Wykluczenie społeczne określa

sytuację w której dana jednostka

będąca członkiem społeczeństwa nie

może normalnie uczestniczyć w

działaniach obywateli tego

społeczeństwa, przy czym ograniczenie

to nie wynika z jej wewnętrznych

przekonań, ale znajduję się poza

kontrolą wykluczonej jednostki.

Często błędnie pojęciem wykluczenia społecznego
utożsamia się z pojęciem ubóstwa. Mimo iż są to
pojęcia pokrewne to wykluczenie społeczne jest
pojęciem szerszym, gdyż oprócz niskich dochodów
zwraca też uwagę na inne czynniki powodujące
wyłączenie jednostek z funkcjonowania w życiu
społecznym. Zależność między ubóstwem, a
wykluczeniem społecznym może mieć charakter
sprzężenia zwrotnego tzn. ubóstwo może
powodować wykluczenie, ale i może być jego
skutkiem.



Grupami społecznymi najbardziej

narażonymi na wykluczenie społeczne są:

- osoby niepełnosprawne,

- 0soby chore psychicznie,
- uzależnieni,
- długotrwale bezrobotni,
- opuszczający zakłady karne i poprawcze,
- kobiety samotnie wychowujące dzieci,

- ofiary patologii życia rodzinnego,
- osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych,
- starsze osoby samotne,
- bezdomni,
- dzieci i młodzież ze środowisk
zaniedbanych oraz wychowujące się poza
rodziną,
- osoby będące imigrantami oraz członkowi
mniejszości narodowych (np. członkowie
społeczności romskiej).

Ze względu na duże różnice pomiędzy

krajami rozwijającymi się, a krajami

rozwiniętymi, skonstruowano dwa

odmienne wskaźniki wykluczenia

społecznego HPI (human poverty index)



HPI-1

HPI-1 dla krajów rozwijających się,

skonstruowano w oparciu o następujące

wskaźniki: prawdopodobieństwo, że

noworodek nie dożyje 40 roku życia, stopa

analfabetyzmu u dorosłych oraz deprywacja

standardu życia (odsetek ludzi pozbawiony

stałego dostępu do wody oraz odsetek dzieci z

niedowagą).



HPI-2

HPI-2 dla krajów rozwiniętych z kolei mierzy

wykluczenie społeczne na podstawie

następujących wskaźników:

prawdopodobieństw, że noworodek nie dożyje

60 roku życia, stopa analfabetyzmu

funkcjonalnego dorosłych, odsetek ludności

żyjący poniżej granicy ubóstwa.

Pomoc społeczna ma na celu umożliwianie osobom i

rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych,

których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując

własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zadaniem

pomocy społecznej jest zapobieganie powstawaniu

trudnych sytuacji życiowych, przez podejmowanie

działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia

osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Pomoc,

o której mowa, organizują organy administracji rządowej

i samorządowej współpracując w tym zakresie, na

zasadach partnerstwa, z organizacjami pozarządowymi,

Kościołem katolickim i innymi kościołami, związkami

wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

Pomocy społecznej udziela się: z powodu

ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia,
niepełnosprawności, potrzeby ochrony macierzyństwa
lub wielodzietności, długotrwałej choroby,
bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych
i prowadzeniu gospodarstwa domowego (zwłaszcza w
rodzinach wielodzietnych i niepełnych), braku
umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży
opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze,
trudności w integracji osób, które otrzymały status
uchodźcy, alkoholizmu lub narkomanii, trudności w
przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu
karnego, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
klęski żywiołowej bądź ekologicznej.



Do zadań gminy o charakterze obowiązkowym

zostały zaliczone te, które mają na celu
zapewnienie mieszkańcom minimalnego poziomu
bezpieczeństwa socjalnego, i które muszą być
przez gminę zrealizowane udzielanie schronienia,
zapewnienie posiłku i niezbędnego ubrania
osobom tego pozbawionym;



przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych

oraz zasiłków celowych, w tym również na
pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne
osobom bezdomnym oraz innym osobom
niemającym prawa do świadczeń z ubezpieczenia
zdrowotnego w NFZ ;



opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i

rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia
w związku z koniecznością sprawowania osobistej
opieki nad ciężko chorym członkiem rodziny;



praca socjalna – jako profesjonalne, zorganizowane

i celowe działanie procesowe o charakterze
prospołecznym, jako celowa pomoc międzyludzka,
wykonywana nie tyle przez instytucje, ale przez
konkretne osoby, to jest pracowników socjalnych,
poprzez bezpośredni kontakt z osobami
potrzebującymi pomocy w formach: poradnictwa
specjalistycznego, interwencji kryzysowej,
rodzinnego wywiadu środowiskowego, kontraktu
socjalnego.



Do zadań gminy o charakterze

nieobowiązkowym zostały zaliczone te zadania,

których realizacja wynika z rozeznanych

potrzeb mieszkańców, a ich wykonanie może

być uzależnione od możliwości finansowych

gminy. Należą do nich m.in.(art. 17 ust. 2

ustawy o pomocy społecznej):



przyznawanie i wypłacanie zasiłków

specjalnych celowych;



przyznawanie i wypłacanie pomocy na

ekonomiczne usamodzielnienie w formie

zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze;



prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach

pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o
zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich
osób wymagających opieki;



podejmowanie innych zadań z zakresu

pomocy społecznej, wynikających z
rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie
i realizacja programów osłonowych;



współpraca z powiatowym urzędem pracy w

zakresie upowszechniania ofert pracy oraz
informacji o wolnych miejscach pracy,
upowszechniania informacji o usługach
poradnictwa zawodowego i o szkoleniach.



organizowanie i

świadczenie

specjalistycznych usług opiekuńczych w
miejscu zamieszkania lub poprzez
organizację środowiskowych domów
samopomocy dla osób z zaburzeniami
psychicznymi;



przyznawanie i wypłacanie zasiłków

celowych na pokrycie wydatków związanych
z klęską żywiołową lub ekologiczną;



realizacja zadań wynikających z rządowych

programów pomocy społecznej, mających na
celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i
grup społecznych;



przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych,

a także udzielanie schronienia, posiłku oraz
niezbędnego ubrania cudzoziemcom.

Do jednostek organizacyjnych pomocy społecznej należą:

Do jednostek organizacyjnych pomocy społecznej należą:



regionalne ośrodki polityki społecznej



powiatowe centra pomocy rodzinie



ośrodki pomocy społecznej



domy pomocy społecznej



placówki specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego



placówki opiekuńczo-wychowawcze



ośrodki adopcyjno-opiekuńcze



ośrodki wsparcia



ośrodki interwencji kryzysowej

.



Ośrodki pomocy społecznej są to jednostki

organizacyjne wykonujące zadania z zakresu
pomocy społecznej w gminie,



Powiatowe centra pomocy rodzinie są to

jednostki organizacyjne wykonujące zadania
powiatu w zakresie pomocy społecznej,



Ośrodki koordynują wykonywanie gminnej

strategii rozwiązywania problemów
społecznych. Ich głównym celem jest
przyznawanie świadczeń,



opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania

problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem

programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania

problemów alkoholowych i innych, których celem jest

integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka;



sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy

społecznej;



udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz

niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym;



przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;



przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;



praca socjalna;



organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym
specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem
specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami
psychicznymi;



prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-
wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych;



kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za
pobyt mieszkańca gminy w tym domu;



sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu
wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem
systemu informatycznego;



utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym
zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

Zadania samorządu województwa to:

Zadania samorządu województwa to:



opracowanie, aktualizowanie i realizacja strategii wojewódzkiej w

zakresie polityki społecznej będącej integralną częścią strategii

rozwoju województwa obejmującej w szczególności programy:

przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, wyrównywania szans

osób niepełnosprawnych, pomocy społecznej, profilaktyki i

rozwiązywania problemów alkoholowych, współpracy z

organizacjami pozarządowymi - po konsultacji z powiatami;



organizowanie kształcenia, w tym prowadzenie publicznych szkół

służb społecznych oraz szkolenia zawodowe kadr pomocy

społecznej;



rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie

regionalnych programów pomocy społecznej wspierających

samorządy lokalne w działaniach na rzecz ograniczania tego

zjawiska;



inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań

w zakresie pomocy społecznej;



organizowanie i prowadzenie regionalnych

jednostek organizacyjnych pomocy społecznej;



prowadzenie banku danych o wolnych

miejscach w placówkach opiekuńczo-

wychowawczych na terenie województwa;



utworzenie i utrzymanie regionalnego ośrodka

polityki społecznej, w tym zapewnienie

środków na wynagrodzenia pracowników.



opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania
problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem
programów pomocy społecznej, wspierania osób
niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i
rodzin z grup szczególnego ryzyka - po konsultacji z właściwymi
terytorialnie gminami;



prowadzenie specjalistycznego poradnictwa;



organizowanie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie
pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania
umieszczonych w nich dzieci oraz wypłacanie wynagrodzenia z
tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka albo
świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym z dzieckiem
zawodowym rodzinom zastępczym;



zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub

częściowo pozbawionym opieki rodziców, w szczególności przez

organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych,

placówek opiekuńczo-wychowawczych, dla dzieci i młodzieży, w

tym placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym, a

także tworzenie i wdrażanie programów pomocy dziecku i rodzinie;



pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu,

umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i w

rodzinach zastępczych, również na terenie innego powiatu;



pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia

po zwolnieniu z zakładu karnego;



prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o

zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych

osób;



utworzenie i utrzymywanie powiatowego centrum pomocy rodzinie,

w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.