Budowa komórki bakterii,

Budowa komórki bakterii,

grzybów, roślin i zwierząt

grzybów, roślin i zwierząt

•

Komórka

Komórka

jest to podstawowa

jest to podstawowa

jednostka biologiczna, zdolna do

jednostka biologiczna, zdolna do

rozwoju i rozmnażania; wszystkie

rozwoju i rozmnażania; wszystkie

organizmy żywe są albo

organizmy żywe są albo

pojedynczymi niezależnymi

pojedynczymi niezależnymi

komórkami, albo zespołami

komórkami, albo zespołami

komórek Komórka, podstawowa

komórek Komórka, podstawowa

jednostka strukturalna

jednostka strukturalna

organizmów żywych. Każda

organizmów żywych. Każda

komórka otoczona jest

komórka otoczona jest

przepuszczalną

przepuszczalną

błoną

błoną

plazmatyczną

plazmatyczną

(błona

(błona

komórkowa), wnętrze komórki

komórkowa), wnętrze komórki

wypełnia cytoplazma podzielona

wypełnia cytoplazma podzielona

systemem błon siateczki

systemem błon siateczki

śródplazmatycznej (retikulum

śródplazmatycznej (retikulum

endoplazmatyczne ER). W

endoplazmatyczne ER). W

cytoplazmie zawieszone są

cytoplazmie zawieszone są

organelle komórkowe, z których

organelle komórkowe, z których

najważniejszą jest

najważniejszą jest

jądro

jądro

komórkowe

komórkowe

, będące siedliskiem

, będące siedliskiem

informacji genetycznej

informacji genetycznej

(chromosomy).

(chromosomy).

Budowa komórki

Budowa komórki

roślinnej

roślinnej

•

Opis:  A) ściana

Opis:  A) ściana

komórkowa, B)

komórkowa, B)

plasmodesma, C) błona

plasmodesma, C) błona

komórkowa, D) chloroplast,

komórkowa, D) chloroplast,

E) błona tylakoidu, F)

E) błona tylakoidu, F)

mitochondrium, G) lizosom,

mitochondrium, G) lizosom,

H) aparat Golgiego, I)

H) aparat Golgiego, I)

wakuola, J) retikulum

wakuola, J) retikulum

endoplazmatyczne gładkie,

endoplazmatyczne gładkie,

K) retikulum

K) retikulum

endoplazmatyczne

endoplazmatyczne

szorstkie, L) jądro, M)

szorstkie, L) jądro, M)

błona jądrowa, N) otwór w

błona jądrowa, N) otwór w

błonie jądrowej, O) jąderko.

błonie jądrowej, O) jąderko.

Budowa komórki

Budowa komórki

zwierzęcej

zwierzęcej

•

Opis: 1-cytoplazma, 2-

Opis: 1-cytoplazma, 2-

siateczka

siateczka

śródplazmatyczna

śródplazmatyczna

szorstka, 3-rybosomy,   

szorstka, 3-rybosomy,   

4-chromatyna w jądrze

4-chromatyna w jądrze

komórkowym, 5-

komórkowym, 5-

jąderko, 6-aparat

jąderko, 6-aparat

Golgiego, 7-lizosomy, 8-

Golgiego, 7-lizosomy, 8-

błona komórkowa, 9-

błona komórkowa, 9-

mitochondrium, 10-

mitochondrium, 10-

jądro komórkowe

jądro komórkowe

otoczone błoną

otoczone błoną

jądrową. 

jądrową. 

 

 

Budowa komórki

Budowa komórki

bakteryjnej

bakteryjnej

Budowa

Budowa

komórki grzyba

komórki grzyba

•

Komórka grzyba

Komórka grzyba

składa się z

składa się z

następujących

następujących

organelli:

organelli:

•

Ściany

Ściany

komórkowej

komórkowej

•

Błony komórkowej

Błony komórkowej

•

Cytoplazmy

Cytoplazmy

•

Neukloidu

Neukloidu

•

Rybosonu

Rybosonu

•

Wodniczki

Wodniczki

Fotografie organelli

Wodniczka w komórce
roślinnej

ryboson

Jadro komórkowe w komórce
zwierzęcej

Błona komórkowa w komórce zwierzęcej

chloroplast

mitochondrium

Retikulum
endoplazmatyczne

Aparat Golgiego

Centriola

Ściana komórkowa

Ściana

Ściana

komórko

komórko

wa

wa

Błona

Błona

komórkow

komórkow

a

a

Cytoplazm

Cytoplazm

a

a

Jądro

Jądro

komórkow

komórkow

e

e

Wakuol

Wakuol

a

a

Aparat

Aparat

Golgieg

Golgieg

o

o

Reticulumiculu

Reticulumiculu

m

m

endoplazmatycz

endoplazmatycz

ne

ne

ryboso

ryboso

ny

ny

Centriol

Centriol

a

a

Neukloi

Neukloi

d

d

Mitochon

Mitochon

drium

drium

R

R

o

o

ś

ś

l

l

i

i

n

n

n

n

a

a

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

-

-

-

-

+

+

Z

Z

w

w

i

i

e

e

r

r

z

z

ę

ę

c

c

a

a

-

-

+

+

+

+

+

+

-

-

+

+

+

+

+

+

+

+

-

-

+

+

b

b

a

a

k

k

t

t

e

e

r

r

y

y

j

j

n

n

a

a

+

+

+

+

+

+

-

-

-

-

+

+

-

-

+

+

-

-

+

+

-

-

g

g

r

r

z

z

y

y

b

b

a

a

+

+

+

+

+

+

-

-

+

+

+

+

-

-

+

+

-

-

+

+

-

-

ORGANIZMY

ORGANIZMY

JEDNOKOMÓRKOWE

JEDNOKOMÓRKOWE

•

organizmy, których ciało stanowi jedna

organizmy, których ciało stanowi jedna

komórka

komórka

.

.

Pełni ona wszystkie czynności życiowe. Należą do

Pełni ona wszystkie czynności życiowe. Należą do

nich bakterie, sinice, pierwotniaki oraz niektóre

nich bakterie, sinice, pierwotniaki oraz niektóre

grzyby i glony.

grzyby i glony.

Ameba

Ameba

•

ŚRODOWISKO ŻYCIA

ŚRODOWISKO ŻYCIA

:W ich cyklu życiowym

:W ich cyklu życiowym

występuje jedynie (dominuje) postać pełzakowata,

występuje jedynie (dominuje) postać pełzakowata,

przedstawiciele żyją w środowisku wodnym lub

przedstawiciele żyją w środowisku wodnym lub

jako pasożyty.Niektóre ameby są znanymi

jako pasożyty.Niektóre ameby są znanymi

pasożytami (również człowieka i mogą powodować

pasożytami (również człowieka i mogą powodować

poważne dolegliwości ukałdu pokarmowego

poważne dolegliwości ukałdu pokarmowego

Z punktu widzenia systematyki
ameby są tylko jednym z
przedstawicieli organizmów
mających w swoim cyklu
życiowym postać pełzakowatą.
Tego typu komórki występują w
różnych rolach w niemal
wszystkich grupach eukariotów
(jądrowych )nawet w organizmie
kręgowców (np. makrofagi

Pantofele

Pantofele

k

k

Pantofelek należy do pierwotniaków (

Pantofelek należy do pierwotniaków (

Protozoa, Protista

Protozoa, Protista

), do klasy orzęsków

), do klasy orzęsków

(

(

Ciliata

Ciliata

). Orzęski mają określony kształt ciała dzięki mocnej elastycznej okrywie

). Orzęski mają określony kształt ciała dzięki mocnej elastycznej okrywie

zewnętrznej (pellikuli) zbudowanej z chityny. Pod pellikulą znajduje się gęsta

zewnętrznej (pellikuli) zbudowanej z chityny. Pod pellikulą znajduje się gęsta

ektoplazma, a głębiej - endoplazma. Powierzchnia komórki pokryta jest

ektoplazma, a głębiej - endoplazma. Powierzchnia komórki pokryta jest

tysiącami delikatnych włoskowatych wyrostków cytoplazmatycznych (rzęski),

tysiącami delikatnych włoskowatych wyrostków cytoplazmatycznych (rzęski),

które są narządami ruchu. Każdy jednokomórkowy organizm zawiera dwa jądra:

które są narządami ruchu. Każdy jednokomórkowy organizm zawiera dwa jądra:

drobne jądro aktywne w procesie rozmnażania płciowego (mikronukleus) oraz

drobne jądro aktywne w procesie rozmnażania płciowego (mikronukleus) oraz

duże (makronukleus), które reguluje procesy metabolizmu komórkowego oraz

duże (makronukleus), które reguluje procesy metabolizmu komórkowego oraz

wzrostu. Pantofelek ma dwie kurczliwe wodniczki tętniące, służące do usuwania

wzrostu. Pantofelek ma dwie kurczliwe wodniczki tętniące, służące do usuwania

wody z organizmu. W komórce znajdują się liczne wodniczki trawiące, a także

wody z organizmu. W komórce znajdują się liczne wodniczki trawiące, a także

włókna kurczliwe, widoczne jako pasemka ułożone ukośnie w stosunku do osi

włókna kurczliwe, widoczne jako pasemka ułożone ukośnie w stosunku do osi

ciała. Bliżej ostrego końca pantofelka znajduje się otwór gębowy, uchodzący do

ciała. Bliżej ostrego końca pantofelka znajduje się otwór gębowy, uchodzący do

lejkowatej gardzieli (perystomu). W pobliżu znajduje się słabo widoczny otwór

lejkowatej gardzieli (perystomu). W pobliżu znajduje się słabo widoczny otwór

odbytowy.

odbytowy.

•

ODŻYWIANIE:

ODŻYWIANIE:

Pantofelek

Pantofelek

pobiera pokarm przez cytostom,

pobiera pokarm przez cytostom,

położony w zagłębieniu zwanym

położony w zagłębieniu zwanym

perystomem, znajdującym się z

perystomem, znajdującym się z

boku ciała i otoczonym długimi

boku ciała i otoczonym długimi

rzęskami służącymi do

rzęskami służącymi do

pobierania pokarmu. Pokarm

pobierania pokarmu. Pokarm

wchłonięty przez cytostom

wchłonięty przez cytostom

tworzy przemieszczające się w

tworzy przemieszczające się w

cytoplazmie wodniczki

cytoplazmie wodniczki

pokarmowe, zaś po zakończeniu

pokarmowe, zaś po zakończeniu

trawienia niestrawione resztki

trawienia niestrawione resztki

są wydalane na zewnątrz

są wydalane na zewnątrz

komórki przez cytopyge.

komórki przez cytopyge.

Pantofelek jest drapieżnikiem,

Pantofelek jest drapieżnikiem,

odżywia się bakteriami

odżywia się bakteriami

•

ŚRODOWISKO

ŚRODOWISKO

ŻYCIA:

ŻYCIA:

Pospolity we

Pospolity we

wszystkich

wszystkich

słodkowodnych

słodkowodnych

zbiornikach wodnych na

zbiornikach wodnych na

całej Ziemi. Występuje w

całej Ziemi. Występuje w

strefie przybrzeżnej i

strefie przybrzeżnej i

otwartej toni wodnej.

otwartej toni wodnej.

EUGLENA ZIELONA

EUGLENA ZIELONA

•

ŚRODOWISKO

ŚRODOWISKO

ŻYCIA

ŻYCIA

:Euglena spotykana

:Euglena spotykana

jest powszechnie w

jest powszechnie w

zbiornikach wodnych. W

zbiornikach wodnych. W

trudnych warunkach

trudnych warunkach

euglenie odpada wić i

euglenie odpada wić i

klejnotka zmienia się w cyste

klejnotka zmienia się w cyste

SPOSOBY ODŻYWIANIA:

Euglena może również

pobierać pokarm na drodze

osmozy lub wpuklenia na

przodzie ciała

DROŻDŻE:

DROŻDŻE:

•

ŚRODOWISKO ŻYCIA

ŚRODOWISKO ŻYCIA

:Są

:Są

organizmami

organizmami

saprofitycznymi- żyją na

saprofitycznymi- żyją na

podłożach zawierających

podłożach zawierających

cukry proste przeprowadzają

cukry proste przeprowadzają

fermentację przeważnie w

fermentację przeważnie w

warunkach beztlenowych

warunkach beztlenowych

•

SPOSOBY

SPOSOBY

ODŻYWIANIA

ODŻYWIANIA

:Do

:Do

odżywiania potrzebują

odżywiania potrzebują

węglowodanów. Rozkładają

węglowodanów. Rozkładają

je na dwutlenek węgla i

je na dwutlenek węgla i

alkohol. Proces ten nazywa

alkohol. Proces ten nazywa

się fermentacją alkoholową.

się fermentacją alkoholową.

Ze względu na tę właściwość,

Ze względu na tę właściwość,

drożdże wykorzystywane są

drożdże wykorzystywane są

do produkcji piwa, wina i do

do produkcji piwa, wina i do

wypieków ciast

wypieków ciast

PIERWOTEK

PIERWOTEK

•

ŚRODOWISKO

ŚRODOWISKO

ŻYCIA:rodzaj lądowych

ŻYCIA:rodzaj lądowych

zielenic ,tworzy zielony

zielenic ,tworzy zielony

nalot na skałach, murach

nalot na skałach, murach

i korze drzew.

i korze drzew.

•

SPOSOBY

SPOSOBY

ODŻYWIANIA:Pierwotki

ODŻYWIANIA:Pierwotki

odżywiają się

odżywiają się

samożywnie

samożywnie

fotosynteza ,oddychają

fotosynteza ,oddychają

tlenowo, a rozmnażają

tlenowo, a rozmnażają

bezpłciowo (podział

bezpłciowo (podział

komórki. Mogą przeżyć

komórki. Mogą przeżyć

w silnie

w silnie

zanieczyszczonym

zanieczyszczonym

środowisku

środowisku

SKRĘTNICA:

SKRĘTNICA:

•

ŚRODOWISKO

ŚRODOWISKO

ŻYCIA

ŻYCIA

:Występuje

:Występuje

w niewielkich

w niewielkich

zbiornikach

zbiornikach

wodnych

wodnych

PLEŚNIAK:

PLEŚNIAK:

•

ŚRODOWISKO ŻYCIA

ŚRODOWISKO ŻYCIA

:należą

:należą

do nich pospolity grzyb pleśniak

do nich pospolity grzyb pleśniak

powodujący pleśnienie, np.

powodujący pleśnienie, np.

chleba, widoczny w postaci

chleba, widoczny w postaci

białego nalotu .Doskonale

białego nalotu .Doskonale

rozwija się na wilgotnym

rozwija się na wilgotnym

podłożu organicznym, w temp.

podłożu organicznym, w temp.

pokojowej około 20°C. W

pokojowej około 20°C. W

związku z tym pozostawione w

związku z tym pozostawione w

pomieszczeniu produkty

pomieszczeniu produkty

pokarmowe mogą zostać

pokarmowe mogą zostać

zaatakowane przez zarodniki

zaatakowane przez zarodniki

unoszące się w powietrzu i

unoszące się w powietrzu i

ulegają pleśnieniu.

ulegają pleśnieniu.

SPOSOBY
ODŻYWIANIA:Pleśniak
pobiera gotowe
substancje organiczne
rozkładając obumarłe
szczątki roślinne i
zwierzęce lub produkty
pokarmowe, tj. ser,
ciasto, chleb. Pleśniak
jest więc organizmem
saprofitycznym.

Dlaczego organizmy

Dlaczego organizmy

jednokomórkowe są tak

jednokomórkowe są tak

małe

małe

•

W małych komórkach sprawniej przebiegają

W małych komórkach sprawniej przebiegają

procesy życiowe niż w dużych, gdyż między

procesy życiowe niż w dużych, gdyż między

cytoplazmą a środowiskiem zewnętrznym zachodzi

cytoplazmą a środowiskiem zewnętrznym zachodzi

szybciej wymiana substancji

szybciej wymiana substancji

•

W dużych komórkach jądro nie może skutecznie

W dużych komórkach jądro nie może skutecznie

kontrolować tak dużej ilości cytoplazmy

kontrolować tak dużej ilości cytoplazmy

•

Każda komórka, aby żyć, musi pobrać z zewnątrz,

Każda komórka, aby żyć, musi pobrać z zewnątrz,

przez błonę komórkową, potrzebne substancje, a

przez błonę komórkową, potrzebne substancje, a

także wydalić produkty przemiany materii, które

także wydalić produkty przemiany materii, które

są dla niej szkodliwe. Im większa będzie

są dla niej szkodliwe. Im większa będzie

powierzchnia komórki, tym więcej cząsteczek

powierzchnia komórki, tym więcej cząsteczek

dostanie się do komórki lub ją opuści

dostanie się do komórki lub ją opuści

Pytania dla uczniów

Pytania dla uczniów

•

1).Ile jąder zawiera każdy jednokomórkowy organizm?

1).Ile jąder zawiera każdy jednokomórkowy organizm?

•

2).W cyklu życiowym którego organizmu występuje

2).W cyklu życiowym którego organizmu występuje

jedynie postać pełzakowata?

jedynie postać pełzakowata?

•

3).Które organizmy do odżywiania potrzebują

3).Które organizmy do odżywiania potrzebują

węglowodanów które rozkładają później na dwutlenek

węglowodanów które rozkładają później na dwutlenek

węgla i alkohol?!

węgla i alkohol?!

•

4).Jaka organella występuje tylko u roślin?

4).Jaka organella występuje tylko u roślin?

•

5).Która organella składa się z małej i dużej

5).Która organella składa się z małej i dużej

podjednostki?

podjednostki?

•

6) Siedliskiem jakich informacji jest jądro komórkowe?

6) Siedliskiem jakich informacji jest jądro komórkowe?