Medycyna rodzinna Pojecie winy

background image

Pojęcie winy w prawie
cywilnym

Dolnośląskie Centrum Zdrowia

Publicznego we Wrocławiu

pl. Powstańców Warszawy 1

lek. med. Stanisław Irzykowicz

mgr Jolanta Kostecka-Jończak

background image

2

Wina lekarza

Wina zachodzi wówczas, gdy sprawcy szkody
można postawić zarzut zarówno obiektywnej,
jak i subiektywnej niewłaściwości zachowania
się.

Pojęcie winy składa się z dwóch elementów:

obiektywnego elementu winy

subiektywnego elementu winy, które muszą
wystąpić łącznie

background image

3

Obiektywny element winy

Obiektywny element winy wypełnia każde zachowanie
się niewłaściwe, a więc niezgodne bądź z przepisami
prawa przedmiotowego, bądź z zasadami etycznymi,
bądź w ogóle z obowiązkiem ostrożności, jaka każdy
człowiek w społeczeństwie powinien przestrzegać, aby
drugiemu szkody nie wyrządzić

W stosunku do lekarzy będzie to zwykle naruszenie
obowiązujących przepisów lub reguł wynikających z
zasad wiedzy medycznej, doświadczenia i deontologii
zawodowej

Przy istnieniu stosunku umownego pomiędzy
pacjentem z lekarzem obiektywny element winy tkwi
już w samym niewykonaniu lub nienależytym
wykonaniu zobowiązania

background image

4

Obiektywny element winy

Ogólnie można stwierdzić, że obiektywnym
elementem winy będzie uchybienie przez lekarza
jego obowiązkom zawodowym, które wynikają z
różnych przepisów i z istoty zawodu, jak i takie, które
zostały zastrzeżone w umowie zawartej z pacjentem
(przez lekarza prowadzącego prywatną praktykę)

Lekarz musi przestrzegać nie tylko przepisów prawa,
lecz także Kodeks Etyki Lekarskiej, przyjęty uchwałą
Krajowego Zjazdu Lekarzy, jako najwyższej władzy
samorządu lekarskiego, jest aktem normatywnym
skierowanym do lekarzy.

background image

5

Obiektywny element winy

Naruszenie przez lekarzy postanowień kodeksu
może stanowić obiektywny element winy

Jeżeli norma Kodeksu pozostaje w sprzeczności z
przepisami prawa, należy uznać, że jest ona
pozbawiona mocy prawnej, zwłaszcza gdy dotyczy
to praw i wolności obywatelskich, gdyż te mogą
być regulowane wyłączenie w ustawach lub
aktach niższego rzędu mających upoważnienie
ustawowe

Obiektywnym elementem winy jest też błąd sztuki
lekarskiej, co nie przesądza jeszcze o
odpowiedzialności lekarza

background image

6

Subiektywny element winy

Subiektywny element winy można określić w
sposób kazuistyczny, wprowadzając różne
szczegółowe wyliczenia przypadków
niedbalstwa lub innego rodzaju winy lekarza,
bądź w sposób bardziej ogólny, jako ujemną
ocenę postępowania lekarza, niezgodnego z
jego obowiązkami, wynikającymi z różnych
przepisów prawnych, umów ogólnych reguł
zachowania się, istoty zawodu, zasad
deontologii

background image

7

Subiektywny element winy

W piśmiennictwie prawniczym rozróżnia się:

winę dotyczącą techniki medycznej (niewiedza
lekarza, nieostrożność w postępowaniu, niedbalstwo,
niezręczność, nieuwaga)

winę nie dotyczącą techniki medycznej (brak rad i
informacji tam, gdzie są wymagane, np.
nieuprzedzenie chorego o sposobie postępowania,
niepowiadomienie o ryzyku i skutkach zabiegu,
porzucenie chorego, brak koniecznego nadzoru,
odmowa udzielenia pomocy, przeprowadzenie
zabiegu bez zgody pacjenta, podjecie zabiegu o zbyt
dużym ryzyku w porównaniu do zamierzonych
korzyści, dokonanie eksperymentu badawczego
stwarzającego ryzyko dla zdrowia pacjenta,
dokonanie transfuzji krwi nieodpowiedniej grupy)

background image

8

Subiektywny element winy

Wina lekarza polegać może na działaniu (najczęściej)
bądź na zaniechaniu (np. nieudzielenie pomocy,
porzucenie chorego itp), gdy szkody można byłoby
uniknąć, gdyby lekarz dołożył należytej staranności

Wina przejawiać się będzie zwykle pod postacią
niedbalstwa, ale nie zawsze

Winą będzie również postępowanie lekarza oceniane
ujemnie ze względu na naruszenie przezeń
obowiązków zawodowych lub umownych albo
ogólnych reguł ostrożności, mimo że niedbalstwem
nie jest

background image

9

Subiektywny element winy

Niezręczność czy nieuwaga lekarza nie może być
traktowana jako ryzyko zabiegu ponoszone przez
pacjenta.

Tworzą one winę wtedy, gdy przyjmowany jako
wzorzec lekarz zręczny, sumienny i uważny by ich w
danych okolicznościach nie popełnił

Wina umyślna w postępowaniu lekarza zachodzi
rzadko

Polega ona bądź na działaniu rozmyślnym,
sprzecznym z obowiązkiem, bądź na rozmyślnym
zaniechaniu (niepodjęciu działania nakazanego w
danym przypadku przez przepis prawny lub umowę)

background image

10

Subiektywny element winy

Niedbalstwo polega na niedołożeniu wysokiej miary
wiedzy i staranności.

W celu wyjaśnienia tego pojęcia przyjmuje się w
prawie cywilnym miernik obiektywny i abstrakcyjny,
polegający na porównaniu postępowania sprawcy
szkody z pewnym wzorcem postępowania,
uniezależnionych od indywidualnych właściwości
sprawcy, lecz przy uwzględnieniu pewnych
elementów konkretnych, zewnętrznych dotyczących
okoliczności danego przypadku

Aby ocenić postępowanie sprawcy szkody trzeba
abstrakcyjny wzorzec postępowania umieścić w tych
właśnie konkretnych warunkach

background image

11

Subiektywny element winy

W „procesach lekarskich” sądy badają obowiązki
lekarza, a następnie ustalają, czy dołożył on
staranności,jakiej można wymagać od lekarza w danych
warunkach; stawiają sobie pewien abstrakcyjny
wzorzec postępowania porównując z nim
postępowanie danego lekarza

Jeśli jego zachowanie odbiega od tego wzorca, można
mu przypisać winę

Wzorzec zależny jest od stanu wiedzy, jest zmienny
wraz z postępem medycyny

Lekarz jest obowiązany dotrzymywać kroku
nowoczesnej technice i wiedzy medycznej, musi
pogłębiać swoje wiadomości, zgodnie z art. 55 Kodeksu
Etyki Lekarskiej

background image

12

Stopień winy

W historii „prawa medycznego” można było spotkać
poglądy głoszące nieodpowiedzialność lekarza w
stosunku wiedzy i techniki medycznej poza
przypadkami winy umyślnej, winy ciężkiej lub tzw.
winy zwykłej (czyli takiej, którą każdy może popełnić)

W przypadku „winy zawodowej” lekarz powinien
odpowiadać tylko wtedy, gdy była ona „winą ciężką”,
aby nie krępowała go w jego pracy obawa nadmiernej
odpowiedzialności

Kodeks Etyki Lekarskiej nakłada na lekarza
obowiązek przeprowadzania wszelkich postępowań
diagnostycznych, leczniczych i zapobiegawczych z
należytą starannością, poświęcając im niezbędny czas

background image

13

Stopień winy

Lekarz ponosi zatem odpowiedzialność za
niedołożenie tej staranności, za wszelką winę
nieumyślną, a tym bardziej umyślną

Odpowiada za każdą nieuwagę, nieostrożność,
niedbalstwo, jeżeli jego postępowanie sprzeczne
było z elementarnymi zasadami sztuki lekarskiej

Często jednak stosowanie się tylko do
elementarnych zasad nie wystarczy, na lekarzu
ciąży bowiem obowiązek szczególnej staranności
z uwagi na skutki tego postępowania

Lekarz odpowiada nie tylko za winę w samym
procesie leczenia, lecz także za każdą winę nie
dotyczącą techniki medycznej

background image

14

Stopień winy

Lekarz nie odpowiada za szkodliwe skutki leków

Jeżeli jednak nie zbadał należycie pacjenta i
postawił wadliwą diagnozę, skutkiem czego
zapisał mu niewłaściwy lek, może ponieść
odpowiedzialność za wyrządzoną przez to szkodę

Lekarz mógłby również odpowiadać, gdy zapisuje
pacjentowi lek wysoko toksyczny, wówczas gdy
nie było to konieczne i powinien był wiedzieć, że
może to wywołać dla chorego niepożądane skutki
uboczne

Lekarz ma obowiązek pouczyć pacjenta o
skutkach ubocznych leków

background image

15

Stopień winy

Lekarz może też ponieść odpowiedzialność za
błędnie wystawioną receptę, na skutek czego
otrzyma lek dla niego szkodliwy

Lekarz nie ponosi natomiast odpowiedzialności za
tzw. błędy nauki, tj. za pomyłki w diagnozie
uzasadnione stanem wiedzy:

za niepomyślne skutki leczenia i przedsięwziętych
zabiegów, jeżeli postępowanie jego było zgodne z
zasadami wiedzy medycznej i jeżeli dany sposób
leczenia był uzasadniony w konkretnym przypadku,
chyba że działalność jego ma charakter czynu
niedozwolonego, jak np. dokonanie zabiegu bez
zgody pacjenta

background image

16

Stopień winy

za „ryzyko postępu” - gdy np. stosowane
środki i leki, należycie testowane i
dopuszczone do obrotu, w świetle rozwoju
nauki okazały się szkodliwe

background image

17

Ciężar dowodu winy

Pacjent, który występuje z powództwem
odszkodowawczym, musi udowodnić podstawy
swojego roszczenia, w tym także winę lekarza

Na lekarzu nie ciąży domniemanie winy, zobowiązuje
się on bowiem tylko do dołożenia należytej
staranności w leczeniu pacjenta, której brak musi
tenże udowodnić, z wyjątkiem przypadków, gdy
można przyjąć zobowiązanie rezultatu.

Lekarz powinien jednak udowodnić, że należycie
wypełnił swe obowiązki i działał zgodnie z zasadami
wiedzy medycznej

Rzeczą pacjenta jest natomiast dowód przeciwny

background image

18

Ciężar dowodu winy

Pacjent musi udowodnić winę lekarza

Przedmiotem dowodu są, zgodnie z art. 227 k.p.c,
fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne
znaczenie.

Ważnym dowodem będzie opinia biegłych, gdyż
może on pomóc sądowi właściwie ocenić
postępowanie lekarza w zakresie leczenia

Dla uniknięcia ewentualnych podejrzeń co do
stronniczości biegłych powinni być oni powołania z
innego terenu aniżeli teren działalności zawodowej
lekarza, który szkodę spowodował

background image

19

Ciężar dowodu winy

Sąd nie jest jednak związany opinią biegłych, stanowi
ona tylko jeden z dowodów podlegających ocenie
sądu

Trzeba pamiętać, że niestety nierzadkie są opinie
biegłych dalekie od obiektywizmu, na co wpływ ma
fałszywie pojęta solidarność zawodowa

Opinie są giętkie, niejasne, dwuznaczne, stawiają
różne hipotezy i ewentualności szkody, pomijają fakty
niekorzystne dla lekarza, „kryją” niedbalstwo, brak
wiedzy, staranności i sumienności lekarza

Sąd powinien wszechstronni rozważyć zebrany
materiał (art. 233 § 1 k.p.c.), a nie ograniczyć się do
biernego powtarzania opinni biegłych i wydać wyrok
zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów

background image

20

Ciężar dowodu winy

Opinia biegłych ma na celu ułatwienie sądowi
należytej oceny zebranego w sprawie materiału,
gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne

Opinia nie może natomiast sama być źródłem
materiału faktycznego sprawy

Biegli nie są powołani do przedstawienia ocen i
wniosków prawnych ani ferowania wyroków, gdyż
to należy do kompetencji sądu

Powinni się ograniczyć do oceny stanu
faktycznego okoliczności sprawy i zgodności
postępowania lekarza z zasadami wiedzy
medycznej, jego obowiązkami itp. Oraz
odpowiedzi na pytania stron i sądu

background image

21

Ciężar dowodu winy

Wszelkiego rodzaju zaniedbania organizacyjne,
techniczne i inne, nie wchodzą ściśle w zakres sztuki
lekarskiej

Sąd może ocenić samodzielnie, bez potrzeby
powoływania biegłych albo nawet wbrew opinii
biegłych, które mogą nie być wiarygodne

W systemie prawa anglo-amerykańskiego stosuje się
często w „procesach lekarskich” dowód prima facie,
który ułatwia znacznie sytuację procesową
poszkodowanego

Dowód ten polega na tym, że niedbalstwo pozwanego
wynika z okoliczności danego przypadku

background image

22

Ciężar dowodu winy

Aby dowód przeprowadzić musi być
spełnionych kilka przesłanek:

zdarzenie nie miałoby miejsca, gdyby pozwany
dołożył należytej staranności

istnieje duże prawdopodobieństwo, że
zdarzenie nastąpiło w czasie, gdy powód
znajdował się pod kontrolą pozwanego

zachowanie powoda w tej sytuacji było bierne,
tak aby nie można było wyprowadzić wniosku,
że sam sobie wyrządził szkodę

background image

23

Ciężar dowodu winy

Jeśli te przesłanki są spełnione, można wnioskować,
że szkoda powstała w wyniku niedbalstwa lekarza

Wtedy zachodzi domniemanie jego winy, które ten
może obalić, wskazując na przykład, że szkoda
powstać mogła z innych przyczyn, za które on nie
ponosi odpowiedzialności

Dowód tego rodzaju może być dopuszczony tylko
wówczas, gdy dokładne przyczyny szkody nie mogą
być ustalone przy pomocy pewniejszych środków i
gdy zdarzenie wskazuje na niedbalstwo konkretnej
osoby

background image

24

Ciężar dowodu winy

Zasada, która pozwala na dowód niedbalstwa na
podstawie okoliczności, jest powszechnie nazywana res
ipsa loquitur

Zasada ta, dotyczy w szczególności pozostawienia po
operacji ciał obcych w ciele pacjenta

Sąd może korzystać ze wszelkich dowodów, zarówno
bezpośrednich i absolutnie pewnych, a także z dowodów
pośrednich o dużym stopniu prawdopodobieństwa,
może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie
dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można
więc przyjąć winę lekarza w oparciu o domniemania
faktyczne w braku dowodu przeciwnego

background image

25

Ciężar dowodu winy

Na ważność tych domniemań w „procesach
lekarskich” zwraca się szczególną uwagę w
doktrynie prawniczej

Sąd może uznać, że pozostawienie ciał obcych w
organizmie pacjenta czy szkoda, którą ten poniósł
na skutek niezapewnienia mu bezpieczeństwa
leczenia (np. zainfekowania go chorobą zakaźną),
jest domniemaniem niedbalstwa lekarza

Dowód ekskulpacji spoczywa wówczas na lekarzu
lub na zakładzie leczniczym

background image

26

Typy przestępstw

Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz
przestępstwa wojenne

Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej

Przestępstwa przeciwko obronności

Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu

Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu
powszechnemu

Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji

Przestępstwa przeciwko środowisku

Przestępstwa przeciwko wolności

Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i
obyczajowości

background image

27

Typy przestępstw

Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece

Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności
cielesnej

Przestępstwa przeciwko prawom osób
wykonujących pracę zarobkową

Przestępstwa przeciwko działalności instytucji
państwowych oraz samorządu terytorialnego

Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości

Przestępstwa przeciwko wyborom i referendom

Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu

background image

28

Typy przestępstw

Przestępstwa przeciwko ochronie informacji

Przestępstwa przeciwko wiarygodności
dokumentów

Przestępstwa przeciwko mieniu

Przestępstwa przeciwko obrotowi
gospodarczemu

Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i
papierami wartościowymi


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Pojęcia, Medycyna, Medycyna rodzinna
O czym jest medycyna rodzinna
Autyzm wczesnodzieciecy-1, AM, rozne, med rodzinna, Medycyna Rodzinna
DZIECKO ZDROWE DR OSUCH, MEDYCYNA telietta, Medycyna Rodzinna
Medycyna Rodzinna Egzamin 15
BIEGUNKA, MEDYCYNA VI rok, Medycyna rodzinna, medycyna rodzinna, 2011, medycyna rodzinna
Dziecko zdrowe - dr Osuch, AM, rozne, med rodzinna, Medycyna Rodzinna
Plan ćwiczeń VI rok semestr letni 2009-2010, AM, rozne, med rodzinna, Medycyna Rodzinna
test z rodzinnej-odpowiedzi 198(3), AM, rozne, med rodzinna, Medycyna Rodzinna
Porozumienie Zielonogorskie, AM, rozne, med rodzinna, Medycyna Rodzinna
LECZENIE OBJAWOWE ZAKA—EN DRÓG ODDECHOWYCH W MEDYCYNIE RODZINNEJ, INTERNA, Pulmonologia
choroby metaboliczne, MEDYCYNA VI rok, Medycyna rodzinna, medycyna rodzinna
medycyna rodzinna
medycyna rodzinna 06 2012r
Medycyna Rodzinna szczepienia
Egzaminacyjne pytania testowe z medycyny rodzinnej dla samokształcenia i samoocen2, Pomoce naukowe,
zakres materialu na egzamin, AM, rozne, med rodzinna, Medycyna Rodzinna

więcej podobnych podstron