Polityka społeczna w UE, wykład 1

PROGRAM WYKŁADU



Pojęcie i modele integracji



Historia integracji europejskiej



Instytucje UE

Pojęcie integracji



integracja łac. integratio -odnowienie,

scalenie, uzupełnienie.



Integracja oznacza tworzenie w miarę

jednolitej, nowej całości z istniejących już
elementów. Najczęściej termin integracja
używany jest łącznie z określeniami:
gospodarcza,

społeczna,

polityczna,

kulturowa, czy regionalna

Aspekty integracji



ekonomiczny – liberalizacja, znoszenie

przeszkód (swobody), połączenie struktur
gospodarczych i stworzenie jednolitego
organizmu gospodarczego. Integracja ma
przynieść korzyści ekonomiczne krajom



prawnopolityczne – integracja oznacza

ograniczenie suwerenności narodowej i
przeniesienie jej na organ ponadnarodowy



socjologiczne – rola człowieka w procesie

integracji, zmiana świadomości, poziomu
tolerancji itp.

Integracja ekonomiczna



wie gospodarki można uznać za w wysokim

stopniu zintegrowane, kiedy transakcje
pomiędzy dwoma jednostkami, każda z innej
gospodarki, przypominają dokładnie
transakcje między dwoma jednostkami w tej
samej gospodarce. 
Oznacza to, że integracja to taki stan, kiedy
jednostki z krajów europejskich są niczym
nieskrępowane w prowadzeniu transakcji
biznesowych; spełnione są więc cztery
wolności na arenie rynku europejskiego.
.

Efekty integracji
ekonomicznej



wolność zakupu i wolność sprzedaży,



swoboda wymiany usług (np. można wyjechać

w celach zdrowotnych-tańsze leczenie,
opieka),



swoboda inwestowania (z krajów o wysokich

oszczędnościach do krajów o niskich
oszczędnościach),



swoboda przepływu osób, w tym pracowników

– czyli swoboda przepływu z kraju o wysokiej
stopie bezrobocia do krajów o niższej stopie
bezrobocia i wyższych płacach

Modele integracji



Pluralizm (transakcjonizm)



Funkcjonalizm i neofunkcjonalizm



Federalizm

Pluralizm (transakcjonizm, teoria
komunikacyjna)



Kierunek w stosunkach międzynarodowych

przyjmujący zasadę wielofaktorowości,
państwa nie tracą swej suwerenności



Integracja polega na stworzeniu wspólnoty

państw o wysokim poziomie wymiany
dyplomatycznej, ekonomicznej i politycznej



W procesach integracyjnych szczególnie

istotne są, nie tyle instytucje formalne, co
czynniki umożliwiające zawieranie trwałych
transakcji gwarantujących powiązania
ekonomiczne i polityczne



Integracji sprzyjają:

kontakty, wymiana i

łączność między ludźmi

Funkcjonalizm



Integracja to proces wzajemnych

dostosowań w sferze gospodarczej



Stosunki międzynarodowe mają

apolityczny charakter. Najpierw następuje
proces integracji gospodarczej, integracja
w sferze politycznej występuje później
samoczynnie



Istotna rola organizacji międzynarodowych



Pomijane są stosunki społeczne, ekonomia

jest skutecznym środkiem integracji



Zakres suwerenności zmniejsza się

Neofunkcjonalizm



Rozwinął się na gruncie krytyki

funkcjonalizmu tradycyjnego



Integracja ekonomiczna i unia polityczna są ze

sobą powiązane na zasadzie efektu
rozprzestrzeniania się



Uczestnicy integracji najpierw podejmują

decyzje o charakterze ekonomiczno –
społecznym, a w dalszej kolejności rozszerzają
je o sferę polityczną. Dąży się do konsensusu

Federalizm



Jest najdalej idącą formą integracji państw, w

której państwa decydują się na stopniową

rezygnację z posiadanych uprawnień na rzecz

wspólnie tworzonych struktur, instytucji o

charakterze ponadnarodowym.



W ten sposób tworzy się federalne państwo

związkowe posiadające ponadnarodowe,

demokratyczne instytucje z władzą

ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą



Centralizacja określonych funkcji na szczeblu

rządu federalnego i decentralizacja na

poziomie lokalnym i regionalnym

Traktat Paryski

9 maja 1950 r., Minister Spraw Zagranicznych

Francji,

Robert

Schuman,

przedstawił

plan

utworzenia organizacji gospodarczej mającej na

celu uregulowanie rynku strategicznych dla

odbudowującej się po wojnie Europy surowców -

węgla, stali i żelaza.
Inicjatywa ta zapoczątkowała proces integracji

gospodarczej

Europy

zachodniej.

6

państw

zachodnioeuropejskich:

Belgia,

Holandia,

Luxemburg, Francja, Republika Federalna Niemiec i

Włochy poparło tę propozycję powołując do istnienia

Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS).

Traktat ustanawiający Wspólnotę (TEWWiS)

podpisano w Paryżu 18 kwietnia 1951 r. (tzw.

Traktat Paryski). TEWWiS wszedł w życie 23

lipca 1952 r. i obowiązywał przez 50 lat (do 23

lipca 2002 r.).

Traktaty Rzymskie

25 marca 1957r. podpisano w Rzymie traktaty
powołujące do istnienia EWG i EURATOM.
Traktaty weszły w życie 1 stycznia 1958 r.

Jednolity Akt Europejski



JAE był umową międzynarodową zawartą w

ramach Wspólnot Europejskich, modyfikującą
Traktaty Rzymskie.



Podpisany w 1986 r.



Wpłynął na przekształcenie procedur decyzyjnych

we Wspólnotach, dał początek wspólnemu rynkowi
europejskiemu oraz wzmocnił współpracę
polityczną między państwami członkowskimi
Wspólnot Europejskich.



Współdziałanie Wspólnot rozciągnięto na nowe

dziedziny, takie jak:

spójna polityka gospodarcza i

społeczna, ochrona środowiska, rozwój nauki i
postęp technologiczny.

Traktat o Unii Europejskiej



Wszedł w życie w 1993 r.



Do pierwotnego, gospodarczego wymiaru

współpracy między państwami (od powstania Unii

Europejskiej określano go jako I Filar) dodano

wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa (II

Filar) oraz wspólną politykę dotyczącą wymiaru

sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (III Filar).



W skład nowo powstałej Unii Europejskiej weszły

Wspólnota Europejska (wcześniej Europejska

Wspólnota Gospodarcza), Europejska Wspólnota

Węgla i Stali (istniała do 2002 r.) oraz Europejska

Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM).

Symbole, ludność UE



Flaga UE :12 złotych gwiazd ułożonych

koliście na lazurowym tle, przyjęta 21 kwietnia
1986 r. jako flaga Wspólnot Europejskich,
obecnie Unii Europejskiej.



Hymn UE: Oda do radości (IX Symfonia

Ludwiga van Beethovena)



Liczba krajów członkowskich: 28



liczba ludności UE wynosi ok. 507 mln

(2013r.), stanowiąc ok. 8% ludności świata

Etapy rozszerzenia UE



1951: członkami założycielami Wspólnot było

6 państw zachodnioeuropejskich: Belgia,
Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i
Włochy



1973 - pierwsze rozszerzenie:

Dania, Irlandia i Wielka Brytania.
Norwegowie wypowiadają się w referendum
przeciw włączeniu do WE.



1981 - drugie rozszerzenie: Grecja



1986 - trzecie rozszerzenie: Hiszpania,

Portugalia

Etapy rozszerzenia UE



1995 - czwarte rozszerzenie: Austria,

Finlandia, Szwecja (Norwegia odrzuca
członkostwo w drodze referendum)



2004 - piąte rozszerzenie: Cypr, Czechy,

Estonia, Litwa Łotwa, Malta, Polska,
Słowacja, Słowenia, Węgry



2007 - szóste rozszerzenie: Bułgaria i

Rumunia



2013 – siódme rozszerzenie: Chorwacja



KRAJE KANDYDUJĄCE: Turcja, Macedonia,

Czarnogóra, Serbia i Islandia

Instytucje UE



Parlament Europejski (Strasburg),



Rada Europejska (Bruksela),



Rada Unii Europejskiej (Bruksela),



Komisja Europejska (Bruksela),



Trybunał Sprawiedliwości UE (Luksemburg),



Trybunał Obrachunkowy (Luksemburg),



Europejski Bank Centralny (Frankfurt

n/Menem)

Parlament Europejski



Parlament Europejski - reprezentacja

obywateli UE.



Kadencja trwa 5 lat. Eurodeputowani są

wybierani w wyborach powszechnych i
bezpośrednich przez obywateli państw
członkowskich.



Prawo wyborcze, zarówno czynne (prawo

wybierania posłów), jak i bierne (prawo do
bycia wybieranym), jest związane z
obywatelstwem Unii Europejskiej.

Na przykład

Polak mieszkający na terytorium Francji może głosować i
kandydować w wyborach do Parlamentu Europejskiego we
Francji po spełnieniu takich samych warunków jak
obywatele tego państwa.

Parlament Europejski



Liczba miejsc w Parlamencie Europejskim

przysługująca państwu członkowskiemu zależy

od liczby ludności tego państwa. Podczas

obecnej kadencji (2009-2014) w Parlamencie

Europejskim zasiada 736 posłów



Na czele Parlamentu Europejskiego stoi

przewodniczący. Kieruje on pracami

Parlamentu i reprezentuje Parlament w

stosunkach zewnętrznych. Przewodniczący

wybierany jest bezwzględną większością

głosów na połowę okresu kadencji Parlamentu,

w głosowaniu tajnym

Kompetencje Parlamentu



legislacyjne (stanowi prawo europejskie),



budżetowe (uchwala budżet),



inicjatywy (może żądać od Komisji

Europejskiej przedłożenia projektów aktów
prawnych, których ustanowienie uważa za
niezbędne w celu wykonania postanowień
traktatów),



kontrolne (wybiera przewodniczącego Komisji

Europejskiej, zatwierdza ostateczny skład
Komisji, może uchwalić wotum nieufności dla
Komisji ze względu na jej działalność.

Rada Europejska



Powstała w 1974 roku jako nieformalne forum

dyskusji między szefami państw i rządów.



Status formalny zyskała dzięki traktatowi z

Maastricht (1992), w którym jej funkcję
zdefiniowano jako dawanie Unii impulsów
niezbędnych do rozwoju oraz określanie
ogólnych politycznych kierunków tego
rozwoju.

Rada Europejska (szczyty
UE)



RE wskazuje ogólny kierunek działań

politycznych UE i wytycza jej ogólne
priorytety. Wraz z wejściem w życie traktatu z
Lizbony 1 grudnia 2009 r. zyskała status
instytucji (nie pełni funkcji stanowiącej)



W jej skład wchodzą: przewodniczący,

szefowie państw lub rządów państw
członkowskich oraz przewodniczący Komisji
Europejskiej.



Rada Europejska wybiera przewodniczącego

kwalifikowaną większością głosów. Kadencja
przewodniczącego trwa dwa i pół roku i może
zostać jednokrotnie przedłużona.

Rada Unii Europjeskiej



organ prawodawczy Unii Europejskiej.



organ międzyrządowy- członkowie Rady

reprezentują interesy swoich państw

członkowskich i działają zgodnie z instrukcjami

swoich rządów



W Radzie UE zasiadają przedstawiciele rządów

państw członkowskich, czyli ministrowie każdego

państwa członkowskiego odpowiedzialni za daną

dziedzinę.



główną kompetencją Rady Unii Europejskiej jest

stanowienie prawa wspólnie z Parlamentem

Europejskim



rada występuje w dziesięciu formacjach, którym

przyporządkowane są wszystkie dziedziny polityki

Unii. Spójność między pracami poszczególnych

formacji zapewnia Rada do Spraw Ogólnych

Kompetencje Rady



Rada przyjmuje akty ustawodawcze

(rozporządzenia, dyrektywy, memoranda,

stanowiska itp.), najczęściej w trybie współdecyzji

z Parlamentem Europejskim.



Rada uczestniczy w koordynacji polityk państw

członkowskich.



Rada rozwija wspólną politykę zagraniczną i

bezpieczeństwa na podstawie ogólnych

wytycznych Rady Europejskiej.



Rada zawiera w imieniu Unii umowy

międzynarodowe.



Rada uchwala wraz z Parlamentem Europejskim

budżet Unii.

Formacje Rady UE



Rada ds. Ogólnych



Rada ds. Zagranicznych



Rada ds. Gospodarczych i Finansowych



Rada ds. Współpracy w dziedzinie Wymiaru

Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych



Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej,

Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów



Rada ds. transportu, Telekomunikacji i Energii



Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa



Rada ds. Ochrony Środowiska



Rada ds. Konkurencji



Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury

Komisja Europejska



Komisja Europejska jest organem wykonawczym

UE i reprezentuje interesy Unii jako całości (nie
zaś interesy poszczególnych krajów).



Nazwa „Komisja” odnosi się zarówno do zespołu

komisarzy, jak i do samej instytucji – której główna
siedziba mieści się w Brukseli, a biura w
Luksemburgu. Komisja ma także swoje
przedstawicielstwa we wszystkich państwach UE.



Komisja, składa się z 28 komisarzy (po jednym z

każdego państwa UE), w tym wysoki
przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i
polityki bezpieczeństwa



Komisja Europejska jest powoływana na pięć lat.

Kompetencje Komisji Europejskiej



ustalanie celów i priorytetów działań



przedstawianie Parlamentowi i Radzie projektów

legislacyjnych (inicjatywa legislacyjna)



czuwanie nad polityką UE i nad jej budżetem oraz

ich wykonywanie



egzekwowanie prawa europejskiego (wraz z

Trybunałem Sprawiedliwości)



reprezentowanie UE na arenie międzynarodowej

(negocjowanie umów handlowych między UE a

państwami trzecimi itp.)



Komisja proponuje podjęcie działania na szczeblu

UE tylko wtedy, gdy uzna, że dany problem nie

może zostać skuteczniej rozwiązany w drodze

podjęcia działań na szczeblu krajowym,

regionalnym lub lokalnym (subsydiarność)

Dokumenty i dane KE



Zielone księgi - dokumenty stanowiące

punkt wyjścia do debaty i konsultacji



Białe księgi - konkretne propozycje Komisji w

sprawie działań UE



Eurostat - oficjalne dane statystyczne UE



Eurobarometr - badania opinii w kwestiach

związanych z UE

Trybunał Sprawiedliwości
UE



Od utworzenia w roku 1952 jego zadaniem

jest czuwanie „nad poszanowaniem prawa w
wykładni i stosowaniu" traktatów



Stanowi władzę sądowniczą Unii Europejskiej i

czuwa we współpracy z sądami państw
członkowskich nad jednolitym stosowaniem i
jednolitą wykładnią prawa Unii.



Obejmuje trzy organy sądowe: Trybunał

Sprawiedliwości, Sąd (utworzony w 1988 r.) i
Sąd do spraw Służby Publicznej (utworzony w
2004 r.).

Trybunał Sprawiedliwości



W skład Trybunału Sprawiedliwości

wchodzi jeden sędzia z każdego państwa
członkowskiego, co oznacza, że
reprezentowane są wszystkie krajowe
porządki prawne UE.



Trybunał jest wspomagany przez 8 rzeczników

generalnych, których rolą jest przedstawianie
uzasadnionych opinii w sprawach wniesionych
przed Trybunał.

Kompetencje Trybunału
Sprawiedliwości



kontrola legalności aktów instytucji Unii

Europejskiej,



czuwanie nad poszanowaniem przez państwa

członkowskie obowiązków wynikających z
traktatów



wykładnia prawa Unii na wniosek sądów

krajowych

Europejski Trybunał Obrachunkowy



sprawuje kontrolę nad finansami UE.



przeprowadza kontrole, na podstawie których

ocenia pozyskiwanie i wykorzystywanie
funduszy UE.



wyniki swoich kontroli prezentuje w drodze

sprawozdań i opinii



Trybunał promuje rozliczalność i przejrzystość

oraz pomaga Parlamentowi Europejskiemu i
Radzie w nadzorowaniu wykonania budżetu
UE, w szczególności w ramach procedury
udzielania absolutorium.

Europejski Bank
Centralny (EBC)



EBC stanowi centralny element

Europejskiego Systemu Banków
Centralnych (ESBC) skupiającego EBC oraz
banki centralne państw członkowskich Unii
Europejskiej.



Wyspecjalizowana, niezależna instytucja

powołana do prowadzenia polityki pieniężnej
w strefie euro.



Posiada osobowość prawną oraz własne

organy i uprawnienia decyzyjne.

Cele EBC



utrzymanie stabilnego poziomu

cen (kontrola nad inflacją), zwłaszcza w
krajach, których walutą jest euro



utrzymanie stabilności systemu

finansowego – poprzez zapewnienie
właściwego nadzoru nad rynkami i
instytucjami finansowymi.



Bank współpracuje z bankami centralnymi 28

krajów UE. Wszystkie one tworzą Europejski
System Banków Centralnych (ESBC).

Organy doradczo -
konsultacyjne



Komitet Regionów (Bruksela)



Komitet Ekonomiczno-Społeczny (Bruksela).

Komitet Regionów



Powstał w 1994 r.



Składa się z przedstawicieli władz lokalnych i

regionalnych krajów członkowskich



Członkowie Komitetu oraz ich zastępcy są

mianowani na 5 lat spośród kandydatów
przedstawionych przez państwa członkowskie.
Ich mandat jest odnawialny.

Zadania Komitetu
Regionów



Komitet zapewnia reprezentację interesów

lokalnych w procesie stanowienia prawa
unijnego poprzez opiniowanie projektów
aktów prawnych, w szczególności w sprawach:
zatrudnienia, kształcenia, funduszy
strukturalnych, środowiska, kultury, ochrony
ludności, zmian klimatu czy energii.



Może również wydawać opinie z własnej

inicjatywy.



Każdego roku Komitet Regionów odbywa pięć

sesji plenarnych.

Komitet Ekonomiczno-
Społeczny



Powstał w 1957 roku na mocy Traktatu

Rzymskiego jako forum dyskusyjne w
sprawach jednolitego rynku,



W jego skład wchodzą 3 grupy:



Grupa I - przedstawiciele organizacji
pracodawców,



Grupa II - przedstawiciele pracowników,



Grupa III - pozostałe środowiska gospodarcze i
społeczne

Grupy Komitetu



Grupa Pracodawców

(członkowie z prywatnych i

publicznych sektorów przemysłowych, MŚP, izby handlowe,

przedstawiciele handlu hurtowego i detalicznego, bankowości i

ubezpieczeń, transportu i rolnictwa)



Grupa Pracowników

(zatrudnieni wszystkich kategorii,

od pracowników fizycznych po kadrę kierowniczą, rekrutują się

z krajowych organizacji związków zawodowych)



Grupa III reprezentująca różnorodnych

interesariuszy

(organizacje pozarządowe, organizacje rolnicze, małe

przedsiębiorstwa, rzemiosło i ludzi wolnych zawodów,

spółdzielnie i zrzeszenia o charakterze niezarobkowym,

organizacje konsumenckie i na rzecz ochrony środowiska,

naukowe i akademickie społeczności i stowarzyszenia

reprezentujące rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych itp.)

Funkcje Komitetu:



przedstawia swoją opinię Radzie, Komisji i

Parlamentowi Europejskiemu albo na ich
wniosek, albo z własnej inicjatywy;



zachęca społeczeństwo obywatelskie do

większego angażowania się w kształtowanie
polityki UE;



wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego

w krajach nienależących do UE oraz pomaga
tworzyć struktury doradcze.



opinie Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

nie mają charakteru wiążącego.