Proces integracji europejskiej

Dr Urszula

Kurczewska

Integracja europejska

•

Cechy organizacji ponadnarodowej:

•

- samodzielny ponadnarodowy porządek
prawny – stanowi niezależną kategorię
prawa, obok prawa międzynarodowego i
krajowego,

•

- bezpośrednie obowiązywanie aktów
prawnych organizacji w stosunku do
obywateli państw członkowskich

•

- samodzielność w stosowaniu takiego prawa

Cechy organizacji ponadnarodowej cd.:

•

- niezależność organizacyjna – możliwość

podejmowania decyzji większością głosów,

•

- niezależne organy i instytucje,

niezależny personel,

•

- niezależność finansowa,

•

- przekazanie praw zwierzchnich przez

państwa członkowskie na rzecz tej

organizacji i jej organów

Etapy integracji gospodarczej i
politycznej:

•

1. umowy handlowe – dają określone preferencje

handlowe dla zawierających je państw,

•

2. strefa wolnego handlu – zniesienie taryf

celnych, ograniczeń kwotowych i innych restrykcji

w swobodnym przepływie towarów między

państwami. Taryfy celne wobec państw trzecich

ustalane są indywidualnie,

•

3. unia celna – eliminacja taryf celnych i innych

restrykcji miedzy stronami, a wysokość cła wobec

państw trzecich jest ustalana wspólnie,

•

4. wspólny rynek – wprowadzenie „czterech

wolności” – swobodnego przepływu towarów,

usług, kapitału i osób. Konieczna jest harmonizacja

prawa handlowego, podatkowego, socjalnego itp.

Etapy integracji gospodarczej i
politycznej:

•

5. unia gospodarcza – wprowadzenie

wspólnych polityk we wszystkich sektorach

gospodarki, np. handlowej, transportowej,

konkurencji, przemysłowej, walutowej. Jest

to scedowanie części suwerenności

ekonomicznej państwa na rzecz organizacji

ponadnarodowej.

•

6. unia polityczna – wprowadzenie

wspólnych polityk w innych dziedzinach:

polityki zagranicznej, bezpieczeństwa,

sprawiedliwości, spraw wewnętrznych, etc.

Etapy procesu integracji

gospodarczo-politycznej w teorii

integracji

Kalendarium integracji
europejskiej

Sytuacja po I wojnie światowej

1922 - Prekursorem integracji była Unia

Ekonomiczna Belgii i Luksemburga – Beluj,

która później została przekształcona w

Benelux (z Holandią)
1923 – idea stworzenia Unii

Paneuropejskiej autorstwa Richarda

Coudenhove-Calergiego.
1929 – plan ministera spraw zagranicznych

Francji Aristide Brand zacieśniania

współpracy europejskiej pod przewodnictwem

Francji

Kalendarium integracji
europejskiej

•

Motywy integracji po II wojnie
światowej:

1. obudowa gospodarcza
2. stworzenie ładu pokojowego
3. włączenie RFN i zapobieżenie
niemieckiemu ekspansjonizmowi
4. dążenie do równowagi ekonomicznej
między Europą a USA

Kalendarium integracji
europejskiej

•

1946 - Winston Churchill wzywał do utworzenia Rady Europy,

która miałaby nie dopuścić do rozszerzenia wpływów ZSRR

•

w przemówieniu na Uniwersytecie w Zurichu wzywa do

pojednania francusko-niemieckiego i utworzenia Stanów

Zjednoczonych Europy.
      "Gdyby Europa kiedyś się zjednoczyła [...] byłoby

bezgraniczne szczęście, dobrobyt, chwała, którymi cieszyłoby

się trzysta lub czterysta milionów ludzi [...] Pierwszym krokiem

ku odrodzeniu rodziny europejskiej musi być budowanie i

wzmacnianie siły ONZ. W ramach tej koncepcji musimy

odtworzyć rodzinę europejską jako regionalną strukturę, którą

można nazwać Stanami Zjednoczonymi Europy. Jeżeli na

początku wszystkie państwa Europy nie będą chciały lub nie

będą mogły przyłączyć się do Unii, musimy mimo wszystko

postępować tak, by zebrać i połączyć tych, którzy chcą, i tych,

którzy mogą [...] W tym pilnym przedsięwzięciu Francja i

Niemcy muszą wspólnie objąć przewodnictwo. Wielka Brytania,

Brytyjska Wspólnota Narodów, potężna Ameryka i, mam

nadzieję, Rosja Sowiecka muszą być przyjaciółmi i opiekunami

nowej Europy i muszą bronić jej praw do życia i blasku [...]".

Kalendarium integracji
europejskiej

•

1946 – okres wzrastającego napięcia w

stosunkach Wschód-Zachód

•

1947 – Plan Marschalla

•

1948 - Kongres haski: przedstawiciele 20

krajów europejskich prowadzą dyskusje

na temat nowych form współpracy w

Europie proponują utworzenie

"Zgromadzenia europejskiego".

•

1949 - powołanie Rady Europy

•

1949 – rozpoczęcie okresu „zimnej

wojny”, powstaje NATO

Kalendarium integracji
europejskiej

•

1950 - 9 maja - Robert Schuman przedstawia plan

opierający się na pomyśle Jean’a Monneta utworzenia

organizacji integrującej sektory węgla i stali Francji i

Niemiec. Ten dzień jest obchodzony jako „Dzień Europy”.

•

1950 - Premier Francji Rene Pleven przedstawił plan

Europejskiej Wspólnoty Obronnej (cel - stworzenie

wspólnej armii zachodnioeuropejskiej).

•

1951 - Sześć krajów w Paryżu podpisuje Traktat o

Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (EWWiS -

1952 r.)

•

1952 – nieudana próba powołania Europejskiej

Wspólnoty Obronnej – EWO

Ojcowie zjednoczonej Europy

•

Robert Schuman

(1886 - 1963) -
współtwórca idei
powołania EWWS.
Minister spraw
zagranicznych
Francji w latach
1948-1952.

Ojcowie zjednoczonej
Europy

•

Jean Monnet

- jeden

z "Ojców Założycieli"
zjednoczonej Europy,
współautor koncepcji
powołania
Europejskiej
Wspólnoty Węgla i
Stali, pierwszy
przewodniczący jej
organu
wykonawczego -
Wysokiej Władzy.

Ojcowie zjednoczonej
Europy

•

Konrad
Adenauer

-

pierwszy kanclerz
Niemiec po wojnie,
współtwórca idei
zjednoczonej
Europy.

Ojcowie zjednoczonej
Europy

•

Alcide de Gasperi - premier Włoch w latach 1945-53,

współautor i realizator koncepcji integracji europejskiej,

współinicjator utworzenia w 1949 r. Rady Europy i EWWS.

•

Paul Henri Spaak - premier Belgii, przewodniczący

Zgromadzenia EWWiS, Sekretarz Generalny NATO,

współtwórca Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

•

Charles de Gaulle - prezydent Francji w latach 1959-69,

francuski bohater narodowy, zwolennik Europy ojczyzn i

ograniczania roli Stanów Zjednoczonych na kontynencie.

•

Jacques Delors - przewodniczący Komisji Europejskiej w

latach 1985-1995. Wzmocnił jej rolę i był jednym z

twórców ścisłej integracji Europy.

Kalendarium integracji
europejskiej

•

1955 - Podczas konferencji w Messynie

ministrowie spraw zagranicznych w EWWiS

podejmują decyzję o rozszerzeniu integracji

na inne sektory gospodarki.

•

1957 - Traktaty o EWG i Euratomie (1958

r.)

cele: utworzenie unii celnej do 1970r., a

następnie wprowadzenie wspólnego rynku

oraz zapoczątkowanie wspólnych polityk:

rolnej, handlowej i innych.
1960 - z inicjatywy Wielkiej Brytanii

powołanie Europejskiego Stowarzyszenia

Wolnego Handlu (EFTA).

Traktaty Rzymskie (Traktaty o
EWG i o Euratomie)

•

Cele EWG:

•

- stworzenie wspólnego rynku i zbliżenie polityki

gospodarczej krajów członkowskich

•

- stały i zrównoważony wzrost gospodarczy

•

- zwiększenie stabilności gospodarczo-walutowej

•

- przyspieszony wzrost stopy życiowej

1 lipca 1968 roku w ramach EWG utworzono unię celną.

Kalendarium integracji
europejskiej

•

1962 - Wprowadzenie wspólnej polityki rolnej (WPR).

•

1963 - Generał de Gaulle oznajmia, że Francja

sprzeciwia się przystąpieniu Zjednoczonego Królestwa

do Wspólnot Europejskich.

•

1965 - Traktat o fuzji organów trzech Wspólnot (1967

r.)

•

1968 - 18 miesięcy przed przewidzianym terminem

zostaje wprowadzona unia celna.

1969 - szczyt w Hadze – szefowie państw i rządów

potwierdzają chęć dalszego pogłębienia integracji

europejskiej.

Pierwsze kryzysy i próby
reform:

•

1966 - 29 stycznia - “Kompromis Luksemburski”.

Francja, po kryzysie politycznym, zajmuje

ponownie swoje miejsce w Radzie. W zamian

zyskuje potwierdzenie, że sprawy dotyczące

“ważnych interesów narodowych” będą nadal

przyjmowane jednogłośnie.

•

1970 – upadek światowego systemu walutowego

1972 – państwa EWG podejmują decyzję o

ograniczeniu zakresu różnic kursowych między ich

walutami do 2,25% = „wąż” walutowy.

•

1979 - ustanowienie Europejskiego Systemu

Walutowego (ESW), który ma zastąpić “węża”

walutowego.

Proces rozszerzania Wspólnot:

•

1973 - przystępują do WE: Dania, Irlandia

i Zjednoczone Królestwo (bez Norwegii).

•

1981 - Grecja przystępuje do WE.

•

1986 - Hiszpania i Portugalia przystępują

do WE, zwiększając liczbę Państw

Członkowskich do 12.

•

1995 - Austria, Finlandia i Szwecja (bez

Norwegii) przystępują do UE.

Kalendarium integracji
europejskiej cd

•

1975 - EWG oraz 46 państw Afryki, Karaibów i regionu

Pacyfiku (AKP) podpisują w Lomé Konwencję (Lomé I).
1979 - 7 i 10 czerwca odbywają się pierwsze

bezpośrednie wybory 410 członków Parlamentu

Europejskiego

•

1985 - Jacques Delors zostaje przewodniczącym Komisji

(1985-1995).

•

- opublikowanie „Białej księgi” – likwidacja barier

fizycznych, technicznych fiskalnych na jednolitym rynku

•

1986 - podpisanie Jednolitego Aktu Europejskiego

(1987 r.) – przewidującego utworzenie Jednolitego

rynku

•

1988 – Raport Cechinniego „koszty nie-Europy”

Jednolity Akt Europejski

•

Cele:

•

- zobowiązanie państw do utworzenia "jednolitego rynku

europejskiego" do dnia 31 grudnia 1992 roku. Akt określa rynek

wewnętrzny jako "obszar bez granic wewnętrznych, na którym

zapewnia się swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału"

•

- wzmocnienie kompetencji niektórych organów Wspólnot (PE)

oraz usprawnienie procesu decyzyjnego (zastąpienie zasady

jednomyślności w RM zasadą kwalifikowanej większości głosów w

sprawach jednolitego rynku).

•

- wprowadzono nową procedurę współpracy między PE a Radą

Ministrów, procedurę zgody Parlamentu

Kalendarium integracji
europejskiej cd

•

1990 - podpisany Układ z Schengen w

sprawie zniesienia kontroli granicznych na

granicach pomiędzy Państwami

Członkowskimi WE.

•

- 3 października - Zjednoczenie Niemiec.

- konferencja międzyrządowa w sprawie

Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW) oraz

Unii Politycznej.

•

1991 – Europejski Obszar Gospodarczy

(EOG) = EWG+EFTA

- powstaje Grupa Wyszehradzka

Traktat o Unii Europejskiej

(z Maastricht)

•

1992 - Rada Europejska w Maastricht przyjmuje

Traktat o Unii Europejskiej (1993).

•

Stanowi on podstawę dla WPZiB, ściślejszej

współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości

i spraw wewnętrznych oraz dla utworzenia UGiW.

Traktat o Unii Europejskiej
(z Maastricht)

•

- podpisany 7 lutego 1992 roku; wszedł w życie 1 listopada 1993

roku

•

Cele:

•

- utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych

•

- umocnienie spójności gospodarczej i społecznej

•

- utworzenie unii gospodarczo-walutowej (i wprowadzenie

wspólnej waluty)

•

- realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

•

- wzmocnienie ochrony praw obywateli (ustanowienie

obywatelstwa Unii)

•

- rozwój współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i

spraw wewnętrznych

•

Traktat ustanowił Unię Europejską opartą na Wspólnotach

Europejskich i uzupełnioną o nowe polityki, tzn. Unię

Gospodarczą i Walutową, wspólną politykę zagraniczną i

bezpieczeństwa, współpracę w zakresie bezpieczeństwa

wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości (trzy filary Unii

Europejskiej).

1993 - Zostaje utworzony Jednolity Rynek.

1994 – Polska składa wniosek o członkostwo w UE

1995 – do UE przystępują: Szwecja, Austria i

Finlandia

•

1997 - Traktat Amsterdamski nadający Unii

Europejskiej nowe prawa i obowiązki (1999).

•

1998- Rada Europejska stwierdza, iż 11 Państw

Członkowskich spełnia kryteria konwergencji

niezbędne dla przyjęcia wspólnej waluty w dniu 1

stycznia 1999 r. Grecja dołączy do nich w

późniejszym okresie.

- 31 grudnia - Zostają ustanowione stałe i

nieodwołalne kursy wymiany pomiędzy walutami,

które maja być zastąpione przez euro.

Kalendarium integracji
europejskiej cd

•

1998 - Rozpoczyna się proces przystąpienia 10

nowych państw

•

1999 - Rozpoczęcie trzeciego etapu UGW: waluty 11

krajów UE zastąpione są przez euro. EBC odpowiada

za politykę pieniężną UE.

- Rada Europejska przyjmuje perspektywę finansową

na lata 2000-2006 w ramach „Agendy 2000”.

•

2000 - Rada Europejska opracowuje Strategię

Lizbońską (cel: pobudzenie zatrudnienia w UE,

modernizację gospodarki i wzmocnienie spójności

społecznej w ramach gospodarki opartej na wiedzy).

- przyjęcie Karty Praw Podstawowych UE. 

Kalendarium integracji
europejskiej cd

•

2001 - Zostaje podpisany Traktat z Nicei

(2003)

•

- powołanie Konwentu (z Valéry Giscard

d’Estaing na czele) mającego opracować

Konstytucję Europejską.

•

2002 - Wprowadzenie do obiegu banknotów i

monet euro.

- ratyfikacja Protokółu z Kioto (w sprawie

zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza).

Kalendarium integracji
europejskiej cd

•

2003 - 16 kwietnia - Traktaty o
Przystąpieniu zostają podpisane w Atenach
pomiędzy UE a Cyprem, Czechami,
Estonią, Litwą, Łotwą, Maltą, Polską,
Słowacją, Słowenią i Węgrami.

•

- Rozpoczyna się konferencja
międzyrządowa, której zadaniem jest
sporządzenie Traktatu Konstytucyjnego
UE.

Kalendarium integracji
europejskiej cd

•

2004 – największe w historii UE rozszerzenie
o 10 państw.

- 10 i 13 czerwca - Odbywają się szóste
bezpośrednie wybory do Parlamentu
Europejskiego.

•

•

2004 – zatwierdzenie Konstytucji Europejskiej
(TUK) i rozpoczęcie jej ratyfikacji

•

maj 2005r. – Francuzi odrzucili w referendum
konstytucję UE.

•

2007 - Bułgaria i Rumunia przystępują do UE.

Kalendarium integracji
europejskiej cd

•

2007r. – szczyt UE w Lizbonie i podpisanie Traktatu
Reformującego (2009r. – wejście w życie)

•

Grudzień 2007r. – przystąpienie Polski do układu z
Schengen

•

1stycznia 2008 r. – przystąpienie Cypru i Malty do
Unii Walutowej i strefy euro

•

15 grudnia 2008 r. – karaibskie wyspy Bonaire,
Saba i Sin Eustatius (otrzymają status gmin
zamorskich) zostaną włączone do Holandii i staną
się częścią UE.

•

1 stycznie 2009r. – wprowadzenie euro na Słowacji.

Etapy rozszerzenia UE - mapy

•

Państwa "szóstki"
- 1952 r.

Etapy rozszerzenia UE - mapy

•

* "szóstka" - państwa

założycielskie - Belgia,

Francja, Holandia,

Luksemburg, RFN,

Włochy
* rozszerzenie 1973 r. -

Dania, Irlandia, Wielka

Brytania
* rozszerzenie 1981 r. -

Grecja
* rozszerzenie 1985 r. -

Hiszpania, Portugalia
* rozszerzenie 1995 r. -

Szwecja, Austria,

Finlandia

Etapy rozszerzenia UE - mapy

•

Rozszerzenie 2004
* "piętnastka"

(Austria, Belgia,

Dania, Finlandia,

Francja, Grecja,

Holandia, Hiszpania,

Irlandia, Luksemburg,

Niemcy, Portugalia,

Szwecja, Wielka

Brytania, Włochy)
* "dziesiątka" (Czechy,

Cypr, Estonia, Litwa,

Łotwa, Malta, Polska,

Słowacja, Słowenia,

Węgry)
*   następne: Bułgaria,

Rumunia

Etapy rozszerzenia UE - mapy

•

Planowane na

przyszłość

rozszerzenie UE o

Chorwację, Macedonię

i Turcję (status krajów

kandydujących)

•

Albania, Czarnogóra i

Islandia – złożyły

wniosek o

przystąpienie do UE.

•

Aspirujące do

członkostwa: Serbia,

Bośnia i Hercegowina.

Docelowy kształt UE

Symbole Unii Europejskiej

•

Flaga Unii Europejskiej:

dwanaście gwiazd w miejscu

godzin na tarczy zegara na

lazurowym tle; liczba gwiazd

jest niezmienna;

pomysłodawcami flagi są:

hiszpański dyplomata

Salvadore de Madariaga y

Rojo i francuski plastyk Arsen

Heitz.

•

W 1955 r. Rada Europy

przyjęła tę flagę, a w 1986r.

WE. Dwanaście gwiazd

symbolizuje doskonałość i

pełnię, godziny, miesiące,

znaki zodiaku i apostołów.

Symbole Unii Europejskiej

•

Hymn: jest to muzyczna aranżacja Herberta von

Karajana "Ody do radości" z IV części IX symfonii

Ludwiga van Beetthovena; taki sam hymn ma Rada

Europy.

•

Paszport europejski: w kolorze burgundzkiego

wina, z napisem "Unia Europejska" pod nazwą

państwa wydającego dokument. Ma taki sam status

prawny jak dokumenty wydawane przez kraje

członkowskie i może być używany podczas podróży po

całym świecie.

Euromity

•

- to przewodnik po najbardziej
niedorzecznych, czasem nieprawdziwych
historiach, o których można usłyszeć przy
okazji debat o wpływie europejskich
instytucji na życie przeciętnych ludzi.

Euromity

Truskawki powinny

mieć kształt owalny

•

Nieprawda! Nie ma żadnych

uregulowań dotyczących

kształtu truskawek.

•

W 1987 roku Komisja

ustaliła jedynie standardy

jakości tych owoców.

Wyróżniono cztery klasy,

uwzględniając minimalną

wielkość owoców dla każdej

klasy i normy świeżości. Nie

dotyczy to owoców dzikich i

leśnych, sprzedawanych

bezpośrednio przez

rolników i przeznaczonych

do przetwórstwa

przemysłowego.

Euromity

Komisja zakazała

sprzedaży
krzywych bananów

•

Nieprawda! Nie
zakazywano sprzedaży
krzywych bananów.
Opracowano jednak
sposoby ich klasyfikacji
wg jakości i wielkości.
Ułatwia to
międzynarodowy handel
bananami.

Euromity

•

Z brytyjskich ulic

znikną piętrowe

autobusy.

•

"Piętrusy" nie znikną!

Komisja dyskutowała na

temat bezpieczeństwa

pasażerów autobusów w

związku z coraz większą

ilością wypadków.

Wprowadzono zasady mające

zapewnić europejskim

autobusom - także

"piętrusom" - większą

stabilność, zwłaszcza na

zakrętach. Nie ma jednak

propozycji, by je likwidować.

Euromity

Unijne prawo

określa jak głośno

mogą pracować

kosiarki do trawy

•

To prawda! Komisja

ustaliła dopuszczalny

poziom hałasu kosiarek

i opracowała sposób

jego sprawdzania. W

minionych latach w

krajach Unii kosiarki

produkowano według

rozmaitych standardów.