witkowski, Ewa Bryl (2009) Zespół metaboliczny — aktualny stan wiedzy o przyczynach i
patomechanizmach”. Forum Medycyny Rodzinnej, tom 3 nr 4 / 2009: 278

 

Interleukina 6 (IL-6)

1/3 krążącej na obwodzie cytokiny pochodzi z adipocytów

korelacja pomiędzy osoczowym stężeniem IL-6 a wielkością IR

wpływ na funkcje naczyń krwionośnych i jej wpływu na syntezę

tlenku azotu przez śródbłonek a tym samym na regulację ciśnienia krwi

Czynnik martwicy nowotworów - TNF

•podwyższona ekspresja TNF jak i jednego z jego receptorów w tkance

tłuszczowej osób otyłych

• rola w IR oraz cukrzycy typu 2 - hamowanie sekrecji insuliny - wpływ na

proces transdukcji sygnału insulinowego,

•rozwój nadciśnienia poprzez wpływ na stan śródbłonka naczyniowego (m.in.

hamowanie syntezy tlenku azotu)

•modulacja ekspresji i produkcji innych adipokin takich jak IL-6, leptyny i

adiponektyny

•podwyższona ekspresja TNF w tkance tłuszczowej nie musi się przekładać na

zwiększenie poziomu cytokiny na obwodzie - działania parakrynne

urodaizdrowie.pl

 

Justyna Pawłowska, Jacek M. Witkowski, Ewa Bryl (2009) Zespół metaboliczny — aktualny stan wiedzy o
przyczynach i patomechanizmach”. Forum Medycyny Rodzinnej, tom 3 nr 4 / 2009: 278

 

Leptyna

•Wydzielana pod wpływem insuliny;

• Aktywność prowadzi do wzrostu oksydacji lipidów w

wątrobie i lipolizy w mięśniach szkieletowych i adipocytach

•Może wpływać na wiele procesów poprzez działanie

lokalne (w tkance tłuszczowej) oraz centralne na niektóre
ośrodki mózgowe.

•Wpływa na zwiększenie procesu β-oksydacji – zaburzenie

jej wydzielania - ektopowa akumulacja TG w tkankach
narządów obwodowych

•Dobry marker powikłań naczyniowych

•Wpływa na makrofagi – ochrona przed powstaniem

komórek piankowatych typowych dla blaszek miażdżycowych

Hamowanie sekrecji jednego z najsilniejszych

związków

oreksygenicznych

(neuropeptyd Y), oraz

stymulacji sekrecji

anoreksygenicznej

pro-

opiomelanokortyny (POMC) co zmniejsza apetyt.

•Przypuszcza się, że u osób otyłych następuje

upośledzenie transportu leptyny do mózgu lub zmniejszenie
ekspresji jej receptora w podwzgórzu

•Obecna w mleku matki kształtuje ośrodek związany z

naszymi zachowaniami żywieniowymi tylko w okresie
noworodkowym, co może mieć wpływ na skutki objadania się w
wieku starszym

papilot.pl

Adiponektyna

•Rola przeciwzapalna przeciwmiażdżycowa i chroniąca przed powstaniem

cukrzycy

•Ekspresja receptorów adiponektyny w przypadku otyłości i IR jest obniżona,

(oporność na działanie adiponektyny lub też jej zmniejszona sekrecja).

•Wykazano, że im wyższe stężenie adiponektyny tym wyższe wartości

parametrów metabolicznych i lipidowych takich jak: wskaźnik insulinowrażliwości,
stężenie frakcji cholesterolu HDL, natomiast niższe: stężenie glukozy, procentowa
zawartością tkanki tłuszczowej czy pomiar obwodu pasa .

•Regulacja ciśnienia krwi - wpływ na wazoaktywną czynność śródbłonka

naczyń krwionośnych

Poprzez ograniczenie ilości dostarczanych kalorii i
zwiększenie ćwiczeń fizycznych u osób otyłych
z ryzykiem choroby metabolicznej, następuje zmniejszenie
stężenia TNF, IL-6, leptyny a zwiększenie stężenia
adiponektyny we krwi,
Wykazano także, że ekspresja receptorów adiponektyny
ulega zwiększeniu po wysiłku fizycznym

Podczas otyłości dochodzi do infiltracji makrofagów do
tkanki tłuszczowej i to one są główną przyczyną
powstania stanu zapalnego w otyłości.

Makrofagi częściej przechodzą do tkanki

wisceralnej

niż

podskórnej - rola FFA - otyłości towarzyszy zwiększenie
uwalniania FFA, które prowadzi do aktywacji makrofagów
poprzez ich specyficzne receptory, a to z kolei wpływa na
ekspresję genów uczestniczących w stanie zapalnym

-

FFA

mogą wpływać na sekrecję TNF przez makrofagi, co

prowadzi do zwiększenia syntezy IL-6 przez adipocyty

Żródło:Inflammation and impaired
adipogenesis in hypertrophic obesity
in man
Birgit Gustafson , Silvia Gogg , Shahr
am Hedjazifar , Lachmi Jenndahl , An
n Hammarstedt , Ulf Smith
American Journal of Physiology -
Endocrinology and
MetabolismPublished 1 November
2009Vol. 297no. E999-
E1003: 10.1152/ajpendo.00377.2009

Dodatni bilans energetyczny przyczynia się do powstania szeroko

pojętego stresu w komórce, produkcji ROS i powstania stanu
zapalnego, - zwiększony metabolizm glukozy w otyłości sprzyja
powstaniu stresu komórkowego w mitochondriach co prowadzi do
powstania zwiększonej ilości ROS

Mechanizmem łączącym otyłość z większą zawartością ROS, są

FFA, które wpływają na aktywację oksydazy NADPH (postać
zredukowana fosforanu dinukleotydu nikotynamidoadeninowego)

.

Zależność pomiędzy stanem zapalnym a stresem ER w

adipocytach osób otyłych. Zaproponowano, że stres związany z ER
może być wywołany przez stan zapalny i w adipocytach jak również w
komórkach trzustki może wywoływać zjawisko apoptozy.

http://drogeria.biz/wp-content/uploads/2011/07/stres.jpg

Farmakoterapia w ZM

obejmuje leczenie

poszczególnych jego

składowych, tj.



nadciśnienia tętniczego,



aterogennej dyslipidemii



cukrzycy.

Justyna Pawłowska, Jacek M. Witkowski, Ewa Bryl (2009) Zespół metaboliczny — aktualny stan wiedzy o przyczynach i
patomechanizmach”. Forum Medycyny Rodzinnej, tom 3 nr 4 / 2009: 278