Budowa komórki bakterii,
Budowa komórki bakterii,
grzybów, roślin i zwierząt
grzybów, roślin i zwierząt
•
Komórka
Komórka
jest to podstawowa
jest to podstawowa
jednostka biologiczna, zdolna do
jednostka biologiczna, zdolna do
rozwoju i rozmnażania; wszystkie
rozwoju i rozmnażania; wszystkie
organizmy żywe są albo
organizmy żywe są albo
pojedynczymi niezależnymi
pojedynczymi niezależnymi
komórkami, albo zespołami
komórkami, albo zespołami
komórek Komórka, podstawowa
komórek Komórka, podstawowa
jednostka strukturalna
jednostka strukturalna
organizmów żywych. Każda
organizmów żywych. Każda
komórka otoczona jest
komórka otoczona jest
przepuszczalną
przepuszczalną
błoną
błoną
plazmatyczną
plazmatyczną
(błona
(błona
komórkowa), wnętrze komórki
komórkowa), wnętrze komórki
wypełnia cytoplazma podzielona
wypełnia cytoplazma podzielona
systemem błon siateczki
systemem błon siateczki
śródplazmatycznej (retikulum
śródplazmatycznej (retikulum
endoplazmatyczne ER). W
endoplazmatyczne ER). W
cytoplazmie zawieszone są
cytoplazmie zawieszone są
organelle komórkowe, z których
organelle komórkowe, z których
najważniejszą jest
najważniejszą jest
jądro
jądro
komórkowe
komórkowe
, będące siedliskiem
, będące siedliskiem
informacji genetycznej
informacji genetycznej
(chromosomy).
(chromosomy).
Budowa komórki
Budowa komórki
roślinnej
roślinnej
•
Opis: A) ściana
Opis: A) ściana
komórkowa, B)
komórkowa, B)
plasmodesma, C) błona
plasmodesma, C) błona
komórkowa, D) chloroplast,
komórkowa, D) chloroplast,
E) błona tylakoidu, F)
E) błona tylakoidu, F)
mitochondrium, G) lizosom,
mitochondrium, G) lizosom,
H) aparat Golgiego, I)
H) aparat Golgiego, I)
wakuola, J) retikulum
wakuola, J) retikulum
endoplazmatyczne gładkie,
endoplazmatyczne gładkie,
K) retikulum
K) retikulum
endoplazmatyczne
endoplazmatyczne
szorstkie, L) jądro, M)
szorstkie, L) jądro, M)
błona jądrowa, N) otwór w
błona jądrowa, N) otwór w
błonie jądrowej, O) jąderko.
błonie jądrowej, O) jąderko.
Budowa komórki
Budowa komórki
zwierzęcej
zwierzęcej
•
Opis: 1-cytoplazma, 2-
Opis: 1-cytoplazma, 2-
siateczka
siateczka
śródplazmatyczna
śródplazmatyczna
szorstka, 3-rybosomy,
szorstka, 3-rybosomy,
4-chromatyna w jądrze
4-chromatyna w jądrze
komórkowym, 5-
komórkowym, 5-
jąderko, 6-aparat
jąderko, 6-aparat
Golgiego, 7-lizosomy, 8-
Golgiego, 7-lizosomy, 8-
błona komórkowa, 9-
błona komórkowa, 9-
mitochondrium, 10-
mitochondrium, 10-
jądro komórkowe
jądro komórkowe
otoczone błoną
otoczone błoną
jądrową.
jądrową.
Budowa komórki
Budowa komórki
bakteryjnej
bakteryjnej
Budowa
Budowa
komórki grzyba
komórki grzyba
•
Komórka grzyba
Komórka grzyba
składa się z
składa się z
następujących
następujących
organelli:
organelli:
•
Ściany
Ściany
komórkowej
komórkowej
•
Błony komórkowej
Błony komórkowej
•
Cytoplazmy
Cytoplazmy
•
Neukloidu
Neukloidu
•
Rybosonu
Rybosonu
•
Wodniczki
Wodniczki
Fotografie organelli
Wodniczka w komórce
roślinnej
ryboson
Jadro komórkowe w komórce
zwierzęcej
Błona komórkowa w komórce zwierzęcej
chloroplast
mitochondrium
Retikulum
endoplazmatyczne
Aparat Golgiego
Centriola
Ściana komórkowa
Ściana
Ściana
komórko
komórko
wa
wa
Błona
Błona
komórkow
komórkow
a
a
Cytoplazm
Cytoplazm
a
a
Jądro
Jądro
komórkow
komórkow
e
e
Wakuol
Wakuol
a
a
Aparat
Aparat
Golgieg
Golgieg
o
o
Reticulumiculu
Reticulumiculu
m
m
endoplazmatycz
endoplazmatycz
ne
ne
ryboso
ryboso
ny
ny
Centriol
Centriol
a
a
Neukloi
Neukloi
d
d
Mitochon
Mitochon
drium
drium
R
R
o
o
ś
ś
l
l
i
i
n
n
n
n
a
a
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
-
-
+
+
Z
Z
w
w
i
i
e
e
r
r
z
z
ę
ę
c
c
a
a
-
-
+
+
+
+
+
+
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
+
+
b
b
a
a
k
k
t
t
e
e
r
r
y
y
j
j
n
n
a
a
+
+
+
+
+
+
-
-
-
-
+
+
-
-
+
+
-
-
+
+
-
-
g
g
r
r
z
z
y
y
b
b
a
a
+
+
+
+
+
+
-
-
+
+
+
+
-
-
+
+
-
-
+
+
-
-
ORGANIZMY
ORGANIZMY
JEDNOKOMÓRKOWE
JEDNOKOMÓRKOWE
•
organizmy, których ciało stanowi jedna
organizmy, których ciało stanowi jedna
komórka
komórka
.
.
Pełni ona wszystkie czynności życiowe. Należą do
Pełni ona wszystkie czynności życiowe. Należą do
nich bakterie, sinice, pierwotniaki oraz niektóre
nich bakterie, sinice, pierwotniaki oraz niektóre
grzyby i glony.
grzyby i glony.
Ameba
Ameba
•
ŚRODOWISKO ŻYCIA
ŚRODOWISKO ŻYCIA
:W ich cyklu życiowym
:W ich cyklu życiowym
występuje jedynie (dominuje) postać pełzakowata,
występuje jedynie (dominuje) postać pełzakowata,
przedstawiciele żyją w środowisku wodnym lub
przedstawiciele żyją w środowisku wodnym lub
jako pasożyty.Niektóre ameby są znanymi
jako pasożyty.Niektóre ameby są znanymi
pasożytami (również człowieka i mogą powodować
pasożytami (również człowieka i mogą powodować
poważne dolegliwości ukałdu pokarmowego
poważne dolegliwości ukałdu pokarmowego
Z punktu widzenia systematyki
ameby są tylko jednym z
przedstawicieli organizmów
mających w swoim cyklu
życiowym postać pełzakowatą.
Tego typu komórki występują w
różnych rolach w niemal
wszystkich grupach eukariotów
(jądrowych )nawet w organizmie
kręgowców (np. makrofagi
Pantofele
Pantofele
k
k
Pantofelek należy do pierwotniaków (
Pantofelek należy do pierwotniaków (
Protozoa, Protista
Protozoa, Protista
), do klasy orzęsków
), do klasy orzęsków
(
(
Ciliata
Ciliata
). Orzęski mają określony kształt ciała dzięki mocnej elastycznej okrywie
). Orzęski mają określony kształt ciała dzięki mocnej elastycznej okrywie
zewnętrznej (pellikuli) zbudowanej z chityny. Pod pellikulą znajduje się gęsta
zewnętrznej (pellikuli) zbudowanej z chityny. Pod pellikulą znajduje się gęsta
ektoplazma, a głębiej - endoplazma. Powierzchnia komórki pokryta jest
ektoplazma, a głębiej - endoplazma. Powierzchnia komórki pokryta jest
tysiącami delikatnych włoskowatych wyrostków cytoplazmatycznych (rzęski),
tysiącami delikatnych włoskowatych wyrostków cytoplazmatycznych (rzęski),
które są narządami ruchu. Każdy jednokomórkowy organizm zawiera dwa jądra:
które są narządami ruchu. Każdy jednokomórkowy organizm zawiera dwa jądra:
drobne jądro aktywne w procesie rozmnażania płciowego (mikronukleus) oraz
drobne jądro aktywne w procesie rozmnażania płciowego (mikronukleus) oraz
duże (makronukleus), które reguluje procesy metabolizmu komórkowego oraz
duże (makronukleus), które reguluje procesy metabolizmu komórkowego oraz
wzrostu. Pantofelek ma dwie kurczliwe wodniczki tętniące, służące do usuwania
wzrostu. Pantofelek ma dwie kurczliwe wodniczki tętniące, służące do usuwania
wody z organizmu. W komórce znajdują się liczne wodniczki trawiące, a także
wody z organizmu. W komórce znajdują się liczne wodniczki trawiące, a także
włókna kurczliwe, widoczne jako pasemka ułożone ukośnie w stosunku do osi
włókna kurczliwe, widoczne jako pasemka ułożone ukośnie w stosunku do osi
ciała. Bliżej ostrego końca pantofelka znajduje się otwór gębowy, uchodzący do
ciała. Bliżej ostrego końca pantofelka znajduje się otwór gębowy, uchodzący do
lejkowatej gardzieli (perystomu). W pobliżu znajduje się słabo widoczny otwór
lejkowatej gardzieli (perystomu). W pobliżu znajduje się słabo widoczny otwór
odbytowy.
odbytowy.
•
ODŻYWIANIE:
ODŻYWIANIE:
Pantofelek
Pantofelek
pobiera pokarm przez cytostom,
pobiera pokarm przez cytostom,
położony w zagłębieniu zwanym
położony w zagłębieniu zwanym
perystomem, znajdującym się z
perystomem, znajdującym się z
boku ciała i otoczonym długimi
boku ciała i otoczonym długimi
rzęskami służącymi do
rzęskami służącymi do
pobierania pokarmu. Pokarm
pobierania pokarmu. Pokarm
wchłonięty przez cytostom
wchłonięty przez cytostom
tworzy przemieszczające się w
tworzy przemieszczające się w
cytoplazmie wodniczki
cytoplazmie wodniczki
pokarmowe, zaś po zakończeniu
pokarmowe, zaś po zakończeniu
trawienia niestrawione resztki
trawienia niestrawione resztki
są wydalane na zewnątrz
są wydalane na zewnątrz
komórki przez cytopyge.
komórki przez cytopyge.
Pantofelek jest drapieżnikiem,
Pantofelek jest drapieżnikiem,
odżywia się bakteriami
odżywia się bakteriami
•
ŚRODOWISKO
ŚRODOWISKO
ŻYCIA:
ŻYCIA:
Pospolity we
Pospolity we
wszystkich
wszystkich
słodkowodnych
słodkowodnych
zbiornikach wodnych na
zbiornikach wodnych na
całej Ziemi. Występuje w
całej Ziemi. Występuje w
strefie przybrzeżnej i
strefie przybrzeżnej i
otwartej toni wodnej.
otwartej toni wodnej.
EUGLENA ZIELONA
EUGLENA ZIELONA
•
ŚRODOWISKO
ŚRODOWISKO
ŻYCIA
ŻYCIA
:Euglena spotykana
:Euglena spotykana
jest powszechnie w
jest powszechnie w
zbiornikach wodnych. W
zbiornikach wodnych. W
trudnych warunkach
trudnych warunkach
euglenie odpada wić i
euglenie odpada wić i
klejnotka zmienia się w cyste
klejnotka zmienia się w cyste
SPOSOBY ODŻYWIANIA:
Euglena może również
pobierać pokarm na drodze
osmozy lub wpuklenia na
przodzie ciała
DROŻDŻE:
DROŻDŻE:
•
ŚRODOWISKO ŻYCIA
ŚRODOWISKO ŻYCIA
:Są
:Są
organizmami
organizmami
saprofitycznymi- żyją na
saprofitycznymi- żyją na
podłożach zawierających
podłożach zawierających
cukry proste przeprowadzają
cukry proste przeprowadzają
fermentację przeważnie w
fermentację przeważnie w
warunkach beztlenowych
warunkach beztlenowych
•
SPOSOBY
SPOSOBY
ODŻYWIANIA
ODŻYWIANIA
:Do
:Do
odżywiania potrzebują
odżywiania potrzebują
węglowodanów. Rozkładają
węglowodanów. Rozkładają
je na dwutlenek węgla i
je na dwutlenek węgla i
alkohol. Proces ten nazywa
alkohol. Proces ten nazywa
się fermentacją alkoholową.
się fermentacją alkoholową.
Ze względu na tę właściwość,
Ze względu na tę właściwość,
drożdże wykorzystywane są
drożdże wykorzystywane są
do produkcji piwa, wina i do
do produkcji piwa, wina i do
wypieków ciast
wypieków ciast
PIERWOTEK
PIERWOTEK
•
ŚRODOWISKO
ŚRODOWISKO
ŻYCIA:rodzaj lądowych
ŻYCIA:rodzaj lądowych
zielenic ,tworzy zielony
zielenic ,tworzy zielony
nalot na skałach, murach
nalot na skałach, murach
i korze drzew.
i korze drzew.
•
SPOSOBY
SPOSOBY
ODŻYWIANIA:Pierwotki
ODŻYWIANIA:Pierwotki
odżywiają się
odżywiają się
samożywnie
samożywnie
fotosynteza ,oddychają
fotosynteza ,oddychają
tlenowo, a rozmnażają
tlenowo, a rozmnażają
bezpłciowo (podział
bezpłciowo (podział
komórki. Mogą przeżyć
komórki. Mogą przeżyć
w silnie
w silnie
zanieczyszczonym
zanieczyszczonym
środowisku
środowisku
SKRĘTNICA:
SKRĘTNICA:
•
ŚRODOWISKO
ŚRODOWISKO
ŻYCIA
ŻYCIA
:Występuje
:Występuje
w niewielkich
w niewielkich
zbiornikach
zbiornikach
wodnych
wodnych
PLEŚNIAK:
PLEŚNIAK:
•
ŚRODOWISKO ŻYCIA
ŚRODOWISKO ŻYCIA
:należą
:należą
do nich pospolity grzyb pleśniak
do nich pospolity grzyb pleśniak
powodujący pleśnienie, np.
powodujący pleśnienie, np.
chleba, widoczny w postaci
chleba, widoczny w postaci
białego nalotu .Doskonale
białego nalotu .Doskonale
rozwija się na wilgotnym
rozwija się na wilgotnym
podłożu organicznym, w temp.
podłożu organicznym, w temp.
pokojowej około 20°C. W
pokojowej około 20°C. W
związku z tym pozostawione w
związku z tym pozostawione w
pomieszczeniu produkty
pomieszczeniu produkty
pokarmowe mogą zostać
pokarmowe mogą zostać
zaatakowane przez zarodniki
zaatakowane przez zarodniki
unoszące się w powietrzu i
unoszące się w powietrzu i
ulegają pleśnieniu.
ulegają pleśnieniu.
SPOSOBY
ODŻYWIANIA:Pleśniak
pobiera gotowe
substancje organiczne
rozkładając obumarłe
szczątki roślinne i
zwierzęce lub produkty
pokarmowe, tj. ser,
ciasto, chleb. Pleśniak
jest więc organizmem
saprofitycznym.
Dlaczego organizmy
Dlaczego organizmy
jednokomórkowe są tak
jednokomórkowe są tak
małe
małe
•
W małych komórkach sprawniej przebiegają
W małych komórkach sprawniej przebiegają
procesy życiowe niż w dużych, gdyż między
procesy życiowe niż w dużych, gdyż między
cytoplazmą a środowiskiem zewnętrznym zachodzi
cytoplazmą a środowiskiem zewnętrznym zachodzi
szybciej wymiana substancji
szybciej wymiana substancji
•
W dużych komórkach jądro nie może skutecznie
W dużych komórkach jądro nie może skutecznie
kontrolować tak dużej ilości cytoplazmy
kontrolować tak dużej ilości cytoplazmy
•
Każda komórka, aby żyć, musi pobrać z zewnątrz,
Każda komórka, aby żyć, musi pobrać z zewnątrz,
przez błonę komórkową, potrzebne substancje, a
przez błonę komórkową, potrzebne substancje, a
także wydalić produkty przemiany materii, które
także wydalić produkty przemiany materii, które
są dla niej szkodliwe. Im większa będzie
są dla niej szkodliwe. Im większa będzie
powierzchnia komórki, tym więcej cząsteczek
powierzchnia komórki, tym więcej cząsteczek
dostanie się do komórki lub ją opuści
dostanie się do komórki lub ją opuści
Pytania dla uczniów
Pytania dla uczniów
•
1).Ile jąder zawiera każdy jednokomórkowy organizm?
1).Ile jąder zawiera każdy jednokomórkowy organizm?
•
2).W cyklu życiowym którego organizmu występuje
2).W cyklu życiowym którego organizmu występuje
jedynie postać pełzakowata?
jedynie postać pełzakowata?
•
3).Które organizmy do odżywiania potrzebują
3).Które organizmy do odżywiania potrzebują
węglowodanów które rozkładają później na dwutlenek
węglowodanów które rozkładają później na dwutlenek
węgla i alkohol?!
węgla i alkohol?!
•
4).Jaka organella występuje tylko u roślin?
4).Jaka organella występuje tylko u roślin?
•
5).Która organella składa się z małej i dużej
5).Która organella składa się z małej i dużej
podjednostki?
podjednostki?
•
6) Siedliskiem jakich informacji jest jądro komórkowe?
6) Siedliskiem jakich informacji jest jądro komórkowe?
Document Outline